Vilja allir fljúga? Ólafur St. Arnarsson skrifar 8. júní 2023 08:01 Með árunum finnst mér millilandaflug farið að verða minna og minna spennandi. Öryggisleitin á flugstöðinni er niðurlægjandi. Hnútur í maganum í flugtaki. Innilokunarkenndin í flugvélinni þrúgandi. Það fer hrollur um mig þegar ég hugsa um farþegaþotu sem upphitaðan þrýstiklefa á næstum hljóðhraða. Ef eitthvað klikkar, þá er maður dauður. Og nú er flugviskubitið verulega farið að naga mig. Fyrir mig eru nokkrir kostir eru í stöðunni. Flytja til meginlandsins. Hætta að ferðast frá landinu eða ferðast með umhverfisvænni ferðamátum en flugi. Að ferðast með skemmtiferðaskipi væri möguleiki. Þannig slyppi ég við hnútinn í maganum , innilokunarkenndina og þrýstiklefann. En kolefnissporið væri líklega nær tvöfalt meira en flugið. Svo er það farþegaskipið Norræna. Ef ég tæki bílinn með væri kolefnissporið mitt líklega aðeins minna en flugið. Ef ég sleppti því að taka bílinn með er kolefnissporið loksins farið að minnka verulega. Líklega er kolefnisspor þessa ferðamáta um átta sinnum minna en að ferðast með flugi. Samt er það þrisvar sinnum meira en að ferðast með millilandahraðlestinni Eurostar sem fer m.a. milli London og Parísar. Kolefnisspor hvers farþega í Eurostar er álíka mikið og kolefnisspor rafmagnsbíls á Íslandi með tveimur farþegum. Þegar ferðast er með Eurostar millilandahraðlestinni um Holland kemur öll orkan frá Hollenskum vindmyllum. Á nítjándu öld voru þar um níu þúsund vindmyllur. Þetta voru sérhæfðar vindmyllur til að dæla vatni, mala korn, saga við og fleira. Þó svo Hollendingar hafi haft 325 km lestarnet um miðja nítjándu öld var engin lest knúin með vindmyllum eins og nú er gert. Það var fyrst gert á Krímskaga 1931 milli Balaklava og Sevastopol og var í notkun í þar til þjóðverjar hertóku Sevastopol 1941. Um miðja nítjándu öld var búið að sjálfvirknivæða alla þætti vindmyllunnar. Þegar vindurinn breytti um stefnu þurfti ekki lengur að snúa henni upp í vindinn með handafli. Þegar vindurinn jókst þurfti ekki lengur að minnka seglfötinn með höndunum. Stórstígar framfarir urðu einnig í nýtni. Engar af þessum tækninýjungum voru þó nýttar. Gufuvélin kæfði allar tækninýjungar í vindmyllum. Þegar kom að viðhaldi vindmylla þá var hvorki farið í að auka sjálfvirkni þeirra né nýtni heldur skipt út fyrir gufuvél. Sömu sögu er að segja af notkun vindsins á hafi. Um miðja nítjándu öld voru smíðuð seglskip sem gátu farið milli Íslands og Skotlands á innan við sólarhring. En gufuskipin gátu farið enn hraðar og í logni bar gufuskipið af. Þannig kæfði gufuvélin líka frekari tækninýjungar á seglskipum og það leið ein og hálf öld þar til smíðað var seglskip sem fór lengra á einum sólarhring en seglskipið Champion of the Seas með 780 farþega innanborðs. Farþegaskip sem kemst milli Íslands og Skotlands á einum sólarhring með kolefnisspor lægra en Eurostar hefur aldrei verið smíðað. Þannig er það með flest skip. Flest skip eru sérsmíðuð í þau verkefni sem þau eru ætluð í. Það er þó ýmislegt sem bendir til þess að það sé hægt að smíða skip sem uppfyllir þessar kröfur. Í seinni heimsstyrjöldinni smíðuðu þjóðverjar 77 metra langa kafbáta "Elektro-U-Boote" sem komust langleiðina til Skotlands án þess að koma upp á yfirborðið. Orkan kom úr blýrafgeymum. Japanir eiga í dag 84 metra langa kafbáta sem leika sér að því að fara milli Íslands og Skotlands á einum sólarhring án þess að koma upp á yfirborðið. Orkan í þessum kafbátum kemur frá liþíum jóna rafhlöðum samskonar þeim og eru í nútíma rafmangsbílum. Ef það er nú þegar hægt að smíða rafmagnskafbáta sem komast milli Íslands og Skotland á minna en sólarhring er hægt að smíða rafmagnsskip sem getur það. Rafmagnsskip knúið með rafmagni fengið úr vindmyllum í landi hljómar undarlega. Á hafi er vindurinn stöðugri og áreiðanlegri en á landi. Til hvers að reisa vindmyllur til að knýja skip ef nægur er vindurinn á leiðinni? Af hverju ekki að nota vindinn milliliðalaust til að knýja skip áfram og setja segl á skipið? Ólíkt vindmyllum þykja seglskip falleg. Ólíkt Champion of the Seas þarf ekki fullt af mannskap til þess að haga seglum eftir vindi á nútíma seglskipi. Sem dæmi er DynaRig seglbúnaðurinn á 107 metra einkasnekjunni Black Pearl algjörlega sjálfvirkur. Ef tekið er tillit til kostnaðar og líkum á að ferðir falli niður vegna blíðviðris gæti hentugasta lausnin verið einhverskonar útgáfa af rafmagns- og seglskipi. Kolefnisspor er þegar farið að hafa áhrif hegðun fólks. Í könnun sem náði til 27 landa og 6 heimsálfa kom fram að næstum annar hver maður myndi velja farkost með lægra kolefnisspor ef sá farkostur væri jafn þægilegur og verðið svipað. Sjöundi hver er tilbúinn að borga meira fyrir meiri óþægindi ef kolefnissporið er umtalsvert lægra. Ferðatími skiptir fólk ekki eins miklu máli og ætla mætti. Ef ferðin er þægileg, jafnvel skemmtileg og gefur möguleika á að stunda fjarvinnu má ferðatíminn jafnvel vera margfaldur á við þann ferðakost sem stystan tíma tekur. Í fyrra kom fjórði hver ferðamaður til Íslands með skipi. Hálf milljón manns. Í ár lítur út fyrir að þeir verði enn fleiri. Það er kominn tími á að bjóða upp á ferðakost til og frá Íslandi sem er á pari við kolefnisspor Eurostar. Höfundur starfar hjá Skógræktinni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fréttir af flugi Loftslagsmál Skemmtiferðaskip á Íslandi Mest lesið Háskólinn og rektorskjörið Gyða Margrét Pétursdóttir ,Þorgerður Jennýjardóttir Einarsdóttir Skoðun Fékk hann ekki minnisblaðið? Hjörtur J Guðmundsson Skoðun Betra og skilvirkara fjármálakerfi Benedikt Gíslason Skoðun Þegar heiftin nær tökum á hrútakofanum Heimir Már Pétursson Skoðun Geðræni sjúkdómurinn sem gleymist að tala um Stefán Guðbrandsson Skoðun Áskorun til atvinnuvegaráðherra Björn Ólafsson Skoðun Halldór 15.02.2025 Halldór Sérlög til verndar innflytjendum? Margrét Ágústa Sigurðardóttir Skoðun Hvammsvirkjun – frumhlaup og gullhúðun Mörður Árnason Skoðun Skattahækkanir, miðstýring og ESB-þráhyggja Anton Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Betra og skilvirkara fjármálakerfi Benedikt Gíslason skrifar Skoðun Háskólinn og rektorskjörið Gyða Margrét Pétursdóttir ,Þorgerður Jennýjardóttir Einarsdóttir skrifar Skoðun Fékk hann ekki minnisblaðið? Hjörtur J Guðmundsson skrifar Skoðun Áskorun til atvinnuvegaráðherra Björn Ólafsson skrifar Skoðun Skattahækkanir, miðstýring og ESB-þráhyggja Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Sérlög til verndar innflytjendum? Margrét Ágústa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Höldum yngri þingmönnum aðskildum frá hinum eldri ! Júlíus Valsson skrifar Skoðun Hvammsvirkjun – frumhlaup og gullhúðun Mörður Árnason skrifar Skoðun Geðræni sjúkdómurinn sem gleymist að tala um Stefán Guðbrandsson skrifar Skoðun Aukinn veikindaréttur – aukið jafnrétti kynjanna – fyrir félagsfólk VR Þorsteinn Skúli Sveinsson skrifar Skoðun Þegar heiftin nær tökum á hrútakofanum Heimir Már Pétursson skrifar Skoðun Verður dánaraðstoð leyfð í Danmörku í náinni framtíð? Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Flugvöllur okkar allra! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Svar við rangfærslum Félags atvinnurekenda um tollamál Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Við þurfum að ræða um Evrópusambandið Kristján Reykjalín Vigfússon skrifar Skoðun Sannleikurinn um undirbúning útlendingafrumvarpsins Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Hvernig bætum við stafræna umgjörð heilbrigðiskerfisins? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Þegar raunveruleikinn er forritaður Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvernig byggjum við framtíð matvælaiðnaðar á Íslandi? Oddur Már Gunnarsson,Salvör Jónsdóttir skrifar Skoðun Á Sjálfstæðisflokkurinn sér viðreisnar von? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Valentínus Árni Már Jensson skrifar Skoðun Velferð framar verðstöðugleika: Hvers vegna lífskjör ættu að vera aðalatriðið Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Barnavernd í brennidepli! Merki um öryggi – Signs of Safety Gyða Hjartardóttir skrifar Skoðun Kolbikasvört staða María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Faglegt og jákvætt sérfræðiálit Skipulagsstofnunar um Coda Terminal Edda Sif Pind Aradóttir skrifar Skoðun Ekkert um okkur án okkar Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun One way Ticket á Litla-Hraun í framtíðinni! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Rauðsokkur í Efra-Breiðholti Edith Oddsteinsdóttir skrifar Skoðun Jafningjafræðsla um stafrænt ofbeldi Hjalti Ómar Ágústsson skrifar Skoðun Hugtakinu almannaheill snúið á haus Björg Eva Erlendsdóttir,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson ,Snæbjörn Guðmundsson,Elvar Örn Friðriksso,Friðleifur E. Guðmundsson,Snorri Hallgrímsson,Sigþrúður Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Með árunum finnst mér millilandaflug farið að verða minna og minna spennandi. Öryggisleitin á flugstöðinni er niðurlægjandi. Hnútur í maganum í flugtaki. Innilokunarkenndin í flugvélinni þrúgandi. Það fer hrollur um mig þegar ég hugsa um farþegaþotu sem upphitaðan þrýstiklefa á næstum hljóðhraða. Ef eitthvað klikkar, þá er maður dauður. Og nú er flugviskubitið verulega farið að naga mig. Fyrir mig eru nokkrir kostir eru í stöðunni. Flytja til meginlandsins. Hætta að ferðast frá landinu eða ferðast með umhverfisvænni ferðamátum en flugi. Að ferðast með skemmtiferðaskipi væri möguleiki. Þannig slyppi ég við hnútinn í maganum , innilokunarkenndina og þrýstiklefann. En kolefnissporið væri líklega nær tvöfalt meira en flugið. Svo er það farþegaskipið Norræna. Ef ég tæki bílinn með væri kolefnissporið mitt líklega aðeins minna en flugið. Ef ég sleppti því að taka bílinn með er kolefnissporið loksins farið að minnka verulega. Líklega er kolefnisspor þessa ferðamáta um átta sinnum minna en að ferðast með flugi. Samt er það þrisvar sinnum meira en að ferðast með millilandahraðlestinni Eurostar sem fer m.a. milli London og Parísar. Kolefnisspor hvers farþega í Eurostar er álíka mikið og kolefnisspor rafmagnsbíls á Íslandi með tveimur farþegum. Þegar ferðast er með Eurostar millilandahraðlestinni um Holland kemur öll orkan frá Hollenskum vindmyllum. Á nítjándu öld voru þar um níu þúsund vindmyllur. Þetta voru sérhæfðar vindmyllur til að dæla vatni, mala korn, saga við og fleira. Þó svo Hollendingar hafi haft 325 km lestarnet um miðja nítjándu öld var engin lest knúin með vindmyllum eins og nú er gert. Það var fyrst gert á Krímskaga 1931 milli Balaklava og Sevastopol og var í notkun í þar til þjóðverjar hertóku Sevastopol 1941. Um miðja nítjándu öld var búið að sjálfvirknivæða alla þætti vindmyllunnar. Þegar vindurinn breytti um stefnu þurfti ekki lengur að snúa henni upp í vindinn með handafli. Þegar vindurinn jókst þurfti ekki lengur að minnka seglfötinn með höndunum. Stórstígar framfarir urðu einnig í nýtni. Engar af þessum tækninýjungum voru þó nýttar. Gufuvélin kæfði allar tækninýjungar í vindmyllum. Þegar kom að viðhaldi vindmylla þá var hvorki farið í að auka sjálfvirkni þeirra né nýtni heldur skipt út fyrir gufuvél. Sömu sögu er að segja af notkun vindsins á hafi. Um miðja nítjándu öld voru smíðuð seglskip sem gátu farið milli Íslands og Skotlands á innan við sólarhring. En gufuskipin gátu farið enn hraðar og í logni bar gufuskipið af. Þannig kæfði gufuvélin líka frekari tækninýjungar á seglskipum og það leið ein og hálf öld þar til smíðað var seglskip sem fór lengra á einum sólarhring en seglskipið Champion of the Seas með 780 farþega innanborðs. Farþegaskip sem kemst milli Íslands og Skotlands á einum sólarhring með kolefnisspor lægra en Eurostar hefur aldrei verið smíðað. Þannig er það með flest skip. Flest skip eru sérsmíðuð í þau verkefni sem þau eru ætluð í. Það er þó ýmislegt sem bendir til þess að það sé hægt að smíða skip sem uppfyllir þessar kröfur. Í seinni heimsstyrjöldinni smíðuðu þjóðverjar 77 metra langa kafbáta "Elektro-U-Boote" sem komust langleiðina til Skotlands án þess að koma upp á yfirborðið. Orkan kom úr blýrafgeymum. Japanir eiga í dag 84 metra langa kafbáta sem leika sér að því að fara milli Íslands og Skotlands á einum sólarhring án þess að koma upp á yfirborðið. Orkan í þessum kafbátum kemur frá liþíum jóna rafhlöðum samskonar þeim og eru í nútíma rafmangsbílum. Ef það er nú þegar hægt að smíða rafmagnskafbáta sem komast milli Íslands og Skotland á minna en sólarhring er hægt að smíða rafmagnsskip sem getur það. Rafmagnsskip knúið með rafmagni fengið úr vindmyllum í landi hljómar undarlega. Á hafi er vindurinn stöðugri og áreiðanlegri en á landi. Til hvers að reisa vindmyllur til að knýja skip ef nægur er vindurinn á leiðinni? Af hverju ekki að nota vindinn milliliðalaust til að knýja skip áfram og setja segl á skipið? Ólíkt vindmyllum þykja seglskip falleg. Ólíkt Champion of the Seas þarf ekki fullt af mannskap til þess að haga seglum eftir vindi á nútíma seglskipi. Sem dæmi er DynaRig seglbúnaðurinn á 107 metra einkasnekjunni Black Pearl algjörlega sjálfvirkur. Ef tekið er tillit til kostnaðar og líkum á að ferðir falli niður vegna blíðviðris gæti hentugasta lausnin verið einhverskonar útgáfa af rafmagns- og seglskipi. Kolefnisspor er þegar farið að hafa áhrif hegðun fólks. Í könnun sem náði til 27 landa og 6 heimsálfa kom fram að næstum annar hver maður myndi velja farkost með lægra kolefnisspor ef sá farkostur væri jafn þægilegur og verðið svipað. Sjöundi hver er tilbúinn að borga meira fyrir meiri óþægindi ef kolefnissporið er umtalsvert lægra. Ferðatími skiptir fólk ekki eins miklu máli og ætla mætti. Ef ferðin er þægileg, jafnvel skemmtileg og gefur möguleika á að stunda fjarvinnu má ferðatíminn jafnvel vera margfaldur á við þann ferðakost sem stystan tíma tekur. Í fyrra kom fjórði hver ferðamaður til Íslands með skipi. Hálf milljón manns. Í ár lítur út fyrir að þeir verði enn fleiri. Það er kominn tími á að bjóða upp á ferðakost til og frá Íslandi sem er á pari við kolefnisspor Eurostar. Höfundur starfar hjá Skógræktinni.
Skoðun Háskólinn og rektorskjörið Gyða Margrét Pétursdóttir ,Þorgerður Jennýjardóttir Einarsdóttir skrifar
Skoðun Aukinn veikindaréttur – aukið jafnrétti kynjanna – fyrir félagsfólk VR Þorsteinn Skúli Sveinsson skrifar
Skoðun Hvernig byggjum við framtíð matvælaiðnaðar á Íslandi? Oddur Már Gunnarsson,Salvör Jónsdóttir skrifar
Skoðun Velferð framar verðstöðugleika: Hvers vegna lífskjör ættu að vera aðalatriðið Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Faglegt og jákvætt sérfræðiálit Skipulagsstofnunar um Coda Terminal Edda Sif Pind Aradóttir skrifar
Skoðun Hugtakinu almannaheill snúið á haus Björg Eva Erlendsdóttir,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson ,Snæbjörn Guðmundsson,Elvar Örn Friðriksso,Friðleifur E. Guðmundsson,Snorri Hallgrímsson,Sigþrúður Jónsdóttir skrifar