Innlent

Frið­rik fann nýjan mítil sem getur valdið kjö­tof­næmi

Kristinn Haukur Guðnason skrifar
Mítillinn hafði grafið sig inn í eyra hunds Friðriks, sennilega í göngutúr þeirra um Vesturbæ og Miðbæ Reykjavíkur.
Mítillinn hafði grafið sig inn í eyra hunds Friðriks, sennilega í göngutúr þeirra um Vesturbæ og Miðbæ Reykjavíkur.

Friðrik Jónsson, formaður BHM, varð fyrir óskemmtilegri reynslu þegar hann fann framandi mítil á eyra hundsins síns. Mítillinn er amerískur að uppruna og getur valdið kjötofnæmi.

„Hundurinn er kominn á breiðvirk fúkkalyf til öryggis og er bólginn undan þessu biti,“ segir Friðrik sem fann nýverið mítil sem hafði grafið sig inn í eyra hundsins. Friðrik segir að mítillinn hefði annað hvort komið úr garðinum heima hjá honum eða stokkið á hundinn í daglegum göngutúr. Göngutúrinn er vanalega farinn um Vesturbæ og Miðbæ Reykjavíkur, svo sem um Ægissíðuna eða Hljómskálagarðinn.

Evrópskir skógarmítlar eru algengir hér á landi en þetta er önnur tegund. Friðrik fór með mítilinn á Tilraunastöð Háskóla Íslands að Keldum þar sem hann var greindur.

Amerískur flækingur

Reyndist mítillinn vera svokallaður einstjörnu mítill. En einnig stundum kallaður norðaustur vatnamítill eða kalkúnamítill. Latneska heitið er Amblyomma americanum.

Guðný Rut Pálsdóttir, líffræðingur á Keldum, segir að mítillinn sé líklegast flækingur. Þetta sé mítill með flókinn lífsferil, sem dvelji aðallega í Suðurríkjum Bandaríkjanna og Mexíkó. Dæmi eru um að hann finnist annars staðar, einkum í Kólumbíu og Venesúela og hann hefur fundist á Íslandi áður, á bandarískum ferðamönnum sem voru nýstignir út úr flugvél. Þetta er hins vegar í fyrsta skipti sem hann finnst í íslenskri náttúru.

„Þetta er amerísk tegund, blóðsjúgandi eins og aðrir mítlar. Til dæmis skógarmítillinn,“ segir Guðný Rut. Hún segist ekki hafa miklar áhyggjur af því af þessu staka tilfelli, það er að þessi mítill verði landlægur hér.

Guðný Rut segir að mítillinn sé líklega flækingur og ólíklegt sé að hann geti lifað af veturinn.Tilraunastöð HÍ á Keldum

„Eini mítillinn á Íslandi er skógarmítillinn en það er ekki búið að sýna fram á að hann geti lifað hér af. Skógarmítillinn kemur á hverju ári með farfuglum en svo deyr hann á veturna,“ segir Guðný Rut. Lundalúsin sé hins vegar landlæg.

Lífshættulegt kjötofnæmi

Einna helst heyrist af mítlum í tengslum við gæludýrahald. Það er að þeir finnist í feldi hunda eða katta. Mítlanir geta hins vegar fest sig á aðra hýsla, svo sem fugla, húsdýr eða menn.

Þekkt er að mítlar geta borið sjúkdóma og hefur bakteríusjúkdómur kenndur við lyme einkum verið nefndur. En hann getur haft langvarandi áhrif á taugakerfi, hjarta og liði líkamans.

Vitað er að hinn ameríski gestur getur borið með sér svokallað kjötofnæmi, eða alpha gal. Það er lífshættulegt ofnæmisviðbragð við neyslu kjöts. Viðbragðið kemur hins vegar ekki strax fram heldur um þremur til sex klukkutímum eftir kjötneyslu, sem er óvanalegt fyrir ofnæmi af þessu tagi. Þá getur öndunarvegurinn þrengst og blóðþrýstingurinn fallið hratt. Samkvæmt rannsókn frá árinu 2019 hefur alpha gal fundist í munnvatni einstjörnumítilsins.

Stökkva af grasi eða runnum

Guðný Rut vill ekki segja til um hverjar séu líkurnar á því að mítlar hér beri með sér einstaka sjúkdóma. Oft séu sjúkdómar sem finnast í mítlum svæðisbundnir.

„Mítlarnir skríða upp á gróður, gras eða lægstu greinar á runnum, og stökkva á hýsilinn þegar hann gengur fram hjá eða strýkst við gróðurinn,“ segir Guðný Rut um hvernig mítill eins og þessi hagar sér.

Einstjörnu mítillinn getur valdið lífshættulegu kjötofnæmi.

„Fólk á að fjarlægja mítilinn varlega, með töng alveg upp við húðina og lyfta þeim upp úr. Það eru til leiðbeiningar víða um hvernig á að gera það. Svo er hægt að koma með þá hingað á Keldur eða til Náttúrufræðistofnunar til greiningar,“ segir hún.

Lítið um mítlavarnir á Íslandi

Friðrik hefur búið erlendis með dýr og þekkir mítla og mítlavarnir vel. Á hann bæði tangir til að fjarlægja þá en fyrirbyggjandi lyf hefur hann þurft að útvega sér erlendis frá. Lyf eins og Frontline, Vector og Simparica sem hann hefur ekki fundið í verslunum hér heima.

„Ég er meðvitaður um að mítlar séu hérna á Íslandi en það kom mér á óvart að finna þetta svona snemma,“ segir Friðrik. Yfirleitt byrji þetta í maí. „Þetta eru ógeðsleg kvikindi. Það er mikilvægt að fólk sé meðvitað um þetta og það veldur mér áhyggjum er hversu litlar varnir eru til hérna á íslandi.“

Bendir hann á að vetur séu heilt yfir að verða mildari hér á landi og mítlar finnist oftar. Það sé sérstaklega mikilvægt fyrir hunda og kattaeigendur að leita á dýrum sínum.


Tengdar fréttir

Skógarmítlar og fola­flugur hafa numið land í Surts­ey

Folaflugur og skógarmítill eru meðal smádýra sem fundust í leiðangri vísindamanna til Surtseyjar fyrr í mánuðinum. Flugan fyrrnefnda hefur aldrei fundist áður í eyjunni en skógarmítill fannst síðast árið 1967 í Surtsey.

Kanna dreifingu skógarmítilsins

Náttúrufræðistofnun Íslands og Tilraunastöð HÍ í meinafræði að Keldum standa um þessar mundir að rannsóknum á útbreiðslu og algengi skógarmítils hér á landi.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×