Svar til Eyjólfs Ármannssonar v. greinarinnar Brjótum lestrarkóðann í lestrarkennslu Auður Björgvinsdóttir skrifar 6. mars 2023 08:00 Eyjólfur Ármannsson skrifar grein sem birtist í Morgunblaðinu laugardaginn 4. mars og fjallar þar um lestrarkennslu. Það er jákvætt að alþingismaður skuli veita málaflokknum athygli og má taka undir sumt í greininni. Þó eru þar rangfærslur sem nauðsynlegt er að leiðrétta. Þær eru í andstöðu við það sem þeir erlendu sérfræðingar sem hann vísar í hafa haldið fram og tillögur Eyjólfs eru margar hverjar ekki studdar með niðurstöðum rannsókna. Eyjólfur vill láta hætta leshraðamælingum þ.e. lesfimiprófunumog vísar í fræðikonurnar Kate Nation og Margret Snowling máli sínu til stuðnings. Ef hlustað er á erindi þeirra á ráðstefnunni Læsi er lykill að menntun sem Eyjólfur vísar til, má á 1:28 mínútu í erindi Nation heyra hana svara því til að gott sé að meta lesfimi hjá börnum, m.a. vegna þess að lesfimipróf séu mjög næm fyrir einstaklingsmun í lestri og að slök lesfimi gefi vísbendingar um að barn þurfi sérstakan stuðning (sjá upptöku af fyrirlestrinum hér https://livestream.com/hi/laesierlykilladmenntun/videos/229712659). Í fræðigreinum eftir Nation og Snowling er heldur hvergi að finna andstöðu við leshraðamælingar. Því er mjög óheppilegt að Eyjólfur vísi í orð þessara fræðimanna á þennan hátt. Eyjólfur nefnir heimsókn Dr. Stanislas Dehaene sem hélt erindi þann 3. mars á málþinginu Heili, nám og færni. Þar tók Dr. Dehaene sérstaklega fram að hann væri mjög ánægður með að hér á landi væri metinn fjöldi rétt lesinna orða á mínútu. Vissulega væri mikilvægt að meta lesskilning einnig, en ekki mætti gleyma því að lesfimi væri ein forsenda lesskilnings. Í erindi sínu öllu lagði Dehaene mikla áherslu á hljóðaaðferðina eins og Eyjólfur nefnir, en ekki bara hvaða hljóðaaðferð sem er, heldur markvissa beina kennslu með mikilli áherslu á endurtekningu og uppbyggingu fimi eða sjálfvirkni, sem lesfimiprófin mæla. Markviss kennsla og mat á árangri hennar helst í hendur. Hluti lesfimiprófanna sem Eyjólfur vill að verði afnuminn eru svo kölluð stuðningspróf sem kennari getur gripið til ef útkoman úr lesfimihlutanum bendir til vanda. Annað þeirra metur færni nemenda í að lesa orðleysur sem eru bullorð sem fylgja reglum um rithátt en eru merkingarlaus. Lestur orðleysa er því mjög góð mæling á stöðu og framförum í umskráningu því útilokað er að nemandi þekki orðið. Erfiðleikar við lestur orðleysa eru auk þess eitt megin einkenni lesblindu og mat á lestri þeirra veigamikill hluti greininga á lesblindu um allan heim. Verði þessi próf lögð niður missa kennarar mikilvægt verkfæri til að meta stöðu einstakra nemenda. Tillaga Eyjólfs er því illskiljanleg og ekki studd fræðilegum rökum. Eyjólfur kallar eftir annars konar mælitækjum til að meta bókstafaþekkingu nemenda. Á Læsisvef Menntamálastofnunar má nú þegar finna próf sem meta þekkingu nemenda á heitum og hljóðum bókstafa og standa þau öllum kennurum til boða. Mikilvægt er þó að þróa þessi próf enn frekar, meðal annars með því að bæta við þau mælingu á fimi eins og Dr. Dehaene varð svo tíðrætt um í erindi sínu. Eyjólfur heldur fram að rannsóknir sýni fram á kvíða og skerta sjálfsmynd af völdum lesfimiprófa og ritar nafn fræðimannsins Heikki Lyytinen í sviga þar fyrir aftan sem tilvísun, þó án þess að geta nákvæmrar heimildar. Slík áhrif hafa ekki verið rannsökuð hér á landi og þrátt fyrir nokkra leit í fræðigreinum Lyytinen tekst mér ekki að finna þá heimild sem gæti átt við. Það er alvarlegt að fara með eigin skoðanir eins og um rannsakað efni sé að ræða. Skortur á faglegum vinnubrögðum í rannsóknum er eitthvað sem Eyjólfur sjálfur gagnrýnir í grein sinni. Að lokum vil ég hvetja Eyjólf og aðra sem hafa áhuga á málþroska, læsi og lestrarkennslu að koma á ráðstefnu sem haldin verður af