Hjúkrunar- og geðheilbrigðþjónusta fyrir heimilislausa, já takk! Hrafnhildur Ólöf Ólafsdóttir skrifar 12. október 2021 21:00 Í tilefni alþjóðlega geðheilbrigðisdagsins og alþjóðadags heimilisleysis 10. október síðastliðinn finn ég mig knúna til að opinberlega heiðra samstarfsfélaga mína og alla starfsmenn sem vinna í framlínunni með heimilislausum. Starfsfólkið sem brennur fyrir bættum hag sinna skjólstæðinga og sér ranglætið í misskiptingunni í samfélaginu sem blasir við þeim alla vinnudaga. Frá því allra fyrstu aðgerðir voru skipulagðar á Íslandi vegna heimsfaraldursins af völdum Covid-19 var mikið púður lagt í að halda uppi þjónustu við heimilislausa hjá Reykjavíkurborg. Við fundum sérstaklega mikið fyrir því hvað samdráttur og takmarkanir hjá annarri þjónustu í samfélaginu hafði neikvæð áhrif á stöðu okkar skjólstæðinga. Á öllum starfsstöðum var fólk að hlaupa hraðar. Vettvangsþjónustan gat ekkert annað gert en að reima á sig skóna. Hin leiðin hefði verið að líta í hina áttina þar sem ekkert tók við. Þar hljóp fólk heilu maraþonin og setti sjálfa sig í hálfgert sjálfskipað sóttkví til að takmarka smitleiðir að skjólstæðingum sínum. Starfsfólk í búsetunni, neyðarskýlum, vettvangi, ráðgjafar, stjórnendur og við öll með tölu sem málaflokkur tókum meira á okkur en nokkru sinni fyrr. Við bættum í, endurskipulögðum, eyddum miklum tíma í að biðja aðra um aðstoð og hvetja kerfi innan samfélagsins til samstarfs. Eljan og seiglan sem starfsfólk sýndi er svo mikilfengleg að hvert þeirra á skilið orðu frá forsetanum. Veikindi starfsfólks voru í lágmarki þegar mest á reyndi fyrst um sinn, allir lögðu sitt af mörkum. Árangurinn stóð ekki á sínu. Þetta snerist ekki bara um að takmarka smit innan hópsins (sem gekk reyndar stórkostlega upp) heldur snerist þetta fyrst og fremst um að reyna að halda uppi þjónustu þegar önnur þjónusta í samfélaginu var ekki í boði eða verulega takmörkuð. Alls staðar var fjölgun hjá okkur. Aldrei hafa jafn margir fengið úthlutað húsnæði fyrir heimilislausa á svo skömmum tíma, aldrei hafa jafn margir verið á skrá hjá VoR teyminu og aldrei hefur yfirvinnan og vinnuálagið sprengt alla skala. Ég get ekki sagt að aldrei hafi verið eins skert aðgengi að hjúkrunarúrræðum eða geðheilbrigðisþjónustu þar sem það hefur alltaf verið skert. Starfsfólk fann samt fyrir meiri skerðingu og upplifði gríðarlegt álag þegar kerfið tók ekki við og greip ekki bolta þegar á þurfti að halda. Ég þori því að fullyrða að þetta skerta aðgengi er helsti álagsþáttur fyrir starfsfólk málaflokksins. Það að geta ekki treyst á að fá hjúkrunar- og geðheilbrigðisþjónustu fyrir heimilislausa með miklar og flóknar þjónustuþarfir. Þegar á botninn er hvolft verður að horfa til þess að þegar löng og endurtekin álagstímabil líða hjá og lognið færist yfir. Að þá fyrst koma hinar raunverulegu afleiðingar álagsins í ljós. Þá getum við búist við storminum. Samfélagið er á þessu tímabili núna og því er mikilvægt að halda vel á spöðunum. Við í málaflokknum peppum hvort annað, bókum starfsdaga, bókum fræðslur, bókum handleiðslu og allt það sem við getum gert innan okkar litla ramma. Hvetjum fólk til að leysa út uppsafnað frí, vonumst til að geðheilbrigðiskerfið taki við sér og fleiri fái hjúkrunarþjónustu. Vonumst til að fólkið okkar hætti að vera flokkað sem frábending hér og þar. Þetta er mikilvæg umræða því þegar allt kemur til alls þá eru þessir starfsmenn í aukinni hættu á alvarlegum heilsufarslegum afleiðingum streitu. Sem getur haft neikvæð áhrif á vinnuumhverfi og þjónustuþegana sjálfa. Justine Levesque rannsóknarfulltrúi hjá kanadísku rannsóknarsetri um heimilisleysi (HomelessHub) tekur þetta saman í nýrri samantekt sem birt var á vefnum þeirra 6. október síðastliðinn. Þar kemur meðal annars fram að þegar starfsmenn eru útbrunnir, hafa takmarkaðan aðgang að úrræðum samfélagsins fyrir sína skjólstæðinga og upplifa skort á stuðning í vinnu hefur það neikvæð áhrif á þeirra þjónustuþega. Þjónustuþegana sem nú þegar eru að stríða við heimilisleysi og óstöðugleika í húsnæðismálum. Niðurstaðan er að ef við fjárfestum ekki í starfsfólki sem vinnur með heimilislausum og tryggjum samfellu í félags- og heilbrigðisþjónustu. Þá mun starfsfólk ekki geta haldið áfram að mæta þjónustuþörfum hópsins. Þetta snýst því ekki bara um notendur heldur líka starfsfólkið. Hjúkrunar- og geðheilbrigðþjónusta fyrir heimilislausa, já takk! Höfundur er deildarstjóri málaflokks heimilislausra hjá velferðarsviði Reykjavíkurborgar og formaður fagdeildar geðhjúkrunarfræðinga Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Geðheilbrigði Mest lesið Fyrst flúðu þau Reykjavíkurborg… Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Villtur lax eða villt græðgi – sveitin í skotlínu Jóhann Helgi Stefánsson Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Villtur lax eða villt græðgi – sveitin í skotlínu Jóhann Helgi Stefánsson skrifar Skoðun Fyrst flúðu þau Reykjavíkurborg… Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Fyrst flúðu þau Reykjavíkurborg… Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leiðsögundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson skrifar Skoðun Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed skrifar Skoðun Fordómar frá sálfélagslegu sjónarhorni Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir skrifar Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal skrifar Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś skrifar Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Sjá meira
Í tilefni alþjóðlega geðheilbrigðisdagsins og alþjóðadags heimilisleysis 10. október síðastliðinn finn ég mig knúna til að opinberlega heiðra samstarfsfélaga mína og alla starfsmenn sem vinna í framlínunni með heimilislausum. Starfsfólkið sem brennur fyrir bættum hag sinna skjólstæðinga og sér ranglætið í misskiptingunni í samfélaginu sem blasir við þeim alla vinnudaga. Frá því allra fyrstu aðgerðir voru skipulagðar á Íslandi vegna heimsfaraldursins af völdum Covid-19 var mikið púður lagt í að halda uppi þjónustu við heimilislausa hjá Reykjavíkurborg. Við fundum sérstaklega mikið fyrir því hvað samdráttur og takmarkanir hjá annarri þjónustu í samfélaginu hafði neikvæð áhrif á stöðu okkar skjólstæðinga. Á öllum starfsstöðum var fólk að hlaupa hraðar. Vettvangsþjónustan gat ekkert annað gert en að reima á sig skóna. Hin leiðin hefði verið að líta í hina áttina þar sem ekkert tók við. Þar hljóp fólk heilu maraþonin og setti sjálfa sig í hálfgert sjálfskipað sóttkví til að takmarka smitleiðir að skjólstæðingum sínum. Starfsfólk í búsetunni, neyðarskýlum, vettvangi, ráðgjafar, stjórnendur og við öll með tölu sem málaflokkur tókum meira á okkur en nokkru sinni fyrr. Við bættum