Lestrarvandi barna – við þurfum öll að vera saman í liði Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar 20. maí 2022 19:31 Í pistli mínum ætla ég ekki að ræða um þessi börn heldur hin sem eru með áunninn lestrarvanda og fer sá hópur ört stækkandi. Við erum flest sammála um það að lestur er undirstaða alls náms og það að vera læs skiptir miklu máli. Í dag höfum við margfalt fleiri bjargir en áður til að hjálpa börnum að blómstra í lestri og lesskilningi. Útgáfa barnabóka hefur aldrei verið blómlegri. Frítt þjálfunarefni er að finna á vef Menntamálastofnunnar og hægt er að kaupa aðgang að vefsvæðum sem þjálfa lestrarfærni hjá börnum. Svo má ekki gleyma því að flest börn á Íslandi eru með bókasafn ekki langt frá heimili sínu. Þá spyr maður sig:"Af hverju erum við þá ekki að ná betri árangri í lestri en raun ber vitni og af hverju sýna rannsóknir að strákunum okkar er að ganga verr í skóla en stelpum?". Fræðimenn og sjálfskipaðir sérfræðingar hafa komið með ýmsar skýringar á þessu. Helst er talað um eðlis, fjölskyldu, gagnrýnar, feminískar, karlmennsku og menningarskýringar. Þeir sem hafa bent á að slakt gengi stráka megi skrifa á fáar karlfyrirmyndir í kennarastéttinni hafa þurft að éta hatt sinn því að rannsóknir sína annað og ef eitthvað er þá sýna rannsóknir að nemendur sem eru hjá kvenkennurum eru jákvæðari gagnvart náminu. En þær skýringar sem virðast vera háværastar eru gagnrýnar skýringar þar sem því er varpað fram að skólinn sé illa aðlagaður og þá sérstaklega að þörfum drengja sem taldar eru aðrar en stúlkna. Ég er ekki alveg sammála því að skólinn sé ekki að leita leiða til að koma til móts við nemendur því frá því að ég byrjaði að kenna fyrir um aldarfjórðungi síðan þá hefur aldrei verið eins mikil gróska í skólastarfi. Eins hefur umburðarlyndi fyrir fjölbreytileikanum sjaldan verið meira. Mér finnst þeir kennarar sem ég þekki til flestir vera með puttann á púlsinum varðandi það að virkja nemendur sína og finna leiðir til að koma til móts við mismunandi þarfir þeirra svo þeir nái árangri í námi sínu. En auðvitað má alltaf gera betur og það held ég að flest okkar sem störfum á gólfinum séum alveg meðvituð um. Við getum öll rýnt í eigin rann og langar mig að nefna nokkra þætti sem ég tel að hafi töluverð áhrif á lestrarfærni margra íslenskra barna. Mér finnst allt of mörg börn ekki sinna heimalestri nógu vel og hreinlega ekki hafa metnað til að verða góðir lesarar. Þau bera því oft við að þau hafi svo mikið að gera eftir skóla. Svo er það þetta með nennuna, þau nenna mörg ekki að gera neitt sem þau hafa ekki brennandi áhuga á eða þurfa að hafa fyrir að gera. Það vantar seigluna. Eins kvartar fjöldi barna undan þreytu í skólanum. Það virðist vera að mörg þeirra séu að fara allt of seint að sofa og ná því ekki lágmarkssvefni miðað við aldur. Ég hef grun um að einhver þeirra séu hreinlega ekki búin að reyna nógu mikið á sig yfir daginn til að þreyta sig og að skjánotkun hafi eitthvað um þetta að segja. Þessar elskur trúa nefnilega kennaranum sínum fyrir ýmsu og hefur maður fengið að heyra að mörg þeirra séu stóran hluta vökutímans utan skóla í skjátækjum og stelast stundum til að fara í tækin sín þegar fullorðna fólkið heldur að þau séu sofandi. Því miður þá finn ég áþreifanlega fyrir því hvað hugtakaskilningi barna hefur hrakað í gegnum árin og þarf ég oft að útskýra einföldustu orð fyrir börnum sem eru fædd og uppalin á Íslandi. Forgangsröðunin getur verið sérstök í samfélaginu. Margir foreldrar eru tilbúnir að vaða eld og brennistein svo barnið þeirra nái árangri í tómstundum en virðast svo gleyma ansi oft að láta barnið sitt lesa heima með tilheyrandi lestrarskuld. Galdurinn er nefnilega sá að æfingin skapar meistarann sama hvað þú tekur þér fyrir hendur. Nú fer þessu skólaári senn að ljúka og vil ég nefna að þó að ekki sé um hefðbundið skólastarf að ræða yfir sumartímann þá skiptir máli að halda áfram að þjálfa lestur hjá börnum. Börn þurfa góðar lestrarfyrirmyndir, það þarf að tala við börn og útskýra hugtök og hvernig við notuð tungumálið. Þetta gerist ekki af sjálfu sér. Við í skólasamfélaginu sjáum sláandi mun á þeim börnum sem þrífast í umhverfi þar sem lesið er fyrir þau og málin rædd. Þau börn sem eru svo lánsöm að alast upp í þannig umhverfi eru með forskot á hin og bilið breikkar eftir því sem þau eldast. Það sér það hver sem vill sjá að barn í fjölmennum bekk fær ekki sömu gæðalestrarstund með kennaranum sínum og það gæti fengið heima hjá sér. Í hefðbundnum bekk þá er hver nemandi að fá að meðaltali tæpar tvær mínútur af heildarkennslustundinni ef ekkert óvænt kemur upp á sem kennarinn þarf að leysa. Ein besta sumargjöf sem barn getur fengið er samvera og góð lestrarstund. Að gefa sér að lágmarki 10 mínútur á hverjum degi með barninu hjálpar mikið í lestrarþjálfun. Ég bendi þeim sem vilja kynna sér lestrarnám barna á að fara inn á Læsisvefinn. Þar er að finna ýmsar gagnlegar upplýsingar sem hjálpa til við lestrarnám. Í lokin vil ég gefa ykkur uppáhalds uppskriftina mína: Lykill að árangri Jákvætt hugarfar. Vanda sig í samskiptum við aðra (koma fram við aðra eins og maður vill að aðrir komi fram við mann). Fjölbreyttur og hollur matur (ekki gleyma að drekka nóg vatn). Regluleg hreyfing sem styrkir vöðva og þreytir líkamann þannig að hann hvílist betur. Nógur svefn miðað við aldur (hætta skjánotkun að minnsta kosti klukkutíma fyrir svefn). Gefa sér tíma til að vera með þeim sem manni líður vel með. Muna að æfa reglulega það sem maður vill vera góður í. Eiga sér áhugamál. Ef manni finnst eitthvað sem maður þarf að gera ekki skemmtilegt þá er kjörið að fá hjálp við að finna leiðir til að gera það áhugavert og setja sér markmið. Munum að það að ná góðri færni í lestri er langhlaup og að vera góður lesari við lok grunnskóla er ekki sjálfgefið heldur kostar markvissa þjálfun. Gleðilegt lestrarsumar. Höfundur er sérkennari í grunnskóla. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla- og menntamál Rakel Linda Kristjánsdóttir Mest lesið Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson Skoðun Ég virði þig og þín mörk, virðir þú mig og mín mörk ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun Vorbókaleysingar Henry Alexander Henrysson Skoðun Að standa við stóru orðin Guðmundur Ari Sigurjónsson Skoðun Skoðun Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson skrifar Skoðun Vaka stendur með Menntavísindasviði í verki Gunnar Ásgrímsson skrifar Skoðun Vorbókaleysingar Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson skrifar Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar Skoðun Að standa við stóru orðin Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar Skoðun Ég virði þig og þín mörk, virðir þú mig og mín mörk ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þjóðaröryggi að vera aðildarríki að Evrópusambandinu Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Fullvalda utan sambandsríkja Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar - Salómonsdómur, lög og ólög Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Sjálfstæðir grunnskólar í hættu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Borgaralegur vígbúnaður Dr. Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Áskoranir og tækni í heilbrigðisþjónustu Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Ósunginn óður til doktorsnema Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Tannhjól í mulningsvél? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Fækkum kennurum um 90% Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Uppsagnarbréf til góða fólksins Daníel Freyr Jónsson skrifar Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson skrifar Skoðun Hugtakastríðið mikla Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Ólafur Helgi Marteinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar Skoðun Vilji til að rjúfa kyrrstöðu í húsnæðiskreppunni Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Grænt ál frá Íslandi er mikilvægt fyrir sjálfstæða Evrópu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Sjá meira
Í pistli mínum ætla ég ekki að ræða um þessi börn heldur hin sem eru með áunninn lestrarvanda og fer sá hópur ört stækkandi. Við erum flest sammála um það að lestur er undirstaða alls náms og það að vera læs skiptir miklu máli. Í dag höfum við margfalt fleiri bjargir en áður til að hjálpa börnum að blómstra í lestri og lesskilningi. Útgáfa barnabóka hefur aldrei verið blómlegri. Frítt þjálfunarefni er að finna á vef Menntamálastofnunnar og hægt er að kaupa aðgang að vefsvæðum sem þjálfa lestrarfærni hjá börnum. Svo má ekki gleyma því að flest börn á Íslandi eru með bókasafn ekki langt frá heimili sínu. Þá spyr maður sig:"Af hverju erum við þá ekki að ná betri árangri í lestri en raun ber vitni og af hverju sýna rannsóknir að strákunum okkar er að ganga verr í skóla en stelpum?". Fræðimenn og sjálfskipaðir sérfræðingar hafa komið með ýmsar skýringar á þessu. Helst er talað um eðlis, fjölskyldu, gagnrýnar, feminískar, karlmennsku og menningarskýringar. Þeir sem hafa bent á að slakt gengi stráka megi skrifa á fáar karlfyrirmyndir í kennarastéttinni hafa þurft að éta hatt sinn því að rannsóknir sína annað og ef eitthvað er þá sýna rannsóknir að nemendur sem eru hjá kvenkennurum eru jákvæðari gagnvart náminu. En þær skýringar sem virðast vera háværastar eru gagnrýnar skýringar þar sem því er varpað fram að skólinn sé illa aðlagaður og þá sérstaklega að þörfum drengja sem taldar eru aðrar en stúlkna. Ég er ekki alveg sammála því að skólinn sé ekki að leita leiða til að koma til móts við nemendur því frá því að ég byrjaði að kenna fyrir um aldarfjórðungi síðan þá hefur aldrei verið eins mikil gróska í skólastarfi. Eins hefur umburðarlyndi fyrir fjölbreytileikanum sjaldan verið meira. Mér finnst þeir kennarar sem ég þekki til flestir vera með puttann á púlsinum varðandi það að virkja nemendur sína og finna leiðir til að koma til móts við mismunandi þarfir þeirra svo þeir nái árangri í námi sínu. En auðvitað má alltaf gera betur og það held ég að flest okkar sem störfum á gólfinum séum alveg meðvituð um. Við getum öll rýnt í eigin rann og langar mig að nefna nokkra þætti sem ég tel að hafi töluverð áhrif á lestrarfærni margra íslenskra barna. Mér finnst allt of mörg börn ekki sinna heimalestri nógu vel og hreinlega ekki hafa metnað til að verða góðir lesarar. Þau bera því oft við að þau hafi svo mikið að gera eftir skóla. Svo er það þetta með nennuna, þau nenna mörg ekki að gera neitt sem þau hafa ekki brennandi áhuga á eða þurfa að hafa fyrir að gera. Það vantar seigluna. Eins kvartar fjöldi barna undan þreytu í skólanum. Það virðist vera að mörg þeirra séu að fara allt of seint að sofa og ná því ekki lágmarkssvefni miðað við aldur. Ég hef grun um að einhver þeirra séu hreinlega ekki búin að reyna nógu mikið á sig yfir daginn til að þreyta sig og að skjánotkun hafi eitthvað um þetta að segja. Þessar elskur trúa nefnilega kennaranum sínum fyrir ýmsu og hefur maður fengið að heyra að mörg þeirra séu stóran hluta vökutímans utan skóla í skjátækjum og stelast stundum til að fara í tækin sín þegar fullorðna fólkið heldur að þau séu sofandi. Því miður þá finn ég áþreifanlega fyrir því hvað hugtakaskilningi barna hefur hrakað í gegnum árin og þarf ég oft að útskýra einföldustu orð fyrir börnum sem eru fædd og uppalin á Íslandi. Forgangsröðunin getur verið sérstök í samfélaginu. Margir foreldrar eru tilbúnir að vaða eld og brennistein svo barnið þeirra nái árangri í tómstundum en virðast svo gleyma ansi oft að láta barnið sitt lesa heima með tilheyrandi lestrarskuld. Galdurinn er nefnilega sá að æfingin skapar meistarann sama hvað þú tekur þér fyrir hendur. Nú fer þessu skólaári senn að ljúka og vil ég nefna að þó að ekki sé um hefðbundið skólastarf að ræða yfir sumartímann þá skiptir máli að halda áfram að þjálfa lestur hjá börnum. Börn þurfa góðar lestrarfyrirmyndir, það þarf að tala við börn og útskýra hugtök og hvernig við notuð tungumálið. Þetta gerist ekki af sjálfu sér. Við í skólasamfélaginu sjáum sláandi mun á þeim börnum sem þrífast í umhverfi þar sem lesið er fyrir þau og málin rædd. Þau börn sem eru svo lánsöm að alast upp í þannig umhverfi eru með forskot á hin og bilið breikkar eftir því sem þau eldast. Það sér það hver sem vill sjá að barn í fjölmennum bekk fær ekki sömu gæðalestrarstund með kennaranum sínum og það gæti fengið heima hjá sér. Í hefðbundnum bekk þá er hver nemandi að fá að meðaltali tæpar tvær mínútur af heildarkennslustundinni ef ekkert óvænt kemur upp á sem kennarinn þarf að leysa. Ein besta sumargjöf sem barn getur fengið er samvera og góð lestrarstund. Að gefa sér að lágmarki 10 mínútur á hverjum degi með barninu hjálpar mikið í lestrarþjálfun. Ég bendi þeim sem vilja kynna sér lestrarnám barna á að fara inn á Læsisvefinn. Þar er að finna ýmsar gagnlegar upplýsingar sem hjálpa til við lestrarnám. Í lokin vil ég gefa ykkur uppáhalds uppskriftina mína: Lykill að árangri Jákvætt hugarfar. Vanda sig í samskiptum við aðra (koma fram við aðra eins og maður vill að aðrir komi fram við mann). Fjölbreyttur og hollur matur (ekki gleyma að drekka nóg vatn). Regluleg hreyfing sem styrkir vöðva og þreytir líkamann þannig að hann hvílist betur. Nógur svefn miðað við aldur (hætta skjánotkun að minnsta kosti klukkutíma fyrir svefn). Gefa sér tíma til að vera með þeim sem manni líður vel með. Muna að æfa reglulega það sem maður vill vera góður í. Eiga sér áhugamál. Ef manni finnst eitthvað sem maður þarf að gera ekki skemmtilegt þá er kjörið að fá hjálp við að finna leiðir til að gera það áhugavert og setja sér markmið. Munum að það að ná góðri færni í lestri er langhlaup og að vera góður lesari við lok grunnskóla er ekki sjálfgefið heldur kostar markvissa þjálfun. Gleðilegt lestrarsumar. Höfundur er sérkennari í grunnskóla.
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun
Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar
Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar
Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar
Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar
Skoðun Grænt ál frá Íslandi er mikilvægt fyrir sjálfstæða Evrópu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun