Kæru kaffistofugestir Sigríður Bylgja Sigurjónsdóttir skrifar 23. mars 2022 15:30 Í okkar fallega og fjölbreytta samfélagi þar sem virðing er borin fyrir ólíkum trúar- og lífsskoðunarfélögum er eitt sem skýtur skökku við. Á Íslandi er eingöngu mögulegt að fara í gegnum eitt trúfélag þegar við kveðjum þessa jarðvist og þannig hefur það verið undanfarin árhundruð. Í þessum pistli vil ég kynna fyrir ykkur stórt mál sem varðar valfrelsi, lífið og dauðann. Mögulega dálítið þungt kaffistofuspjallsefni en afar mikilvægt eigi að síður! Pistillinn fjallar um mikilvæga ákvörðun sem liggur á borði stjórnvalda. Ákvörðun sem varðar okkar hinstu kveðjustund og fæstir vita af fyrr en þau standa í þeim sporum að þurfa að kveðja ástvin. Eldfimar grunnupplýsingar Á Íslandi er ein bálstofa, bálstofan í Fossvogi, sem rekin er af Kirkjugörðum Reykjavíkurprófastsdæma (KGRP). KGRP hafa rekið bálstofuna síðastliðin 74 ár, eða frá árinu 1948. Þá tók KGRP við rekstri bálstofunnar af Bálfararfélagi Íslands (nánar um það á balfarafelag.is) sem hafði gert bálstofuna í Fossvogi að veruleika. Búnaður þessarar bálstofu er skiljanlega barn síns tíma og á honum er enginn mengunarvarnabúnaður. Það er því kominn tími á uppfærslu – þó fyrr hefði mátt vera. KGRP er sjálfseignastofnun sem heyrir undir þjóðkirkju eins og aðrir kirkjugarðar landsins, en biskup Íslands er yfirmaður kirkjugarðanna. Á hverju ári fá kirkjugarðar landsins 1,3 milljarða kr. úr ríkissjóði til þess að sinna hlutverki sínu: að taka grafir og sinna viðhaldi á kirkjugörðum. Þjónusta við bálfarir endaði á borði kirkjugarðanna um miðja síðustu öld fyrir hreina tilviljun, en ekkert í lögum segir að bálstofa skuli rekin af ríkinu eða kirkjugörðum. Enda er bálför í eðli sínu sjálfsögð þjónusta en ekki trúarleg athöfn. KGRP hafa nú blásið lífi í gamlar áætlanir og vilja byggja nýja bálstofu, ásamt öðru húsnæði, alls 4.000 fermetra í Gufuneskirkjugarði. Til þess þurfa kirkjugarðarnir að fá auka framlag úr ríkissjóði í þær framkvæmdir sem gæti hlaupið á milljörðum króna. Skv. útreikningum kirkjugarðaráðs mun bara bálstofan kosta 1,2 milljarða króna. Það skýtur skökku við að val okkar við lífslok sé takmarkað við eitt trúfélag. Það er mikilvægt að fleira sé í boði, eitthvað þar sem við stöndum öll jöfn, enda erum við jú öll jöfn fyrir dauðanum. En er eitthvað annað í boði? Nýr valkostur Já, það eru fleiri valkostir í boði. Það er gleðilegt að segja frá því að umhverfisvænn og nútímalegur valkostur getur orðið að veruleika. Valkostur sem er óháður trúar- og lífsskoðunarfélögum en hjartanlega opinn öllum og kallast Tré lífsins. Um er að ræða samfélagslega nýsköpun, frumkvöðlaverkefni, sem hefur sprungið út á undanförnum árum og er tilbúið til að taka næstu skref. Tré lífsins er óhagnaðardrifin sjálfseignastofnun sem vill opna nýja bálstofu með kveðjurými fyrir hinstu kveðjustundir, falleg salarkynni fyrir aðrar athafnir, kyrrðarrými með fallegu útsýni og Minningagarða þar sem m.a. verður hægt að gróðursetja ösku ástvina ásamt tré. Tré lífsins hefur fengið lóð fyrir starfsemi sína í Rjúpnadal í Garðabæ. Þau sem nýta sér þjónustu Trés lífsins munu velja hver sér um athöfnina og hvernig þau vilja að hún fari fram. Þannig geta prestar, ásatrúargoðar, athafnastjórar Siðmenntar eða aðrir haldið utan um athöfnina sem fram fer í húsakynnum Trés lífsins. Einnig getur fólk haldið útför í sinni kirkju, hofi eða húsnæði síns félags, en bálförin fer síðan fram hjá Tré lífsins kjósi fólk bálför. Að bálför lokinni getur fólk valið um að jarðsetja duftkerið ofan á kistuleiði í kirkjugarði, í duftreit í kirkjugarði, dreift öskunni yfir hafi eða óbyggðum eða gróðursett hana ásamt tré í Minningagarði Trés lífsins. Valið er þitt og það er mikilvægt að virða. Skiptir það máli hver veitir bálfaraþjónustu? Já, það skiptir svo sannarlega máli hver býður upp á þjónustu við bálfarir á Íslandi vegna þess hvað við erum orðið fallegt og fjölmenningarlegt samfélag einstaklinga með ólíka trú og lífsskoðun. Á Íslandi eru yfir 50 skráð trúar- og lífsskoðunarfélög auk fjölda sem standa utan þeirra. Fjölmennasta trúfélagið er þjóðkirkjan, en tæplega 140 þúsund landsmanna standa alfarið utan trúar- og lífsskoðunarfélaga eða eru skráð í annað trúar- eða lífsskoðunarfélag en hana. Þrátt fyrir að kirkjur séu falleg rými, mikil listasmíð og eigi stóran sess í hjörtum margra, þá er vöntun á fallegu, hátíðlegu og óháðu rými til þess að halda mikilvægar athafnir lífsins, svo sem hinstu kveðjustundir, hjónavígslur eða nafngjafir. Þó margar kirkjur landsins standi borgurum opnar, óháð trú þeirra, hentar alls ekki öllum að halda persónulegar athafnir innan þeirra veggja. Tré lífsins vill taka við bálfaraþjónustu hér á landi auk þess að bjóða óháð rými fyrir athafnir. Þá er það einnig markmið verkefnisins að skapa falleg svæði, minningagarða óháða trúfélögum, þar sem hægt er að gróðursetja ösku ástvina ásamt tré – sé það vilji viðkomandi. Ákvörðunarvaldið er hjá stjórnvöldum Það hyllir undir mikilvægar ákvarðanir í máli þessu en dómsmálaráðherra hefur fengið óháðan aðila til þess að meta þá valkosti sem uppi eru varðandi byggingu nýrrar bálstofu. Á borði ráðherra eru mikilvæg álitamál sem liggja til grundvallar slíkri ákvörðun, enda varðar hún okkur öll. Álitamálin eru meðal annars: Á að halda í horfinu með óbreyttu fyrirkomulagi og fela stofnun á vegum þjóðkirkjunnar að halda áfram að sá um framkvæmd bálfara um ófyrirsjáanlega framtíð? Á að láta eitt trúfélag umfram önnur fá háar upphæðir úr ríkissjóði til að byggja nýja bálstofu í Gufuneskirkjugarði? Á að bjóða fjölbreyttu samfélagi á 21. öld upp á einn valkost við lífslok? Á að taka samfélagslegri nýsköpun, frumkvöðlastarfi og nýjum valkostum, sem taka tillit til allra, fagnandi? Þessum spurningum munu stjórnvöld svara á næstu vikum með ákvörðun sinni. Ákvörðun þeirra mun marka stefnu varðandi bálfararþjónustu til framtíðar og því um stórt mál að ræða. Ef bálfaraþjónusta verður áfram á forræði kirkjugarðanna verður ekkert af Trés lífsins. Frelsið er yndislegt og á að vera til staðar fram á okkar hinstu stund. Okkur sem stöndum að Tré lífsins þykir mikilvægt að þjónusta við bálfarir verði færð til óháðs aðila – þar sem öll eru velkomin, og þjónustan fær að þróast til að mæta fjölbreyttum þörfum opins samfélags. Hvað finnst kaffistofugestum? Höfundur er mannvistfræðingur, stofnandi Trés lífsins og formaður Bálfarafélags Íslands, sem ólst upp í kirkjunni en finnst við þurfum að taka meira tillit til allra í samfélaginu okkar, óháð trú þeirra eða lífsskoðun. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Trúmál Mest lesið Halldór 26.04.2025 Halldór Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir Skoðun Mega bara íslenskir karlmenn nauðga konum á Íslandi? Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal skrifar Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś skrifar Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Opið bréf til mennta- og barnamálaráðherra Gunnar Örn Vopnfjörð Þorsteinsson skrifar Skoðun Hvernig gerum við Grundarhverfi enn betra? Ævar Harðarson skrifar Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson skrifar Skoðun Lausnin liggur fyrir – Landspítali þarf að stíga skrefið Sandra B. Franks skrifar Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson skrifar Skoðun Skjárinn og börnin Daðey Albertsdóttir,Silja Björk Egilsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun „Er stjúpmamma þín vond eins og í Öskubusku?“ Hafdís Bára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Af hverju er Framsóknarfólk hamingjusamast? Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Opið hús fyrir útvalda Björn Brynjúlfur Björnsson skrifar Skoðun Af hverju hræðist fólk kynjafræði? Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Valdið og samvinnuhugsjónin Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun NPA breytti lífinu mínu Sveinbjörn Eggertsson skrifar Skoðun Hefur þú tilkynnt um ofbeldi gegn barni? Alfa Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Gildi kærleika og mannúðar Toshiki Toma skrifar Sjá meira
Í okkar fallega og fjölbreytta samfélagi þar sem virðing er borin fyrir ólíkum trúar- og lífsskoðunarfélögum er eitt sem skýtur skökku við. Á Íslandi er eingöngu mögulegt að fara í gegnum eitt trúfélag þegar við kveðjum þessa jarðvist og þannig hefur það verið undanfarin árhundruð. Í þessum pistli vil ég kynna fyrir ykkur stórt mál sem varðar valfrelsi, lífið og dauðann. Mögulega dálítið þungt kaffistofuspjallsefni en afar mikilvægt eigi að síður! Pistillinn fjallar um mikilvæga ákvörðun sem liggur á borði stjórnvalda. Ákvörðun sem varðar okkar hinstu kveðjustund og fæstir vita af fyrr en þau standa í þeim sporum að þurfa að kveðja ástvin. Eldfimar grunnupplýsingar Á Íslandi er ein bálstofa, bálstofan í Fossvogi, sem rekin er af Kirkjugörðum Reykjavíkurprófastsdæma (KGRP). KGRP hafa rekið bálstofuna síðastliðin 74 ár, eða frá árinu 1948. Þá tók KGRP við rekstri bálstofunnar af Bálfararfélagi Íslands (nánar um það á balfarafelag.is) sem hafði gert bálstofuna í Fossvogi að veruleika. Búnaður þessarar bálstofu er skiljanlega barn síns tíma og á honum er enginn mengunarvarnabúnaður. Það er því kominn tími á uppfærslu – þó fyrr hefði mátt vera. KGRP er sjálfseignastofnun sem heyrir undir þjóðkirkju eins og aðrir kirkjugarðar landsins, en biskup Íslands er yfirmaður kirkjugarðanna. Á hverju ári fá kirkjugarðar landsins 1,3 milljarða kr. úr ríkissjóði til þess að sinna hlutverki sínu: að taka grafir og sinna viðhaldi á kirkjugörðum. Þjónusta við bálfarir endaði á borði kirkjugarðanna um miðja síðustu öld fyrir hreina tilviljun, en ekkert í lögum segir að bálstofa skuli rekin af ríkinu eða kirkjugörðum. Enda er bálför í eðli sínu sjálfsögð þjónusta en ekki trúarleg athöfn. KGRP hafa nú blásið lífi í gamlar áætlanir og vilja byggja nýja bálstofu, ásamt öðru húsnæði, alls 4.000 fermetra í Gufuneskirkjugarði. Til þess þurfa kirkjugarðarnir að fá auka framlag úr ríkissjóði í þær framkvæmdir sem gæti hlaupið á milljörðum króna. Skv. útreikningum kirkjugarðaráðs mun bara bálstofan kosta 1,2 milljarða króna. Það skýtur skökku við að val okkar við lífslok sé takmarkað við eitt trúfélag. Það er mikilvægt að fleira sé í boði, eitthvað þar sem við stöndum öll jöfn, enda erum við jú öll jöfn fyrir dauðanum. En er eitthvað annað í boði? Nýr valkostur Já, það eru fleiri valkostir í boði. Það er gleðilegt að segja frá því að umhverfisvænn og nútímalegur valkostur getur orðið að veruleika. Valkostur sem er óháður trúar- og lífsskoðunarfélögum en hjartanlega opinn öllum og kallast Tré lífsins. Um er að ræða samfélagslega nýsköpun, frumkvöðlaverkefni, sem hefur sprungið út á undanförnum árum og er tilbúið til að taka næstu skref. Tré lífsins er óhagnaðardrifin sjálfseignastofnun sem vill opna nýja bálstofu með kveðjurými fyrir hinstu kveðjustundir, falleg salarkynni fyrir aðrar athafnir, kyrrðarrými með fallegu útsýni og Minningagarða þar sem m.a. verður hægt að gróðursetja ösku ástvina ásamt tré. Tré lífsins hefur fengið lóð fyrir starfsemi sína í Rjúpnadal í Garðabæ. Þau sem nýta sér þjónustu Trés lífsins munu velja hver sér um athöfnina og hvernig þau vilja að hún fari fram. Þannig geta prestar, ásatrúargoðar, athafnastjórar Siðmenntar eða aðrir haldið utan um athöfnina sem fram fer í húsakynnum Trés lífsins. Einnig getur fólk haldið útför í sinni kirkju, hofi eða húsnæði síns félags, en bálförin fer síðan fram hjá Tré lífsins kjósi fólk bálför. Að bálför lokinni getur fólk valið um að jarðsetja duftkerið ofan á kistuleiði í kirkjugarði, í duftreit í kirkjugarði, dreift öskunni yfir hafi eða óbyggðum eða gróðursett hana ásamt tré í Minningagarði Trés lífsins. Valið er þitt og það er mikilvægt að virða. Skiptir það máli hver veitir bálfaraþjónustu? Já, það skiptir svo sannarlega máli hver býður upp á þjónustu við bálfarir á Íslandi vegna þess hvað við erum orðið fallegt og fjölmenningarlegt samfélag einstaklinga með ólíka trú og lífsskoðun. Á Íslandi eru yfir 50 skráð trúar- og lífsskoðunarfélög auk fjölda sem standa utan þeirra. Fjölmennasta trúfélagið er þjóðkirkjan, en tæplega 140 þúsund landsmanna standa alfarið utan trúar- og lífsskoðunarfélaga eða eru skráð í annað trúar- eða lífsskoðunarfélag en hana. Þrátt fyrir að kirkjur séu falleg rými, mikil listasmíð og eigi stóran sess í hjörtum margra, þá er vöntun á fallegu, hátíðlegu og óháðu rými til þess að halda mikilvægar athafnir lífsins, svo sem hinstu kveðjustundir, hjónavígslur eða nafngjafir. Þó margar kirkjur landsins standi borgurum opnar, óháð trú þeirra, hentar alls ekki öllum að halda persónulegar athafnir innan þeirra veggja. Tré lífsins vill taka við bálfaraþjónustu hér á landi auk þess að bjóða óháð rými fyrir athafnir. Þá er það einnig markmið verkefnisins að skapa falleg svæði, minningagarða óháða trúfélögum, þar sem hægt er að gróðursetja ösku ástvina ásamt tré – sé það vilji viðkomandi. Ákvörðunarvaldið er hjá stjórnvöldum Það hyllir undir mikilvægar ákvarðanir í máli þessu en dómsmálaráðherra hefur fengið óháðan aðila til þess að meta þá valkosti sem uppi eru varðandi byggingu nýrrar bálstofu. Á borði ráðherra eru mikilvæg álitamál sem liggja til grundvallar slíkri ákvörðun, enda varðar hún okkur öll. Álitamálin eru meðal annars: Á að halda í horfinu með óbreyttu fyrirkomulagi og fela stofnun á vegum þjóðkirkjunnar að halda áfram að sá um framkvæmd bálfara um ófyrirsjáanlega framtíð? Á að láta eitt trúfélag umfram önnur fá háar upphæðir úr ríkissjóði til að byggja nýja bálstofu í Gufuneskirkjugarði? Á að bjóða fjölbreyttu samfélagi á 21. öld upp á einn valkost við lífslok? Á að taka samfélagslegri nýsköpun, frumkvöðlastarfi og nýjum valkostum, sem taka tillit til allra, fagnandi? Þessum spurningum munu stjórnvöld svara á næstu vikum með ákvörðun sinni. Ákvörðun þeirra mun marka stefnu varðandi bálfararþjónustu til framtíðar og því um stórt mál að ræða. Ef bálfaraþjónusta verður áfram á forræði kirkjugarðanna verður ekkert af Trés lífsins. Frelsið er yndislegt og á að vera til staðar fram á okkar hinstu stund. Okkur sem stöndum að Tré lífsins þykir mikilvægt að þjónusta við bálfarir verði færð til óháðs aðila – þar sem öll eru velkomin, og þjónustan fær að þróast til að mæta fjölbreyttum þörfum opins samfélags. Hvað finnst kaffistofugestum? Höfundur er mannvistfræðingur, stofnandi Trés lífsins og formaður Bálfarafélags Íslands, sem ólst upp í kirkjunni en finnst við þurfum að taka meira tillit til allra í samfélaginu okkar, óháð trú þeirra eða lífsskoðun.
Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar