Forréttindafirrti Gúrúinn Gunnar Dan Wiium skrifar 19. maí 2022 14:30 Í framhaldi af því að hafa skrifað pistil undir heitinu Gúrúinn fyrir nokkru fann ég mig tilneyddan bókstaflega að skrifa annan pistil. Málið er að ég skrifaði Gúrúinn ekki með það að leiðarljósi að særa einhvern, gera lítið úr neinum, hvorki þolendum né gerendum. Ég skrifaði hann í fljótfærni eftir að hafa orðið var við mikla umræðu tengda ofbeldi andlegra leiðbeinanda svokallaðra eða gúrúa. Daginn áður hafði ég verið í ánægjulegri svitahofsathöfn á stað sem ég hef aldrei verið á áður. Ég einfaldlega settist niður og henti þessu niður yfir morgunmatnum og dritaði þessu út eins og mér einum er lagið, hvatvís og fljótur að öllu; það er ég. Viðbrögðin sem ég fékk í fyrstu voru jákvæð, mér var hrósað fyrir góða samantekt og góða frásögn og blablabla. Það auðvitað fóðrar mitt veika litla egó. En svo fóru að koma svona raddir, gagnrýni og ásakanir frá kunningjum um hitt og þetta. Nefni til dæmis ásakanir um hræsni, hroka, forréttindarfirru, gerendameðvirkni og skort á samkennd. Þessum einstaklingum mislíkaði hugmyndir mína um ábyrgð þolenda ef svo má segja. Ég vildi meina að með innsæi og dómgreind ættum við að “kola bullshittið“ og „get the fokk out“. Ég lagði áheyrslu á að segja „já“ og „nei“ eftir því hvað átti við. Ég sagðist aldrei hafa upplifað ofbeldi af neinu tagi í þeim athöfnum sem ég tekið þátt í síðustu 15 ár og það er alveg rétt en kannski ekki upplýsingar sem koma málinu neitt við. Málið er að síðustu fjögur ár hef ég verið á fullu að staðsetja mig í þessari metoo-byltingu. Man eftir mótþróanum sem ég upplifði fyrst þegar byltingn fór af stað. Skildi ekki hugtökin, geri það reyndar stundum ekki, en það kemur fyrir. Smátt og smátt hef ég lært og lært í gegnum sársauka einna helst. Það er málið með mig, ég á erfitt með að læra af reynslu annara og læri því einna helst í gegnum sársaukann sem felst í því að halda skoðunum, og oft og tíðum eitruðum skoðunum, á lofti sem sannleika eða staðreyndir. Ætli samkenndarskortur sé ekki megin orsök þessa mynsturs; það að geta illa nýtt sér reynslu annara til setja mig í spor þeirra. Það erfiðasta í þessu öllu fyrir mig er þetta með ábyrgðina. Ég hef misst góða vini í þessum samræðum í gegnum tíðina. Meira að segja skildi einn mig eftir nánast á nærbuxunum í Sundlaug Vestubæjar eitt skipti, peningarlausan á hlýrabol eftir rökræður hvað þetta varðar. Ég tek það fram að ég hef ekki heyrt í manninum síðan og það eru liðin tvö ár. Mótstaða mín er líklega vegna þess að ég er forritaður á þennan hátt: „Þú mætir alltaf á tíma, stendur þig alltaf í vinnu sama hvað, helst ekki verða veikur og ef þú ert heima veikur þá áttu að skammast þín smá.“ Ég er forritaður þannig að ég sjálfur ber ábyrgð á í hvaða aðstæðum og með hverjum ég finn mig. Með öðrum orðum, maður lendir ekki bara í einhverju. Í einhverju samhengi orsaka og afleiðinga tek ég ákvörðun eða ákvarðanir sem leiða mig eitthvert í eitthvað. Ég er einnig forritaður þannig að í vörn snúist ég til sóknar og sæki hart, ekkert væl bara „lets go“. Ég viðurkenni að þetta meingallaða forrit er að gera mér erfitt fyrir því svo tala ég við yndislegu vini mína af öllum kynjum og þau segja mér að hlutir séu allt öðruvísi en ég held að þeir séu. Þeir vilja meina að þolendur, óháð kynjum og aldri, séu alltaf án ábyrgðar. Þetta hefur reynst mér erfitt að skilja. Í þessu samhengi heyrði ég skilaboð góðrar vinkonu minnar sem er yfirlýstur femínisti í gær þar sem hún sagði mér að oft hefur hún haft vit fyrir sér og komið sér út úr aðstæðum og svo stundum er eins og ofbeldið komi algjörlega fyrirvaralaust, eins og um úlf í sauðagæru sé að ræða; þessir atburðir. Menn koma vel fram og heilla allt og alla upp úr skónum og svo reynist fronturinn vera alfalskur og það fyrir mér er vísir í einhvers konar síkópatíu. Þarna nýt ég foréttinda sem karlmaður, hverfandi líkur eru á því að ég „lendi“ í þessum mönnum sem stökkva á mig úr myrkrinu og þar af leiðandi á ég alls ekkert að vera að tjá mig sjálfbærni sem er aðeins miðuð út frá mínum bæjardyrum. En trúið mér ég er að reyna að ná utan um þetta því reynslan hefur sýnt mér að svo oft eru hugmyndir mínar á algjörri skjön við veruleikann eins og fjöldinn skilur hann. Ég er sagður njóta foréttinda og vera firrtur í þeim efnum. Að vera firrtur gefur í skyn að vera haldinn ranghugmyndum, að sjá ekki raunveruleikann og þá forréttindi mín. En kannski er átt við eitthvað allt annað, en málið er að ég sé mín foréttindi, sem karlmaður, sem miðaldra, sem hvítur, sem gagnkynhneigður. Ég sé foréttindi mín sem ýmist áunnin eða erfð, ég skammast mín ekki fyrir foréttindi sem ég nota til góðs en mikill sársauki fylgir að nýta sér foréttindi til ills. Sársaukaþröskuldur minn er nánast engin þolinmæði í þeim efnum. Þess vegna er ég hér að skrifa, því ég þjáist. Ég sé líka foréttindi sem ég er ekki aðnjótandi sem karlmaður, miðaldra, hvítur og gagnkynhneigður. Þau eru mér ljóslifandi kristalskýr og efni í annan pistil. En já, það eru foréttindi sem ég nýt og ég veit ekki hvort ég á að skammast mín fyrir þau. Mér er tamt að skammast mín fyrir allt mögulegt og því ekki það. Það sem ég vil fyrst og fremst koma á framfæri er að ég hef aldrei verið beittur ofbeldi af kynferðislegum eða alvarlegum líkamlegum toga. Og því ber mér að sýna aðgát, tilitssemi og mýkt í mínum skrifum sem opinber persóna. Eins og einn vinur minn sagði mér eitt sinn: „Það eru allir með skoðanir og rassgöt og þótt þú sért með rassgat þá þýðir það ekki að þú þurfir að sýna það hægri-vinstri.“ Mér þykir óendandlega leitt að ég særði fólk með orðum mínum um ábyrgð þolenda í ofbeldismálum. Það var í alvöru ekki ásetningur minn og raunverulega vil ég fyrir alla að ein allsherjar valdefling eigi sér stað svo og að gerendur hætti að framkalla þolendur. Ég lofa að sýna sjálfum mér alla þá gagnrýni og mínar hugmyndir allan þann fyrirvara sem unnt er í þeim tilgangi að vaxa úr villu yfir í sannleika. Höfundur starfar sem smíðakennari og þáttarstjórnandi hlaðvarpsins Þvottahúsið. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gunnar Dan Wiium Mest lesið Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Fyrst flúðu þau Reykjavíkurborg… Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leiðsögundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson skrifar Skoðun Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed skrifar Skoðun Fordómar frá sálfélagslegu sjónarhorni Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir skrifar Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal skrifar Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś skrifar Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Sjá meira
Í framhaldi af því að hafa skrifað pistil undir heitinu Gúrúinn fyrir nokkru fann ég mig tilneyddan bókstaflega að skrifa annan pistil. Málið er að ég skrifaði Gúrúinn ekki með það að leiðarljósi að særa einhvern, gera lítið úr neinum, hvorki þolendum né gerendum. Ég skrifaði hann í fljótfærni eftir að hafa orðið var við mikla umræðu tengda ofbeldi andlegra leiðbeinanda svokallaðra eða gúrúa. Daginn áður hafði ég verið í ánægjulegri svitahofsathöfn á stað sem ég hef aldrei verið á áður. Ég einfaldlega settist niður og henti þessu niður yfir morgunmatnum og dritaði þessu út eins og mér einum er lagið, hvatvís og fljótur að öllu; það er ég. Viðbrögðin sem ég fékk í fyrstu voru jákvæð, mér var hrósað fyrir góða samantekt og góða frásögn og blablabla. Það auðvitað fóðrar mitt veika litla egó. En svo fóru að koma svona raddir, gagnrýni og ásakanir frá kunningjum um hitt og þetta. Nefni til dæmis ásakanir um hræsni, hroka, forréttindarfirru, gerendameðvirkni og skort á samkennd. Þessum einstaklingum mislíkaði hugmyndir mína um ábyrgð þolenda ef svo má segja. Ég vildi meina að með innsæi og dómgreind ættum við að “kola bullshittið“ og „get the fokk out“. Ég lagði áheyrslu á að segja „já“ og „nei“ eftir því hvað átti við. Ég sagðist aldrei hafa upplifað ofbeldi af neinu tagi í þeim athöfnum sem ég tekið þátt í síðustu 15 ár og það er alveg rétt en kannski ekki upplýsingar sem koma málinu neitt við. Málið er að síðustu fjögur ár hef ég verið á fullu að staðsetja mig í þessari metoo-byltingu. Man eftir mótþróanum sem ég upplifði fyrst þegar byltingn fór af stað. Skildi ekki hugtökin, geri það reyndar stundum ekki, en það kemur fyrir. Smátt og smátt hef ég lært og lært í gegnum sársauka einna helst. Það er málið með mig, ég á erfitt með að læra af reynslu annara og læri því einna helst í gegnum sársaukann sem felst í því að halda skoðunum, og oft og tíðum eitruðum skoðunum, á lofti sem sannleika eða staðreyndir. Ætli samkenndarskortur sé ekki megin orsök þessa mynsturs; það að geta illa nýtt sér reynslu annara til setja mig í spor þeirra. Það erfiðasta í þessu öllu fyrir mig er þetta með ábyrgðina. Ég hef misst góða vini í þessum samræðum í gegnum tíðina. Meira að segja skildi einn mig eftir nánast á nærbuxunum í Sundlaug Vestubæjar eitt skipti, peningarlausan á hlýrabol eftir rökræður hvað þetta varðar. Ég tek það fram að ég hef ekki heyrt í manninum síðan og það eru liðin tvö ár. Mótstaða mín er líklega vegna þess að ég er forritaður á þennan hátt: „Þú mætir alltaf á tíma, stendur þig alltaf í vinnu sama hvað, helst ekki verða veikur og ef þú ert heima veikur þá áttu að skammast þín smá.“ Ég er forritaður þannig að ég sjálfur ber ábyrgð á í hvaða aðstæðum og með hverjum ég finn mig. Með öðrum orðum, maður lendir ekki bara í einhverju. Í einhverju samhengi orsaka og afleiðinga tek ég ákvörðun eða ákvarðanir sem leiða mig eitthvert í eitthvað. Ég er einnig forritaður þannig að í vörn snúist ég til sóknar og sæki hart, ekkert væl bara „lets go“. Ég viðurkenni að þetta meingallaða forrit er að gera mér erfitt fyrir því svo tala ég við yndislegu vini mína af öllum kynjum og þau segja mér að hlutir séu allt öðruvísi en ég held að þeir séu. Þeir vilja meina að þolendur, óháð kynjum og aldri, séu alltaf án ábyrgðar. Þetta hefur reynst mér erfitt að skilja. Í þessu samhengi heyrði ég skilaboð góðrar vinkonu minnar sem er yfirlýstur femínisti í gær þar sem hún sagði mér að oft hefur hún haft vit fyrir sér og komið sér út úr aðstæðum og svo stundum er eins og ofbeldið komi algjörlega fyrirvaralaust, eins og um úlf í sauðagæru sé að ræða; þessir atburðir. Menn koma vel fram og heilla allt og alla upp úr skónum og svo reynist fronturinn vera alfalskur og það fyrir mér er vísir í einhvers konar síkópatíu. Þarna nýt ég foréttinda sem karlmaður, hverfandi líkur eru á því að ég „lendi“ í þessum mönnum sem stökkva á mig úr myrkrinu og þar af leiðandi á ég alls ekkert að vera að tjá mig sjálfbærni sem er aðeins miðuð út frá mínum bæjardyrum. En trúið mér ég er að reyna að ná utan um þetta því reynslan hefur sýnt mér að svo oft eru hugmyndir mínar á algjörri skjön við veruleikann eins og fjöldinn skilur hann. Ég er sagður njóta foréttinda og vera firrtur í þeim efnum. Að vera firrtur gefur í skyn að vera haldinn ranghugmyndum, að sjá ekki raunveruleikann og þá forréttindi mín. En kannski er átt við eitthvað allt annað, en málið er að ég sé mín foréttindi, sem karlmaður, sem miðaldra, sem hvítur, sem gagnkynhneigður. Ég sé foréttindi mín sem ýmist áunnin eða erfð, ég skammast mín ekki fyrir foréttindi sem ég nota til góðs en mikill sársauki fylgir að nýta sér foréttindi til ills. Sársaukaþröskuldur minn er nánast engin þolinmæði í þeim efnum. Þess vegna er ég hér að skrifa, því ég þjáist. Ég sé líka foréttindi sem ég er ekki aðnjótandi sem karlmaður, miðaldra, hvítur og gagnkynhneigður. Þau eru mér ljóslifandi kristalskýr og efni í annan pistil. En já, það eru foréttindi sem ég nýt og ég veit ekki hvort ég á að skammast mín fyrir þau. Mér er tamt að skammast mín fyrir allt mögulegt og því ekki það. Það sem ég vil fyrst og fremst koma á framfæri er að ég hef aldrei verið beittur ofbeldi af kynferðislegum eða alvarlegum líkamlegum toga. Og því ber mér að sýna aðgát, tilitssemi og mýkt í mínum skrifum sem opinber persóna. Eins og einn vinur minn sagði mér eitt sinn: „Það eru allir með skoðanir og rassgöt og þótt þú sért með rassgat þá þýðir það ekki að þú þurfir að sýna það hægri-vinstri.“ Mér þykir óendandlega leitt að ég særði fólk með orðum mínum um ábyrgð þolenda í ofbeldismálum. Það var í alvöru ekki ásetningur minn og raunverulega vil ég fyrir alla að ein allsherjar valdefling eigi sér stað svo og að gerendur hætti að framkalla þolendur. Ég lofa að sýna sjálfum mér alla þá gagnrýni og mínar hugmyndir allan þann fyrirvara sem unnt er í þeim tilgangi að vaxa úr villu yfir í sannleika. Höfundur starfar sem smíðakennari og þáttarstjórnandi hlaðvarpsins Þvottahúsið.
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar
Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun