Um orðræðu, raddir geðveikra, einhverfu og ADHD Ingibjörg Elsa Björnsdóttir skrifar 4. maí 2021 12:00 Ég heiti Ingibjörg Elsa Björnsdóttir og ég er ljón. Ég er einhverf/ADHD og er er líka með geðræn einkenni sem flokkast undir geðrænan vanda. Einhverfa og ADHD eru taugafræðilegt ástand og skipan heilans, en ekki sjúkdómar né heilkenni. Heili minn er öðruvísi en gerist og gengur. Geðræn einkenni flokkast hinsvegar undir geðsjúkdóma. Ég hef ákveðið að ræða á opinberum vettvangi um einhverfu, ADHD og geðræna kvilla, þar sem ég skammast mín bara nákvæmlega ekkert fyrir heilann á mér og finnst fólk eins og ég, sem lifir á jaðri samfélagsins alveg eiga fullan tilverurétt. Ég er hamingjusamlega gift og á barn. Ég lifi rólegu lífi á Selfossi þar sem allir eru góðir við mig. Ég er engum til ama. En það eru samt vissir hlutir sem ég þarf að ræða í þessu samhengi. Það vita semsagt allir að ég er einhverf/ADHD og að ég hef glímt við geðræn vandamál. Það góða við það er að þegar allir vita þetta, þá fær maður ótrúlegt frelsi til að vera maður sjálfur. Samfélagið hættir í raun að búast við neinu af manni, þannig að maður getur valið að lifa í rólegheitum á jaðrinum og hafa það bara nokkuð gott. Þar getur maður unað glaður við sitt og komið fólki endalaust á óvart t.d. með því að læra klassískan söng eða semja fallega tónlist. Það eina pirrandi er að fólk heldur í raun og veru að maður sé algjörlega klikk stöðugt alla daga, sem maður er ekki. Það virðist nefnilega vera nokkuð algengur sá misskilningur að ef fólk veikist á geði einhvern tímann á ævinni, þá verði það bara klikk það sem eftir er ævinnar. Mín eigin reynsla af geðsjúkdómum er alls ekki þannig. Fyrst veiktist ég á geði árið 1985 þegar ég var 19 ára. Þá fór ég á lyf og veiktist ekki aftur fyrr en nokkrum árum síðar árið 1991. Síðan gerðist lítið í mörg ár.Síðast fann ég fyrir veikindum í janúar 2016. Í hvert skipti voru veikindin skammvinn (nokkrir dagar) og ég var fljót sjálf að leita mér aðstoðar. Ég hef semsagt innsæi í mitt eigið ástand og ég veit ósköp vel hvenær ég er veik og hvenær ekki. En samfélagið telur að ég sé alltaf klikk. Röddin er að einhverju leyti tekin frá manni þegar maður er í slíkri aðstöðu alveg eins og heimspekingurinn Foucault lýsir svo vel. Emile Dürkheim sagði einnig að samfélagið dæmdi fólk og hann sagði að fólk verði almennt að passa sig á því að dæma ekki sjálft sig með þeim dómi sem samfélagið hugsanlega kveður upp yfir hverjum og einum. Þetta gildir í raun einnig um allt venjulegt fólk, sem af einhverjum ástæðum er fordæmt og dæmt illilega af samfélaginu eða dómstólum götunnar. Ég er semagt í dálítið sérstakri aðstöðu. Ég er með fjórar alvöru háskólagráður og meðaleinkunn mín í þeim er 8,5. Ég er með meistaragráðu í umhverfisefnafræði frá einum virtasta tækniháskóla heims, en íslenskt samfélag getur samt í raun ekki tekið mark á mér, vegna þess að það er búið að dæma mig sem einhverfa/ADHD og klikk. En hvernig, ef ég er alltaf klikk, fór ég að því að ljúka fjórum háskólagráðum með meðaleinkunn 8,5? Er ekki einhver þversögn hérna einhversstaðar. Eru þetta ekki bara fordómar? En heimska heimsins er í raun ekki mitt vandamál. Vanþekking almennings á einhverfu og geðsjúkdómum er hlutur sem ég get ekki breytt svo auðveldlega. Eina sem ég get sagt ykkur er að fólk er ekki stöðugt geðveikt alla sína ævi. Það eiga allir sín góðu og slæmu tímabil. Geðveiki er tímabundið fyrirbæri og í dag eru til mjög góð lyf sem lækna geðsjúkdóma og geta haldið þeim algjörlega í skefjum. Fólk á að geta lifað tiltölulega eðlilegu lífi, ef það er reglusamt og tekur lyfin sín. Einhverfa er alls ekki sjúkdómur og fæstir einhverfir vilja vera öðruvísi en þeir eru. ADHD er líka taugafræðilegt ástand, en ekki sjúkdómur. Ég t.d. vil alls ekki vera öðruvísi en ég er. Ef ég gæti skipt um heila, myndi ég afþakka boðið pent. Ég vil því biðja ykkur öll að reyna að sýna meiri skilning gagnvart öllum þeim sem ykkur finnast vera skrýtnir og skemmtilegir. Ég er bæði skrýtin og skemmtileg og verð það áfram. Ég get aðeins breytt heiminum með því að þora að vera ég sjálf. Vona að mér hafi tekist að útskýra hlutina aðeins fyrir ykkur. Höfundur er M.Sc. M.A. B.Sc. B.A. umhverfisefnafræðingur á Selfossi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ingibjörg Elsa Björnsdóttir Mest lesið Mengum meira Heiðar Guðjónsson Skoðun Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason Skoðun Halldór 05.07.2024 Halldór Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Líf og dauði leikur á hnífsegg Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason Skoðun Að óttast blokkir Ásta Logadóttir Skoðun Þegar fórnarlamb verður böðull Sigurður Skúlason Skoðun Skoðun Skoðun Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason skrifar Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar Skoðun Líf og dauði leikur á hnífsegg Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Mengum meira Heiðar Guðjónsson skrifar Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Að eiga tertuna og borða hana líka – svar til formanns Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Hik er sama og tap Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason skrifar Skoðun Hluta þjóðarinnar hent út í kuldann – hinn baðar sig í sólinni Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að óttast blokkir Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Engin gúrka hjá Blaðamannafélaginu Sigríður Dögg Auðunsdóttir,Freyja Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Stórnotendur eru kjölfestan í íslenska raforkukerfinu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kaupin á eyrinni Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir skrifar Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hljóð úr horni Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun ESB fyrir almenning Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Strámaðurinn mikli Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Árið er 2024 Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Samkeppni í nýju ljósi Páll Hermannsson skrifar Skoðun Það er verið að grafa dýpri fátæktargjá Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Algeng þvæla um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Stundum hefur Gunnar Smári rétt fyrir sér Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Sjá meira
Ég heiti Ingibjörg Elsa Björnsdóttir og ég er ljón. Ég er einhverf/ADHD og er er líka með geðræn einkenni sem flokkast undir geðrænan vanda. Einhverfa og ADHD eru taugafræðilegt ástand og skipan heilans, en ekki sjúkdómar né heilkenni. Heili minn er öðruvísi en gerist og gengur. Geðræn einkenni flokkast hinsvegar undir geðsjúkdóma. Ég hef ákveðið að ræða á opinberum vettvangi um einhverfu, ADHD og geðræna kvilla, þar sem ég skammast mín bara nákvæmlega ekkert fyrir heilann á mér og finnst fólk eins og ég, sem lifir á jaðri samfélagsins alveg eiga fullan tilverurétt. Ég er hamingjusamlega gift og á barn. Ég lifi rólegu lífi á Selfossi þar sem allir eru góðir við mig. Ég er engum til ama. En það eru samt vissir hlutir sem ég þarf að ræða í þessu samhengi. Það vita semsagt allir að ég er einhverf/ADHD og að ég hef glímt við geðræn vandamál. Það góða við það er að þegar allir vita þetta, þá fær maður ótrúlegt frelsi til að vera maður sjálfur. Samfélagið hættir í raun að búast við neinu af manni, þannig að maður getur valið að lifa í rólegheitum á jaðrinum og hafa það bara nokkuð gott. Þar getur maður unað glaður við sitt og komið fólki endalaust á óvart t.d. með því að læra klassískan söng eða semja fallega tónlist. Það eina pirrandi er að fólk heldur í raun og veru að maður sé algjörlega klikk stöðugt alla daga, sem maður er ekki. Það virðist nefnilega vera nokkuð algengur sá misskilningur að ef fólk veikist á geði einhvern tímann á ævinni, þá verði það bara klikk það sem eftir er ævinnar. Mín eigin reynsla af geðsjúkdómum er alls ekki þannig. Fyrst veiktist ég á geði árið 1985 þegar ég var 19 ára. Þá fór ég á lyf og veiktist ekki aftur fyrr en nokkrum árum síðar árið 1991. Síðan gerðist lítið í mörg ár.Síðast fann ég fyrir veikindum í janúar 2016. Í hvert skipti voru veikindin skammvinn (nokkrir dagar) og ég var fljót sjálf að leita mér aðstoðar. Ég hef semsagt innsæi í mitt eigið ástand og ég veit ósköp vel hvenær ég er veik og hvenær ekki. En samfélagið telur að ég sé alltaf klikk. Röddin er að einhverju leyti tekin frá manni þegar maður er í slíkri aðstöðu alveg eins og heimspekingurinn Foucault lýsir svo vel. Emile Dürkheim sagði einnig að samfélagið dæmdi fólk og hann sagði að fólk verði almennt að passa sig á því að dæma ekki sjálft sig með þeim dómi sem samfélagið hugsanlega kveður upp yfir hverjum og einum. Þetta gildir í raun einnig um allt venjulegt fólk, sem af einhverjum ástæðum er fordæmt og dæmt illilega af samfélaginu eða dómstólum götunnar. Ég er semagt í dálítið sérstakri aðstöðu. Ég er með fjórar alvöru háskólagráður og meðaleinkunn mín í þeim er 8,5. Ég er með meistaragráðu í umhverfisefnafræði frá einum virtasta tækniháskóla heims, en íslenskt samfélag getur samt í raun ekki tekið mark á mér, vegna þess að það er búið að dæma mig sem einhverfa/ADHD og klikk. En hvernig, ef ég er alltaf klikk, fór ég að því að ljúka fjórum háskólagráðum með meðaleinkunn 8,5? Er ekki einhver þversögn hérna einhversstaðar. Eru þetta ekki bara fordómar? En heimska heimsins er í raun ekki mitt vandamál. Vanþekking almennings á einhverfu og geðsjúkdómum er hlutur sem ég get ekki breytt svo auðveldlega. Eina sem ég get sagt ykkur er að fólk er ekki stöðugt geðveikt alla sína ævi. Það eiga allir sín góðu og slæmu tímabil. Geðveiki er tímabundið fyrirbæri og í dag eru til mjög góð lyf sem lækna geðsjúkdóma og geta haldið þeim algjörlega í skefjum. Fólk á að geta lifað tiltölulega eðlilegu lífi, ef það er reglusamt og tekur lyfin sín. Einhverfa er alls ekki sjúkdómur og fæstir einhverfir vilja vera öðruvísi en þeir eru. ADHD er líka taugafræðilegt ástand, en ekki sjúkdómur. Ég t.d. vil alls ekki vera öðruvísi en ég er. Ef ég gæti skipt um heila, myndi ég afþakka boðið pent. Ég vil því biðja ykkur öll að reyna að sýna meiri skilning gagnvart öllum þeim sem ykkur finnast vera skrýtnir og skemmtilegir. Ég er bæði skrýtin og skemmtileg og verð það áfram. Ég get aðeins breytt heiminum með því að þora að vera ég sjálf. Vona að mér hafi tekist að útskýra hlutina aðeins fyrir ykkur. Höfundur er M.Sc. M.A. B.Sc. B.A. umhverfisefnafræðingur á Selfossi.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar
Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun