Bitcoin og umhverfið Víkingur Hauksson skrifar 9. desember 2021 12:01 Sem börn erum við eins og svampur; við sjúgum í okkur fróðleik úr öllum áttum og hikum ekki við að hlusta á og reyna að skilja báðar hliðar hvers penings. Með tímanum breytist hinsvegar eitthvað. Við förum að sjá heiminn sem svartan og hvítan, og eigum í basli með að sjá út fyrir okkar eigin sterku skoðanir. Allir eru sammála um að Bitcoin noti mikið rafmagn, en hinsvegar ekki um hvort það sé til einskis. Með því að kafa aðeins undir yfirborðið ætla ég í þessum stutta pistli að velta við nokkrum steinum er þetta mál varðar. Er rafmagnsnotkunin mögulega ekki til einskis? Getur Bitcoin kannski hraðað á orkuskiptunum á heimsvísu? Skapar núverandi peningakerfi jafnvel meiri sóun en við áttum okkur á? Afstæð skoðun Ef þú spyrðir einhvern í hinum vestræna heimi hvort honum fyndist rafmagnsnotkun Bitcoin vera sóun, yrði svarið mögulega já. Ef þú spyrðir hinsvegar einhvern af þeim tugmilljónum einstaklinga sem lifa við tveggja, þriggja eða jafnvel fjögurra stafa verðbólgu, og hafa ekki efni eða aðgang að fasteignum, hlutabréfum eða gulli til að vernda sig, yrði svarið hart nei. Þessir einstaklingar hafa margir hverjir verið fastir í fátækt allt sitt líf því þá hefur vantað tól til þess að geta byggt upp sparnað. Án sparnaðar hafa þessir einstaklingar verið þrælar vinnuveitenda sinna og oft þurft að láta sig hafa hræðilegar og jafnvel lífshættulegar vinnuaðstæður til þess að sjá fyrir fjölskyldum sínum. Bitcoin er peningur sem helst eða jafnvel eykst í virði til lengri tíma því hann hefur innbyggða vaxandi sjaldgæfni, og hann nýtist sem sparnaður fyrir svo lítið sem 100 krónur. Fyrir þessa einstaklinga er Bitcoin því líflína, og í þeirra augum er rafmagnsnotkunin þar af leiðandi ekki sóun, heldur nauðsynleg. Orkuskiptin Sólar- og vindorka hafa einn stóran galla; óstöðugleika. Sólin skín bara á daginn og vindurinn er óútreiknanlegur. Þetta leiðir af sér að samfélög hafa meiri orku en þau þurfa einhvern hluta dagsins, en svo ekki nærrum því nóg þegar eftirspurnin er mikil. Vandamálið er að það eru takmarkanir á því hversu mikla umfram orku hægt er að geyma, á hagkvæman hátt, án orkutaps. Orkutapið takmarkar arðbærni fjárfesta og verktaka, og þar af leiðandi á sama tíma byggingu sólar- og vindorkuvera. Með aðstoð Bitcoin námuvéla er hægt að breyta þessari umfram orku, sem annars myndi tapast, í pening. Námuvélarnar auka því arðbærnina og ýta þar af leiðandi undir aukna byggingu og notkun sólar- og vindorkuvera. Þær gera verktökum einnig kleift að byggja stærri ver en ella, því umfram orkan tapast ekki lengur. Umfram orkan sem fylgir stærri verum getur því annað hámarks eftirspurn sem og nýst aukinni rafvæðingu samfélaga. Bitcoin námuvinnsla, sem viðbót við framleiðslu og geymslu hreinnar orku, getur því mögulega hraðað á orkuskiptunum á heimsvísu. Núverandi peningakerfi Rafmagnsnotkun Bitcoin er auðveldlega gagnrýnd vegna þess hversu auðveldlega mælanleg hún er. Rafmagnsnotkun núverandi peningakerfis vegna gagnavera, útibúa, hraðbanka, greiðslukerfa, brynvarða bíla og fleira er einnig mikil, þó ill mælanleg sé. Það sem er þó alvarlegra er óljósa sóunin sem núverandi peningakerfi skapar: Peningamagn í umferð er sífellt á óáreiðanlegu flakki. Þetta truflar vöruverð sem er besta upplýsinga dreifikerfi hagkerfisins. Þessi truflun leiðir af sér ójafnvægi milli framboðs og eftirspurnar, sem eykur líkurnar á slæmri auðlindanýtingu. Til samanburðar er peningastefna Bitcoin einföld og áreiðanleg, og peningamagn í umferð því augljóst hverju sinni. Þú getur því til dæmis treyst því að ef timbur er að hækka í verði, þá er það ekki mögulega bara vegna aukins peningamagns í umferð. Vöruverð endurspeglar því betur raunverulegt framboð og eftirspurn, sem minnkar líkurnar á slæmri auðlindanýtingu. Núverandi peningakerfi ýtir undir neysluhyggju, sem er helsti óvinur umhverfisins. Vegna ört vaxandi peningamagns í umferð minnkar nefnilega virði sparnaðar með tímanum og er því betra að eyða peningum sem fyrst. Það að peningurinn haldi ekki virði sínu ýtir einstaklingum einnig út í minna úthugsuð verkefni sem og áhættumeiri fjárfestingar, sem eykur líkurnar á illa nýttum kapítal, þ.e. meiri sóun. Í tilfelli Bitcoin er þessu hinsvegar öfugt farið því vegna minnkandi útgáfu nýrra Bitcoina helst eða jafnvel eykst virði Bitcoin til lengri tíma. Bitcoin ýtir því undir sparnað sem og nægjusemi, sem er góð fyrir umhverfið. Peningur sem missir ekki virði sitt með tímanum gefur einstaklingum einnig tíma fyrir dýpri efnahagsleg plön og útreikninga, sem minnkar líkurnar á illa nýttum kapítal, þ.e. minni sóun. Það er ekki nóg með að núverandi peningakerfi ýti undir neysluhyggju, heldur krefst það hennar til að haldast gangandi. Skuldir heimsins voru í fyrra ~360% meiri en framleiðslan. Þetta þýðir að bara til þess að geta borgað vextina af núverandi skuldum þyrfti framleiðni heimsins að vera 12% á ári, gefið að vextirnir af núverandi skuldum séu ~3%. Meðalframleiðni heimsins síðustu 70 ár var ~3%, svo líkurnar á því að 12% náist héðan í frá eru hverfandi. Þetta þýðir að eina leiðin fyrir stjórnvöld til þess að koma í veg fyrir að uppsöfnuð skuldaborg síðustu 50 ára leiðrétti sig, með öllum þeim slæmu afleiðingum sem það hefði í för með sér, er að auka áfram skuldirnar til að lækka þannig virði fyrrum skulda. Með öðrum orðum má skuldadrifin neysluhyggjan ekki minnka því ef verðhjöðnun á sér stað, þá verður skuldabyrðin óviðráðanleg. Í Bitcoin hagkerfi, þ.e. hagkerfi með föstu peningamagni, eru auðveld lán úr sögunni því í fyrsta lagi eykst skuldabyrði lántaka með tímanum, og í öðru lagi verður verkefnið sem lánað er fyrir að skila meiri framleiðni en meðalframleiðni hagkerfisins til þess að lánið borgi sig fyrir útlánara. Skuldahlutfall slíks hagkerfis yrði þar af leiðandi mjög lágt og því væri það nær útilokað fyrir hagkerfið að þróa með sér þennan sama risastóra galla; að þurfa á neysluhyggju að halda. Að lokum Ég vona að þessi stutti pistill reynist góð áminning um að heimurinn er ekki alltaf svartur og hvítur. Það sem virðist augljóst og rökrétt á yfirborðinu, er það oft ekki þegar kafað er undir það. Hvað umhverfið varðar, þá ættum við mögulega að byrja á því að vega og meta núverandi peningakerfi, áður en við förum að afskrifa Bitcoin sem tilgangslausa sóun. Bitcoin gæti jafnvel verið það sem umhverfið raunverulega þarfnast. Höfundur er sjálfstæður fjárfestir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Rafmyntir Mest lesið Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Af hverju hræðist fólk kynjafræði? Eydís Ásbjörnsdóttir Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson Skoðun Opið hús fyrir útvalda Björn Brynjúlfur Björnsson Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson Skoðun Af hverju er Framsóknarfólk hamingjusamast? Árelía Eydís Guðmundsdóttir Skoðun Skjárinn og börnin Daðey Albertsdóttir,Silja Björk Egilsdóttir,Skúli Bragi Geirdal Skoðun Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann Skoðun Hvers vegna er ungbarnadauði lægstur á Íslandi? Þórður Þórkelsson Skoðun Skoðun Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson skrifar Skoðun Lausnin liggur fyrir – Landspítali þarf að stíga skrefið Sandra B. Franks skrifar Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson skrifar Skoðun Skjárinn og börnin Daðey Albertsdóttir,Silja Björk Egilsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun „Er stjúpmamma þín vond eins og í Öskubusku?“ Hafdís Bára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Af hverju er Framsóknarfólk hamingjusamast? Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Opið hús fyrir útvalda Björn Brynjúlfur Björnsson skrifar Skoðun Af hverju hræðist fólk kynjafræði? Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Valdið og samvinnuhugsjónin Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun NPA breytti lífinu mínu Sveinbjörn Eggertsson skrifar Skoðun Hefur þú tilkynnt um ofbeldi gegn barni? Alfa Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Gildi kærleika og mannúðar Toshiki Toma skrifar Skoðun Hvernig tryggjum við samkeppnishæfni þjóðar? Jón Skafti Gestsson skrifar Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Flottu kjötauglýsingarnar í blöðunum... Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Grafarvogsgremjan Þorlákur Axel Jónsson skrifar Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Fjármögnuðu stríðsvél Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugleiðingar á páskum Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Gremjan í Grafarvogi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar Skoðun Móttaka skemmtiferðaskipa - hlustað á íbúa Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar Skoðun Þegar mannshjörtun mætast Jóna Hrönn Bolladóttir,Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Sjá meira
Sem börn erum við eins og svampur; við sjúgum í okkur fróðleik úr öllum áttum og hikum ekki við að hlusta á og reyna að skilja báðar hliðar hvers penings. Með tímanum breytist hinsvegar eitthvað. Við förum að sjá heiminn sem svartan og hvítan, og eigum í basli með að sjá út fyrir okkar eigin sterku skoðanir. Allir eru sammála um að Bitcoin noti mikið rafmagn, en hinsvegar ekki um hvort það sé til einskis. Með því að kafa aðeins undir yfirborðið ætla ég í þessum stutta pistli að velta við nokkrum steinum er þetta mál varðar. Er rafmagnsnotkunin mögulega ekki til einskis? Getur Bitcoin kannski hraðað á orkuskiptunum á heimsvísu? Skapar núverandi peningakerfi jafnvel meiri sóun en við áttum okkur á? Afstæð skoðun Ef þú spyrðir einhvern í hinum vestræna heimi hvort honum fyndist rafmagnsnotkun Bitcoin vera sóun, yrði svarið mögulega já. Ef þú spyrðir hinsvegar einhvern af þeim tugmilljónum einstaklinga sem lifa við tveggja, þriggja eða jafnvel fjögurra stafa verðbólgu, og hafa ekki efni eða aðgang að fasteignum, hlutabréfum eða gulli til að vernda sig, yrði svarið hart nei. Þessir einstaklingar hafa margir hverjir verið fastir í fátækt allt sitt líf því þá hefur vantað tól til þess að geta byggt upp sparnað. Án sparnaðar hafa þessir einstaklingar verið þrælar vinnuveitenda sinna og oft þurft að láta sig hafa hræðilegar og jafnvel lífshættulegar vinnuaðstæður til þess að sjá fyrir fjölskyldum sínum. Bitcoin er peningur sem helst eða jafnvel eykst í virði til lengri tíma því hann hefur innbyggða vaxandi sjaldgæfni, og hann nýtist sem sparnaður fyrir svo lítið sem 100 krónur. Fyrir þessa einstaklinga er Bitcoin því líflína, og í þeirra augum er rafmagnsnotkunin þar af leiðandi ekki sóun, heldur nauðsynleg. Orkuskiptin Sólar- og vindorka hafa einn stóran galla; óstöðugleika. Sólin skín bara á daginn og vindurinn er óútreiknanlegur. Þetta leiðir af sér að samfélög hafa meiri orku en þau þurfa einhvern hluta dagsins, en svo ekki nærrum því nóg þegar eftirspurnin er mikil. Vandamálið er að það eru takmarkanir á því hversu mikla umfram orku hægt er að geyma, á hagkvæman hátt, án orkutaps. Orkutapið takmarkar arðbærni fjárfesta og verktaka, og þar af leiðandi á sama tíma byggingu sólar- og vindorkuvera. Með aðstoð Bitcoin námuvéla er hægt að breyta þessari umfram orku, sem annars myndi tapast, í pening. Námuvélarnar auka því arðbærnina og ýta þar af leiðandi undir aukna byggingu og notkun sólar- og vindorkuvera. Þær gera verktökum einnig kleift að byggja stærri ver en ella, því umfram orkan tapast ekki lengur. Umfram orkan sem fylgir stærri verum getur því annað hámarks eftirspurn sem og nýst aukinni rafvæðingu samfélaga. Bitcoin námuvinnsla, sem viðbót við framleiðslu og geymslu hreinnar orku, getur því mögulega hraðað á orkuskiptunum á heimsvísu. Núverandi peningakerfi Rafmagnsnotkun Bitcoin er auðveldlega gagnrýnd vegna þess hversu auðveldlega mælanleg hún er. Rafmagnsnotkun núverandi peningakerfis vegna gagnavera, útibúa, hraðbanka, greiðslukerfa, brynvarða bíla og fleira er einnig mikil, þó ill mælanleg sé. Það sem er þó alvarlegra er óljósa sóunin sem núverandi peningakerfi skapar: Peningamagn í umferð er sífellt á óáreiðanlegu flakki. Þetta truflar vöruverð sem er besta upplýsinga dreifikerfi hagkerfisins. Þessi truflun leiðir af sér ójafnvægi milli framboðs og eftirspurnar, sem eykur líkurnar á slæmri auðlindanýtingu. Til samanburðar er peningastefna Bitcoin einföld og áreiðanleg, og peningamagn í umferð því augljóst hverju sinni. Þú getur því til dæmis treyst því að ef timbur er að hækka í verði, þá er það ekki mögulega bara vegna aukins peningamagns í umferð. Vöruverð endurspeglar því betur raunverulegt framboð og eftirspurn, sem minnkar líkurnar á slæmri auðlindanýtingu. Núverandi peningakerfi ýtir undir neysluhyggju, sem er helsti óvinur umhverfisins. Vegna ört vaxandi peningamagns í umferð minnkar nefnilega virði sparnaðar með tímanum og er því betra að eyða peningum sem fyrst. Það að peningurinn haldi ekki virði sínu ýtir einstaklingum einnig út í minna úthugsuð verkefni sem og áhættumeiri fjárfestingar, sem eykur líkurnar á illa nýttum kapítal, þ.e. meiri sóun. Í tilfelli Bitcoin er þessu hinsvegar öfugt farið því vegna minnkandi útgáfu nýrra Bitcoina helst eða jafnvel eykst virði Bitcoin til lengri tíma. Bitcoin ýtir því undir sparnað sem og nægjusemi, sem er góð fyrir umhverfið. Peningur sem missir ekki virði sitt með tímanum gefur einstaklingum einnig tíma fyrir dýpri efnahagsleg plön og útreikninga, sem minnkar líkurnar á illa nýttum kapítal, þ.e. minni sóun. Það er ekki nóg með að núverandi peningakerfi ýti undir neysluhyggju, heldur krefst það hennar til að haldast gangandi. Skuldir heimsins voru í fyrra ~360% meiri en framleiðslan. Þetta þýðir að bara til þess að geta borgað vextina af núverandi skuldum þyrfti framleiðni heimsins að vera 12% á ári, gefið að vextirnir af núverandi skuldum séu ~3%. Meðalframleiðni heimsins síðustu 70 ár var ~3%, svo líkurnar á því að 12% náist héðan í frá eru hverfandi. Þetta þýðir að eina leiðin fyrir stjórnvöld til þess að koma í veg fyrir að uppsöfnuð skuldaborg síðustu 50 ára leiðrétti sig, með öllum þeim slæmu afleiðingum sem það hefði í för með sér, er að auka áfram skuldirnar til að lækka þannig virði fyrrum skulda. Með öðrum orðum má skuldadrifin neysluhyggjan ekki minnka því ef verðhjöðnun á sér stað, þá verður skuldabyrðin óviðráðanleg. Í Bitcoin hagkerfi, þ.e. hagkerfi með föstu peningamagni, eru auðveld lán úr sögunni því í fyrsta lagi eykst skuldabyrði lántaka með tímanum, og í öðru lagi verður verkefnið sem lánað er fyrir að skila meiri framleiðni en meðalframleiðni hagkerfisins til þess að lánið borgi sig fyrir útlánara. Skuldahlutfall slíks hagkerfis yrði þar af leiðandi mjög lágt og því væri það nær útilokað fyrir hagkerfið að þróa með sér þennan sama risastóra galla; að þurfa á neysluhyggju að halda. Að lokum Ég vona að þessi stutti pistill reynist góð áminning um að heimurinn er ekki alltaf svartur og hvítur. Það sem virðist augljóst og rökrétt á yfirborðinu, er það oft ekki þegar kafað er undir það. Hvað umhverfið varðar, þá ættum við mögulega að byrja á því að vega og meta núverandi peningakerfi, áður en við förum að afskrifa Bitcoin sem tilgangslausa sóun. Bitcoin gæti jafnvel verið það sem umhverfið raunverulega þarfnast. Höfundur er sjálfstæður fjárfestir.
Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson Skoðun
Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar
Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar
Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar
Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson Skoðun