Þjóðarhöllin mun kosta ryksugubarka í opinbera sjóði Tómas Ellert Tómasson skrifar 21. janúar 2023 13:01 Þrír vinir rituðu um margt upplýsandi grein á visir.is í gær, föstudag, í nafni samtaka arkitektastofa, félags ráðgjafarverkfræðinga og félags verktaka sem bar heitið „Hvað kostar Þjóðarhöllin?“. Upplýsandi var hún ekki fyrir fræðslugildið, hún var upplýsandi vegna nálgunarinnar og orðalagsins: „Framkvæmdin er umfangsmikil í samanburði við önnur mannvirki sem byggð hafa verið á Íslandi. Ekki síst af þeirri ástæðu er ljóst að mannvirkið verður í umræðunni á næstunni. Ein grunnforsenda þess að unnt sé að skiptast á skoðunum um kostnað framkvæmdarinnar, og annarra framkvæmda ef því er að skipta, er að allir þátttakendur þeirrar umræðu séu að tala út frá sömu forsendum. Á þetta hefur oft skort og er það miður.“ Ég er sammála því að nokkru leyti. En þetta er ekki skrifað af verkfræðingi með einbeitta og skýra sýn á verkefnið, það er alveg Týr-skýrt. Verkfræðingar er yfirhöfuð ekkert mikið að hafa opinbera skoðun á verkefnum sem þeim eru fengin til úrlausnar. Verkfræðingurinn einfaldlega leysir verkefnið sem hann best getur gert, í það og það sinnið. Þetta er skrifað af starfsmanni ráðuneytis og lesið yfir af ráðherra. Og síðar: „Góð kostnaðaráætlun er grundvöllur réttrar ákvarðanatöku en slík áætlun verður aldrei betri en þær upplýsingar sem hún byggir á“ Hárrétt, þetta er barnalega vel þekkt klisja úr verkfæðiheiminum og víðar, „The black box problem“ og er rituð af manneskju sem var að sjá fullyrðinguna í fyrsta sinn, uppveðraðist og fékk að láta hana standa því henni þótti hún svo merkileg. Og vegna þess að uppveðraða manneskjan ræður. Og að lokum segir svo í grein vinanna þriggja: „Það er fagnaðarefni að sjá afurð mikillar vinnu fulltrúa framangreindra félaga beitt í svo stórri byggingu sem Þjóðarhöllin er. Þó skoðanir kunni að vera skiptar á byggingunni er eitt víst að sú umræða verður byggð á mun sterkari grunni en áður hefur verið í ljósi þeirrar aðferðarfræði sem beitt er við gerð kostnaðaráætlunar Þjóðarhallarinnar. Við verðum nær því að ræða hvað Þjóðarhöllin mun mögulega kosta.“ Nei, það er ekki allskostar rétt. Ef það er markmiðið að byggja tvíburahöll Trondheim Spektrum erum við á leið í ofurdýrt plástra verkefni. Verkefnið í Þrándheimi kostaði um 6 milljarða íslenskra króna (317 m.nkr). Við ætlum sem sagt samkvæmt vinunum þremur að láta samskonar plástraverkefni kosta okkur tvö til þrefalt hærri fjárhæðir eða 12,75 milljarða til 18,75 milljarðar króna (700-1.000 þkr/m2), allt að eina milljón króna á fermeterinn. Skuggahverfisverð sem fáir útvaldir geta greitt, með víxlum. Til upplýsingar að þá var byggt 6.500m2 fjölnota íþróttahús á Selfossi fyrir 215 þkr/m2, sem tekið var í notkun fyrir skömmu. Annað orðalag í greininni er ekki á orðfæri verkfræðinga sem starfa á almennum markaði, nema þá kannski helst verkfræðinga sem eru í „liði“ með ákveðnum stjórnmálaflokkum eða til að njóta góðs af þeim, svokallaðir viðhlægjendur. Hár spáður byggingarkostnaður = Há þóknun sérfræðinga Sérfræðiráðgjöf (verkfræðiráðgjöf/hönnun/eftirlit) í mannvirkjagerð getur numið allt að 10-20% af framkvæmdakostnaðinum og mun hærra ef ekki er virkt eftirlit með framkvæmdinni af hálfu verkkaupa, sem allir sjá að er verulega vont ef verkkaupinn á að starfa í almannaþágu. Hvað varðar Þjóðarhöllina að þá sýnist mér samkvæmt þeim gögnum sem að ég hef séð að ráðgjafar verkefnisins séu að tala verkefnið upp í tvö- til þrefalt meiri kostnað en hægt væri að byggja fyrir, líklega til þess eins að fá hærri þóknun greidda fyrir verkefnið. Þóknun ráðgjafa til handa sérfræðingum fyrir hið opinbera er há. Það er ekki óalgengt að rukkaðar séu 30.000 þkr./klst með virðisaukaskatti fyrir hverja unna klukkustund verkfræðinga frá „stóru“ verkfræðistofunum. Það þekkist einnig að ráðgjafar geri hlutdeildarsamninga í verkefnum að undangengnu útboði. Ekkert útboð hefur þó farið fram vegna Þjóðarhallarinnar2. Í tilfelli Þjóðarhallarinnar gæti ráðgjafasamningurinn hljóðað upp á 1,5 til 3,0 milljarða króna. Það má gera nokkrar glærusýningar fyrir þá upphæð. Því miður stefnir allt í það að óbreyttu að Þjóðarhöllin muni kosta að settir verða ryksugubarkar í opinbera sjóði af þeim hinu sömu aðilum og hvöttu til niðurrifs Rannsóknastofnunar byggingariðnaðarins (RB) á sínum tíma. Til þess eins að koma sjálfum sér á framfæri á útseldum eftirhrunsbankauppgjörstöxtum án upplýsingaskyldu. Hvað er svo að gerast í rannsóknum byggingariðnaðarins í dag? Ekkert, ekki neitt. Það sama er að gerast með Þjóðarhöllina okkar. Ekkert, ekki neitt…nema fjáraustur til viðhlægjenda. Höfundur er byggingarverkfræðingur og fyrrv. bæjarfulltrúi Miðflokksins í Svf. Árborg Nokkrir áhugaverðir hlekkir: 500 milljónir króna í verkfræðiþjónustu í Árborg https://www.vb.is/frettir/afkoma-verkis-threfaldast/ https://www.vb.is/frettir/349-milljona-hagnadur-eflu/ https://www.vb.is/frettir/baeting-i-afkomu-mannvits-milli-ara/ Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Tómas Ellert Tómasson Ný þjóðarhöll Mest lesið Bjarni gleðst yfir tapi mínu í varaformannskjöri Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Hvað vakir fyrir utanríkisráðherra? Snorri Másson Skoðun Woke-ið lifir! Bjarni Snæbjörnsson Skoðun RÚV: Gefið okkur Eurovision-gleðina aftur! Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir Skoðun Rektor sem gerir ómögulegt mögulegt Vilborg Ása Guðjónsdóttir Skoðun Björn Þorsteinsson er gott rektorsefni Gunnþórunn Guðmundsdóttir,Halldór Guðmundsson Skoðun Pólska sjónarhornið Halldór Auðar Svansson Skoðun Ósanngjörn skipting kílómetragjalds Njáll Gunnlaugsson Skoðun Af hverju lýgur Alma? Arnar Sigurðsson Skoðun Léttleiki og lýðræði – kjósum Höllu sem formann VR Björg Gilsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Upplýst ákvörðun er sterkasta vopn félagsfólks VR Þorsteinn Skúli Sveinsson skrifar Skoðun Um náttúrulögmál og aftengingu Sölvi Tryggvason skrifar Skoðun Styðjum barnafjölskyldur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Ósanngjörn skipting kílómetragjalds Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Kæru háskólastúdentar - framtíðin er ykkar! Magnús Karl Magnússon skrifar Skoðun Pólska sjónarhornið Halldór Auðar Svansson skrifar Skoðun Bjarni gleðst yfir tapi mínu í varaformannskjöri Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun RÚV: Gefið okkur Eurovision-gleðina aftur! Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Rektor sem gerir ómögulegt mögulegt Vilborg Ása Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Léttleiki og lýðræði – kjósum Höllu sem formann VR Björg Gilsdóttir skrifar Skoðun Björn Þorsteinsson er gott rektorsefni Gunnþórunn Guðmundsdóttir,Halldór Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað vakir fyrir utanríkisráðherra? Snorri Másson skrifar Skoðun Ingibjörg Gunnarsdóttir - Framtíð Háskóla Íslands Áróra Rós Ingadóttir skrifar Skoðun Á krossgötum í Úkraínu Gunnar Pálsson skrifar Skoðun Þegar grafið er undan sjálfi, lífsgleði og tilgangi mannvera Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun St. Tómas Aquinas Árni Jensson skrifar Skoðun Skólinn okkar, FSH Elmar Ægir Eysteinsson skrifar Skoðun Föður- og mæðralaus börn Lúðvík Júlíusson skrifar Skoðun Minni kvaðir - meira frelsi? Eva Magnúsdóttir skrifar Skoðun Forstjórinn á Neskaupstað Björn Ólafsson skrifar Skoðun Woke-ið lifir! Bjarni Snæbjörnsson skrifar Skoðun Almennar skimanir fyrir ristilkrabbameini að hefjast Alma D. Möller skrifar Skoðun Plastflóðið Emily Jaimes Richey-Stavrand,Johanna Franke,Laura Sólveig Lefort Scheefer skrifar Skoðun Baráttan á norðurslóðum Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar Skoðun Orðið er þitt: Af orðsnillingum og hjálpardekkjum Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Farsæl reynsla af stjórnun og samvinnu Ingibjörg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Trump kemur ekki á óvart, en Evrópa getur það Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun Ef það er vilji, þá er vegur Jóhanna Klara Stefánsdóttir,Ingólfur Bender skrifar Skoðun Magnús Karl Magnússon sem rektor – Skýr sýn á samvinnu og samtakamátt í vísindum Erna Magnúsdóttir skrifar Skoðun Af hverju lýgur Alma? Arnar Sigurðsson skrifar Sjá meira
Þrír vinir rituðu um margt upplýsandi grein á visir.is í gær, föstudag, í nafni samtaka arkitektastofa, félags ráðgjafarverkfræðinga og félags verktaka sem bar heitið „Hvað kostar Þjóðarhöllin?“. Upplýsandi var hún ekki fyrir fræðslugildið, hún var upplýsandi vegna nálgunarinnar og orðalagsins: „Framkvæmdin er umfangsmikil í samanburði við önnur mannvirki sem byggð hafa verið á Íslandi. Ekki síst af þeirri ástæðu er ljóst að mannvirkið verður í umræðunni á næstunni. Ein grunnforsenda þess að unnt sé að skiptast á skoðunum um kostnað framkvæmdarinnar, og annarra framkvæmda ef því er að skipta, er að allir þátttakendur þeirrar umræðu séu að tala út frá sömu forsendum. Á þetta hefur oft skort og er það miður.“ Ég er sammála því að nokkru leyti. En þetta er ekki skrifað af verkfræðingi með einbeitta og skýra sýn á verkefnið, það er alveg Týr-skýrt. Verkfræðingar er yfirhöfuð ekkert mikið að hafa opinbera skoðun á verkefnum sem þeim eru fengin til úrlausnar. Verkfræðingurinn einfaldlega leysir verkefnið sem hann best getur gert, í það og það sinnið. Þetta er skrifað af starfsmanni ráðuneytis og lesið yfir af ráðherra. Og síðar: „Góð kostnaðaráætlun er grundvöllur réttrar ákvarðanatöku en slík áætlun verður aldrei betri en þær upplýsingar sem hún byggir á“ Hárrétt, þetta er barnalega vel þekkt klisja úr verkfæðiheiminum og víðar, „The black box problem“ og er rituð af manneskju sem var að sjá fullyrðinguna í fyrsta sinn, uppveðraðist og fékk að láta hana standa því henni þótti hún svo merkileg. Og vegna þess að uppveðraða manneskjan ræður. Og að lokum segir svo í grein vinanna þriggja: „Það er fagnaðarefni að sjá afurð mikillar vinnu fulltrúa framangreindra félaga beitt í svo stórri byggingu sem Þjóðarhöllin er. Þó skoðanir kunni að vera skiptar á byggingunni er eitt víst að sú umræða verður byggð á mun sterkari grunni en áður hefur verið í ljósi þeirrar aðferðarfræði sem beitt er við gerð kostnaðaráætlunar Þjóðarhallarinnar. Við verðum nær því að ræða hvað Þjóðarhöllin mun mögulega kosta.“ Nei, það er ekki allskostar rétt. Ef það er markmiðið að byggja tvíburahöll Trondheim Spektrum erum við á leið í ofurdýrt plástra verkefni. Verkefnið í Þrándheimi kostaði um 6 milljarða íslenskra króna (317 m.nkr). Við ætlum sem sagt samkvæmt vinunum þremur að láta samskonar plástraverkefni kosta okkur tvö til þrefalt hærri fjárhæðir eða 12,75 milljarða til 18,75 milljarðar króna (700-1.000 þkr/m2), allt að eina milljón króna á fermeterinn. Skuggahverfisverð sem fáir útvaldir geta greitt, með víxlum. Til upplýsingar að þá var byggt 6.500m2 fjölnota íþróttahús á Selfossi fyrir 215 þkr/m2, sem tekið var í notkun fyrir skömmu. Annað orðalag í greininni er ekki á orðfæri verkfræðinga sem starfa á almennum markaði, nema þá kannski helst verkfræðinga sem eru í „liði“ með ákveðnum stjórnmálaflokkum eða til að njóta góðs af þeim, svokallaðir viðhlægjendur. Hár spáður byggingarkostnaður = Há þóknun sérfræðinga Sérfræðiráðgjöf (verkfræðiráðgjöf/hönnun/eftirlit) í mannvirkjagerð getur numið allt að 10-20% af framkvæmdakostnaðinum og mun hærra ef ekki er virkt eftirlit með framkvæmdinni af hálfu verkkaupa, sem allir sjá að er verulega vont ef verkkaupinn á að starfa í almannaþágu. Hvað varðar Þjóðarhöllina að þá sýnist mér samkvæmt þeim gögnum sem að ég hef séð að ráðgjafar verkefnisins séu að tala verkefnið upp í tvö- til þrefalt meiri kostnað en hægt væri að byggja fyrir, líklega til þess eins að fá hærri þóknun greidda fyrir verkefnið. Þóknun ráðgjafa til handa sérfræðingum fyrir hið opinbera er há. Það er ekki óalgengt að rukkaðar séu 30.000 þkr./klst með virðisaukaskatti fyrir hverja unna klukkustund verkfræðinga frá „stóru“ verkfræðistofunum. Það þekkist einnig að ráðgjafar geri hlutdeildarsamninga í verkefnum að undangengnu útboði. Ekkert útboð hefur þó farið fram vegna Þjóðarhallarinnar2. Í tilfelli Þjóðarhallarinnar gæti ráðgjafasamningurinn hljóðað upp á 1,5 til 3,0 milljarða króna. Það má gera nokkrar glærusýningar fyrir þá upphæð. Því miður stefnir allt í það að óbreyttu að Þjóðarhöllin muni kosta að settir verða ryksugubarkar í opinbera sjóði af þeim hinu sömu aðilum og hvöttu til niðurrifs Rannsóknastofnunar byggingariðnaðarins (RB) á sínum tíma. Til þess eins að koma sjálfum sér á framfæri á útseldum eftirhrunsbankauppgjörstöxtum án upplýsingaskyldu. Hvað er svo að gerast í rannsóknum byggingariðnaðarins í dag? Ekkert, ekki neitt. Það sama er að gerast með Þjóðarhöllina okkar. Ekkert, ekki neitt…nema fjáraustur til viðhlægjenda. Höfundur er byggingarverkfræðingur og fyrrv. bæjarfulltrúi Miðflokksins í Svf. Árborg Nokkrir áhugaverðir hlekkir: 500 milljónir króna í verkfræðiþjónustu í Árborg https://www.vb.is/frettir/afkoma-verkis-threfaldast/ https://www.vb.is/frettir/349-milljona-hagnadur-eflu/ https://www.vb.is/frettir/baeting-i-afkomu-mannvits-milli-ara/
Skoðun Björn Þorsteinsson er gott rektorsefni Gunnþórunn Guðmundsdóttir,Halldór Guðmundsson skrifar
Skoðun Þegar grafið er undan sjálfi, lífsgleði og tilgangi mannvera Matthildur Björnsdóttir skrifar
Skoðun Magnús Karl Magnússon sem rektor – Skýr sýn á samvinnu og samtakamátt í vísindum Erna Magnúsdóttir skrifar