27,6% þjóðarinnar drekkur ekki áfengi Sólrún María Reginsdóttir skrifar 1. febrúar 2023 08:32 Af hverju ekki? Einhver sagði að vikan milli jóla og nýárs væri besta vika ársins. Þá ætlast enginn til neins af þér, öll markmið liggja í þægilegum dvala á leið til endurskoðunar, þú hefur áorkað hinu og þessu á árinu sem er að líða og í þessa einu stuttu viku er engin pressa. Fyrstu dagar og vikurnar á nýju ári lúta hins vegar öðrum lögmálum. Þá skal tekið á því á öllum sviðum, allar fyrri útgáfur af besta sjálfinu blikna í samanburði við þá ofurmanneskju sem nú rýs upp eins og Fönix úr lystisemdasvalli hátíðanna. Desembermánuður er jafnan undirlagður af hinum ýmsu uppákomum og mannamótum fyrir utan náttúrlega jólin sjálf og svo auðvitað áramótin. Með reglulegu millibili yfir árið dúkka hins vegar upp mánuðir þar sem fólk er hvatt til að staldra við og skoða öðru fremur áfengisneyslu sína. Flestir rekja þeir ættir sínar til erlendra áhrifa; Dry January, No Drink November, Sober October og fleiri. Hér á landi hleyptum við Edrúar af stokkunum í febrúar í fyrra og hvort sem fólk kýs að líta á þessi átök sem einhverskonar tímabundið straff eða ekki, eru þau kannski fyrst og fremst góð til að vekja fólk til umhugsunar um eigin áfengisneyslu og hvernig það vill raunverulega haga henni. Sódavatn með sítrónu Samkvæmt könnun Maskínu sem gerð var síðastliðið haust kemur í ljós að ríflega 27% landsmanna drekka ekki áfengi. Þetta er fjöldi fólks, fólks sem fer á mannamót, út að borða, iðkar félagslíf eða hefur það huggulegt með vinum og fjölskyldu. Það val að drekka ekki áfengi hefur jafnan verið skilgreint út frá tveimur þáttum. Annars vegar að ekki sé þörf á að bjóða þessum hópi upp á annað en sódavatn með sítrónu og hins vegar að þetta fólk sé kannski ekki alveg eins hresst og skemmtilegt og aðrir. Félagslegi þátturinn vegur þungt. Mörg þeirra sem velja að sleppa áfengi af ólíkum ástæðum geta borið vitni um þrýsting frá samferðafólki sem vissulega er til staðar og getur meira að segja orðið kjánalega mikill í sumum tilfellum. Áfengi er eini vímugjafinn sem fólk þarf að afsaka eða útskýra að það noti ekki, sem er vissulega umhugsunarvert. Ímyndin af áfengislausum drykkjum, sem á einhvern hátt eiga að koma í staðinn fyrir eða standa jafnfætis þeim áfengu, er hvorki sterk né aðlaðandi. Lítill metnaður hefur verið lagður í slíka framleiðslu þar sem eftirspurnin hefur þótt lítil. Hvort tveggja hefur breyst gríðarlega á undanförnum árum. Með aukinni eftirspurn hafa metnaðarfullir framleiðendur lagt allt sitt í að þróa og búa til hágæða drykki, allt frá skotheldum bjór og margslungnum vínum til ferskra kokteila – án áfengis. Tölurnar sýna okkur að í 100 manna veislu munu tæplega 30 manns ekki drekka áfengi. Af hverju ekki að koma til móts við þetta fólk á sama hátt og bjóða því upp á að skála og gera sér glaðan dag með góðum drykk? Sjálfskipaður driver? Að velja að sleppa áfengi að öllu eða hluta er val hvers og eins. Ástæðurnar sem búa að baki geta verið ótalmargar og af ýmsum toga. Predikanir eða neikvæðni eru tól sem ekki endilega gefa fólki sanngjarnt tækifæri til að vega og meta kosti þess og galla að neyta áfengis. Hjá mörgum er þó nokkuð sterkt orsakasamhengi á milli þess að neyta áfengis og taka aðeins erfiðari spor daginn eftir og rannsóknir hafa tekið af öll tvímæli um að áfengi er ekki heilsubætandi. Orðræða samfélagsins og ábyrgð í þessu máli skiptir líka máli. Hin normalíseraða hugmynd margra að drykkir fyrir þau áfengislausu séu einhverskonar auka vesen eða höfuðverkur ætti að falla um sig sjálfa ef fólk ætti þess einfaldlega kost að kippa með flösku af áfengislausu rósavíni við hlið þess áfenga í Vínbúð hins opinbera, nokkuð sem er ekki raunin í dag. Það er síðan sérstakt umræðuefni hvers vegna Áfengis- og tóbakverslun ríkisins hefur tekið ákvörðun um að banna sölu áfengislausra valkosta í sínum verslunum, þvert á sambærilegar verslanir í bæði Svíþjóð og Noregi. Þar státa opinberir vínsalar sér af því að vera samfélagslega ábyrg og bjóða upp á áfengislausa valkosti í búðunum sínum með frábærum árangri og ánægju viðskiptavina og eiganda. Í Edrúar hvetjum við fólk til að skoða áfengisneyslu sína með eigin velferð í huga en jafnframt gefa nýjum áfengislausum drykkjum gaum sem gæti ýmist verið góð vending eða viðbót í lífið. Það á ekki að vera flókið, vesen eða leiðinlegt að velja að sleppa áfengi til lengri eða skemmri tíma. Svo ef einhver spyr „Af hverju ertu ekki að drekka?“ má einfaldlega svara: „Af hverju ekki?“ Höfundur er eigandi Tefélagsins og Akkúrat, sem staðið hafa fyrir átakinu Edrúar undanfarin ár. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Áfengi og tóbak Mest lesið Áfastur plasttappi lýðræðisins Þórður Snær Júlíusson Skoðun Halldór 22.02.2025 Halldór Söngvakeppnin og hömlulaus áfengisdýrkun Björn Sævar Einarsson Skoðun Opið bréf til bæjarstjóra Kópavogs Ágústa Dröfn Kristleifsdóttir Skoðun Háskóli Íslands fyrir öll - Rektorsframboð Silju Báru Ólöf Bjarki Antons og Atli María Kjeld Skoðun Opið bréf til Einars Þorsteinssonar og Hildar Björnsdóttur - Hafið þið enga sómakennd? Linda Ósk Sigurðardóttir Skoðun Harka af sér og halda áfram Hulda Jónsdóttir Tölgyes Skoðun Stjórn Sambands íslenskra sveitarfélaga er sama um menntun barna en hvað með foreldra? Helga C Reynisdóttir Skoðun Um Varasjóð VR Flosi Eiríksson Skoðun Góðir vegir – Aukin lífsgæði og blómlegt atvinnulíf Edda Rut Björnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Opið bréf til Einars Þorsteinssonar og Hildar Björnsdóttur - Hafið þið enga sómakennd? Linda Ósk Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sameinumst – stétt með stétt Sævar Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til bæjarstjóra Kópavogs Ágústa Dröfn Kristleifsdóttir skrifar Skoðun Stjórn Sambands íslenskra sveitarfélaga er sama um menntun barna en hvað með foreldra? Helga C Reynisdóttir skrifar Skoðun Söngvakeppnin og hömlulaus áfengisdýrkun Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Íþróttastarf fyrir alla Guðmundur Sigurbergsson,Ingvar Sverrisson,Hrafnkell Marínósson skrifar Skoðun Á hlóðum Mennta- og barnamálaráðuneytisins Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að verja friðinn Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun 12 spor ríkisstjórnarinnar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Færni í nýsköpun krefst þjálfunar Ingibjörg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður áttar sig á gildi fullveldisins Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Góðir vegir – Aukin lífsgæði og blómlegt atvinnulíf Edda Rut Björnsdóttir skrifar Skoðun Háskóli Íslands fyrir öll - Rektorsframboð Silju Báru Ólöf Bjarki Antons og Atli María Kjeld skrifar Skoðun Áfastur plasttappi lýðræðisins Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Um Varasjóð VR Flosi Eiríksson skrifar Skoðun Töfrakista tækifæranna Hrefna Óskarsdóttir skrifar Skoðun Dómskerfið reynir að þegja alla gagnrýni á sig í hel Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Frelsið er yndislegt þegar það hentar Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Borgaralegt og hernaðarlegt Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Áskorun til Reykjavíkurborgar um matvæli í leik- og grunnskólum Anna Laufey Stefánsdóttir skrifar Skoðun Gervigreind er síðasta von íslensks heilbrigðiskerfis – munum við grípa tækifærið? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Við erum ennþá hvalveiðiþjóð, hvenær ætlar ríkisstjórnin að grípa í taumana? Micah Garen skrifar Skoðun Vegna umfjöllunar Kveiks um kynferðislega áreitni á vinnustöðum Andri Valur Ívarsson,Anna Rós Sigmundsdóttir,Dagný Aradóttir Pind,Hrannar Már Gunnarsson,Jenný Þórunn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Grafið undan grunngildum Sólveig Anna Jónsdóttir skrifar Skoðun Samúð Jón Steinar Gunnlaugsson skrifar Skoðun Allskonar núansar Lilja Kristín Jónsdóttir skrifar Skoðun Íslensk framleiðsla á undanhaldi - hver græðir? Guðmundur Þórir Sigurðsson skrifar Skoðun Magnús Karl Magnússon – öflugur málsvari Háskóla Íslands Arna Hauksdóttir,Þórarinn Guðjónsson skrifar Skoðun Tungumálakort – leitin að tungumálaforðanum 2025 Renata Emilsson Peskova,Þorbjörg Halldórsdóttir,Kristín R. Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Byggjum meira á Kjalarnesi Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Sjá meira
Af hverju ekki? Einhver sagði að vikan milli jóla og nýárs væri besta vika ársins. Þá ætlast enginn til neins af þér, öll markmið liggja í þægilegum dvala á leið til endurskoðunar, þú hefur áorkað hinu og þessu á árinu sem er að líða og í þessa einu stuttu viku er engin pressa. Fyrstu dagar og vikurnar á nýju ári lúta hins vegar öðrum lögmálum. Þá skal tekið á því á öllum sviðum, allar fyrri útgáfur af besta sjálfinu blikna í samanburði við þá ofurmanneskju sem nú rýs upp eins og Fönix úr lystisemdasvalli hátíðanna. Desembermánuður er jafnan undirlagður af hinum ýmsu uppákomum og mannamótum fyrir utan náttúrlega jólin sjálf og svo auðvitað áramótin. Með reglulegu millibili yfir árið dúkka hins vegar upp mánuðir þar sem fólk er hvatt til að staldra við og skoða öðru fremur áfengisneyslu sína. Flestir rekja þeir ættir sínar til erlendra áhrifa; Dry January, No Drink November, Sober October og fleiri. Hér á landi hleyptum við Edrúar af stokkunum í febrúar í fyrra og hvort sem fólk kýs að líta á þessi átök sem einhverskonar tímabundið straff eða ekki, eru þau kannski fyrst og fremst góð til að vekja fólk til umhugsunar um eigin áfengisneyslu og hvernig það vill raunverulega haga henni. Sódavatn með sítrónu Samkvæmt könnun Maskínu sem gerð var síðastliðið haust kemur í ljós að ríflega 27% landsmanna drekka ekki áfengi. Þetta er fjöldi fólks, fólks sem fer á mannamót, út að borða, iðkar félagslíf eða hefur það huggulegt með vinum og fjölskyldu. Það val að drekka ekki áfengi hefur jafnan verið skilgreint út frá tveimur þáttum. Annars vegar að ekki sé þörf á að bjóða þessum hópi upp á annað en sódavatn með sítrónu og hins vegar að þetta fólk sé kannski ekki alveg eins hresst og skemmtilegt og aðrir. Félagslegi þátturinn vegur þungt. Mörg þeirra sem velja að sleppa áfengi af ólíkum ástæðum geta borið vitni um þrýsting frá samferðafólki sem vissulega er til staðar og getur meira að segja orðið kjánalega mikill í sumum tilfellum. Áfengi er eini vímugjafinn sem fólk þarf að afsaka eða útskýra að það noti ekki, sem er vissulega umhugsunarvert. Ímyndin af áfengislausum drykkjum, sem á einhvern hátt eiga að koma í staðinn fyrir eða standa jafnfætis þeim áfengu, er hvorki sterk né aðlaðandi. Lítill metnaður hefur verið lagður í slíka framleiðslu þar sem eftirspurnin hefur þótt lítil. Hvort tveggja hefur breyst gríðarlega á undanförnum árum. Með aukinni eftirspurn hafa metnaðarfullir framleiðendur lagt allt sitt í að þróa og búa til hágæða drykki, allt frá skotheldum bjór og margslungnum vínum til ferskra kokteila – án áfengis. Tölurnar sýna okkur að í 100 manna veislu munu tæplega 30 manns ekki drekka áfengi. Af hverju ekki að koma til móts við þetta fólk á sama hátt og bjóða því upp á að skála og gera sér glaðan dag með góðum