Kennarinn er ekki lengur uppfræðarinn með bókina! Kristín Cardew skrifar 9. mars 2023 23:00 Í nútíma þjóðfélagi hnattvæðingar og tækniþróunar, þar sem nálgast má allar upplýsingar, þekkingu og afþreyingu með einum smelli, hafa kröfur á kennara breyst. Þetta verða þeir varir við daglega og margir hverjir troða marvaða til að haldast á floti, en starfslýsingar kennara hafa lítið breyst og aðlögun að nýjum áherslum og starfsháttum ekki verið kynntar. Þeir moka sig í gegnum daginn og hrista fram hið óljósa hliðarsjálf kennarans, þ.e. hinn tölvulæsa, lausnamiðaða, félagsmótandi, leiðbeinandi og skapandi, bandamann/-konu barnsins, sem býr til öruggt og ákjósanlegt námsumhverfi fyrir hvert barn fyrir sig, hefur umsjón með námi þess og heldur nánu og góðu sambandi við nemendur, foreldra og samstarfsfólk sitt. (Áður en lengra er haldið verð ég að biðjast afsökunar á því að ávarpa alla kennara í karlkyni, þó flestir kennarar séu konur, en ég finn enga leið í kringum þetta á okkar góða máli). Í grein sinni „Afleiðingar streitu á heilsu“ sem birtist í 3. tbl. Sameykis 2022, talar Ingibjörg H. Jónsdóttir, prófessor og forstöðukona Institutet för Stressmedicin í Gautaborg, um að þær miklu breytingar sem átt hafa sér stað í atvinnumálum á síðustu áratugum, hafi í raun gert þau störf að álagsstörfum, sem áður voru talin heilbrigð, s.s. störf innan heilbrigðiskerfisins, menntakerfisins og félagsmálageirans. Breytingarnar séu hins vegar, því miður, gjarnan illa aðlagaðar að starfseminni, starfslýsingar óljósar, stjórnun óskýr og samskipti léleg. Þar við bætist mannekla sem stuðlar að auknu streituálagi og jafnvel kulnun. Allt rímar þetta heilmikið við stöðu kennara í dag. Þó að kennsluhættir í skólum hafi tekið nokkrum breytingum í áranna rás, þá hefur sú breyting ekki orðið á sama hraða og tækniþróunin, sem skall á með kinnhesti. Enn byggir námsefni að miklu leyti á kennslubókum og eyðufyllingarverkefnum, sem er ekki alveg nógu trúverðugt í augum þumalfingralipra nemenda. Það er því ekki sjálfgefið að þau beri virðingu fyrir kennara sínum, sem í þeirra augum, er á ákveðinn hátt að aðlaga þau að fortíð hans. Það er ómögulegt að spá fyrir um framtíðina og hvernig hún kemur til með að líta út, en eitt er víst að tækniþróunin er ekkert að hægja á sér. Hún er á fleygiferð inn í framtíðina, í frábærum félagsskap gervigreindar, tölvuskýja, sýndarveruleika og gagnaukins veruleika. Það er ekki hægt að leggja nógu mikla áherslu á mikilvægi þess að skólarnir undirbúi nemendur sína fyrir starfsumhverfi og atvinnulíf sem byggir á tækniþekkingu, frumkvæði, nýsköpun og almenna kröfu um sjálfstæð vinnubrögð og gagnrýna og skapandi hugsun. Markmið og vinnubrögð kennarans þurfa því að vera þannig að kennarinn geti greitt götur nemenda í gagnaleit, þ.e. að hvetja þau til náms sem byggir á aðgangi að rauntíma og raunheima upplýsingum af netinu, en einnig af bókum og þjálfa með þeim þá hugsun að þau þurfi ávallt að hafa í huga að vinsa hismið frá kjarnanum. Kennarinn þarf að geta mætt hverju barni og ungmenni fyrir sig, sem einstaklingi með ólíkar þarfir, styrkleika, áhugamál og gáfur. Einstaklingsmiðað nám er því mjög þýðingarmikið til að nemendur geti haft áhrif á eigið nám og stöðu sína í skólastofunni. Á sama tíma og styrkja þarf nemendur einstaklingslega í náminu, þarf að huga að félagsmótun þeirra. Börn og ungmenni eyða gríðarlegum tíma fyrir framan skjáina við hin ýmsu afþreyingarsmáforrit, samfélagsmiðla og tölvuleiki. Samskiptin þeirra á milli fara gjarnan fram þar, við misgóðan árangur, fyrir utan hinn verulega skaðlega áhrifamátt staðalmynda, ofbeldis og kláms. Eitt af stóru hlutverkum kennarans er því að leiðbeina og aðstoða nemendur sína í mótun félagslegrar, tilfinningalegrar og hegðunarlegrar tilvistar. Það er í mörg horn að líta til að alhliða nám barna og ungmenna gangi upp, en til þess þarf að sundurgreina starf kennarans. Í þessum besta heimi allra heima þyrftu í rauninni margir fullorðnir að koma að hverjum nemendahópi og meiri sérhæfingu hjá kennurunum. Þannig væri mannauðurinn í hverjum skóla betur nýttur og samstilltur hópur kennara og fagaðila gæti stuðlað að því að hvert og eitt barn byggði upp seiglu, fyndi taktinn sinn í eigin námi og tæki það smátt og smátt í fangið. Það er þýðingarmikið fyrir barnið að það æfist í þeirri hugsun að það sé eimreiðin í eigin námi, en ekki síðasti vagninn sem dreginn er af kennaranum. Kristín Cardew er kennari og fræðilegur ráðgjafi hjá Fræðamiðstöð Hjallastefnunnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla - og menntamál Mest lesið Valdatafl Skák og Mát! Lárus Guðmundsson Skoðun Miðflokkurinn: fjarverandi í landi tækifæranna Lilja Hrund Lúðvíksdóttir Skoðun Riddarar kærleikans Halla Tómasdóttir Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun Það sem „gleymist“ að segja Sigmar Guðmundsson Skoðun Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir Skoðun Þegar Joe Camel varð jafngóður vinur barnanna og Mikki mús Eyrún Magnúsdóttir Skoðun Hvar er fótspor stjórnvalda gegn vinnumansali? Þorbjörrg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun Við stöndum saman með réttindum táknmálsins! Mordekaí Elí Esrason Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Íslensk kjör á íslenskum vinnumarkaði Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Viðbrögð við vanlíðan ungmenna Sandra Björk Birgisdóttir skrifar Skoðun Valdatafl Skák og Mát! Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun FO: Hvernig getur þú skipt sköpum fyrir konur í Súdan? Áslaug Eva Björnsdóttir skrifar Skoðun Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn: fjarverandi í landi tækifæranna Lilja Hrund Lúðvíksdóttir skrifar Skoðun Við stöndum saman með réttindum táknmálsins! Mordekaí Elí Esrason skrifar Skoðun Það sem „gleymist“ að segja Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Hvar er fótspor stjórnvalda gegn vinnumansali? Þorbjörrg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Þegar Joe Camel varð jafngóður vinur barnanna og Mikki mús Eyrún Magnúsdóttir skrifar Skoðun Riddarar kærleikans Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Sársaukafull vaxtarmörk Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Tölum íslensku Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee skrifar Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason skrifar Skoðun Um orkuskort, auðlindir og endurvinnslu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar Skoðun Rannsökum og ræðum menntakerfið Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Horfið á möguleikana í samfélagslegri ábyrgð Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Að kjarna orku þjóðar Ísak Einar Rúnarsson skrifar Skoðun Orðræða seðlabankastjóra veldur mér áhyggjum Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar Skoðun Það er verið að hafa okkur að fíflum. Davíð Bergmann skrifar Sjá meira
Í nútíma þjóðfélagi hnattvæðingar og tækniþróunar, þar sem nálgast má allar upplýsingar, þekkingu og afþreyingu með einum smelli, hafa kröfur á kennara breyst. Þetta verða þeir varir við daglega og margir hverjir troða marvaða til að haldast á floti, en starfslýsingar kennara hafa lítið breyst og aðlögun að nýjum áherslum og starfsháttum ekki verið kynntar. Þeir moka sig í gegnum daginn og hrista fram hið óljósa hliðarsjálf kennarans, þ.e. hinn tölvulæsa, lausnamiðaða, félagsmótandi, leiðbeinandi og skapandi, bandamann/-konu barnsins, sem býr til öruggt og ákjósanlegt námsumhverfi fyrir hvert barn fyrir sig, hefur umsjón með námi þess og heldur nánu og góðu sambandi við nemendur, foreldra og samstarfsfólk sitt. (Áður en lengra er haldið verð ég að biðjast afsökunar á því að ávarpa alla kennara í karlkyni, þó flestir kennarar séu konur, en ég finn enga leið í kringum þetta á okkar góða máli). Í grein sinni „Afleiðingar streitu á heilsu“ sem birtist í 3. tbl. Sameykis 2022, talar Ingibjörg H. Jónsdóttir, prófessor og forstöðukona Institutet för Stressmedicin í Gautaborg, um að þær miklu breytingar sem átt hafa sér stað í atvinnumálum á síðustu áratugum, hafi í raun gert þau störf að álagsstörfum, sem áður voru talin heilbrigð, s.s. störf innan heilbrigðiskerfisins, menntakerfisins og félagsmálageirans. Breytingarnar séu hins vegar, því miður, gjarnan illa aðlagaðar að starfseminni, starfslýsingar óljósar, stjórnun óskýr og samskipti léleg. Þar við bætist mannekla sem stuðlar að auknu streituálagi og jafnvel kulnun. Allt rímar þetta heilmikið við stöðu kennara í dag. Þó að kennsluhættir í skólum hafi tekið nokkrum breytingum í áranna rás, þá hefur sú breyting ekki orðið á sama hraða og tækniþróunin, sem skall á með kinnhesti. Enn byggir námsefni að miklu leyti á kennslubókum og eyðufyllingarverkefnum, sem er ekki alveg nógu trúverðugt í augum þumalfingralipra nemenda. Það er því ekki sjálfgefið að þau beri virðingu fyrir kennara sínum, sem í þeirra augum, er á ákveðinn hátt að aðlaga þau að fortíð hans. Það er ómögulegt að spá fyrir um framtíðina og hvernig hún kemur til með að líta út, en eitt er víst að tækniþróunin er ekkert að hægja á sér. Hún er á fleygiferð inn í framtíðina, í frábærum félagsskap gervigreindar, tölvuskýja, sýndarveruleika og gagnaukins veruleika. Það er ekki hægt að leggja nógu mikla áherslu á mikilvægi þess að skólarnir undirbúi nemendur sína fyrir starfsumhverfi og atvinnulíf sem byggir á tækniþekkingu, frumkvæði, nýsköpun og almenna kröfu um sjálfstæð vinnubrögð og gagnrýna og skapandi hugsun. Markmið og vinnubrögð kennarans þurfa því að vera þannig að kennarinn geti greitt götur nemenda í gagnaleit, þ.e. að hvetja þau til náms sem byggir á aðgangi að rauntíma og raunheima upplýsingum af netinu, en einnig af bókum og þjálfa með þeim þá hugsun að þau þurfi ávallt að hafa í huga að vinsa hismið frá kjarnanum. Kennarinn þarf að geta mætt hverju barni og ungmenni fyrir sig, sem einstaklingi með ólíkar þarfir, styrkleika, áhugamál og gáfur. Einstaklingsmiðað nám er því mjög þýðingarmikið til að nemendur geti haft áhrif á eigið nám og stöðu sína í skólastofunni. Á sama tíma og styrkja þarf nemendur einstaklingslega í náminu, þarf að huga að félagsmótun þeirra. Börn og ungmenni eyða gríðarlegum tíma fyrir framan skjáina við hin ýmsu afþreyingarsmáforrit, samfélagsmiðla og tölvuleiki. Samskiptin þeirra á milli fara gjarnan fram þar, við misgóðan árangur, fyrir utan hinn verulega skaðlega áhrifamátt staðalmynda, ofbeldis og kláms. Eitt af stóru hlutverkum kennarans er því að leiðbeina og aðstoða nemendur sína í mótun félagslegrar, tilfinningalegrar og hegðunarlegrar tilvistar. Það er í mörg horn að líta til að alhliða nám barna og ungmenna gangi upp, en til þess þarf að sundurgreina starf kennarans. Í þessum besta heimi allra heima þyrftu í rauninni margir fullorðnir að koma að hverjum nemendahópi og meiri sérhæfingu hjá kennurunum. Þannig væri mannauðurinn í hverjum skóla betur nýttur og samstilltur hópur kennara og fagaðila gæti stuðlað að því að hvert og eitt barn byggði upp seiglu, fyndi taktinn sinn í eigin námi og tæki það smátt og smátt í fangið. Það er þýðingarmikið fyrir barnið að það æfist í þeirri hugsun að það sé eimreiðin í eigin námi, en ekki síðasti vagninn sem dreginn er af kennaranum. Kristín Cardew er kennari og fræðilegur ráðgjafi hjá Fræðamiðstöð Hjallastefnunnar.
Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir Skoðun
Skoðun Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir skrifar
Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar
Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar
Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir Skoðun