Offita og skaðaminnkun Tara Margrét Vilhjálmsdóttur skrifar 6. október 2021 17:00 Í gærkvöldi fór af stað fimmta þáttaröð fréttaskýringaþáttarins Kveiks og fjallaði fyrsti þátturinn meðal annars um offitu barna, með sérstakri áherslu á landsbyggðina. Þessi umræða skýtur upp kollinum með reglulegu millibili og er inntak hennar jafnan hversu „sláandi” og jafnvel „lamandi” tíðni offitu meðal íslenskra barna sé. Rýnt er í umhverfi og heilsuvenjur barna svo sem mataræði, hreyfingu og skjánotkun í leit að rót vandans, í því skyni að snúa honum við. Ánægjulegt var að sjá að fitufordómum var gefinn meiri gaumur í þætti gærkvöldsins. Það sem eftir stendur er þó að umfjöllunin var einhliða og skoðaði holdafar út frá aðeins einu sjónarhorni þegar þau eru í raun og veru tvö. Þyngdarmiðuð nálgun að heilsufari (weight-normative approach) er sú nálgun sem við flest þekkjum og sú sem er ráðandi í íslensku samfélagi. Þyngdarmiðuð nálgun lítur svo á að holdafar einstaklinga sé megin¬vandinn og að leysa megi þann vanda með því að draga úr líkamsþyngd. Markmið þessarar nálgunar er því að sjúkdómsvæða holdafar og opna þar með gáttir til að fjármagna og þróa meðferðir m.a. áhættusamar aðgerðir og lyfjameðferðir til að sporna við vandanum. Áhyggjur eru af því að þessi nálgun leiði til ofgreiningar á vanda og að óþarfa inngrip leiði til heilsufarslegs skaða og því eru miklar deilur innan læknastéttarinnar um það hvort offita skuli flokkast sem sjúkdómur. Raunar hefur sérfræðinefnd á vegum Amerísku læknasamtakanna (AMA) tekið þetta málefni upp tvisvar sinnum, fyrst árið 2005 og aftur 2013. Í bæði skiptin var komist að þeirri niðurstöðu að sjúkdómastimpillinn gæti haft í för með sér meiri skaða en ella og því væri ekki hægt að mæla með honum. Ekki hefur dregið úr skoðanaskiptum vegna þessa síðan og því með öllu ótímabært að slá sjúkdómastimplinum á holdafar þó að umfjöllun gærkvöldsins hafi ekki borið það með sér. Þyngdarhlutlaus nálgun (weight-neutral approach) er hin nálgunin að holdafari og jafnframt sú nálgun sem er talin hafa minnstan skaða í för með sér til að ná fram lýðheilsumarkmiðum. Þau fræðilegu sjónarhorn sem stuðst er við í þeirri nálgun eru ekki eingöngu læknisfræðileg heldur er einnig byggt á sjónarhorni félagsfræði, kynjafræði og sálfræði. Nálgunin er þannig þverfagleg og horfir hún á heildarmyndina frekar en einn eða tvo anga hennar. Fyrir nánari fræðilega umfjöllun um þessa nálgun bendum við á opið ákall okkur til heilbrigðisráðherra frá Degi líkamsvirðingar 13. mars sl.. Mikilvægt er að árétta að með þyngdarhlutlausu nálguninni er ekki dregin sú ályktun að engin heilsufarsleg áhætta sé af völdum offitu. Áhættan er vissulega til staðar og er það óumdeilanlegt. En með þyngdarhlutlausu nálguninni er horft heildstætt á þá áhrifaþætti sem að baki liggja og tekið tillit til þeirra allra þegar leitast er eftir því að draga úr áhættunni, ólíkt þyngdarmiðuðu nálguninni. Til að mynda vitum við að umfjöllun þar sem offita er sett upp sem brýnn lýðheilsuvandi, eins og við sáum í umfjöllun Kveiks, eykur fitufordóma meðal áhorfenda. Þegar umfjöllunarefnið er síðan hópur sem ekki getur borið hönd fyrir höfuð sér er sérstaklega mikilvægt að vanda til verka. Við vitum nefnilega líka að fitufordómar auka líkur á snemmbæra dauða um heil 60% meðal þeirra sem fyrir þeim verða og nái að útskýra 27% af þróun lífstílssjúkdóma meðal feits fólks, sem hafa hingað til verið alfarið útskýrðir með sjálfri líkamsfitunni. Þá eru ótalin áhrif jaðarsetningar og kerfisbundinnar mismununar, en ef við ætlum að bera saman vægi áhrifaþátta á heilsufar feits fólks blikna t.d. áhrif mataræðis og hreyfingar samanborið við áhrif af ójöfnuði. Þegar við tölum um þann heilsufarslega skaða sem hlýst af offitu bera fitufordómar þannig ábyrgð á stórum hluta hans. Við þetta bætast aðrir fylgifiskar þyngdarmiðaðrar nálgunar, á borð við endurteknar og skaðlegar þyngdartapstilraunir, átraskanir og neikvæða líkamsmynd. Allt þættir sem hafa afgerandi og neikvæð áhrif á lýðheilsu. Það sem meira er að þá virðumst við eiga erfitt með að sjá skóginn fyrir trjánum þegar við horfum á hann í gegnum þyngdarmiðuð gleraugu. Sem stendur er engin umræða né fyrirætlaðar aðgerðir til að grípa þau 40% reykvískra ungmenna í kjörþyngd sem teljast í áhættu fyrir þróun lífstílssjúkdóma en fá enga athygli né aðstoð frá heilbrigðiskerfinu af þeirri einföldu ástæðu að áhættan sést ekki utan á þeim. Þyngdarhlutlaus nálgun dregur úr áðurnefndum áhrifaþáttum á borð við fitufordóma, þyngdartapstilraunir og átraskanir á meðan þyngdarmiðuð nálgun eykur við þá. Þyngdarhlutlausa nálgunin einblínir á þætti sem hafa meiri áhrif á heilsufar fólks en þyngd og nær þannig utan um okkur öll óháð holdafari og eflir lýðheilsu allra án formerkja eða skilyrða. Í því samhengi er talað um skaðaminnkandi nálgun að heilsufari. Undanfarna áratugi hefur átt sér stað ákveðin vakning meðal fræðafólks, heilbrigðisstarfsfólks sem og feits fólks sem fræðir um, rannsakar og tileinka sér þyngdarhlutlausa nálgun að eigin heilsufari. Oft er um að ræða einstaklinga sem hafa orðið fyrir óafturkræfum skaða af hálfu þyngdarmiðuðu nálgunarinnar og taka þeir því upplýsta ákvörðun um að snúa af þeirri braut. Þeir gera þar með kröfu um að heilbrigðisþjónusta þeirra fari fram á þeirra eigin forsendum og að sjálfsákvörðunarréttur þeirra sé virtur, eins og lög kveða á um. Reynsla og gagnreynd þekking sýnir okkur hinsvegar að svo góð er staðan ekki. Heilbrigðiskerfinu í heild sinni hefur mistekist að standa vörð um heilsu og mannréttindi feits fólks, algjörlega óháð því hvort það kýs hina þyngdarmiðuðu eða hlutlausu nálgun. Þannig hafa rannsóknir ítrekað sýnt fram á að viðhorf um að feitt fólk sé latt, óheiðarlegt, heimskt og að það skorti sjálfsaga séu algeng meðal heilbrigðisstarfsfólks. Það ver minni tíma með feitum sjúklingum en grennri í læknisskoðunum og eftir því sem sjúklingarnir eru feitari upplifir starfsfólk meiri pirring gagnvart þeim. Kerfisbundin mismunun kemur einnig fram í aðgengi að viðeigandi aðbúnaði innan heilbrigðisstofnana. Ef sloppar, blóðþrýstingsmælar, legubekkir, ýmis tól, tæki og jafnvel stólar í biðstofum eru ekki nægilega stórir gefur auga leið að ekki er unnt að veita öllum sem leita til heilbrigðiskerfisins fullnægjandi þjónustu. Þessi neikvæðu viðhorf og framkoma heilbrigðisstarfsfólks fer ekki fram hjá feitu fólki. Það upplifir vanvirðingu í sinn garð þegar það leitar sér læknisaðstoðar, að það sé ekki tekið alvarlega vegna þyngdar sinnar og að rót allra heilsufarsvandamála þeirra sé skellt á þyngdina. Það upplifir einnig að þyngdarmiðuðum úrræðum á borð við þyngdarstjórnun, lyfjameðferðir og offituaðgerðir sé þröngvað upp á það, að það fái ekki réttar upplýsingar um áhættu þessara úrræða og að sjálfsákvörðunarréttur sé þannig ekki virtur. Afleiðingarnar af þessu er að feitt fólk er ólíklegra til að sækja sér aðstoð heilbrigðiskerfisins. Ef fyrirhugaður starfshópur um offitu á vegum heilbrigðisráðuneytisins ætlar að ná árangri við að bæta lýðheilsu og endurvekja traust feits fólks til heilbrigðiskerfisins er grundvallaratriði að raunverulegt og einlægt samtal eigi sér stað um hvernig við getum tryggt mannréttindi og sjálfsákvörðunarrétt feits fólks, hvort sem það kýs þyngdarmiðaðað eða þyngdarhlutlausa nálgun að líkama sínum. Ef það er ekki gert er hætta á að sú gjá sem þegar er til staðar milli feitra notenda heilbrigðisþjónustu og heilbrigðiskerfisins dýpki enn frekar. Sá samfélagslegi og efnahagslegi kostnaður sem af því hlýst verður seint metinn í krónum. Um forvarnir og aðgerðir sem beinast að feitu fólki gilda sömu lögmál og um aðgerðir sem beinast að öðrum jaðarsettum hópum; ekkert um okkur án okkar! Hlustið á okkur, vinnið með okkur, endurbyggjum traust og eflum lýðheilsu okkar allra, óháð holdafari. Höfundur er formaður Samtaka um líkamsvirðingu og félagsráðgjafi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Tara Margrét Vilhjálmsdóttir Mest lesið Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson Skoðun Mælt fyrir miklum kjarabótum öryrkja og aldraðra Inga Sæland Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson Skoðun Skoðun Skoðun Mælt fyrir miklum kjarabótum öryrkja og aldraðra Inga Sæland skrifar Skoðun Mannréttindabrot og stríðsglæpir Rússa í Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson skrifar Skoðun Vaka stendur með Menntavísindasviði í verki Gunnar Ásgrímsson skrifar Skoðun Vorbókaleysingar Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson skrifar Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar Skoðun Að standa við stóru orðin Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar Skoðun Ég virði þig og þín mörk, virðir þú mig og mín mörk ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þjóðaröryggi að vera aðildarríki að Evrópusambandinu Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Fullvalda utan sambandsríkja Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar - Salómonsdómur, lög og ólög Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Sjálfstæðir grunnskólar í hættu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Borgaralegur vígbúnaður Dr. Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Áskoranir og tækni í heilbrigðisþjónustu Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Ósunginn óður til doktorsnema Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Tannhjól í mulningsvél? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Fækkum kennurum um 90% Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Uppsagnarbréf til góða fólksins Daníel Freyr Jónsson skrifar Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson skrifar Skoðun Hugtakastríðið mikla Sigmar Guðmundsson skrifar Sjá meira
Í gærkvöldi fór af stað fimmta þáttaröð fréttaskýringaþáttarins Kveiks og fjallaði fyrsti þátturinn meðal annars um offitu barna, með sérstakri áherslu á landsbyggðina. Þessi umræða skýtur upp kollinum með reglulegu millibili og er inntak hennar jafnan hversu „sláandi” og jafnvel „lamandi” tíðni offitu meðal íslenskra barna sé. Rýnt er í umhverfi og heilsuvenjur barna svo sem mataræði, hreyfingu og skjánotkun í leit að rót vandans, í því skyni að snúa honum við. Ánægjulegt var að sjá að fitufordómum var gefinn meiri gaumur í þætti gærkvöldsins. Það sem eftir stendur er þó að umfjöllunin var einhliða og skoðaði holdafar út frá aðeins einu sjónarhorni þegar þau eru í raun og veru tvö. Þyngdarmiðuð nálgun að heilsufari (weight-normative approach) er sú nálgun sem við flest þekkjum og sú sem er ráðandi í íslensku samfélagi. Þyngdarmiðuð nálgun lítur svo á að holdafar einstaklinga sé megin¬vandinn og að leysa megi þann vanda með því að draga úr líkamsþyngd. Markmið þessarar nálgunar er því að sjúkdómsvæða holdafar og opna þar með gáttir til að fjármagna og þróa meðferðir m.a. áhættusamar aðgerðir og lyfjameðferðir til að sporna við vandanum. Áhyggjur eru af því að þessi nálgun leiði til ofgreiningar á vanda og að óþarfa inngrip leiði til heilsufarslegs skaða og því eru miklar deilur innan læknastéttarinnar um það hvort offita skuli flokkast sem sjúkdómur. Raunar hefur sérfræðinefnd á vegum Amerísku læknasamtakanna (AMA) tekið þetta málefni upp tvisvar sinnum, fyrst árið 2005 og aftur 2013. Í bæði skiptin var komist að þeirri niðurstöðu að sjúkdómastimpillinn gæti haft í för með sér meiri skaða en ella og því væri ekki hægt að mæla með honum. Ekki hefur dregið úr skoðanaskiptum vegna þessa síðan og því með öllu ótímabært að slá sjúkdómastimplinum á holdafar þó að umfjöllun gærkvöldsins hafi ekki borið það með sér. Þyngdarhlutlaus nálgun (weight-neutral approach) er hin nálgunin að holdafari og jafnframt sú nálgun sem er talin hafa minnstan skaða í för með sér til að ná fram lýðheilsumarkmiðum. Þau fræðilegu sjónarhorn sem stuðst er við í þeirri nálgun eru ekki eingöngu læknisfræðileg heldur er einnig byggt á sjónarhorni félagsfræði, kynjafræði og sálfræði. Nálgunin er þannig þverfagleg og horfir hún á heildarmyndina frekar en einn eða tvo anga hennar. Fyrir nánari fræðilega umfjöllun um þessa nálgun bendum við á opið ákall okkur til heilbrigðisráðherra frá Degi líkamsvirðingar 13. mars sl.. Mikilvægt er að árétta að með þyngdarhlutlausu nálguninni er ekki dregin sú ályktun að engin heilsufarsleg áhætta sé af völdum offitu. Áhættan er vissulega til staðar og er það óumdeilanlegt. En með þyngdarhlutlausu nálguninni er horft heildstætt á þá áhrifaþætti sem að baki liggja og tekið tillit til þeirra allra þegar leitast er eftir því að draga úr áhættunni, ólíkt þyngdarmiðuðu nálguninni. Til að mynda vitum við að umfjöllun þar sem offita er sett upp sem brýnn lýðheilsuvandi, eins og við sáum í umfjöllun Kveiks, eykur fitufordóma meðal áhorfenda. Þegar umfjöllunarefnið er síðan hópur sem ekki getur borið hönd fyrir höfuð sér er sérstaklega mikilvægt að vanda til verka. Við vitum nefnilega líka að fitufordómar auka líkur á snemmbæra dauða um heil 60% meðal þeirra sem fyrir þeim verða og nái að útskýra 27% af þróun lífstílssjúkdóma meðal feits fólks, sem hafa hingað til verið alfarið útskýrðir með sjálfri líkamsfitunni. Þá eru ótalin áhrif jaðarsetningar og kerfisbundinnar mismununar, en ef við ætlum að bera saman vægi áhrifaþátta á heilsufar feits fólks blikna t.d. áhrif mataræðis og hreyfingar samanborið við áhrif af ójöfnuði. Þegar við tölum um þann heilsufarslega skaða sem hlýst af offitu bera fitufordómar þannig ábyrgð á stórum hluta hans. Við þetta bætast aðrir fylgifiskar þyngdarmiðaðrar nálgunar, á borð við endurteknar og skaðlegar þyngdartapstilraunir, átraskanir og neikvæða líkamsmynd. Allt þættir sem hafa afgerandi og neikvæð áhrif á lýðheilsu. Það sem meira er að þá virðumst við eiga erfitt með að sjá skóginn fyrir trjánum þegar við horfum á hann í gegnum þyngdarmiðuð gleraugu. Sem stendur er engin umræða né fyrirætlaðar aðgerðir til að grípa þau 40% reykvískra ungmenna í kjörþyngd sem teljast í áhættu fyrir þróun lífstílssjúkdóma en fá enga athygli né aðstoð frá heilbrigðiskerfinu af þeirri einföldu ástæðu að áhættan sést ekki utan á þeim. Þyngdarhlutlaus nálgun dregur úr áðurnefndum áhrifaþáttum á borð við fitufordóma, þyngdartapstilraunir og átraskanir á meðan þyngdarmiðuð nálgun eykur við þá. Þyngdarhlutlausa nálgunin einblínir á þætti sem hafa meiri áhrif á heilsufar fólks en þyngd og nær þannig utan um okkur öll óháð holdafari og eflir lýðheilsu allra án formerkja eða skilyrða. Í því samhengi er talað um skaðaminnkandi nálgun að heilsufari. Undanfarna áratugi hefur átt sér stað ákveðin vakning meðal fræðafólks, heilbrigðisstarfsfólks sem og feits fólks sem fræðir um, rannsakar og tileinka sér þyngdarhlutlausa nálgun að eigin heilsufari. Oft er um að ræða einstaklinga sem hafa orðið fyrir óafturkræfum skaða af hálfu þyngdarmiðuðu nálgunarinnar og taka þeir því upplýsta ákvörðun um að snúa af þeirri braut. Þeir gera þar með kröfu um að heilbrigðisþjónusta þeirra fari fram á þeirra eigin forsendum og að sjálfsákvörðunarréttur þeirra sé virtur, eins og lög kveða á um. Reynsla og gagnreynd þekking sýnir okkur hinsvegar að svo góð er staðan ekki. Heilbrigðiskerfinu í heild sinni hefur mistekist að standa vörð um heilsu og mannréttindi feits fólks, algjörlega óháð því hvort það kýs hina þyngdarmiðuðu eða hlutlausu nálgun. Þannig hafa rannsóknir ítrekað sýnt fram á að viðhorf um að feitt fólk sé latt, óheiðarlegt, heimskt og að það skorti sjálfsaga séu algeng meðal heilbrigðisstarfsfólks. Það ver minni tíma með feitum sjúklingum en grennri í læknisskoðunum og eftir því sem sjúklingarnir eru feitari upplifir starfsfólk meiri pirring gagnvart þeim. Kerfisbundin mismunun kemur einnig fram í aðgengi að viðeigandi aðbúnaði innan heilbrigðisstofnana. Ef sloppar, blóðþrýstingsmælar, legubekkir, ýmis tól, tæki og jafnvel stólar í biðstofum eru ekki nægilega stórir gefur auga leið að ekki er unnt að veita öllum sem leita til heilbrigðiskerfisins fullnægjandi þjónustu. Þessi neikvæðu viðhorf og framkoma heilbrigðisstarfsfólks fer ekki fram hjá feitu fólki. Það upplifir vanvirðingu í sinn garð þegar það leitar sér læknisaðstoðar, að það sé ekki tekið alvarlega vegna þyngdar sinnar og að rót allra heilsufarsvandamála þeirra sé skellt á þyngdina. Það upplifir einnig að þyngdarmiðuðum úrræðum á borð við þyngdarstjórnun, lyfjameðferðir og offituaðgerðir sé þröngvað upp á það, að það fái ekki réttar upplýsingar um áhættu þessara úrræða og að sjálfsákvörðunarréttur sé þannig ekki virtur. Afleiðingarnar af þessu er að feitt fólk er ólíklegra til að sækja sér aðstoð heilbrigðiskerfisins. Ef fyrirhugaður starfshópur um offitu á vegum heilbrigðisráðuneytisins ætlar að ná árangri við að bæta lýðheilsu og endurvekja traust feits fólks til heilbrigðiskerfisins er grundvallaratriði að raunverulegt og einlægt samtal eigi sér stað um hvernig við getum tryggt mannréttindi og sjálfsákvörðunarrétt feits fólks, hvort sem það kýs þyngdarmiðaðað eða þyngdarhlutlausa nálgun að líkama sínum. Ef það er ekki gert er hætta á að sú gjá sem þegar er til staðar milli feitra notenda heilbrigðisþjónustu og heilbrigðiskerfisins dýpki enn frekar. Sá samfélagslegi og efnahagslegi kostnaður sem af því hlýst verður seint metinn í krónum. Um forvarnir og aðgerðir sem beinast að feitu fólki gilda sömu lögmál og um aðgerðir sem beinast að öðrum jaðarsettum hópum; ekkert um okkur án okkar! Hlustið á okkur, vinnið með okkur, endurbyggjum traust og eflum lýðheilsu okkar allra, óháð holdafari. Höfundur er formaður Samtaka um líkamsvirðingu og félagsráðgjafi.
Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson Skoðun
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun
Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun
Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar
Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar
Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar
Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar
Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar
Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar
Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson Skoðun
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun
Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun