Lokum Bláa lóninu Sveinn Gauti Einarsson skrifar 3. nóvember 2023 12:01 Þann 9. desember 2019 hófst sprengigos á eyjunni Whakaari úti fyrir ströndum Nýja Sjálands. Gosið kom nokkuð á óvart og var töluvert af ferðamönnum á eyjunni. Fólkið á svæðinu hafði enga undankomuleið og alls létust 22 á eyjunni þennan dag. Eldstöðin á Whakaari er vel þekkt, gýs reglulega og hafði síðast gosið árið 2016. Töluverður órói hafði mælst í fjallinu vikurnar fyrir eldgosið og jarðfræðistofnun Nýja Sjálands var búin að vara við aukinni hættu á eldvirkni í eyjunni. Þrátt fyrir það var ferðaþjónustufyrirtækjum leyft að sigla með farþega í skoðunarferðir út í eyjuna. Nú er deilt um það fyrir nýsjálenskum dómstólum hver ber ábyrgð á þessum harmleik. Sagt er að sérfræðingarnir hafi brugðist, banna hefði átt ferðir út í eyjuna. Aðrir segja að græðgi ferðaþjónustunnar hafi ráðið för. Ferðaþjónustufyrirtækin hefðu átt að hætta ferðum þegar viðbúnaðarstig var hækkað. Eftir stendur að bæði sérfræðingarnir og ferðaþjónustufyrirtækin brugðust, 22 létust og 25 særðust illa. Margt af því fólki vissi ekkert um aukinn óróa á svæðinu. Í Svartsengi standa nú yfir jarðhræringar. Sérfræðingum virðist koma saman um það að þar sé kvika að safnast fyrir á 4km dýpi. Mikil óvissa virðist vera um það hvað ferð sé á kvikunni og hvert hún muni leita. Það er þó öllum ljóst að nú er mjög aukin hætta á eldvirkni nærri Svartsengi. Seinast gaus í Svartsengi fyrir um 800 árum. Dæmi eru um að gos í þessu kerfi séu kraftmikil en standi stutt yfir. Eðli málsins samkvæmt eru ekki til miklar upplýsingar um hegðun fyrri gosa. Hegðun eldstöðvarinnar er mun minna þekkt en Whakaari. Nálægt miðju núverandi virkni er Bláa Lónið. Bláa Lónið er um ársins hring fullt af ferðamönnum á baðfötum. Forsvarsfólk Bláa Lónsins hefur verið spurt undanfarna daga hvort óhætt sé að baða sig í lóninu. Þar stendur ekki á svörum. Nægur fyrirvari verður til að rýma lónið komi til eldgoss á svæðinu. Nú er ég ekki eldfjallafræðingur en ég velti þessari staðhæfingu fyrir mér. Það hefur gosið þrisvar á undanförnum árum á Reykjanesi. Aldrei tókst að spá fyrir um upphaf goss og engin viðvörun var um að gos væri við það að hefjast. Hverni er staðan öðruvísi núna. Af hverju treystir fólk sér til að gefa nokkurra klukkutíma viðvörun þrátt fyrir að það hafi ekki tekist í Fimmvörðuhálsi, ekki tekist í þrígang í Fagradalsfjalli og ekki á Nýja Sjálandi? Er hægt að segja með fullri vissu að það geti ekki gosið þarna fyrirvaralaust? Ef kröftugt gos kemur upp undir Bláa Lóninu þá tekur frá einhverjum sekúndum upp í 2 - 3 mínútur fyrir kvikuna að sjóða allt vatnið í lóninu. Ef fólk er í lóninu þá er ekki spurt að leikslokum. Það yrðu mestu hamfarir á Íslandi á lýðveldistímanum og ennþá verra en á Nýja Sjálandi. Það gera allir mistök. Sérfræðingar líka. Við sáum það í vetur þegar snjóflóð féll á hús sem ekki hafði verið rýmt á Neskaupstað. Að sama skapi féll snjóflóð á hús sem átti að vera varið á Flateyri árið 2020. Það er líka óumdeilt að sérfræðingarnir vanmátu hættuna á eldgosi á Nýja Sjálandi. Við hikum ekki við að loka vegum ef veður er vont. Við rýmum hús á hverju ári vegna snjóflóðahættu. Við fórum í alls konar aðgerðir þegar Covid geysaði. Við eigum að loka Bláa Lóninu þar til þessa hrina jarðhræringa er gengin yfir. Ekki veit ég hverjar líkurnar eru á því að það gjósi. En það er alveg ljóst að það er ekki útilokað. Það er líka alveg ljóst að ef að gýs þá geta afleiðingarnar orðið hræðilegar ef ekki hefur verið gripið til aðgerða. Á heimasíðu og Facebook síðu Bláa lónsins eru engar upplýsingar um aukna eldvirkni. Ferðamennirnir sem kaupa sér miða í lónið eru flestir grunlausir um hættuna sem því fylgir. Ég á forsvarsmenn Bláa Lónsins að hætta að láta eins og eldvirknin sé ekki candamál og að engin áhætta fylgi henni og loka lóninu næstu vikurnar þar til ástandið er orðið eðlilegt aftur. Ég skora líka á yfirvöld að tryggja að Bláa Lóninu verði gert að loka tímabundið, rétt eins og gert var í Covid og gert er á hverju ári þegar hætta af völdum annars konar náttúruhamförum blasir við. Við setjum það ekki í hendur íbúa hvenær eigi að rýma snjóflóðahættusvæði og það sama gildir núna. Gerum ekki sömu mistök og í Nýja Sjálandi! Lærum af þeirra mistökum gerum allt sem í okkar valdi stendur til þess að tryggja að Ísland sé öruggt land til að heimsækja og komum í veg fyrir mögulegar hörmungar. Höfundur er umhverfisverkfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Eldgos á Reykjanesskaga Bláa lónið Almannavarnir Grindavík Mest lesið Það er verið að ljúga að okkur Hildur Þórðardóttir Skoðun „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir Skoðun Aðgangur bannaður Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson Skoðun Styrkleiki íslensku grunnskólanna Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun 100 þúsund á mánuði Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Með háskólapróf til að snýta og skeina? Hildur Sólmundsdóttir Skoðun Sjálfstæðisflokkurinn boðar skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Skoðun Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir skrifar Skoðun Í upphafi skal endinn skoða.. Sigurður F. Sigurðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld, virðið frumbyggjaréttinn í íslensku samfélagi Sæmundur Einarsson skrifar Skoðun Handleiðsla og vellíðan í starfi Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Eldgos og innviðir: Tryggjum öryggi Suðurnesja Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Er aukin einkavæðing lausnin? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Samfélag á krossgötum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Hvað er vandamálið? Alexandra Briem skrifar Skoðun Au pair fyrirkomulagið – barn síns tíma? Hlöðver Skúli Hákonarson skrifar Skoðun Fontur – hiti þrjú stig Stefán Steingrímur Bergsson skrifar Skoðun Bankinn gefur, bankinn tekur Breki Karlsson skrifar Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar Skoðun Gervigóðmennska fyrir almannafé Kári Allansson skrifar Skoðun Góður granni, gulli betri! Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Frelsi er alls konar Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Betra plan í ríkisfjármálum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson skrifar Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þarf Alþingi að vera í óvissu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Stöndum með einyrkjum og sjálfstætt starfandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Ætla Íslendingar að standa vörð um orkuauðlindir sínar? Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og sjálfstæði Íslands Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Heilnæmt samfélag, betri lífskjör og jöfn tækifæri fyrir öll Unnur Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Lifað með reisn - Frá starfslokum til æviloka Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Viðreisn, evran og Finnland Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Við þurfum þingmann eins og Ágúst Bjarna Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Heildræn sýn á sköpunina Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Sjá meira
Þann 9. desember 2019 hófst sprengigos á eyjunni Whakaari úti fyrir ströndum Nýja Sjálands. Gosið kom nokkuð á óvart og var töluvert af ferðamönnum á eyjunni. Fólkið á svæðinu hafði enga undankomuleið og alls létust 22 á eyjunni þennan dag. Eldstöðin á Whakaari er vel þekkt, gýs reglulega og hafði síðast gosið árið 2016. Töluverður órói hafði mælst í fjallinu vikurnar fyrir eldgosið og jarðfræðistofnun Nýja Sjálands var búin að vara við aukinni hættu á eldvirkni í eyjunni. Þrátt fyrir það var ferðaþjónustufyrirtækjum leyft að sigla með farþega í skoðunarferðir út í eyjuna. Nú er deilt um það fyrir nýsjálenskum dómstólum hver ber ábyrgð á þessum harmleik. Sagt er að sérfræðingarnir hafi brugðist, banna hefði átt ferðir út í eyjuna. Aðrir segja að græðgi ferðaþjónustunnar hafi ráðið för. Ferðaþjónustufyrirtækin hefðu átt að hætta ferðum þegar viðbúnaðarstig var hækkað. Eftir stendur að bæði sérfræðingarnir og ferðaþjónustufyrirtækin brugðust, 22 létust og 25 særðust illa. Margt af því fólki vissi ekkert um aukinn óróa á svæðinu. Í Svartsengi standa nú yfir jarðhræringar. Sérfræðingum virðist koma saman um það að þar sé kvika að safnast fyrir á 4km dýpi. Mikil óvissa virðist vera um það hvað ferð sé á kvikunni og hvert hún muni leita. Það er þó öllum ljóst að nú er mjög aukin hætta á eldvirkni nærri Svartsengi. Seinast gaus í Svartsengi fyrir um 800 árum. Dæmi eru um að gos í þessu kerfi séu kraftmikil en standi stutt yfir. Eðli málsins samkvæmt eru ekki til miklar upplýsingar um hegðun fyrri gosa. Hegðun eldstöðvarinnar er mun minna þekkt en Whakaari. Nálægt miðju núverandi virkni er Bláa Lónið. Bláa Lónið er um ársins hring fullt af ferðamönnum á baðfötum. Forsvarsfólk Bláa Lónsins hefur verið spurt undanfarna daga hvort óhætt sé að baða sig í lóninu. Þar stendur ekki á svörum. Nægur fyrirvari verður til að rýma lónið komi til eldgoss á svæðinu. Nú er ég ekki eldfjallafræðingur en ég velti þessari staðhæfingu fyrir mér. Það hefur gosið þrisvar á undanförnum árum á Reykjanesi. Aldrei tókst að spá fyrir um upphaf goss og engin viðvörun var um að gos væri við það að hefjast. Hverni er staðan öðruvísi núna. Af hverju treystir fólk sér til að gefa nokkurra klukkutíma viðvörun þrátt fyrir að það hafi ekki tekist í Fimmvörðuhálsi, ekki tekist í þrígang í Fagradalsfjalli og ekki á Nýja Sjálandi? Er hægt að segja með fullri vissu að það geti ekki gosið þarna fyrirvaralaust? Ef kröftugt gos kemur upp undir Bláa Lóninu þá tekur frá einhverjum sekúndum upp í 2 - 3 mínútur fyrir kvikuna að sjóða allt vatnið í lóninu. Ef fólk er í lóninu þá er ekki spurt að leikslokum. Það yrðu mestu hamfarir á Íslandi á lýðveldistímanum og ennþá verra en á Nýja Sjálandi. Það gera allir mistök. Sérfræðingar líka. Við sáum það í vetur þegar snjóflóð féll á hús sem ekki hafði verið rýmt á Neskaupstað. Að sama skapi féll snjóflóð á hús sem átti að vera varið á Flateyri árið 2020. Það er líka óumdeilt að sérfræðingarnir vanmátu hættuna á eldgosi á Nýja Sjálandi. Við hikum ekki við að loka vegum ef veður er vont. Við rýmum hús á hverju ári vegna snjóflóðahættu. Við fórum í alls konar aðgerðir þegar Covid geysaði. Við eigum að loka Bláa Lóninu þar til þessa hrina jarðhræringa er gengin yfir. Ekki veit ég hverjar líkurnar eru á því að það gjósi. En það er alveg ljóst að það er ekki útilokað. Það er líka alveg ljóst að ef að gýs þá geta afleiðingarnar orðið hræðilegar ef ekki hefur verið gripið til aðgerða. Á heimasíðu og Facebook síðu Bláa lónsins eru engar upplýsingar um aukna eldvirkni. Ferðamennirnir sem kaupa sér miða í lónið eru flestir grunlausir um hættuna sem því fylgir. Ég á forsvarsmenn Bláa Lónsins að hætta að láta eins og eldvirknin sé ekki candamál og að engin áhætta fylgi henni og loka lóninu næstu vikurnar þar til ástandið er orðið eðlilegt aftur. Ég skora líka á yfirvöld að tryggja að Bláa Lóninu verði gert að loka tímabundið, rétt eins og gert var í Covid og gert er á hverju ári þegar hætta af völdum annars konar náttúruhamförum blasir við. Við setjum það ekki í hendur íbúa hvenær eigi að rýma snjóflóðahættusvæði og það sama gildir núna. Gerum ekki sömu mistök og í Nýja Sjálandi! Lærum af þeirra mistökum gerum allt sem í okkar valdi stendur til þess að tryggja að Ísland sé öruggt land til að heimsækja og komum í veg fyrir mögulegar hörmungar. Höfundur er umhverfisverkfræðingur.
Styrkleiki íslensku grunnskólanna Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar
Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar
Skoðun Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar
Styrkleiki íslensku grunnskólanna Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun