Skoðun

Á krossgötum

Þórarinn Ingi Pétursson og Stefán Vagn Stefánsson skrifa

Nú er 153. löggjafarþingi lokið, staðan í samfélaginu er vissulega snúin þessa dagana og ekki alveg á þeim stað sem við myndum helst vera. Verkefnið er þó ekki óvinnandi, það krefst þó af okkur aga, ráðdeild og samheldni. Í þeim stormi sem við stöndum í núna megum við þó ekki gleyma þeirri góðu stöðu sem við höfum búið við í samfélaginu síðustu misseri. Ísland þrátt fyrir allt stendur vel sig vel í alþjóðlegum samanburði og heildar- og ráðstöfunartekjur Íslendinga hafa hækkað síðustu ár. Þrátt fyrir að samfélagið hafi svo gott sem stöðvast vegna heimsfaraldurs komumst við í gegnum allar þær áskoranir sem blöstu við, það var vegna þess að ríkissjóður stóð vel og hann stendur vel. Afkoma ríkissjóðs hefur stórbatnað langt umfram fyrri spár, og er um 90 milljarða betri en búist var við þegar fjárlögin fyrir yfirstandandi ár voru samþykkt. Þessi góða staða gerir okkur kleift að takast á við núverandi áskoranir með markvissum hætti.

Aðgerðir gegn verðbólgu

Samkvæmt efnahagsforsendum fjármálaáætlunar er gert ráð fyrir því að verðbólga verði ekki komin að verðbólgumarkmiði um 2,5% fyrr en á árinu 2026. Stjórnvöld hafa því í fjármálaáætlun birt stefnu um ná tökum á ástandinu með markvissum aðgerðum þannig er mögulegt verði að kveða niður verðbólgudrauginn og lækka vexti. Beita á ráðstöfunum á tekjuhliðinni m.a. með því að sækja nýjar tekjur til sterkra atvinnugreina. Þá verður afkoma ríkissjóðs bætt um 36,2 milljarða króna á næsta ári með sparnaði í rekstri ríkisins, hluti af því eða 3,5 milljarðar eru vegna tímabundinni frestun á framkvæmdum til þess að draga úr þenslu. Auk þess munu fjármálareglur sem stuðla að aðhaldi og ráðdeild verða virkjaðar ári fyrr en gert var ráð fyrir þegar þeim var vikið tímabundið til hliðar. Til þess að ganga fram með fordæmi hefur lögum verið breytt þannig að laun þjóðkjörinna fulltrúa og æðstu embættismanna ríkisins hækka um 2,5% í stað 6% þann 1. júlí nk. Með þessum aðgerðum er tryggt að laun æðstu embættismanna skapi ekki aukin verðbólguþrýsting. Auk þess til að verja kaupmátt örorku- og ellilífeyrisþega hefur lífeyrir almannatrygginga verið hækkaður um 2,5% frá miðju ári, til viðbótar við 7,4% hækkun í upphafi árs. Þá er unnið að lagabreytingum sem munu bæta réttarstöðu leigjenda á húsnæðismarkaði og mun starfshópur skila tillögum sínum þar að lútandi fyrir 1. júlí næstkomandi.

Rétt forgangsröðun

Í tíð núverandi ríkisstjórnar hefur markvisst verið forgangsraðað í þágu velferðar með auknu fjárframlagi, þannig hefur rekstrargrunnur Landspítala, Sjúkrahússins á Akureyri og heilsugæslunnar verið styrktur umtalsvert, nú síðast á fjárlögum 2023. Þá hefur viðbótar fjármagni verið veitt til Sjúkratryggingar Íslands til kaupa á heilbrigðisþjónustu fyrir hönd ríkisins í þeim tilgangi að stytta biðtíma eftir þjónustu. Þrátt fyrir aðhald í ríkisfjármálum verður ekki dregið úr fjármagni til heilbrigðiskerfisins. Velferðin og heilbrigðiskerfið þar á meðal á ekki að vera háð hagsveiflum.

Stjórnvöld ætla á komandi mánuðum að styrkja húsnæðismarkaðinn enda vitum þau hversu mikilvægt það er að halda áfram við að byggja fleiri íbúðir í takt við aukin fólksfjölda. Það verður gert með því að byggja fleiri íbúðir í almenna kerfinu. Stofnframlög til uppbyggingar leiguíbúða innan almenna íbúðakerfisins verða tvöfölduð og framlög til hlutdeildarlána verða aukin enn frekar þannig að í stað þess að 500 íbúðir verði byggðar árlega árin 2024 og 2025 með stuðningi ríkisins verða þær 1000 á ári. Auk þess verður 250 nýjum íbúðum bætt við fyrri áætlanir þessa árs og verða þá samtals tæplega 800. Þessar aðgerðir koma til með að styðja við framboð á húsnæðismarkaði og veita hinu tekjulægri möguleika á að eignast heimili.

Rétta leiðin

Við stöndum á krossgötum þessi misserin, því skiptir máli að rétt leið sé valin. Þessar krossgötur tákna þá stöðu sem mun móta ferða okkar áfram og ákvarða áfangastaðinn. Stjórnvöld hafa lagt upp með skynsamlega leið til þess að ná niður verðbólgu og ef vel á að takast til þurfa fyrirtæki, fjármálastofnanir, verkalýðsfélög og almenningur í landinu að ganga þann veg með stjórnvöldum. Rétta leiðin er ekki alltaf sú auðveldasta. Það getur krafist hugrekkis, seiglu og þrautseigju að ganga þá leið en á endanum skilar hún betri ávinningi.

Þórarinn Ingi Pétursson, þingmaður Framsóknar og nefndarmaður í fjárlaganefnd og atvinnuveganefnd. Stefán Vagn Stefánsson, þingmaður Framsóknar, formaður atvinnuveganefndar og nefndarmaður í fjárlaganefnd.




Skoðun

Sjá meira


×