Strokkur vélarinnar gaf sig vegna málmþreytubrots í gormi Bjarki Sigurðsson skrifar 28. apríl 2023 14:35 Flugmaður vélarinnar fann góðan stað ofan á Nýjabæjarfjalli til að lenda á. Landhelgisgæslan Flugvél sem nauðlenti á Fúlukinnarfjalli í júlí síðasta sumar var með brotinn gormahaldara og ábótavana smurningu á strokki. Er því beint til umsjónarmanna véla með svipaða hreyfla að huga vel að tengingu olíuleiðsna. Þá er því beint til hönnuðar vélarinnar að endurskoða notkun á riffluðum málmrörum í olíkerfi hreyfilsins. Þetta kemur fram í niðurstöðum Rannsóknarnefndar samgönguslysa (RNSA). Þar er farið ítarlega yfir atburðina fyrir nauðlendinguna. Fjallað var um nauðlendinguna í kvöldfréttum Stöðvar 2 í fyrrasumar. Klippa: Sluppu með skrekkinn eftir nauðlendingu Flugmaðurinn lagði af stað, ásamt einum farþega, frá flugvellinum á Akureyri klukkan rúmlega hálf sjö að kvöldi til, og var stefnan sett á fisflugvöllinn á Hólmsheiði í Reykjavík. Flaug flugmaðurinn vélinni inn Eyjafjörðinn og svo beygði hann til suðvesturs við Melgerðismela. Þá hækkaði hann flugið úr tvö þúsund fetum upp í fjögur þúsund fet. Þar næst flaug hann yfir Litladalsfjall og tók hann stefnu til vesturs þar sem hann hugðist fljúga vestan Hofsjökuls. Eftir klifrið tók hann eftir því að eldsneytisþrýstingur var frekar lágur. Hann prófaði að kveikja á rafmagnseldsneytisdælunni til að athuga hvort að það hækkaði þrýstinginn en ekkert gerðist. Því slökkti hann aftur á dælunni. Flugleiðin frá Akureyri.RNSA Því næst hækkaði hann flugið um fjögur hundruð fet til þess að hafa meiri fjarlægð við fjallatoppa og minnka líkur á ókyrrð. Þegar hann flaug síðan yfir Fúlukinnarfjall í tæplega 4.500 feta hæð, stöðvaðist hreyfillinn snögglega. „Flugmaðurinn fann í kjölfarið lykt, svipaða og þegar brætt er úr mótor og farþeginn varð var við smá reyk þegar hreyfillinn gaf sig. Flugmaðurinn setti rafmagnseldsneytisdæluna á, blöndungshitarann á, snéri kveikjurofa af og aftur á og reyndi að endurræsa hreyfilinn, án árangurs og voru þessi neyðarviðbrögð framkvæmd samkvæmt neyðargátlista, eftir minni,“ segir í skýrslunni. Sendi hann út neyðarkall og tilkynnti um vélarbilun og að hann þyrfti að nauðlenda en fékk ekkert svar. Hann skipti yfir á neyðartíðnina og barst flugturninum á Akureyrarflugvelli þá kallið. Mun það hafa borist klukkan tvær mínútur yfir sjö, tuttugu mínútum eftir flugtak. Hóf flugmaðurinn leit að heppilegum nauðlendingarstað og sá hann stað á Fúlukinnarfjalli. „Flugmaðurinn stefndi á fyrirhugaðan nauðlendingarstað, setti vængbörð niður og minnkaði flughraðann niður í rúmlega 60 km/klst í lokaaðfluginu. Rétt fyrir lendingu slétti hann úr flugferlinum (flare out) og lenti flugvélinni á Fúlukinnarfjalli. Vegna grófs jarðvegar hægði flugvélin hratt á sér og tiplaði flugmaðurinn aðeins lítillega á bremsurnar í stað þess að beita fullum bremsum, til þess að koma í veg fyrir að flugvélin steyptist yfir sig. Heppnaðist lendingin vel,“ segir í skýrslunni. Tilkynnti flugmaðurinn að þeir væru lentir og að bæði hann og farþeginn væru óslasaðir. Hafði hann samband við aðrar flugvélar í yfirflugi og fékk þær til að gefa upp staðsetningu vélarinnar sem komið var áfram til flugstjórnar í Reykjavík. Þá hringdi hann margoft í Neyðarlínuna en sambandið við hana var mjög brotið vegna lélegs símasambands á fjallinu. „Að sögn flugmannsins var smá gola og heiðskírt á Fúlukinnarfjalli. Flugmaðurinn og farþeginn voru vel útbúnir. Flugmaðurinn var í gönguskóm og hettupeysu og með 6 lopapeysu og vindjakka með sér. Farþeginn var í strigaskóm, í peysu og með jakka. Þeir voru með smá nesti með sér og nýbúnir að borða fyrir flugtak. Voru gönguhópar björgunarsveita ræstir út, en þegar í ljós kom að 8 tíma ganga væri að nauðlendingarstaðnum var þeim snúið við og ákveðið að ræsa út þyrlu Landhelgisgæslu Íslands,“ segir í skýrslunni. Þyrlan kom og sótti flugmanninn og farþegann klukkan 20:43, klukkutíma og fjörutíu mínútum eftir nauðlendinguna. Við skoðun nefndarinnar kom í ljós að gormahaldari fyrir ventil á strokki tvö var brotinn. Þá vantaði að miklu leyti olíusmurningu á sama strokki. Einnig fannst minniháttar olíusmit á tengjum fyrir olíuleiðslu hreyfilsins við hitanema á soghlið olíukerfisins. Því er hugsanlegt að loft hafi komist inn í soghlið olíukerfisins, en sog er í olíukerfinu á milli olíukúts og olíudælunnar. Brotinn gormahaldari fyrir ventil á strokki nr. 2.RNSA Riffluðu málmrörin sem notuð voru sem olíuleiðslur í hreyfli vélarinnar á soghlið olíukerfisins eru notaðar meðal annars í eldsneytiskerfi flugvélarinnar. Þessi riffluðu málmrör eru með minna þvermál en upprunalegu Rotax olíuleiðslurnar. Þar sem að málmrörin gengu inn í stutta stubba af gúmmíleiðslum, samskonar Rotax olíuleiðslum, var hætta á að tengingarnar væru ekki nægilega þéttar og loft kæmist inn í soghlið olíukerfisins. „Á rannsóknarstiginu skoðaði Fisfélag Reykjavíkur önnur Savannah S loftför. Þá kom í ljós að riffluðu INOX málmrörin voru einnig notuð sem olíuleiðslur á þeim, bæði í tilfelli loftfara sem höfðu verið heimasmíðuð sem og í tilfelli loftfara framleiddum af I.C.P. S.r.l. Við eina slíka skoðun fannst gat á rifflaða INOX málmrörinu sem liggur frá hitanemanum og yfir í olíudæluna,“ segir í skýrslunni. Að mati nefndarinnar var frágangur á tengingum INOX olíuleiðslanna varhugaverður. Hætta sé á að tengingar séu óþéttar og að loft komist inn í soghlið olíukerfisins. „Einn af strokkum vélarinnar var sendur erlendis til frekari rannsókna og kom í ljós að í honum var brotinn gormahaldari fyrir ventil. Efnisrannsókn sem framkvæmd var á brotna gormahaldaranum leiddi í ljós að hann gaf sig vegna málmþreytubrots, sem átti upptök sín á öðrum helmingi hans,“ segir í skýrslunni. Upptök málmþreytubrotsins á svæðinu í rauða kassanum.RNSA Nefndin telur líklegt að frumorsök þess að gormahaldari strokks nr. 2 gaf sig hafi verið loft í olíukerfinu, sem komst inn um óþétt tengi á soghlið olíukerfisins. Ekki er þó hægt að útiloka að um efnisgalla hafi verið að ræða í gormahaldaranum. Þá er talið að riffluðu málmrörin séu ekki heppilegar olíuleiðslur á soghlið olíukerfisins þar sem hætta sé á að tengingar við þau séu óþéttar. Æskilegra væri að leiðslurnar væru gúmmíleiðslur. Samgönguslys Fréttir af flugi Eyjafjarðarsveit Mest lesið Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Nauðgaði sofandi konu í jólateiti Innlent Þrjú börn á gjörgæslu og eitt í öndunarvél Innlent „Við skulum ekki endurtaka gömlu mistökin“ Innlent Alþjóðastarf þingmanna álitið sem „fyllerís- og fríferðir“ Innlent Sigurði Inga heitt í hamsi þegar hann flutti eldræðu um útlendinga Innlent Ekkert sem gefi til kynna að Framsókn standi fyrir mannúð Innlent Sigurður hafi fært Framsókn fjær Bjarna og Sigmundi Innlent Skorinn með hníf á skemmtistað í miðbænum Innlent „Margt að óttast“ en ameríski draumurinn lifir Erlent Fleiri fréttir Litlaus regnbogi yfir borginni í dag „Auðvitað er ég að vísa í þá flokka sem stjórna hjá borginni“ Þrjú börn á gjörgæslu og eitt í öndunarvél Matarsmakk á fjölmenningarhátíð í Aratungu „Við skulum ekki endurtaka gömlu mistökin“ Sigurður hafi fært Framsókn fjær Bjarna og Sigmundi „Tvær undirskriftir sem vantaði“ Umdeild eldræða formanns Framsóknar Nauðgaði sofandi konu í jólateiti Ekkert sem gefi til kynna að Framsókn standi fyrir mannúð Kallar eftir umboði þjóðarinnar til breytinga Skorinn með hníf á skemmtistað í miðbænum Alþjóðastarf þingmanna álitið sem „fyllerís- og fríferðir“ Sigurði Inga heitt í hamsi þegar hann flutti eldræðu um útlendinga „Staðan er bara sú að það verður slys hérna“ Afstaða ríkisins hleypi illu blóði og hörku í viðræðurnar Framboðslisti Ábyrgrar framtíðar í Reykjavík norður Fagnar 400 nýjum störfum við Hvammsvirkjun Tíu mánaða strákur fær byltingarkennt lyf fyrstur Íslendinga Þau verða fulltrúar Íslands á COP29 í Aserbaídsjan Veröldin hrundi þegar sonurinn greindist Enginn í steininn fyrir heiðursofbeldi Amma lýsir blóðugum niðurgangi og örvæntingu foreldra Verkfall í MR samþykkt í annarri tilraun Mörg börn sem beita ofbeldi hafa orðið fyrir því sjálf Ríkið telur ólöglega boðað til verkfalls lækna Þverárfjallsvegur lokaður vegna eldsvoða í bíl Telur „verulegar líkur“ á að sýknu Alberts verði snúið Íslendingar þurfa ekki vegabréfsáritun til Kína næsta árið Steinþór hafi verið að berjast fyrir lífi sínu Sjá meira
Þetta kemur fram í niðurstöðum Rannsóknarnefndar samgönguslysa (RNSA). Þar er farið ítarlega yfir atburðina fyrir nauðlendinguna. Fjallað var um nauðlendinguna í kvöldfréttum Stöðvar 2 í fyrrasumar. Klippa: Sluppu með skrekkinn eftir nauðlendingu Flugmaðurinn lagði af stað, ásamt einum farþega, frá flugvellinum á Akureyri klukkan rúmlega hálf sjö að kvöldi til, og var stefnan sett á fisflugvöllinn á Hólmsheiði í Reykjavík. Flaug flugmaðurinn vélinni inn Eyjafjörðinn og svo beygði hann til suðvesturs við Melgerðismela. Þá hækkaði hann flugið úr tvö þúsund fetum upp í fjögur þúsund fet. Þar næst flaug hann yfir Litladalsfjall og tók hann stefnu til vesturs þar sem hann hugðist fljúga vestan Hofsjökuls. Eftir klifrið tók hann eftir því að eldsneytisþrýstingur var frekar lágur. Hann prófaði að kveikja á rafmagnseldsneytisdælunni til að athuga hvort að það hækkaði þrýstinginn en ekkert gerðist. Því slökkti hann aftur á dælunni. Flugleiðin frá Akureyri.RNSA Því næst hækkaði hann flugið um fjögur hundruð fet til þess að hafa meiri fjarlægð við fjallatoppa og minnka líkur á ókyrrð. Þegar hann flaug síðan yfir Fúlukinnarfjall í tæplega 4.500 feta hæð, stöðvaðist hreyfillinn snögglega. „Flugmaðurinn fann í kjölfarið lykt, svipaða og þegar brætt er úr mótor og farþeginn varð var við smá reyk þegar hreyfillinn gaf sig. Flugmaðurinn setti rafmagnseldsneytisdæluna á, blöndungshitarann á, snéri kveikjurofa af og aftur á og reyndi að endurræsa hreyfilinn, án árangurs og voru þessi neyðarviðbrögð framkvæmd samkvæmt neyðargátlista, eftir minni,“ segir í skýrslunni. Sendi hann út neyðarkall og tilkynnti um vélarbilun og að hann þyrfti að nauðlenda en fékk ekkert svar. Hann skipti yfir á neyðartíðnina og barst flugturninum á Akureyrarflugvelli þá kallið. Mun það hafa borist klukkan tvær mínútur yfir sjö, tuttugu mínútum eftir flugtak. Hóf flugmaðurinn leit að heppilegum nauðlendingarstað og sá hann stað á Fúlukinnarfjalli. „Flugmaðurinn stefndi á fyrirhugaðan nauðlendingarstað, setti vængbörð niður og minnkaði flughraðann niður í rúmlega 60 km/klst í lokaaðfluginu. Rétt fyrir lendingu slétti hann úr flugferlinum (flare out) og lenti flugvélinni á Fúlukinnarfjalli. Vegna grófs jarðvegar hægði flugvélin hratt á sér og tiplaði flugmaðurinn aðeins lítillega á bremsurnar í stað þess að beita fullum bremsum, til þess að koma í veg fyrir að flugvélin steyptist yfir sig. Heppnaðist lendingin vel,“ segir í skýrslunni. Tilkynnti flugmaðurinn að þeir væru lentir og að bæði hann og farþeginn væru óslasaðir. Hafði hann samband við aðrar flugvélar í yfirflugi og fékk þær til að gefa upp staðsetningu vélarinnar sem komið var áfram til flugstjórnar í Reykjavík. Þá hringdi hann margoft í Neyðarlínuna en sambandið við hana var mjög brotið vegna lélegs símasambands á fjallinu. „Að sögn flugmannsins var smá gola og heiðskírt á Fúlukinnarfjalli. Flugmaðurinn og farþeginn voru vel útbúnir. Flugmaðurinn var í gönguskóm og hettupeysu og með 6 lopapeysu og vindjakka með sér. Farþeginn var í strigaskóm, í peysu og með jakka. Þeir voru með smá nesti með sér og nýbúnir að borða fyrir flugtak. Voru gönguhópar björgunarsveita ræstir út, en þegar í ljós kom að 8 tíma ganga væri að nauðlendingarstaðnum var þeim snúið við og ákveðið að ræsa út þyrlu Landhelgisgæslu Íslands,“ segir í skýrslunni. Þyrlan kom og sótti flugmanninn og farþegann klukkan 20:43, klukkutíma og fjörutíu mínútum eftir nauðlendinguna. Við skoðun nefndarinnar kom í ljós að gormahaldari fyrir ventil á strokki tvö var brotinn. Þá vantaði að miklu leyti olíusmurningu á sama strokki. Einnig fannst minniháttar olíusmit á tengjum fyrir olíuleiðslu hreyfilsins við hitanema á soghlið olíukerfisins. Því er hugsanlegt að loft hafi komist inn í soghlið olíukerfisins, en sog er í olíukerfinu á milli olíukúts og olíudælunnar. Brotinn gormahaldari fyrir ventil á strokki nr. 2.RNSA Riffluðu málmrörin sem notuð voru sem olíuleiðslur í hreyfli vélarinnar á soghlið olíukerfisins eru notaðar meðal annars í eldsneytiskerfi flugvélarinnar. Þessi riffluðu málmrör eru með minna þvermál en upprunalegu Rotax olíuleiðslurnar. Þar sem að málmrörin gengu inn í stutta stubba af gúmmíleiðslum, samskonar Rotax olíuleiðslum, var hætta á að tengingarnar væru ekki nægilega þéttar og loft kæmist inn í soghlið olíukerfisins. „Á rannsóknarstiginu skoðaði Fisfélag Reykjavíkur önnur Savannah S loftför. Þá kom í ljós að riffluðu INOX málmrörin voru einnig notuð sem olíuleiðslur á þeim, bæði í tilfelli loftfara sem höfðu verið heimasmíðuð sem og í tilfelli loftfara framleiddum af I.C.P. S.r.l. Við eina slíka skoðun fannst gat á rifflaða INOX málmrörinu sem liggur frá hitanemanum og yfir í olíudæluna,“ segir í skýrslunni. Að mati nefndarinnar var frágangur á tengingum INOX olíuleiðslanna varhugaverður. Hætta sé á að tengingar séu óþéttar og að loft komist inn í soghlið olíukerfisins. „Einn af strokkum vélarinnar var sendur erlendis til frekari rannsókna og kom í ljós að í honum var brotinn gormahaldari fyrir ventil. Efnisrannsókn sem framkvæmd var á brotna gormahaldaranum leiddi í ljós að hann gaf sig vegna málmþreytubrots, sem átti upptök sín á öðrum helmingi hans,“ segir í skýrslunni. Upptök málmþreytubrotsins á svæðinu í rauða kassanum.RNSA Nefndin telur líklegt að frumorsök þess að gormahaldari strokks nr. 2 gaf sig hafi verið loft í olíukerfinu, sem komst inn um óþétt tengi á soghlið olíukerfisins. Ekki er þó hægt að útiloka að um efnisgalla hafi verið að ræða í gormahaldaranum. Þá er talið að riffluðu málmrörin séu ekki heppilegar olíuleiðslur á soghlið olíukerfisins þar sem hætta sé á að tengingar við þau séu óþéttar. Æskilegra væri að leiðslurnar væru gúmmíleiðslur.
Samgönguslys Fréttir af flugi Eyjafjarðarsveit Mest lesið Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Nauðgaði sofandi konu í jólateiti Innlent Þrjú börn á gjörgæslu og eitt í öndunarvél Innlent „Við skulum ekki endurtaka gömlu mistökin“ Innlent Alþjóðastarf þingmanna álitið sem „fyllerís- og fríferðir“ Innlent Sigurði Inga heitt í hamsi þegar hann flutti eldræðu um útlendinga Innlent Ekkert sem gefi til kynna að Framsókn standi fyrir mannúð Innlent Sigurður hafi fært Framsókn fjær Bjarna og Sigmundi Innlent Skorinn með hníf á skemmtistað í miðbænum Innlent „Margt að óttast“ en ameríski draumurinn lifir Erlent Fleiri fréttir Litlaus regnbogi yfir borginni í dag „Auðvitað er ég að vísa í þá flokka sem stjórna hjá borginni“ Þrjú börn á gjörgæslu og eitt í öndunarvél Matarsmakk á fjölmenningarhátíð í Aratungu „Við skulum ekki endurtaka gömlu mistökin“ Sigurður hafi fært Framsókn fjær Bjarna og Sigmundi „Tvær undirskriftir sem vantaði“ Umdeild eldræða formanns Framsóknar Nauðgaði sofandi konu í jólateiti Ekkert sem gefi til kynna að Framsókn standi fyrir mannúð Kallar eftir umboði þjóðarinnar til breytinga Skorinn með hníf á skemmtistað í miðbænum Alþjóðastarf þingmanna álitið sem „fyllerís- og fríferðir“ Sigurði Inga heitt í hamsi þegar hann flutti eldræðu um útlendinga „Staðan er bara sú að það verður slys hérna“ Afstaða ríkisins hleypi illu blóði og hörku í viðræðurnar Framboðslisti Ábyrgrar framtíðar í Reykjavík norður Fagnar 400 nýjum störfum við Hvammsvirkjun Tíu mánaða strákur fær byltingarkennt lyf fyrstur Íslendinga Þau verða fulltrúar Íslands á COP29 í Aserbaídsjan Veröldin hrundi þegar sonurinn greindist Enginn í steininn fyrir heiðursofbeldi Amma lýsir blóðugum niðurgangi og örvæntingu foreldra Verkfall í MR samþykkt í annarri tilraun Mörg börn sem beita ofbeldi hafa orðið fyrir því sjálf Ríkið telur ólöglega boðað til verkfalls lækna Þverárfjallsvegur lokaður vegna eldsvoða í bíl Telur „verulegar líkur“ á að sýknu Alberts verði snúið Íslendingar þurfa ekki vegabréfsáritun til Kína næsta árið Steinþór hafi verið að berjast fyrir lífi sínu Sjá meira