Rannsóknastofu um þroska, læsi og líðan til heiðurs Steinunni Torfadóttur lektors, sem senn lætur af störfum við Menntvísindasvið HÍ. Hún hefur í sínu farsæla starfi einmitt haldið á lofti gagnreyndum kennsluháttum í þeim anda sem Eyjólfur talar fyrir í greininni og haft fræðigreinar ofangreindra sérfræðinga á leslista í námskeiðum sínum um árabil. Ráðstefnan Læsi og lestrarkennsla: Leiðir til árangurs verður haldin í Skriðu, fyrirlestrasal Menntavísindasviðs Háskóla Íslands við Stakkahlíð, þann 17. mars og hefst klukkan 15. Þar verður fjallað um gagnreyndar aðferðir tengdar málþroska, læsi og lestrarkennslu og kynntar niðurstöður nýjustu rannsókna á því sviði hérlendis. Erindin munu spanna vítt svið læsis þar sem Jóhanna Thelma Einarsdóttir fjallar um breytileika í málþroska leikskólabarna, Sigríður Ólafsdóttir um tvítyngi og læsi, Kristján Ketill Stefánsson um aðferðir til þess að sporna við minnkandi lestraránægju og Freyja Birgisdóttir ræðir um hvort leshraði sé á kostnað lesskilnings. Undirrituð mun ásamt Önnu-Lind Pétursdóttur og Ameliu Larimer fjalla um afar umfangsmikla rannsókn á lestrarkennslu, lestrarmati og lestrarfærni ungra barna sem nú hefur staðið yfir í hartnær tvö ár og er enn verið að safna gögnum. Fyrir hönd Rannsóknastofu um þroska, læsi og líðan. Höfundur er grunnskólakennari, læsisfræðingur og doktorsnemi við Menntavísindasvið Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla - og menntamál Tengdar fréttir Brjótum lestrarkóðann í lestrarkennslu Flokkur fólksins er með tillögu til þingsályktunar um að Alþingi feli mennta- og barnamálaráðherra að setja í aðalnámskrá grunnskóla að lögð skuli áhersla á bókstafa-hljóðaaðferð við lestrarkennslu; innleiða í stað leshraðamælinga stöðumatspróf með bókstafa-hljóðaaðferð, lesskilningspróf og mat á skriflegum texta; og leggja áherslu á að hver nemandi fái áskoranir miðað við færni. 4. mars 2023 15:31 Mest lesið Hvar er stjarna Framsóknarflokksins í síðustu kosningum núna? „Barnaverndarpáfinn“! Davíð Bergmann Skoðun Opið bréf til samninganefnda KÍ og SÍS Guðrún Eik Skúladóttir Skoðun Hvenær ætlarðu að flytja heim? Jón Þór Kristjánsson Skoðun Leikskólaverkfall - slæmur draumur Jóhanna Dröfn Stefánsdóttir Skoðun Ný Ölfusárbrú – af hverju svona brú? Guðmundur Valur Guðmundsson Skoðun Verstu kennarar í heimi Gígja Bjargardóttir Skoðun Hefðbundnar og lögmætar hvalveiðar Heiðrún Lind Marteinsdóttir,Vilhjálmur Birgisson,Árni Sverrisson Skoðun Vertu ekki að plata mig Helgi Brynjarsson Skoðun Ólögmæt sóun skattfjár Markús Ingólfur Eiríksson Skoðun Ertu karlmaður á miðjum aldri á breytingarskeiðinu? Gunnar Dan Wiium Skoðun Skoðun Skoðun Hin marguntöluðu orkuskipti í bílaflota landsmanna Þorgeir R. Valsson skrifar Skoðun Betri stjórnvöld, ekki meiri stjórnvöld Sigríður María Egilsdóttir skrifar Skoðun Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson skrifar Skoðun Blóðmeramálið til umboðsmanns Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Meira fyrir minna: Bætt nýting opinberra fjármuna Álfrún Tryggvadóttir skrifar Skoðun Ný Ölfusárbrú – af hverju svona brú? Guðmundur Valur Guðmundsson skrifar Skoðun Friðhelgar fótboltabullur Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Sex af níu flokkum á móti hvalveiðum Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Allt fyrir listina Brynhildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tryggjum nýliðun bændastéttarinnar Þórdís Bjarnleifsdóttir skrifar Skoðun Óskalisti minn SIgurlín Margrét Sigurðardóttir skrifar Skoðun Aukin stuðningur við ferðasjóð íþróttafélaga dregur úr ójöfnuði Hannes S. Jónsson skrifar Skoðun Það er þetta með traustið Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Plan Samfylkingar: Svona náum við niður vöxtunum Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun 6000 íbúðirnar sem vantar - í boði borgarinnar Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Samvinnufélög - sóknarfæri á húsnæðismarkaði? Elín H. Jónsdóttir,Guðrún Johnsen skrifar Skoðun Kæri oddviti Samfylkingarnar í Reykjavíkurkjördæmi suður Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Það er enginn á vakt Áslaug Ýr Hjartardóttir skrifar Skoðun Svalur, Valur og Hvalur Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Opið bréf til samninganefnda KÍ og SÍS Guðrún Eik Skúladóttir skrifar Skoðun Ungt fólk og þörfin fyrir skjótar aðgerðir í menntun Fannar Logi Waldorff Sigurðsson skrifar Skoðun Mikilvægasta launaviðtalið Bessí Þóra Jónsdóttir skrifar Skoðun Leikskólaverkfall - slæmur draumur Jóhanna Dröfn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Burt með baráttusöngva úr virkjunarkafla stóriðjustefnunnar Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Örugg skref Samfylkingar í geðheilbrigðismálum Alma Möller,Elín Anna Baldursdóttir,Sævar Már Gústavsson skrifar Skoðun Meiri árangur…fyrir útvalda Aðalheiður Marta Steindórsdóttir skrifar Skoðun Ertu karlmaður á miðjum aldri á breytingarskeiðinu? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Hvenær ætlarðu að flytja heim? Jón Þór Kristjánsson skrifar Skoðun Verndum íslenskuna- líka á Alþingi Íslendinga Helga Dögg Sverrisdóttir skrifar Skoðun Ungt fólk er meira en bara meme og sketsar á TikTok Skúli Bragi Geirdal skrifar Sjá meira
Eyjólfur Ármannsson skrifar grein sem birtist í Morgunblaðinu laugardaginn 4. mars og fjallar þar um lestrarkennslu. Það er jákvætt að alþingismaður skuli veita málaflokknum athygli og má taka undir sumt í greininni. Þó eru þar rangfærslur sem nauðsynlegt er að leiðrétta. Þær eru í andstöðu við það sem þeir erlendu sérfræðingar sem hann vísar í hafa haldið fram og tillögur Eyjólfs eru margar hverjar ekki studdar með niðurstöðum rannsókna. Eyjólfur vill láta hætta leshraðamælingum þ.e. lesfimiprófunumog vísar í fræðikonurnar Kate Nation og Margret Snowling máli sínu til stuðnings. Ef hlustað er á erindi þeirra á ráðstefnunni Læsi er lykill að menntun sem Eyjólfur vísar til, má á 1:28 mínútu í erindi Nation heyra hana svara því til að gott sé að meta lesfimi hjá börnum, m.a. vegna þess að lesfimipróf séu mjög næm fyrir einstaklingsmun í lestri og að slök lesfimi gefi vísbendingar um að barn þurfi sérstakan stuðning (sjá upptöku af fyrirlestrinum hér https://livestream.com/hi/laesierlykilladmenntun/videos/229712659). Í fræðigreinum eftir Nation og Snowling er heldur hvergi að finna andstöðu við leshraðamælingar. Því er mjög óheppilegt að Eyjólfur vísi í orð þessara fræðimanna á þennan hátt. Eyjólfur nefnir heimsókn Dr. Stanislas Dehaene sem hélt erindi þann 3. mars á málþinginu Heili, nám og færni. Þar tók Dr. Dehaene sérstaklega fram að hann væri mjög ánægður með að hér á landi væri metinn fjöldi rétt lesinna orða á mínútu. Vissulega væri mikilvægt að meta lesskilning einnig, en ekki mætti gleyma því að lesfimi væri ein forsenda lesskilnings. Í erindi sínu öllu lagði Dehaene mikla áherslu á hljóðaaðferðina eins og Eyjólfur nefnir, en ekki bara hvaða hljóðaaðferð sem er, heldur markvissa beina kennslu með mikilli áherslu á endurtekningu og uppbyggingu fimi eða sjálfvirkni, sem lesfimiprófin mæla. Markviss kennsla og mat á árangri hennar helst í hendur. Hluti lesfimiprófanna sem Eyjólfur vill að verði afnuminn eru svo kölluð stuðningspróf sem kennari getur gripið til ef útkoman úr lesfimihlutanum bendir til vanda. Annað þeirra metur færni nemenda í að lesa orðleysur sem eru bullorð sem fylgja reglum um rithátt en eru merkingarlaus. Lestur orðleysa er því mjög góð mæling á stöðu og framförum í umskráningu því útilokað er að nemandi þekki orðið. Erfiðleikar við lestur orðleysa eru auk þess eitt megin einkenni lesblindu og mat á lestri þeirra veigamikill hluti greininga á lesblindu um allan heim. Verði þessi próf lögð niður missa kennarar mikilvægt verkfæri til að meta stöðu einstakra nemenda. Tillaga Eyjólfs er því illskiljanleg og ekki studd fræðilegum rökum. Eyjólfur kallar eftir annars konar mælitækjum til að meta bókstafaþekkingu nemenda. Á Læsisvef Menntamálastofnunar má nú þegar finna próf sem meta þekkingu nemenda á heitum og hljóðum bókstafa og standa þau öllum kennurum til boða. Mikilvægt er þó að þróa þessi próf enn frekar, meðal annars með því að bæta við þau mælingu á fimi eins og Dr. Dehaene varð svo tíðrætt um í erindi sínu. Eyjólfur heldur fram að rannsóknir sýni fram á kvíða og skerta sjálfsmynd af völdum lesfimiprófa og ritar nafn fræðimannsins Heikki Lyytinen í sviga þar fyrir aftan sem tilvísun, þó án þess að geta nákvæmrar heimildar. Slík áhrif hafa ekki verið rannsökuð hér á landi og þrátt fyrir nokkra leit í fræðigreinum Lyytinen tekst mér ekki að finna þá heimild sem gæti átt við. Það er alvarlegt að fara með eigin skoðanir eins og um rannsakað efni sé að ræða. Skortur á faglegum vinnubrögðum í rannsóknum er eitthvað sem Eyjólfur sjálfur gagnrýnir í grein sinni. Að lokum vil ég hvetja Eyjólf og aðra sem hafa áhuga á málþroska, læsi og lestrarkennslu að koma á ráðstefnu sem haldin verður af Rannsóknastofu um þroska, læsi og líðan til heiðurs Steinunni Torfadóttur lektors, sem senn lætur af störfum við Menntvísindasvið HÍ. Hún hefur í sínu farsæla starfi einmitt haldið á lofti gagnreyndum kennsluháttum í þeim anda sem Eyjólfur talar fyrir í greininni og haft fræðigreinar ofangreindra sérfræðinga á leslista í námskeiðum sínum um árabil. Ráðstefnan Læsi og lestrarkennsla: Leiðir til árangurs verður haldin í Skriðu, fyrirlestrasal Menntavísindasviðs Háskóla Íslands við Stakkahlíð, þann 17. mars og hefst klukkan 15. Þar verður fjallað um gagnreyndar aðferðir tengdar málþroska, læsi og lestrarkennslu og kynntar niðurstöður nýjustu rannsókna á því sviði hérlendis. Erindin munu spanna vítt svið læsis þar sem Jóhanna Thelma Einarsdóttir fjallar um breytileika í málþroska leikskólabarna, Sigríður Ólafsdóttir um tvítyngi og læsi, Kristján Ketill Stefánsson um aðferðir til þess að sporna við minnkandi lestraránægju og Freyja Birgisdóttir ræðir um hvort leshraði sé á kostnað lesskilnings. Undirrituð mun ásamt Önnu-Lind Pétursdóttur og Ameliu Larimer fjalla um afar umfangsmikla rannsókn á lestrarkennslu, lestrarmati og lestrarfærni ungra barna sem nú hefur staðið yfir í hartnær tvö ár og er enn verið að safna gögnum. Fyrir hönd Rannsóknastofu um þroska, læsi og líðan. Höfundur er grunnskólakennari, læsisfræðingur og doktorsnemi við Menntavísindasvið Háskóla Íslands.
Brjótum lestrarkóðann í lestrarkennslu Flokkur fólksins er með tillögu til þingsályktunar um að Alþingi feli mennta- og barnamálaráðherra að setja í aðalnámskrá grunnskóla að lögð skuli áhersla á bókstafa-hljóðaaðferð við lestrarkennslu; innleiða í stað leshraðamælinga stöðumatspróf með bókstafa-hljóðaaðferð, lesskilningspróf og mat á skriflegum texta; og leggja áherslu á að hver nemandi fái áskoranir miðað við færni. 4. mars 2023 15:31
Hvar er stjarna Framsóknarflokksins í síðustu kosningum núna? „Barnaverndarpáfinn“! Davíð Bergmann Skoðun
Hefðbundnar og lögmætar hvalveiðar Heiðrún Lind Marteinsdóttir,Vilhjálmur Birgisson,Árni Sverrisson Skoðun
Skoðun Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson skrifar
Skoðun Kæri oddviti Samfylkingarnar í Reykjavíkurkjördæmi suður Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Örugg skref Samfylkingar í geðheilbrigðismálum Alma Möller,Elín Anna Baldursdóttir,Sævar Már Gústavsson skrifar
Hvar er stjarna Framsóknarflokksins í síðustu kosningum núna? „Barnaverndarpáfinn“! Davíð Bergmann Skoðun
Hefðbundnar og lögmætar hvalveiðar Heiðrún Lind Marteinsdóttir,Vilhjálmur Birgisson,Árni Sverrisson Skoðun