Skoðun

Sóknar­færi í ís­lenskri hönnun

Birna Bragadóttir skrifar

Nýlega klæddi ég dóttur mína í upphlut langalangömmu hennar sem var fædd 1893. Hún saumaði búninginn sjálf eins og konur af hennar kynslóð gerðu. Þetta voru líklegast hennar einu spariföt sem hún klæddist á tyllidögum, út ævina.

Mér fannst merkilegt að dóttir mín gæti klæðst sömu sparifötum svona löngu seinna. Og þau pössuðu henni vel.

Tímalaus íslensk hönnun

Tímalaus íslensk hönnun, var það sem ég hugsaði. Hönnun sem endist og gerir ráð fyrir því að við breytumst í vextinum með aldrinum. Hönnun sem gengur á milli kynslóða, vandað handbragð þar sem lögð var alúð í verkið og það nýtt sem til var. Ekkert bruðlað. Hver búningur þó einstakur og með sín sérkenni. Það er gaman að tengja við upprunann og söguna. Það er fegurð í því þegar gamlir hlutir öðlast nýtt líf, nýtt hlutverk, nýjan tilgang. Hvort sem það eru spariföt, hús, svæði, hvað sem er..

Þegar ég set upphlutinn í samhengi við þær stóru áskoranir sem við tökumst á við í umhverfis- og loftlagsmálum, þá blasir við að við þurfum að fara betur með. Nýta það sem við höfum í nærumhverfinu, neyta minna, finna nýjar snjallar lausnir til að draga úr vistspori og vernda náttúruna. Þegar ég hugsa til íslenskra hönnuða og arkitekta sem hafa náð árangri þá koma þessi atriði upp í hugann. Þeir vanda til verka. Setja gæðin í fyrirrúm. Hugsa fram í tímann. Bjóða upp á snjallar notendavænar lausnir. Eru þátttakendur í hringrásarhagkerfinu, bera virðingu fyrir, íslenskri náttúru en hagnýta náttúruleg íslensk hráefni af kostgæfni. Íslenskri hönnun klæðist maður líka með stolti. Það er gaman að eiga fallegan grip úr íslenskri hönnun og njóta hönnunarupplifunar. Hönnunar sem bætir líf okkar, eflir lýðheilsu, gleður og fegrar.

Hönnunarsjóður í 10 ár

Hönnunarsjóður fagnar nú 10 starfsári sínu. Hlutverk sjóðsins er að efla þekkingu, atvinnu- og verðmætasköpun á sviði hönnunar og arkitektúrs með fjárhagslegum stuðningi. Sjóðurinn hefur árlega fengið 50 milljóna fjárveitingu til úthlutunar en sjóðurinn heyrir nú undir menningar- og viðskiptaráðuneytið. Fyrir það framlag ber að þakka.

Mikil aðsókn hefur verið í styrki úr Hönnunarsjóði. Gæði umsókna sýnir þá miklu grósku sem er til staðar. Á COVID árinu 2020 var fjármagn til sjóðsins aukið um 50 milljónir og voru því 100 milljónir króna til úthlutunar það árið. Var auknu fjárframlagi tekið einkar vel og var eftirspurn eftir styrkjum úr honum langt umfram það sem sjóðurinn hafði til ráðstöfunar. Fjöldi umsókna hefur farið stigvaxandi frá stofnun sjóðsins.

Á þessu 10 ára tímabili hafa yfir 2.000 hönnuðir og arkitektar sótt um styrki, samtals að fjárhæð 4.316.380.000 kr. Hönnunarsjóður hefur á þessum árum úthlutað 413.280.000 kr. til 366 verkefna. Að auki hafa 357 ferðstyrkir verið veittir á tímabilinu. Það er gleðiefni að hönnuðir og arkitektar séu farnir að ferðast aftur og taka þátt í alþjóðlegu samtali.

Tækifæri til að efla hlut kvenna í aðgengi að styrkjum

Sérstaða Hönnunarsjóðs er ekki síst sú að hlutfall kvenna meðal umsækjenda og styrkþega úr Hönnunarsjóði er mun hærra er þekkist hjá mörgum opinberum sjóðum. Það sýnir rannsókn sem gerð var fyrir atvinnu- og nýsköpunarráðuneytið, þegar sjóðurinn heyrði undir það ráðuneyti.

Árið 2020 voru konur um 60% þeirra sem hlutu styrki. Minna fjármagni er hins vegar veitt til Hönnunarsjóðs en til annarra sambærilegra sjóða. Hér felast tækifæri til að gera betur, jafna leikinn og efla hlut kvenna í aðgengi að styrkjum til nýsköpunar. Á sama tíma felast í því tækifæri til að efla hönnunardrifna nýsköpun og frumkvöðlastarfsemi sem styður við sjálfbærni.

Á þessum árum hef ég starfað fyrir sjóðinn hef ég lært að við Íslendingar eigum miklu meira af framúrskarandi fagfólki en mig hafði órað fyrir. Frábært fagfólk sem vert er að styðja við bakið á. Við eigum að gera meira af því.

Það liggja augljós sóknarfæri í íslenskri hönnun sem þarf að nýta og þannig ýta undir þróun atvinnulífs og skapandi greina í samfélaginu, með áherslu á jafnvægi milli umhverfis, lífsgæða, mannlífs og verðmætasköpunar.

Framsýni og nýsköpun borgar sig alltaf.

Höfundur er formaður stjórnar Hönnunarsjóðs og forstöðukona Elliðaárstöðvar.




Skoðun

Sjá meira


×