í, endurskipulögðum, eyddum miklum tíma í að biðja aðra um aðstoð og hvetja kerfi innan samfélagsins til samstarfs. Eljan og seiglan sem starfsfólk sýndi er svo mikilfengleg að hvert þeirra á skilið orðu frá forsetanum. Veikindi starfsfólks voru í lágmarki þegar mest á reyndi fyrst um sinn, allir lögðu sitt af mörkum. Árangurinn stóð ekki á sínu. Þetta snerist ekki bara um að takmarka smit innan hópsins (sem gekk reyndar stórkostlega upp) heldur snerist þetta fyrst og fremst um að reyna að halda uppi þjónustu þegar önnur þjónusta í samfélaginu var ekki í boði eða verulega takmörkuð. Alls staðar var fjölgun hjá okkur. Aldrei hafa jafn margir fengið úthlutað húsnæði fyrir heimilislausa á svo skömmum tíma, aldrei hafa jafn margir verið á skrá hjá VoR teyminu og aldrei hefur yfirvinnan og vinnuálagið sprengt alla skala. Ég get ekki sagt að aldrei hafi verið eins skert aðgengi að hjúkrunarúrræðum eða geðheilbrigðisþjónustu þar sem það hefur alltaf verið skert. Starfsfólk fann samt fyrir meiri skerðingu og upplifði gríðarlegt álag þegar kerfið tók ekki við og greip ekki bolta þegar á þurfti að halda. Ég þori því að fullyrða að þetta skerta aðgengi er helsti álagsþáttur fyrir starfsfólk málaflokksins. Það að geta ekki treyst á að fá hjúkrunar- og geðheilbrigðisþjónustu fyrir heimilislausa með miklar og flóknar þjónustuþarfir. Þegar á botninn er hvolft verður að horfa til þess að þegar löng og endurtekin álagstímabil líða hjá og lognið færist yfir. Að þá fyrst koma hinar raunverulegu afleiðingar álagsins í ljós. Þá getum við búist við storminum. Samfélagið er á þessu tímabili núna og því er mikilvægt að halda vel á spöðunum. Við í málaflokknum peppum hvort annað, bókum starfsdaga, bókum fræðslur, bókum handleiðslu og allt það sem við getum gert innan okkar litla ramma. Hvetjum fólk til að leysa út uppsafnað frí, vonumst til að geðheilbrigðiskerfið taki við sér og fleiri fái hjúkrunarþjónustu. Vonumst til að fólkið okkar hætti að vera flokkað sem frábending hér og þar. Þetta er mikilvæg umræða því þegar allt kemur til alls þá eru þessir starfsmenn í aukinni hættu á alvarlegum heilsufarslegum afleiðingum streitu. Sem getur haft neikvæð áhrif á vinnuumhverfi og þjónustuþegana sjálfa. Justine Levesque rannsóknarfulltrúi hjá kanadísku rannsóknarsetri um heimilisleysi (HomelessHub) tekur þetta saman í nýrri samantekt sem birt var á vefnum þeirra 6. október síðastliðinn. Þar kemur meðal annars fram að þegar starfsmenn eru útbrunnir, hafa takmarkaðan aðgang að úrræðum samfélagsins fyrir sína skjólstæðinga og upplifa skort á stuðning í vinnu hefur það neikvæð áhrif á þeirra þjónustuþega. Þjónustuþegana sem nú þegar eru að stríða við heimilisleysi og óstöðugleika í húsnæðismálum. Niðurstaðan er að ef við fjárfestum ekki í starfsfólki sem vinnur með heimilislausum og tryggjum samfellu í félags- og heilbrigðisþjónustu. Þá mun starfsfólk ekki geta haldið áfram að mæta þjónustuþörfum hópsins. Þetta snýst því ekki bara um notendur heldur líka starfsfólkið. Hjúkrunar- og geðheilbrigðþjónusta fyrir heimilislausa, já takk! Höfundur er deildarstjóri málaflokks heimilislausra hjá velferðarsviði Reykjavíkurborgar og formaður fagdeildar geðhjúkrunarfræðinga
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun
Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar
Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun