Gjaldþrota grunnskóli Birna Gunnlaugsdóttir skrifar 22. mars 2022 20:31 Um daginn var ég gjörsamlega úrvinda eftir tvær vikur í grunnskólakennslu. En ekki af baki dottin, enda er ég með yndislega nemendur, eins og reyndar býsna margir. Hef þó töluvert sinnt afskiptum af öðrum. Hef reynslu af tættari bekkjum, þ.e. sem hafa haft tíð kennara skipti s.s. vegna veikindi kennara, kulnunar eða skorts á faglærðum í stéttinni. Sé það snemma á skólagöngunni hafa þau börn yfirleitt ekki lært að hlýða grundvallareglum í skóla svo haldi, eða liðið vel með nám. Enda upplifað þau óöryggi í sínu daglega lífi, fyrst og fremst vegna skorts á ramma og óöryggi vegna fjarveru kennara eða tíðra kennaraskipta. – Þetta hefur svo oftast því miður áhrif á alla þeirra grunnskólagöngu. Áttu barn í grunnskóla? Áttu barnabarn í grunnskóla? Er þér umhugað um velferð barna? Þekkirðu barn með sérþarfir sem hefur hefur farið illa fyrir í grunnskólakerfinu? - Afar fáir gera sé grein fyrir því, þar á meðal grunnskólakennarar sjálfir og forysta samtaka þeirra segir fátt um: Að það er stórt gap í löggjöf um starf grunnskóla annars vegar og fjárframlaga til að mæta þeirri löggjöf hins vegar. – Í sérfræðiskýrslum og ýmsum rannsóknum um íslenska grunnskóla er mest megnis þagað um þetta stóra bil. Sumsstaðar er þess þó getið stuttlega, jafnvel sem aukaatriðis, en séð hef ég hjá æðstu stjórnvöldum að sérfræði kennarans, jafnvel sjálfstraust hans og tilfinningalegt ástand er dregið í efa frekar en nokkuð annað. Hversu faglegt er það? Sumir halda því jafnvel fram að kennarar séu mótfallnir ríkjandi stefnu um skóla án aðgreiningar, sem felur í sér jafnrétti í víðum skilningi og lýðræði. Þessir þættir eru stór liður í námsskránni sem við fylgjum og því staðhæfing fjarri lagi. Undantekning er þó að margir með dæmigerða einhverfu þola engan veginn venjulegt skólaumhverfi, sem og nemendur með verstu hegðunarerfiðleikana eða geðraskanir. - En hvaða starfsstétt lætur bjóða sér margfalt vinnuálag eins og er í framkvæmd skóla án aðgreiningar án þess að láta í sér heyra? Að auki fyrir sömu hræðilegu launin? Athugið að sem sérfræðingar með 5 ára háskólanám eru kennarar 17% undir lágmarkslaunum annarra sérfræðinga. - Engir nema kennarar láta bjóða sé þessa vanvirðingu. Umsjónarkennarar þurfa skv. lögum og reglugerðum oft að vinna margvíslegar kennsluáætlanir í staðin fyrir eina áður (og stundum ekki bara tvær), margvíslegt kennsluefni að þyngdarstigi, sem er auk þess ekki tiltækt frá menntamálastofnun, en kannski hægt að leita af á netinu. Annars búa þeir það til sjálfir! Því það vantar líka tilfinnanlega fjárframlög til námsgagnagerðar. - Tillit þarf kennarinn að taka til mismunandi skilnings á íslensku, útbúa sérstakt næði fyrir kvíðna og einhverfa og ekki síður þá með ADHD. Natni við lesblinda. Einstaklingsferli er algengt og samskipti við fjölskyldur þeirra sem hafa lent í erfiðum fjölskylduaðstæðum, eiga við námsvanda eða hegðunarörðugleika að stríða geta tekið drjúgan tíma hjá sumum, jafnvel þótt aðeins sé um eitt barn að ræða. Vissulega er þetta mismunandi, en ég hef heyrt í allt of mörgum kennurum í allt of mörg ár í fjölmörgum skólum, sem glíma við sama vandann. Kannski er erfitt fyrir þá að tala því enginn vill kasta rýrð á eigin skóla? Er réttlætanlegt að hindra samstöðu um afar brýn mál með slíkum rökum? Hvaða kjánar eru kennarar í sinni baráttu fyrir betri starfskjörum? Bæta á sig margvíslegum verkefnum og skildum en fá ekki svo mikið sem einu sinni krónu fyrir. Eitthvað skárri sérfæðingaþjónustu fá þeir, en hún dugar ekki til og hjálpar takmarkað til inn í daglegu starfi í bekk. Hvers vegna er hvergi opinberlega talað um alls óásættanlegan mismun á kröfum til kennarans annars vegar, þ.á.m. sérkennara, og þeirra úrræða sem hann hefur til að fullnægja þeim skildum hins vegar? Þetta er ein sú hræðilegasta klemma sem nokkur starfsmaður getur lent í, þ.e. að vilja gera sitt besta en hafa ekki til þess bjargir. – Kulnun kennara er eðlilegra en nokkuð, sem og langtíma veikindaleyfi. Á meðan blæða börnin fyrir gjörsamlega fjársvelt grunnskólakerfi. Á meðan kennarinn á að þjóna öllum jafnt út frá stöðu s.s. með mismunandi þjóðlegan bakgrunn, dislexíu, ADHD, TS, kvíðröskun, seinþroska, einhverfu og mótþróaröskun þá fæst enginn fjárhagslegur stuðningur fyrir börnin nema að fyrir liggi læknisfræðilegar greiningar á allra alvarlegustu tilvikunum. Ekki t.d. dislexíu eða ADHD. - Biðtími eftir greiningu er svo aftur a.m.k. tvö ár. Mjög dýrmæt tvö ár í lífi barns, þar sem aðgerðarleysi hefur oftast afar slæm langtímaáhrif. Hjá barnalæknum og sálfræðingum er það fullkomlega á hreinu. Það sem kennarinn gerir í skólastofunni með 20-27 nemendur dugar allt of oft engan veginn til. - Fagmennirnir, þ.e. kennaranir o.fl. í skólakerfinu eru þá löngu búin að sjá hvert stefnir. Stuðningur við barnið, sem kemur svo eftir dúk og disk og nokkur ár, er svo aðallega í formi ófaglærðs starfsmanns á hrikalega lágum launum, auk örfárra tíma sem barnið fær fyrir sig ásamt nokkrum öðrum nemendum. - Bjargir til grunnskóla hvað, og hvað þá skóla án aðgreiningar? Í Covid og miklum veikindum almennt, barna og starfsmanna, verður undirliggjandi vandi enn meira áberandi. Í einni svipan fá börnin kannski ekki þjónustu þroskaþjálfa, sérkennara, tungumálkennara eða sjálfs umsjónarkennarans, jafnvel svo vikum eða mánuðum skiptir. Ég get lofað ykkur því að þeim líður alls ekki vel með það.Þrátt fyrir góðar menntastefnur, hugmyndir, þróunarverkefni, aukna teymisvinnu og tilraunir skólastjóra til betrum bóta, þá er íslenskt grunnskólakerfi algerlega gjaldþrota. Hundruðir okkar ef ekki þúsundir vita þetta, kennarar, stjórnendur og foreldrar, en fáir segja nokkuð og alls enginn hlustar. - Hvað ætlar þú að kjósa um í sveitastjórnarkosningunum í vor? Höfundur er grunnskólakennari. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla - og menntamál Grunnskólar Sveitarstjórnarkosningar 2022 Mest lesið Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Almageddon? Eyþór Kristleifsson Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Skoðun Skoðun Geðrænn vandi barna og ungmenna Eldur S. Kristinsson skrifar Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun Eru sumir heppnari en aðrir? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar Skoðun Sjálfstætt fólk Kristín Linda Jónsdóttir skrifar Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Arfur stjórnmálanna 2024 Elvar Eyvindsson skrifar Skoðun Kjósum rétt(indi) fyrir fatlað fólk! Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Frelsi er allra, ekki fárra útvaldra Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Menntun og tækifæri: Hvað veljum við fyrir Ísland? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Eyðimerkurganga kosningabaráttunnar? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Kjóstu meiri árangur Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða hlekkur ert þú í keðjunni? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Laxeldið verður ekki stöðvað Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Þroskamerki þjóðar Tómas Torfason skrifar Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Var stytting náms til stúdentsprófs í þágu ungmenna? Sigurður E. Sigurjónsson skrifar Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson skrifar Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sjálfstæðar konur? Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson skrifar Sjá meira
Um daginn var ég gjörsamlega úrvinda eftir tvær vikur í grunnskólakennslu. En ekki af baki dottin, enda er ég með yndislega nemendur, eins og reyndar býsna margir. Hef þó töluvert sinnt afskiptum af öðrum. Hef reynslu af tættari bekkjum, þ.e. sem hafa haft tíð kennara skipti s.s. vegna veikindi kennara, kulnunar eða skorts á faglærðum í stéttinni. Sé það snemma á skólagöngunni hafa þau börn yfirleitt ekki lært að hlýða grundvallareglum í skóla svo haldi, eða liðið vel með nám. Enda upplifað þau óöryggi í sínu daglega lífi, fyrst og fremst vegna skorts á ramma og óöryggi vegna fjarveru kennara eða tíðra kennaraskipta. – Þetta hefur svo oftast því miður áhrif á alla þeirra grunnskólagöngu. Áttu barn í grunnskóla? Áttu barnabarn í grunnskóla? Er þér umhugað um velferð barna? Þekkirðu barn með sérþarfir sem hefur hefur farið illa fyrir í grunnskólakerfinu? - Afar fáir gera sé grein fyrir því, þar á meðal grunnskólakennarar sjálfir og forysta samtaka þeirra segir fátt um: Að það er stórt gap í löggjöf um starf grunnskóla annars vegar og fjárframlaga til að mæta þeirri löggjöf hins vegar. – Í sérfræðiskýrslum og ýmsum rannsóknum um íslenska grunnskóla er mest megnis þagað um þetta stóra bil. Sumsstaðar er þess þó getið stuttlega, jafnvel sem aukaatriðis, en séð hef ég hjá æðstu stjórnvöldum að sérfræði kennarans, jafnvel sjálfstraust hans og tilfinningalegt ástand er dregið í efa frekar en nokkuð annað. Hversu faglegt er það? Sumir halda því jafnvel fram að kennarar séu mótfallnir ríkjandi stefnu um skóla án aðgreiningar, sem felur í sér jafnrétti í víðum skilningi og lýðræði. Þessir þættir eru stór liður í námsskránni sem við fylgjum og því staðhæfing fjarri lagi. Undantekning er þó að margir með dæmigerða einhverfu þola engan veginn venjulegt skólaumhverfi, sem og nemendur með verstu hegðunarerfiðleikana eða geðraskanir. - En hvaða starfsstétt lætur bjóða sér margfalt vinnuálag eins og er í framkvæmd skóla án aðgreiningar án þess að láta í sér heyra? Að auki fyrir sömu hræðilegu launin? Athugið að sem sérfræðingar með 5 ára háskólanám eru kennarar 17% undir lágmarkslaunum annarra sérfræðinga. - Engir nema kennarar láta bjóða sé þessa vanvirðingu. Umsjónarkennarar þurfa skv. lögum og reglugerðum oft að vinna margvíslegar kennsluáætlanir í staðin fyrir eina áður (og stundum ekki bara tvær), margvíslegt kennsluefni að þyngdarstigi, sem er auk þess ekki tiltækt frá menntamálastofnun, en kannski hægt að leita af á netinu. Annars búa þeir það til sjálfir! Því það vantar líka tilfinnanlega fjárframlög til námsgagnagerðar. - Tillit þarf kennarinn að taka til mismunandi skilnings á íslensku, útbúa sérstakt næði fyrir kvíðna og einhverfa og ekki síður þá með ADHD. Natni við lesblinda. Einstaklingsferli er algengt og samskipti við fjölskyldur þeirra sem hafa lent í erfiðum fjölskylduaðstæðum, eiga við námsvanda eða hegðunarörðugleika að stríða geta tekið drjúgan tíma hjá sumum, jafnvel þótt aðeins sé um eitt barn að ræða. Vissulega er þetta mismunandi, en ég hef heyrt í allt of mörgum kennurum í allt of mörg ár í fjölmörgum skólum, sem glíma við sama vandann. Kannski er erfitt fyrir þá að tala því enginn vill kasta rýrð á eigin skóla? Er réttlætanlegt að hindra samstöðu um afar brýn mál með slíkum rökum? Hvaða kjánar eru kennarar í sinni baráttu fyrir betri starfskjörum? Bæta á sig margvíslegum verkefnum og skildum en fá ekki svo mikið sem einu sinni krónu fyrir. Eitthvað skárri sérfæðingaþjónustu fá þeir, en hún dugar ekki til og hjálpar takmarkað til inn í daglegu starfi í bekk. Hvers vegna er hvergi opinberlega talað um alls óásættanlegan mismun á kröfum til kennarans annars vegar, þ.á.m. sérkennara, og þeirra úrræða sem hann hefur til að fullnægja þeim skildum hins vegar? Þetta er ein sú hræðilegasta klemma sem nokkur starfsmaður getur lent í, þ.e. að vilja gera sitt besta en hafa ekki til þess bjargir. – Kulnun kennara er eðlilegra en nokkuð, sem og langtíma veikindaleyfi. Á meðan blæða börnin fyrir gjörsamlega fjársvelt grunnskólakerfi. Á meðan kennarinn á að þjóna öllum jafnt út frá stöðu s.s. með mismunandi þjóðlegan bakgrunn, dislexíu, ADHD, TS, kvíðröskun, seinþroska, einhverfu og mótþróaröskun þá fæst enginn fjárhagslegur stuðningur fyrir börnin nema að fyrir liggi læknisfræðilegar greiningar á allra alvarlegustu tilvikunum. Ekki t.d. dislexíu eða ADHD. - Biðtími eftir greiningu er svo aftur a.m.k. tvö ár. Mjög dýrmæt tvö ár í lífi barns, þar sem aðgerðarleysi hefur oftast afar slæm langtímaáhrif. Hjá barnalæknum og sálfræðingum er það fullkomlega á hreinu. Það sem kennarinn gerir í skólastofunni með 20-27 nemendur dugar allt of oft engan veginn til. - Fagmennirnir, þ.e. kennaranir o.fl. í skólakerfinu eru þá löngu búin að sjá hvert stefnir. Stuðningur við barnið, sem kemur svo eftir dúk og disk og nokkur ár, er svo aðallega í formi ófaglærðs starfsmanns á hrikalega lágum launum, auk örfárra tíma sem barnið fær fyrir sig ásamt nokkrum öðrum nemendum. - Bjargir til grunnskóla hvað, og hvað þá skóla án aðgreiningar? Í Covid og miklum veikindum almennt, barna og starfsmanna, verður undirliggjandi vandi enn meira áberandi. Í einni svipan fá börnin kannski ekki þjónustu þroskaþjálfa, sérkennara, tungumálkennara eða sjálfs umsjónarkennarans, jafnvel svo vikum eða mánuðum skiptir. Ég get lofað ykkur því að þeim líður alls ekki vel með það.Þrátt fyrir góðar menntastefnur, hugmyndir, þróunarverkefni, aukna teymisvinnu og tilraunir skólastjóra til betrum bóta, þá er íslenskt grunnskólakerfi algerlega gjaldþrota. Hundruðir okkar ef ekki þúsundir vita þetta, kennarar, stjórnendur og foreldrar, en fáir segja nokkuð og alls enginn hlustar. - Hvað ætlar þú að kjósa um í sveitastjórnarkosningunum í vor? Höfundur er grunnskólakennari.
Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar
Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar