Meginvextir Seðlabankans eru nú komnir í 8,75 prósent. Næsti vaxtaákvörðunardagur er ekki fyrr en 23. ágúst. Seðlabankastjóri segir að ef aðrir aðilar í efnahagslífinu fari ekki að bregðast við muni vextir þurfa að hækka enn á ný í ágúst.
Fyrir nokkrum mánuðum taldi Ásgeir Jónsson seðlabankastjóri ólíklegt að meginvextir myndu hækka í tveggja stafa tölu. Nú nálgast þeir hana hratt og húsnæðislánavextir bankanna á óverðtryggðum lánum fara örugglega yfir tíu prósentin eftir ákvörðun Seðlabankans í morgun.
„Við gerum bara það sem við þurfum að gera. Ef að það þarf tveggja stafa tölu til að ná verðbólgunni niður, þá tökum við tveggja stafa tölu. Það er ekkert annað sem við getum gert,“ segir Ásgeir.
Seðlabankinn hefur ekki einungis beitt vaxtahækkunum í baráttunni við verðbólguna. Hann hefur einnig hert eignfjárkröfu heimila við töku húsnæðislána. Í mars hækkaði hann framlag viðskiptabankanna í svo kallaðan sveiflujöfnunarauka úr tveimur prósentum í 2,5 prósent og í dag hækkaði hann síðan bindskyldu bankanna á fjármunum sínum úr einu prósenti í tvö. Þetta er gert til að draga úr útlánagetu bankanna en lán til fyrirtækja hafa aukist töluvert að undanförnu.
Efnahagslífið er á fleygi ferð og mikill hagvöxtur þannig að flytja hefur þurft inn tugi þúsunda manna til að anna eftirspurn eftir vinnuafli á sama tíma og skortur er á húsnæði. Þá er spáð metfjölda ferðamanna á þessu ári.
Væri ekki nær fyrir flugfélögin að einblína núna meira á skiptifarþega en endilega farþega til Íslands?
„Ég ætla ekki að segja flugfélögunum hvað þau eiga að gera. En þetta sem þú nefnir er ein af ástæðunum fyrir því að við teljum að við þurfum að herða taumhald peningastefnunnar,“ segir seðlabankastjóri. Til að dökk verðbólguspá Seðlabankans rætist ekki þurfi stjórnvöld að auka aðhald sitt í ríkisfjármálum.
„Núna ætti að vera lag til þess að eyða halla á fjárlögum og ná jafnvel fram afgangi. Miðað við hvað tekjuvöxturinn er hraður út af því hvað hagvöxtur er mikill. Þannig að núna ætti að vera lag til að ná jafnvægi í ríkisfjarmálum.”
Úr verkalýðshreyfingunni berast þær raddir að kannski væri best að gera annan skammtímasamning í ljósi aðstæðna. Seðlabankastjóri segir það í raun kröfu um enn frekari vaxtahækkanir.
„Við þurfum langtímasamning. Við þurfum plan fyrir framtíðina. Við þurfum plan til að ná niður verðbólguvæntingum og tryggja stöðugleika. Við viðurkennum okkar ábyrgð að mögulega hefðum við átt að hækka meira og fyrr. En þetta er staðan núna og við þurfum að bregðast við miðað við hvernig verðbólguhorfurnar eru,” segir Ásgeir Jónsson.
