Aðför að safnageiranum Hilmar J. Malmquist. skrifar 27. apríl 2023 08:30 Jóhannes Þór Skúlason, framkvæmdastjóri Samtaka ferðaþjónustunnar (SAF), birti grein í Vísi 24. mars s.l. þar sem hann svarar grein minni í Vísi 22. mars s.l. um kvörtun SAF og Perlu Norðursins hf. (PN) til Samkeppniseftirlitsins vegna fyrirhugaðs sýningahalds Náttúrminjasafns Íslands í nýjum höfuðstöðvum safnsins á Seltjarnarnesi. Í ljósi nýjustu vendinga í skyldu máli, þ.e. ákvörðunar bæjarstjórnar Kópavogs að leggja niður rannsóknastarfsemi og sýningahald Náttúrufræðistofu Kópavogs á grundvelli svipaðra „raka“ og SAF færir fyrir sínu máli gegn Náttúruminjasafninu er full ástæða til að svara framkvæmdastjóra SAF. Aðför SAF og PN er hvorki bundin við Náttúrumninjasafnið né eru SAF og PN ein um aðförina að safnageiranum. Allur safnageirinn undir Jóhannes kveinkar sér undan grein minni, kallar hana „stríðsyfirlýsingu“ og neitar því … „að í erindi SAF felist almenn aðför að safnastarfsemi.“og segir að málið snúist ekki um „minja og náttúrusöfn almennt“ heldur einvörðungu fyrirhugaða starfsemi Náttúruminjasafnsins á Seltjarnarnesi. Ástæðuna segir hann vera „að ýmislegt varðandi þessa tilteknu sýningu Náttúruminjasafns afmarkar málið við hana“. Útskýringar Jóhannesar eru þær að það „tengjast t.d. ekki allar minjasýningar á landinu sambærilegri sýningu í Perlunni beint“ (leturbr. mín) líkt og SAF telur að fyrirhugað sýningahald Náttúruminjasafnsins á Seltjarnarnesi muni gera, sem og að „það eru heldur ekki allar minjasýningar byggðar á fýsileikakönnun sem tiltekur sérstaklega að sýning þeirra verði „sambærileg“ við sýninguna í Perlunni.“. Við þennan málflutning framkvæmdastjóra SAF er ýmislegt að athuga. Í fyrsta lagi er Jóhannes í mótsögn við sjálfan sig um það hvort kvörtunin beinist aðeins að Náttúruminjasafninu eða safnastarfsemi í landinu almennt. Jóhannes segir sjálfur að SAF vilji líka „fá svar þar til bærra yfirvalda“ um „hugsanlega önnur sambærileg tilfelli“. Í öðru lagi stendur í kvörtuninni „Þá er skorað á Samkeppniseftirlitið að taka til sjálfstæðrar athugunar þau söfn og sýningar sem rekin eru af opinberum aðilum og fyrirtækjum í eigu ríkisins, til dæmis Orkusýningu Landsvirkjunar í Ljósafossstöð.“. Ennfremur er í niðurlagi kvörtunarinnar „skorað á Samkeppniseftirlitið að taka jafnframt til sjálfstæðrar skoðunar þau söfn og þær sýningar sem reknar eru af opinberum aðilum og eru í beinni samkeppni við einkaaðila.“ Dæmi nú hver fyrir sig um hverjir séu undir í kvörtun SAF og PN. Málflutningur Jóhannesar þess efnis að kvörtunin afmarkist við Náttúruminjasafnið vegna þess að fyrirhuguð sýning safnsins á Seltjarnarnesi verði „sambærileg“ við sýningu PN í Perlunni, sem Jóhannes segir að sé tekið sérstaklega fram í svokallaðri fýsileikakönnun, sem á sér enga stoð og er hreinn uppspuni, er í senn furðuleg og hjákátleg og stenst ekki skoðun. Náttúruminjasafnið hefur um 500 m2 til umráða undir sýningaratriði í nýjum höfuðstöðvum sínum á Seltjarnarnesi, Náttúruhúsi í Nesi, og meginþema sýningarinnar verður hafið, líffræðilegur fjölbreytileiki sjávar, vistfræði, myndun og mótun Atlantshafs og Íslands og náttúruvár á borð við loftslagsbreytingar og áhrif á vistkerfi sjávar. Hafinu er vissulega gerð skil á sýningu PN í Perlunni en sú umfjöllun er með allt öðrum hætti og margfalt minni að sniðum en verður í Náttúruhúsi í Nesi. Þegar upp er staðið verða sýningar PN og Náttúruminjasafnsins um hafið ósambærilegar að flestu ef ekki öllu leyti m.t.t. hugmyndafræði, efnistaka og framsetningar. Kópavogsbær, KPMG og náttúran Skýrsla KPMG sem liggur til grundvallar ákvörðun Kópavogsbæjar um að leggja niður Náttúrufræðistofu Kópavogs er sama marki brennd og málflutningur SAF og PN. Þar á bæ sjá menn ekki „fjárhagslegan ávæning“ af því að stofan, sem skv. safnalögum er skilgreind sem „viðurkennt safn“ og nýtur m.a. ríkisstyrkja, skuli sinna rannsóknum! Því er einnig haldið fram, án nokkurra raka, að rannsóknastarfsemin sé „í samkeppni við aðra“. Skilningsskortur og fégræðgi Ljóst má vera, þótt framkvæmdastjóri SAF reyni að halda öðru fram, að SAF og PN hófu með kvörtun sinni vegferð sem beinist að hinum opinbera safnageira almennt og Náttúruminjasafni Íslands sérstaklega. Aðför SAF rímar og við þau orð framkvæmdastjórans að það sé „afstaða samtakanna að rekstur opinberra aðila í samkeppni við einkaaðila sé óæskilegur.“ Það er leitt til þess að vita að SAF skuli skilgreina starfsemi höfuðsafns þjóðarinnar í náttúrufræðum og annarra opinberra safna og sýninga með jafn þröngsýnum og skilningsvana hætti. Hið sama gildir um bæjarstjórn Kópavogs og KPMG í tilviki Náttúrufræðistofu Kópavogs. Starfsemi þessara stofnana snýst um lögboðin, óhagnaðardrifin hlutverk á sviði rannsókna, skráningar, varðveislu og miðlunar til almennings og gesta landsins, sem einkaaðilar á borð PN lúta ekki. Ólíkt Náttúruminjasafninu gæti PN t.d. lokað sýningu sinni í Perlunni á morgun vafningalaust ef skyldi harðna svo á dalnum að arður til eigenda þætti of lítill. Saga húsnæðismála Náttúruminjasafnsins er löng, ríflega 135 ára, og þyrnum stráð en nú hefur loks verið fundin lausn með flutningi í Náttúruhús í Nesi, glæsilega byggingu á einkar fögrum stað á Seltjarnarnesi. Með kvörtun SAF og PN hefur hins vegar dregið ský fyrir sólu, því fjárhagslegur aðskilnaður á rekstri sýningar frá öðrum rekstri Náttúruminjasafnsins myndi kippa fótunum undan grundvallarhlutverki safnsins, sem er að miðla fróðleik, upplýsingum og þekkingu um náttúru Íslands til almennings og gesta landsins með sýningahaldi. Að lokum Skyldi svo fara eins og SAF stefnir að með kvörtun sinni til Samkeppniseftirlitsins gagnvart Náttúruminjasafninu og fleiri söfnum, liggur beinast við að leggja höfuðsafn þjóðarinnar í náttúrufræðum niður, líkt og Kópavogsbær hefur gert með Náttúrufræðistofu Kópavogs. Það væri til vitnis um mikla skammsýni, skilningsskort, fégræðgi og harðlínustefnu í anda nýfrjálshyggju gagnvart opinberum umsvifum, náttúrufræðslu og náttúrvernd. Ég trúi ekki öðru en að Náttúruminjasafn Íslands eigi sér bjartari framtíð meðal þjóðarinnar en slík örlög. Höfundur er forstöðumaður Náttúruminjasafn Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Söfn Mest lesið Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir Skoðun Halldór 23.11.2024 Halldór Miskunnsami nýmarxistinn Kári Allansson Skoðun Furðuleg réttlæting á hækkun verðtryggðra vaxta Marinó G. Njálsson Skoðun Kosningaloforðið sem gleymdist? Þorsteinn Siglaugsson Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks Skoðun Raforka er ekki eina orkan! Dagur Helgason Skoðun Kjósum á næsta kjörtímabili Jón Steindór Valdimarsson Skoðun Sögufölsun í heimildarþætti RÚV — Svör óskast Jóna Benediktsdóttir,Hjörtur Hjartarson,Katrín Oddsdóttir,Kjartan Jónsson,Kristín Erna Arnardóttir,Sigríður Ólafsdóttir,Þórir Baldursson Skoðun Skoðun Skoðun Hefur sálfræðileg meðferð áhrif á líkamlegt heilbrigði? Rúnar Helgi Andrason skrifar Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks skrifar Skoðun Rödd friðar þarf að hljóma skærar Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Af skynsemi Vegagerðarinnar Magnús Rannver Rafnsson skrifar Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar Skoðun Nýtt fangelsi – fyrir öruggara samfélag Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar Skoðun Ærin verkefni næstu ár Ásbjörg Kristinsdóttir skrifar Skoðun Kominn tími á öðruvísi stjórnmál Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Furðuleg réttlæting á hækkun verðtryggðra vaxta Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Raforka er ekki eina orkan! Dagur Helgason skrifar Skoðun Miskunnsami nýmarxistinn Kári Allansson skrifar Skoðun Skapandi skattur og skapandi fólk Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Kjósum á næsta kjörtímabili Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Kosningaloforðið sem gleymdist? Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Eru aðventan og jólin kvíða- eða tilhlökkunarefni? Guðlaug Helga Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Óframseljanlegt DAGA-kerfi Kári Jónsson skrifar Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Geðrænn vandi barna og ungmenna Eldur S. Kristinsson skrifar Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun Eru sumir heppnari en aðrir? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar Skoðun Sjálfstætt fólk Kristín Linda Jónsdóttir skrifar Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Arfur stjórnmálanna 2024 Elvar Eyvindsson skrifar Skoðun Kjósum rétt(indi) fyrir fatlað fólk! Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Frelsi er allra, ekki fárra útvaldra Jón Óskar Sólnes skrifar Sjá meira
Jóhannes Þór Skúlason, framkvæmdastjóri Samtaka ferðaþjónustunnar (SAF), birti grein í Vísi 24. mars s.l. þar sem hann svarar grein minni í Vísi 22. mars s.l. um kvörtun SAF og Perlu Norðursins hf. (PN) til Samkeppniseftirlitsins vegna fyrirhugaðs sýningahalds Náttúrminjasafns Íslands í nýjum höfuðstöðvum safnsins á Seltjarnarnesi. Í ljósi nýjustu vendinga í skyldu máli, þ.e. ákvörðunar bæjarstjórnar Kópavogs að leggja niður rannsóknastarfsemi og sýningahald Náttúrufræðistofu Kópavogs á grundvelli svipaðra „raka“ og SAF færir fyrir sínu máli gegn Náttúruminjasafninu er full ástæða til að svara framkvæmdastjóra SAF. Aðför SAF og PN er hvorki bundin við Náttúrumninjasafnið né eru SAF og PN ein um aðförina að safnageiranum. Allur safnageirinn undir Jóhannes kveinkar sér undan grein minni, kallar hana „stríðsyfirlýsingu“ og neitar því … „að í erindi SAF felist almenn aðför að safnastarfsemi.“og segir að málið snúist ekki um „minja og náttúrusöfn almennt“ heldur einvörðungu fyrirhugaða starfsemi Náttúruminjasafnsins á Seltjarnarnesi. Ástæðuna segir hann vera „að ýmislegt varðandi þessa tilteknu sýningu Náttúruminjasafns afmarkar málið við hana“. Útskýringar Jóhannesar eru þær að það „tengjast t.d. ekki allar minjasýningar á landinu sambærilegri sýningu í Perlunni beint“ (leturbr. mín) líkt og SAF telur að fyrirhugað sýningahald Náttúruminjasafnsins á Seltjarnarnesi muni gera, sem og að „það eru heldur ekki allar minjasýningar byggðar á fýsileikakönnun sem tiltekur sérstaklega að sýning þeirra verði „sambærileg“ við sýninguna í Perlunni.“. Við þennan málflutning framkvæmdastjóra SAF er ýmislegt að athuga. Í fyrsta lagi er Jóhannes í mótsögn við sjálfan sig um það hvort kvörtunin beinist aðeins að Náttúruminjasafninu eða safnastarfsemi í landinu almennt. Jóhannes segir sjálfur að SAF vilji líka „fá svar þar til bærra yfirvalda“ um „hugsanlega önnur sambærileg tilfelli“. Í öðru lagi stendur í kvörtuninni „Þá er skorað á Samkeppniseftirlitið að taka til sjálfstæðrar athugunar þau söfn og sýningar sem rekin eru af opinberum aðilum og fyrirtækjum í eigu ríkisins, til dæmis Orkusýningu Landsvirkjunar í Ljósafossstöð.“. Ennfremur er í niðurlagi kvörtunarinnar „skorað á Samkeppniseftirlitið að taka jafnframt til sjálfstæðrar skoðunar þau söfn og þær sýningar sem reknar eru af opinberum aðilum og eru í beinni samkeppni við einkaaðila.“ Dæmi nú hver fyrir sig um hverjir séu undir í kvörtun SAF og PN. Málflutningur Jóhannesar þess efnis að kvörtunin afmarkist við Náttúruminjasafnið vegna þess að fyrirhuguð sýning safnsins á Seltjarnarnesi verði „sambærileg“ við sýningu PN í Perlunni, sem Jóhannes segir að sé tekið sérstaklega fram í svokallaðri fýsileikakönnun, sem á sér enga stoð og er hreinn uppspuni, er í senn furðuleg og hjákátleg og stenst ekki skoðun. Náttúruminjasafnið hefur um 500 m2 til umráða undir sýningaratriði í nýjum höfuðstöðvum sínum á Seltjarnarnesi, Náttúruhúsi í Nesi, og meginþema sýningarinnar verður hafið, líffræðilegur fjölbreytileiki sjávar, vistfræði, myndun og mótun Atlantshafs og Íslands og náttúruvár á borð við loftslagsbreytingar og áhrif á vistkerfi sjávar. Hafinu er vissulega gerð skil á sýningu PN í Perlunni en sú umfjöllun er með allt öðrum hætti og margfalt minni að sniðum en verður í Náttúruhúsi í Nesi. Þegar upp er staðið verða sýningar PN og Náttúruminjasafnsins um hafið ósambærilegar að flestu ef ekki öllu leyti m.t.t. hugmyndafræði, efnistaka og framsetningar. Kópavogsbær, KPMG og náttúran Skýrsla KPMG sem liggur til grundvallar ákvörðun Kópavogsbæjar um að leggja niður Náttúrufræðistofu Kópavogs er sama marki brennd og málflutningur SAF og PN. Þar á bæ sjá menn ekki „fjárhagslegan ávæning“ af því að stofan, sem skv. safnalögum er skilgreind sem „viðurkennt safn“ og nýtur m.a. ríkisstyrkja, skuli sinna rannsóknum! Því er einnig haldið fram, án nokkurra raka, að rannsóknastarfsemin sé „í samkeppni við aðra“. Skilningsskortur og fégræðgi Ljóst má vera, þótt framkvæmdastjóri SAF reyni að halda öðru fram, að SAF og PN hófu með kvörtun sinni vegferð sem beinist að hinum opinbera safnageira almennt og Náttúruminjasafni Íslands sérstaklega. Aðför SAF rímar og við þau orð framkvæmdastjórans að það sé „afstaða samtakanna að rekstur opinberra aðila í samkeppni við einkaaðila sé óæskilegur.“ Það er leitt til þess að vita að SAF skuli skilgreina starfsemi höfuðsafns þjóðarinnar í náttúrufræðum og annarra opinberra safna og sýninga með jafn þröngsýnum og skilningsvana hætti. Hið sama gildir um bæjarstjórn Kópavogs og KPMG í tilviki Náttúrufræðistofu Kópavogs. Starfsemi þessara stofnana snýst um lögboðin, óhagnaðardrifin hlutverk á sviði rannsókna, skráningar, varðveislu og miðlunar til almennings og gesta landsins, sem einkaaðilar á borð PN lúta ekki. Ólíkt Náttúruminjasafninu gæti PN t.d. lokað sýningu sinni í Perlunni á morgun vafningalaust ef skyldi harðna svo á dalnum að arður til eigenda þætti of lítill. Saga húsnæðismála Náttúruminjasafnsins er löng, ríflega 135 ára, og þyrnum stráð en nú hefur loks verið fundin lausn með flutningi í Náttúruhús í Nesi, glæsilega byggingu á einkar fögrum stað á Seltjarnarnesi. Með kvörtun SAF og PN hefur hins vegar dregið ský fyrir sólu, því fjárhagslegur aðskilnaður á rekstri sýningar frá öðrum rekstri Náttúruminjasafnsins myndi kippa fótunum undan grundvallarhlutverki safnsins, sem er að miðla fróðleik, upplýsingum og þekkingu um náttúru Íslands til almennings og gesta landsins með sýningahaldi. Að lokum Skyldi svo fara eins og SAF stefnir að með kvörtun sinni til Samkeppniseftirlitsins gagnvart Náttúruminjasafninu og fleiri söfnum, liggur beinast við að leggja höfuðsafn þjóðarinnar í náttúrufræðum niður, líkt og Kópavogsbær hefur gert með Náttúrufræðistofu Kópavogs. Það væri til vitnis um mikla skammsýni, skilningsskort, fégræðgi og harðlínustefnu í anda nýfrjálshyggju gagnvart opinberum umsvifum, náttúrufræðslu og náttúrvernd. Ég trúi ekki öðru en að Náttúruminjasafn Íslands eigi sér bjartari framtíð meðal þjóðarinnar en slík örlög. Höfundur er forstöðumaður Náttúruminjasafn Íslands.
Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir Skoðun
Sögufölsun í heimildarþætti RÚV — Svör óskast Jóna Benediktsdóttir,Hjörtur Hjartarson,Katrín Oddsdóttir,Kjartan Jónsson,Kristín Erna Arnardóttir,Sigríður Ólafsdóttir,Þórir Baldursson Skoðun
Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar
Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar
Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir Skoðun
Sögufölsun í heimildarþætti RÚV — Svör óskast Jóna Benediktsdóttir,Hjörtur Hjartarson,Katrín Oddsdóttir,Kjartan Jónsson,Kristín Erna Arnardóttir,Sigríður Ólafsdóttir,Þórir Baldursson Skoðun