Stjórnarmyndunarviðræður ganga hættulega hægt Andrés Ingi Jónsson skrifar 18. október 2021 12:00 Formenn stjórnarflokkanna telja, einhverra hluta vegna, að stjórnarmyndunarviðræður þeirra gangi vel. Samt eru viðræðurnar nú þegar búnar að taka þrjár vikur - og virðast enn eiga nokkuð í land. Þetta er lengri tími en þurfti í allar stjórnarmyndunarviðræðurnar fyrir fjórum árum - þar sem þó var verið að semja frá grunni, en ekki bara um áframhald samstarfs eins og nú. Árið 2017 voru flokksráð búin að samþykkja stjórnarsáttmála 19 dögum eftir að óformlegar viðræður formanna hófust. Þessi rosalegi hægagangur endurspeglar augljósa núningspunkta á milli stjórnarflokkanna, núningspunkta sem var margvarað við í kosningabaráttunni. Fyrstu vikurnar eftir kosningar virðast hafa snúist um að leysa úr ágreiningi stjórnarflokkanna um stór mál sem strönduðu á síðasta kjörtímabili. Þarna er ekki rætt um framtíðarsýn, heldur horft stíft í baksýnisspegilinn. Gamall áróður í grænum álpappír Grænu málin - náttúruvernd, loftslagið og orkan - eru augljóslega ásteytingarsteinn á milli stjórnarflokkanna. Þetta var öllum augljóst fyrir kosningar. Grænu málin hafa alltaf verið erfið á milli stjórnarflokkanna, en eru orðin mun flóknari eftir að Sjálfstæðisflokkurinn tók upp á því að vefja gömlu stóriðjustefnunni sinni í grænan álpappír. Áfram vill flokkurinn botnvirkja náttúru Íslands, en núna undir því yfirskini að það sé í þágu orkuskipta. Sú græna ríkisstjórn sem við þurfum á þessum tímapunkti verður nefnilega aldrei til á milli þeirra þriggja flokka sem ræða málin makindalega í ráðherrabústaðnum í dag. Ungir umhverfissinnar sýndu það svart á hvítu: Tveir af þessum þremur flokkum fengu algjöra falleinkunn fyrir sýn sína á umhverfismál. Og þær tafir sem einkenna stjórnarmyndunarviðræðurnar kunna að reynast dýrkeyptar. Þingið situr og bíður - loftslagið sett í frost Það var alltaf ljóst að kosningar að hausti myndu þrengja að þingstörfunum. Fyrir áramót bíður Alþingis, eins og venjulega, það stóra verkefni að samþykkja fjárlög. Þau setja rammann um rekstur ríkisins allt næsta ár, setja stefnuna fyrir samfélagið. Hver vika sem formenn stjórnarflokkar taka sér í að togast á um áframhaldandi stjórnarsamstarf er vika sem þinginu er haldið frá störfum - fórna sjö daga vinnu við fjárlög og annað sem þarf að klára fyrir áramót. En það er fleira sem situr á hakanum vegna stjórnarmyndunarviðræðna. Loftslagsráðstefna Sameinuðu þjóðanna, COP26, fer fram eftir um tvær vikur og mikilvægi hennar verður seint ofmetið. „Síðasta tækifærið til að tækla loftslagsbreytingar,” eins og Nicola Sturgeon, fyrsti ráðherra Skotlands, sagði á Hringborði norðurslóða á dögunum. Á COP26 er ætlast til að ríki heims mæti, taki stöðuna fimm árum eftir samþykkt Parísarsáttmálans og auki metnað sinn í loftslagsmálum. Það sé nauðsynlegt ef við ætlum að auka líkurnar á að ná markmiði Parísarsamkomulagsins um að halda hlýnun Jarðar innan við 1,5°C. Allt stefnir hins vegar í að Ísland mæti með rækilega úreld markmið. Metnaður í skiptum fyrir atkvæði Í byrjun árs tilkynnti umhverfisráðherra uppfærð markmið til loftslagssamnings Sameinuðu þjóðanna. Fyrir utan þann trassaskap að það gerðist heilu ári á eftir áætlun þá var ekki um að ræða sjálfstæð markmið fyrir Ísland, heldur ætlaði ríkisstjórnin að skýla sér á bakvið sameiginleg markmið Evrópusambandsins. Þó að samstarf við ESB í loftslagsmálum skipti miklu máli, þá verður Ísland að hafa sjálfstæðan metnað og ganga lengra. Við þingmenn tókumst á um metnað í loftslagsmálum á þingfundi í vor. Stjórnarliðar voru ósammála okkur um að Ísland þyrfti sjálfstætt losunarmarkmið en aðeins nokkrum vikum síðar, eða í kosningabaráttunni sjálfri, skiptu Vinstri græn um takt. Það var ekki fyrr en tilgangurinn var að sækja sér atkvæði sem umhverfisráðherra tók undir kröfuna um að Ísland ætti að lögfesta sjálfstætt markmið um samdrátt í losun - þó að stjórnarliðar hafi síðast í júní fellt tillögu Pírata þess efnis í þingsal. Skemmtileg tilviljun.En nú er hætt við að þessi aukni metnaður sem Vinstri græn fundu í kosningabaráttunni týnist í stjórnarmyndunarviðræðum. Í stað þess að láta málefnin ráða för og mynda ríkisstjórn með flokkunum sem eiga mesta málefnalega samleið með þeim vilja Vinstri græn frekar mynda ríkisstjórn með loftslagsskussum. Og hvernig sem fer, þá eru hverfandi líkur á að umhverfisráðherra mæti með eitthvað nýtt á loftslagsráðstefnuna í nóvember - ráðstefnuna sem munu skipta öllu fyrir framhald baráttunnar við loftslagsbreytingar. Þannig missir Ísland mikilvægt tækifæri úr höndunum. Tækifæri til að sýna metnaðarfulla og skýra stefnu á alþjóðavísu, vera þannig fyrirmynd og hvetja alþjóðasamfélagið áfram. Stíga þau stóru grænu skref sem nauðsynleg eru innan lands og utan. Vera land grænu tækifæranna. Höfundur er þingmaður Pírata Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Andrés Ingi Jónsson Skoðun: Kosningar 2021 Píratar Alþingiskosningar 2021 Mest lesið Skaðinn í leyndri meðferð á heimilum Matthildur Björnsdóttir Skoðun 3.200 aumingjar (mín skoðun) Ole Anton Bieltvedt Skoðun Af glyðrugangi eftirlitsstofnana Ester Hilmarsdóttir Skoðun Um vanda stúlkna í skólum Ragnar Þór Pétursson Skoðun Það er hægt Ragna Sigurðardóttir Skoðun Linnulaus þjáning íbúa á Gaza Hrafnhildur Sverrisdóttir Skoðun Svifhrifavaldar Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Tilfinningalegur athyglisbrestur og heilbrigt tilfinningalíf Jón Þór Ólafsson Skoðun Snjallsímar og geðveiki meðal barna og unglinga Atli Harðarson Skoðun Halldór 13.07.2024 Halldór Baldursson Halldór Skoðun Skoðun Skaðinn í leyndri meðferð á heimilum Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Af glyðrugangi eftirlitsstofnana Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Linnulaus þjáning íbúa á Gaza Hrafnhildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Munurinn á þjóðerniskennd versus sálernis þarfar upplifun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Verða rangfærslur að sannleika, ef þær eru endurteknar nógu oft!? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Svifhrifavaldar Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Forseti ÍSÍ hvattur til að hefja tiltektina í eigin starfsemi Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Hvernig og hvenær en ekki hvort Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Það er víst hægt að semja um aðildarskilmála! Mörg dæmi sanna það! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Orðatónar: Aukinn orðaforði og lesskilningur barna með íslenskri tónlist Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tilfinningalegur athyglisbrestur og heilbrigt tilfinningalíf Jón Þór Ólafsson skrifar Skoðun Reglurnar eru óumsemjanlegar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 3.200 aumingjar (mín skoðun) Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ber endurhæfing ávöxt? skrifar Skoðun Heimur á heljarþröm skrifar Skoðun Foreldrar á 4. vaktinni Sara Rós Kristinsdóttir,Lóa Ólafsdóttir skrifar Skoðun Norður-Kórea er víða Ingvar Smári Birgisson skrifar Skoðun Það getur verið gott að búa til steind Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Uppskeruhátíð öldrunarfræða á Norðurlöndum Sirrý Sif Sigurlaugardóttir skrifar Skoðun Gullverðlaun í mengun Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Gen og glæpir Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun 10 tæknilegir yfirburðir rafbíla Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Um vanda stúlkna í skólum Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Land, borgir og samgöngur Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Coda Terminal: Verndum náttúru, umhverfi og leiðréttum mýtur Edda Sif Aradóttir skrifar Skoðun Kveikjum áhugann – Kveikjum neistann Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Mega bara íslenskir karlmenn nauðga konum á Íslandi? Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ekki gera þessi mistök í sumarfríinu! Ólafía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Þau vilja ekki leysa vandann Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Mengum minna Ólafur Teitur Guðnason skrifar Sjá meira
Formenn stjórnarflokkanna telja, einhverra hluta vegna, að stjórnarmyndunarviðræður þeirra gangi vel. Samt eru viðræðurnar nú þegar búnar að taka þrjár vikur - og virðast enn eiga nokkuð í land. Þetta er lengri tími en þurfti í allar stjórnarmyndunarviðræðurnar fyrir fjórum árum - þar sem þó var verið að semja frá grunni, en ekki bara um áframhald samstarfs eins og nú. Árið 2017 voru flokksráð búin að samþykkja stjórnarsáttmála 19 dögum eftir að óformlegar viðræður formanna hófust. Þessi rosalegi hægagangur endurspeglar augljósa núningspunkta á milli stjórnarflokkanna, núningspunkta sem var margvarað við í kosningabaráttunni. Fyrstu vikurnar eftir kosningar virðast hafa snúist um að leysa úr ágreiningi stjórnarflokkanna um stór mál sem strönduðu á síðasta kjörtímabili. Þarna er ekki rætt um framtíðarsýn, heldur horft stíft í baksýnisspegilinn. Gamall áróður í grænum álpappír Grænu málin - náttúruvernd, loftslagið og orkan - eru augljóslega ásteytingarsteinn á milli stjórnarflokkanna. Þetta var öllum augljóst fyrir kosningar. Grænu málin hafa alltaf verið erfið á milli stjórnarflokkanna, en eru orðin mun flóknari eftir að Sjálfstæðisflokkurinn tók upp á því að vefja gömlu stóriðjustefnunni sinni í grænan álpappír. Áfram vill flokkurinn botnvirkja náttúru Íslands, en núna undir því yfirskini að það sé í þágu orkuskipta. Sú græna ríkisstjórn sem við þurfum á þessum tímapunkti verður nefnilega aldrei til á milli þeirra þriggja flokka sem ræða málin makindalega í ráðherrabústaðnum í dag. Ungir umhverfissinnar sýndu það svart á hvítu: Tveir af þessum þremur flokkum fengu algjöra falleinkunn fyrir sýn sína á umhverfismál. Og þær tafir sem einkenna stjórnarmyndunarviðræðurnar kunna að reynast dýrkeyptar. Þingið situr og bíður - loftslagið sett í frost Það var alltaf ljóst að kosningar að hausti myndu þrengja að þingstörfunum. Fyrir áramót bíður Alþingis, eins og venjulega, það stóra verkefni að samþykkja fjárlög. Þau setja rammann um rekstur ríkisins allt næsta ár, setja stefnuna fyrir samfélagið. Hver vika sem formenn stjórnarflokkar taka sér í að togast á um áframhaldandi stjórnarsamstarf er vika sem þinginu er haldið frá störfum - fórna sjö daga vinnu við fjárlög og annað sem þarf að klára fyrir áramót. En það er fleira sem situr á hakanum vegna stjórnarmyndunarviðræðna. Loftslagsráðstefna Sameinuðu þjóðanna, COP26, fer fram eftir um tvær vikur og mikilvægi hennar verður seint ofmetið. „Síðasta tækifærið til að tækla loftslagsbreytingar,” eins og Nicola Sturgeon, fyrsti ráðherra Skotlands, sagði á Hringborði norðurslóða á dögunum. Á COP26 er ætlast til að ríki heims mæti, taki stöðuna fimm árum eftir samþykkt Parísarsáttmálans og auki metnað sinn í loftslagsmálum. Það sé nauðsynlegt ef við ætlum að auka líkurnar á að ná markmiði Parísarsamkomulagsins um að halda hlýnun Jarðar innan við 1,5°C. Allt stefnir hins vegar í að Ísland mæti með rækilega úreld markmið. Metnaður í skiptum fyrir atkvæði Í byrjun árs tilkynnti umhverfisráðherra uppfærð markmið til loftslagssamnings Sameinuðu þjóðanna. Fyrir utan þann trassaskap að það gerðist heilu ári á eftir áætlun þá var ekki um að ræða sjálfstæð markmið fyrir Ísland, heldur ætlaði ríkisstjórnin að skýla sér á bakvið sameiginleg markmið Evrópusambandsins. Þó að samstarf við ESB í loftslagsmálum skipti miklu máli, þá verður Ísland að hafa sjálfstæðan metnað og ganga lengra. Við þingmenn tókumst á um metnað í loftslagsmálum á þingfundi í vor. Stjórnarliðar voru ósammála okkur um að Ísland þyrfti sjálfstætt losunarmarkmið en aðeins nokkrum vikum síðar, eða í kosningabaráttunni sjálfri, skiptu Vinstri græn um takt. Það var ekki fyrr en tilgangurinn var að sækja sér atkvæði sem umhverfisráðherra tók undir kröfuna um að Ísland ætti að lögfesta sjálfstætt markmið um samdrátt í losun - þó að stjórnarliðar hafi síðast í júní fellt tillögu Pírata þess efnis í þingsal. Skemmtileg tilviljun.En nú er hætt við að þessi aukni metnaður sem Vinstri græn fundu í kosningabaráttunni týnist í stjórnarmyndunarviðræðum. Í stað þess að láta málefnin ráða för og mynda ríkisstjórn með flokkunum sem eiga mesta málefnalega samleið með þeim vilja Vinstri græn frekar mynda ríkisstjórn með loftslagsskussum. Og hvernig sem fer, þá eru hverfandi líkur á að umhverfisráðherra mæti með eitthvað nýtt á loftslagsráðstefnuna í nóvember - ráðstefnuna sem munu skipta öllu fyrir framhald baráttunnar við loftslagsbreytingar. Þannig missir Ísland mikilvægt tækifæri úr höndunum. Tækifæri til að sýna metnaðarfulla og skýra stefnu á alþjóðavísu, vera þannig fyrirmynd og hvetja alþjóðasamfélagið áfram. Stíga þau stóru grænu skref sem nauðsynleg eru innan lands og utan. Vera land grænu tækifæranna. Höfundur er þingmaður Pírata
Skoðun Verða rangfærslur að sannleika, ef þær eru endurteknar nógu oft!? Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Forseti ÍSÍ hvattur til að hefja tiltektina í eigin starfsemi Sigurður G. Guðjónsson skrifar
Skoðun Það er víst hægt að semja um aðildarskilmála! Mörg dæmi sanna það! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Orðatónar: Aukinn orðaforði og lesskilningur barna með íslenskri tónlist Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar