Skoðun

Milljarðar frá fólkinu í landinu

Halla Þorvaldsdóttir skrifar

Nýverið birti fjármálaráðuneytið frétt um að almenningur hefði styrkt almannaheillafélög um 6,6 milljarða króna á síðasta ári. Þetta eru afar áhugaverðar upplýsingar sem nú eru í fyrsta sinn aðgengilegar, í kjölfar lagabreytinga sem gerðar voru árið 2021. Með breytingunni er fólki umbunað með skattaafslætti fyrir að styrkja almannaheillafélög. Í henni felst viðurkenning Alþingis á gildi styrkja almennings fyrir samfélagið allt og upplýsingarnar sýna með óyggjandi hætti trú almennings á gott starf almannaheillafélaga.

Til að einstaklingar fái skattaafslátt vegna styrkja sinna þurfa félögin sem njóta styrkjanna að vera skráð í almannaheillaskrá Skattsins en í henni geta aðeins verið félög sem eru óhagnaðardrifin og hafa samfélagsleg markmið að leiðarljósi. Skilgreiningin er breið og nær yfir flest sjúklingasamtök, mannúðar- og líknarstarfsemi, björgunarsveitir og rannsóknasjóði, svo eitthvað sé nefnt.

Almannaheillafélög senda Skattinum árlega upplýsingar um framlög fólks. Út frá þeim fæst góð vísbending um heildarframlag almennings til félaganna. Fjármálaráðuneytinu reiknast til að á síðasta ári hafi styrkir almennings numið 6,6 milljörðum króna.

Við höfum lengi vitað að almenningur fjármagnar með styrkjum sínum mikilvæga starfsemi í landinu en með þessum nýju fréttum er ljóst hversu magnaður þessi stuðningur er. Mögulega hugsa margir eins og eldri karlmaður sem stendur mér nærri: „Maður er svo þakklátur fyrir að geta stutt þessi samtök og félög, frekar en að þurfa að nýta þjónustu þeirra.“

Þær raddir heyrast stundum að betur færi á að hið opinbera sinnti því starfi sem almannaheillafélögin standa fyrir og stundum á það við. Hitt er annað mál að með styrkjum til félaganna hefur fólk tækifæri til styrkja þann málstað sem stendur hjarta þess næst. Það tækifæri nýtir fólk sér og er þakklátt fyrir.

Samkvæmt frétt fjármálaráðuneytisins fengu 96.000 einstaklingar skattaafslátt vegna styrkja á síðasta ári, sem jafngildir um þriðjungi allra íbúa landsins, 18 ára og eldri. Þegar betur er að gáð er þetta einungis brot af styrkjum landsmanna, því skattaafsláttur fæst bara vegna beinna fjárframlaga. Inni í 6,6 milljörðunum eru því engar Bleikar slaufur, engir Álfar, engir Neyðarkallar, engin armbönd eða Mottumarssokkar, engir flugeldar, minningarkort eða happdrættismiðar, svo fátt eitt sé talið. Ég veit ekki frekar en aðrir hver heildarupphæð stuðnings almennings við félög sem vinna samfélaginu til heilla er, en get vel ímyndað mér að hún sé allavega tvöföld sú upphæð sem kom fram í frétt ráðuneytisins.

Krabbameinsfélagið hefur notið stuðnings og styrkja almennings allt frá upphafi, eða í rúm 70 ár, og því ljóst að skuldbinding félagsins við fólkið í landinu er mikil. Félagið sinnir öllu starfi sínu án opinberra styrkja og almenningur á því hlutdeild í öllu starfi félagsins, hvort sem það snýr að forvörnum gegn krabbameinum, ókeypis ráðgjöf og stuðningi fagfólks, þjálfun sjálfboðaliða, rannsóknum, hagsmunagæslu, stuðningi við starf aðildarfélaga um allt land eða að koma á margs konar nýrri þjónustu. Styrkir rúmlega 20.000 Velunnara, mánaðarlegra styrktaraðila félagsins, auk annarra stuðningsaðila, m.a. í Bleiku slaufunni sem nú er í hámarki, mikil ráðdeild í rekstri og fyrirhyggjusemi gerir að verkum að félagið stendur vel fjárhagslega. Félagið hefur getað byggt upp varasjóð sem gerir því kleift að geta haldið starfsemi áfram þó brestur verði í fjáröflunum, til dæmis vegna þrenginga í samfélaginu, og félagið hefur líka burði til að leggja stórum verkefnum lið sem geta skipt sköpum fyrir sjúklinga, aðstandendur og starfsfólk. Skemmst er að minnast þess að vorið 2021 bauð félagið heilbrigðisyfirvöldum að kosta að einum þriðja byggingu nýrrar dagdeildar blóð- og krabbameinslækninga á Landspítala, gegn því að strax yrði hafist handa. Önnur saga er að ríkið þáði ekki það liðsinni og staðreyndin er því miður sú að nú, rúmum tveimur árum seinna, fréttist ekkert af ákvörðunum um hvar þjóðarsjúkrahúsið ætlar að þjónusta sívaxandi fjölda fólks sem tekst á við eitt stærsta verkefni lífs síns í krabbameinsmeðferð. Þeir fjármunir sem félagið ætlaði í verkefnið eru hins vegar enn til og verða ávaxtaðir þar til bestu not finnast.

Mér vitanlega hefur ekki verið reynt að leggja mat á heildargildi eða virði starfsemi almannaheillafélaga. Það er hins vegar verkefni sem væri vert að reyna að ná utan um og ég er sannfærð um að stærðargráðan kæmi á óvart. Starf félaganna er ótrúlega mikilvægt og fjölbreytt og er oftast unnið af þeim drifkrafti og dugnaði sem einkennir fólk sem vinnur af mikilli hugsjón fyrir mikilvægan málstað. Félögin gegna stóru hlutverki í að færa dýrmæta reynslu og þekkingu frá systurfélögum erlendis til landsins og hafa oftast mikinn sveigjanleika í starfi sínu. Ég leyfi mér að fullyrða að árangur af starfi þeirra sé gríðarlegur.

Um leið og félögin njóta stuðnings og styrkja er ábyrgð þeirra mikil. Að starfa alfarið fyrir söfnunarfé setur miklar kröfur á félögin sem njóta styrkjanna, hvort sem það lýtur að því að sinna góðu starfi eða upplýsingagjöf, bæði um starfið sjálft, árangurinn og meðferð fjár.

Einn af hverjum þremur Íslendingum getur búist við því að fá krabbamein á lífsleiðinni og hinir eru flestir í stöðu aðstandenda, sumir oft. Málstaðurinn stendur okkur öllum nærri og við viljum hafa áhrif til góðs, okkur öllum til heilla. Við hjá Krabbameinsfélaginu erum eilíflega þakklátt þeim mikla stuðningi sem félagið nýtur.

Ef hugurinn hefur ekki þegar ratað þangað hvet ég þig til að hlusta á Rúnar heitinn Júlíusson þar sem hann syngur Það þarf fólk eins og þig fyrir fólk eins og mig. Þetta er nefnilega ekki svo flókið. Saman erum við sterkari. Samstaða og stuðningur okkar getur flutt fjöll og breytt öllu fyrir þau sem á þurfa að halda, m.a. þau sem glíma við krabbamein.

Krabbameinsfélagið þakkar ómetanlegan stuðning undanfarin 70 ár.

Höfundur er framkvæmdastjóri Krabbameinsfélagsins.




Skoðun

Sjá meira


×