drykk? Sjálfskipaður driver? Að velja að sleppa áfengi að öllu eða hluta er val hvers og eins. Ástæðurnar sem búa að baki geta verið ótalmargar og af ýmsum toga. Predikanir eða neikvæðni eru tól sem ekki endilega gefa fólki sanngjarnt tækifæri til að vega og meta kosti þess og galla að neyta áfengis. Hjá mörgum er þó nokkuð sterkt orsakasamhengi á milli þess að neyta áfengis og taka aðeins erfiðari spor daginn eftir og rannsóknir hafa tekið af öll tvímæli um að áfengi er ekki heilsubætandi. Orðræða samfélagsins og ábyrgð í þessu máli skiptir líka máli. Hin normalíseraða hugmynd margra að drykkir fyrir þau áfengislausu séu einhverskonar auka vesen eða höfuðverkur ætti að falla um sig sjálfa ef fólk ætti þess einfaldlega kost að kippa með flösku af áfengislausu rósavíni við hlið þess áfenga í Vínbúð hins opinbera, nokkuð sem er ekki raunin í dag. Það er síðan sérstakt umræðuefni hvers vegna Áfengis- og tóbakverslun ríkisins hefur tekið ákvörðun um að banna sölu áfengislausra valkosta í sínum verslunum, þvert á sambærilegar verslanir í bæði Svíþjóð og Noregi. Þar státa opinberir vínsalar sér af því að vera samfélagslega ábyrg og bjóða upp á áfengislausa valkosti í búðunum sínum með frábærum árangri og ánægju viðskiptavina og eiganda. Í Edrúar hvetjum við fólk til að skoða áfengisneyslu sína með eigin velferð í huga en jafnframt gefa nýjum áfengislausum drykkjum gaum sem gæti ýmist verið góð vending eða viðbót í lífið. Það á ekki að vera flókið, vesen eða leiðinlegt að velja að sleppa áfengi til lengri eða skemmri tíma. Svo ef einhver spyr „Af hverju ertu ekki að drekka?“ má einfaldlega svara: „Af hverju ekki?“ Höfundur er eigandi Tefélagsins og Akkúrat, sem staðið hafa fyrir átakinu Edrúar undanfarin ár.
Háskóli Íslands fyrir öll - Rektorsframboð Silju Báru Ólöf Bjarki Antons og Atli María Kjeld Skoðun
Opið bréf til Einars Þorsteinssonar og Hildar Björnsdóttur - Hafið þið enga sómakennd? Linda Ósk Sigurðardóttir Skoðun
Stjórn Sambands íslenskra sveitarfélaga er sama um menntun barna en hvað með foreldra? Helga C Reynisdóttir Skoðun
Skoðun Opið bréf til Einars Þorsteinssonar og Hildar Björnsdóttur - Hafið þið enga sómakennd? Linda Ósk Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Stjórn Sambands íslenskra sveitarfélaga er sama um menntun barna en hvað með foreldra? Helga C Reynisdóttir skrifar
Skoðun Íþróttastarf fyrir alla Guðmundur Sigurbergsson,Ingvar Sverrisson,Hrafnkell Marínósson skrifar
Skoðun Háskóli Íslands fyrir öll - Rektorsframboð Silju Báru Ólöf Bjarki Antons og Atli María Kjeld skrifar
Skoðun Áskorun til Reykjavíkurborgar um matvæli í leik- og grunnskólum Anna Laufey Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Gervigreind er síðasta von íslensks heilbrigðiskerfis – munum við grípa tækifærið? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Við erum ennþá hvalveiðiþjóð, hvenær ætlar ríkisstjórnin að grípa í taumana? Micah Garen skrifar
Skoðun Vegna umfjöllunar Kveiks um kynferðislega áreitni á vinnustöðum Andri Valur Ívarsson,Anna Rós Sigmundsdóttir,Dagný Aradóttir Pind,Hrannar Már Gunnarsson,Jenný Þórunn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Magnús Karl Magnússon – öflugur málsvari Háskóla Íslands Arna Hauksdóttir,Þórarinn Guðjónsson skrifar
Skoðun Tungumálakort – leitin að tungumálaforðanum 2025 Renata Emilsson Peskova,Þorbjörg Halldórsdóttir,Kristín R. Vilhjálmsdóttir skrifar
Háskóli Íslands fyrir öll - Rektorsframboð Silju Báru Ólöf Bjarki Antons og Atli María Kjeld Skoðun
Opið bréf til Einars Þorsteinssonar og Hildar Björnsdóttur - Hafið þið enga sómakennd? Linda Ósk Sigurðardóttir Skoðun
Stjórn Sambands íslenskra sveitarfélaga er sama um menntun barna en hvað með foreldra? Helga C Reynisdóttir Skoðun