Lyfjameðferð í skaðaminnkandi tilgangi? Kristín Davíðsdóttir skrifar 11. desember 2023 23:35 Í nýlegri frétt á Vísi kemur fram að læknirinn Árni Tómas Ragnarsson hafi skrifað út lyf til handa einum veikasta hópi samfélagsins í skaðaminnkandi tilgangi um nokkurt skeið. Þetta eru einstaklingar sem hann hefur væntanlega af sinni læknisfræðilegu kunnáttu metið og í framhaldinu veitt þeim þá meðferð sem hann hefur talið besta fyrir hvern og einn. Haft er eftir Árna Tómasi, sem hefur starfað sem læknir í 40 ár, að í starfi hans sem slíkur felist m.a. að minnka þann skaða er af sjúkdómi hlýst sem og að láta fólki líða betur. Þetta samræmist vissulega lögum um réttindi sjúklinga frá 1997 hvar segir í 23.grein að lina skuli þjáningar sjúklings eins og þekking á hverjum tíma frekast leyfir. Þá er einnig starfshópur að störfum á vegum Heilbrigðisráðuneytisins sem vinnur að mótun heildrænnar skaðaminnkunarstefnu varðandi einstaklinga sem nota vímuefni. Engin slík stefna er til hérlendis en flestum þeim er starfa með einstaklingum sem nota vímuefni er þó ljóst að þörfin á heildrænni stefnu og bættri þjónustu er gríðarleg. Nú er svo komið að Landlæknisembættið hefur takmarkað leyfi Árna Tómasar og getur hann því ekki lengur skrifað út lyf til handa þessum hópi. Þessi ákvörðun vekur upp ýmsar spurningar – hvers vegna er hann sviptur leyfinu núna og hvaða þjónusta mun standa sjúklingahópi hans til boða í framhaldinu? Nú veit ég ekki hversu marga einstaklinga um ræðir en væntanlega er það þó nokkur fjöldi. E.t.v. munu einhverjir koma fram með þá hugmynd að þessir einstaklingar geti fengið viðhaldsmeðferð í formi Suboxone eða Buvidal hjá SÁÁ en sú meðferð er veitt á sjúkrahúsinu Vogi. En er það virkilega raunhæft? Hefur Vogur bolmagn til að taka við þessum fjölda nýrra sjúklinga? SÁÁ er nú þegar illa fjármagnið og veitir viðhaldsmeðferð til handa mun fleiri einstaklingum en greitt er fyrir af hinu opinbera. Síðan er það hin hliðin, sú er lýtur að siðferðilega hlutanum og snýr að því hvers sjúklingar hans óska sjálfir. Munu þeir fá annan lækni sem getur þá metið þá og ákveðið meðferð í framhaldi af því eða getur verið að þessum einstaklingum verði einfaldlega bara úthýst þar sem þeir glíma við einn af þessum óþægilegu og erfiðu sjúkdómum? Hver ætlar að bera ábyrgð á því að lögum um réttindi sjúklinga verði framfylgt þannig að hver og einn þessara einstaklinga fái fullkomnustu heilbrigðisþjónustu sem völ er á hverju sinni líkt og lögin kveða á um? Mín ágiskun er sú að það verði enginn. Það er einfaldlega það sem þessi hópur er vanur enda í afleitri stöðu til að leita réttar síns. Ég ætla að leyfa mér að fullyrða það að hver einn og einasti þeirra einstaklinga sem hlotið hefur læknismeðferð í skaðaminnkandi tilgangi hjá Árna Tómasi eigi að baki sögu sem fæst okkar geta gert okkur í huglund. Það sem gengið hefur á í lífi einstaklings sem kominn er á þann stað að vera háður vímuefnum í æð og það sem viðkomandi þarf að gera til að verða sér úti um efni er lyginni líkast - við erum ekki að tala um eitt og eitt tilfelli, heldur endurtekna niðurlægingu, mjög skaðlega hegðun, afbrot og fleira í þeim dúr. En af því vilja fæstir vita og forrétindablindan byrgir mörgum sýn. Það er útbreidd skoðun að þeir sem noti vímuefni vilji allir fara í meðferð til þess að verða edrú þ.e. að hætta allri neyslu. Mín reynsla af því að vinna með einstaklingum úr þessum hópi er sú að flestir vilji koma undir sig fótunum - eiga öruggt heimili og geta lifað mannsæmandi lífi án þess að neyðast til að gera hluti sem vekja með þeim viðbjóð. Í því getur falist að hætta allri notkun hvers kyns vímugjafa en fólk verður líka að eiga möguleika á að lifa mannsæmandi lífi þó svo að það vilji ekki hætta allri notkun. Slík meðferð er hins vegar ekki í boði hérlendis og í raun eru þau meðferðarúrræði sem standa þessum hópi til boða afar takmörkuð. Afeitrun fer fram á sjúkrahúsinu Vogi og á fíknigeðdeild Landspítalans, en þangað inn komast aðeins einstaklingar sem tilheyra ákveðnum hópi. Staðan er því að sú að þegar einstaklingur hefur farið í tugi meðferða á Vog og árangur verið lítill sem enginn hefur hann ekkert annað val en að fara þangað einu sinni enn - önnur úrræði eru ekki í boði. Hvað segir maður við einstakling sem hefur endurtekið reynt að passa inn í samfélagsgerðina en alltaf mistekist þar sem bakland, stuðningur og eftirfylgd hafa aldrei reynst fullnægjandi. Hvaða svör gefur maður einstaklingi sem finnst lífið einfaldlega allt of sárt til að fara í gegnum það ódeyfður? Getur verið að besta svarið sé einfaldlega það að mæta einstaklingnum þar sem hann er staddur og styðja hann í þeim ákvörðunum sem hann tekur, hvort sem það samræmist okkar siðferðislegu skoðunum eða ekki? Ég skora á yfirvöld að taka mál þessara einstaklinga til skoðunar og veita þeim þann stuðning og þá meðferð sem þau þurfa á þeirra forsendum - að mæta þeim af auðmýkt, án allra fordóma og forræðishyggju. Höfundur er hjúkrunarfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Lyf Fíkn Mest lesið Það tók 94 daga að gera það sem beðið hefur verið eftir í rúmlega 40 ár Þórður Snær Júlíusson Skoðun Við viljum jafnan rétt foreldra Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir,Bryndís Haraldsdóttir,Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Opið bréf til borgarstjórnar: Foreldrar kalla eftir ákvörðun á fimmtudaginn! Foreldrar barna í leikskólanum Öskju og Barnaskólanum í Reykjavík Skoðun Háskóli er samfélag Silja Bára R. Ómarsdóttir Skoðun Hvers vegna tollar á innfluttar landbúnaðarvörur? Ágústa Ágústsdóttir,Eiríkur Svavarsson,Gunnar Bragi Sveinsson,Heiðbrá Ólafsdóttir,Jakob Frímann Magnússon,Þorsteinn Sæmundsson Skoðun Börn, foreldrar og starfsfólk Hjallastefnunnar í Reykjavík kalla eftir ákvörðun á fimmtudag! Kristín Kolbrún Waage Kolbeinsdóttir Skoðun Stúdentar – kjósum Silju Báru í dag! Katla Ólafsdóttir,Elín Karlsdóttir,Guðni Thorlacius,Gunnar Ásgrímsson,Georg Orlov Guðmundsson Skoðun Eldurinn og slökkvitækið Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir Skoðun Veiðileyfagjaldið til þjóðarinnar - loksins Bolli Héðinsson Skoðun Fúli kallinn á stallinum Hermann Stefánsson Skoðun Skoðun Skoðun Öryggi á Íslandi í breyttri heimsmynd Sigríður Björk Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Stækkum Skógarlund! Elsa María Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvað eru strandveiðar? Gísli Gunnar Marteinsson skrifar Skoðun Veiðileyfagjaldið til þjóðarinnar - loksins Bolli Héðinsson skrifar Skoðun Blikur á lofti í starfsemi Söngskóla Sigurðar Demetz Hallveig Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Áskoranir og tækifæri alþjóðaviðskipta á óvissutímum Hildur Árnadóttir,Pétur Þ. Óskarsson skrifar Skoðun Eldurinn og slökkvitækið Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Stúdentar – kjósum Silju Báru í dag! Katla Ólafsdóttir,Elín Karlsdóttir,Guðni Thorlacius,Gunnar Ásgrímsson,Georg Orlov Guðmundsson skrifar Skoðun Umbun er sama og afleiðing Helgi S. Karlsson skrifar Skoðun Netárásir án landamæra: Hvað getum við lært af nýrri netöryggisstefnu Bandaríkjanna? Valdimar Óskarsson skrifar Skoðun Hvers vegna tollar á innfluttar landbúnaðarvörur? Ágústa Ágústsdóttir,Eiríkur Svavarsson,Gunnar Bragi Sveinsson,Heiðbrá Ólafsdóttir,Jakob Frímann Magnússon,Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Börn, foreldrar og starfsfólk Hjallastefnunnar í Reykjavík kalla eftir ákvörðun á fimmtudag! Kristín Kolbrún Waage Kolbeinsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til borgarstjórnar: Foreldrar kalla eftir ákvörðun á fimmtudaginn! Foreldrar barna í leikskólanum Öskju og Barnaskólanum í Reykjavík skrifar Skoðun Við viljum jafnan rétt foreldra Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir,Bryndís Haraldsdóttir,Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Háskóli er samfélag Silja Bára R. Ómarsdóttir skrifar Skoðun Matvælafræði - undirstaða verðmætasköpunar í íslensku atvinnulífi Axel Sigurðsson skrifar Skoðun Auðlind þjóðarinnar Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar Skoðun Samfélagslegur frumkvöðlakraftur Styrktarfélags lamaðra og fatlaðra Bergljót Borg skrifar Skoðun Leiðrétt veiðigjöld Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Táknmálstúlkun Sigurlín Margrét Sigurðardóttir skrifar Skoðun Það tók 94 daga að gera það sem beðið hefur verið eftir í rúmlega 40 ár Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Tesluvandinn Alexandra Briem skrifar Skoðun Kjósum Silju Báru fyrir nemendur HÍ Sóllilja Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ég kýs öflugan rannsakanda og málsvara vísinda Engilbert Sigurðsson skrifar Skoðun Silja Karl og Magnús Bára eru rektorinn minn Pétur Henry Petersen skrifar Skoðun Metum lífið að verðleikum og stöðvum fordóma Þröstur Ólafsson skrifar Skoðun Tími kominn til aðgerða gegn Ísrael Ingólfur Gíslason skrifar Skoðun Tilkynna þegar vart er við dýr í neyð Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Deyið fyrir okkur í skiptum fyrir ekkert Gabríel Ingimarsson skrifar Skoðun Hver er stefna ríkisstjórnarinnar í geðheilbrigðismálum? Kristófer Þorleifsson skrifar Sjá meira
Í nýlegri frétt á Vísi kemur fram að læknirinn Árni Tómas Ragnarsson hafi skrifað út lyf til handa einum veikasta hópi samfélagsins í skaðaminnkandi tilgangi um nokkurt skeið. Þetta eru einstaklingar sem hann hefur væntanlega af sinni læknisfræðilegu kunnáttu metið og í framhaldinu veitt þeim þá meðferð sem hann hefur talið besta fyrir hvern og einn. Haft er eftir Árna Tómasi, sem hefur starfað sem læknir í 40 ár, að í starfi hans sem slíkur felist m.a. að minnka þann skaða er af sjúkdómi hlýst sem og að láta fólki líða betur. Þetta samræmist vissulega lögum um réttindi sjúklinga frá 1997 hvar segir í 23.grein að lina skuli þjáningar sjúklings eins og þekking á hverjum tíma frekast leyfir. Þá er einnig starfshópur að störfum á vegum Heilbrigðisráðuneytisins sem vinnur að mótun heildrænnar skaðaminnkunarstefnu varðandi einstaklinga sem nota vímuefni. Engin slík stefna er til hérlendis en flestum þeim er starfa með einstaklingum sem nota vímuefni er þó ljóst að þörfin á heildrænni stefnu og bættri þjónustu er gríðarleg. Nú er svo komið að Landlæknisembættið hefur takmarkað leyfi Árna Tómasar og getur hann því ekki lengur skrifað út lyf til handa þessum hópi. Þessi ákvörðun vekur upp ýmsar spurningar – hvers vegna er hann sviptur leyfinu núna og hvaða þjónusta mun standa sjúklingahópi hans til boða í framhaldinu? Nú veit ég ekki hversu marga einstaklinga um ræðir en væntanlega er það þó nokkur fjöldi. E.t.v. munu einhverjir koma fram með þá hugmynd að þessir einstaklingar geti fengið viðhaldsmeðferð í formi Suboxone eða Buvidal hjá SÁÁ en sú meðferð er veitt á sjúkrahúsinu Vogi. En er það virkilega raunhæft? Hefur Vogur bolmagn til að taka við þessum fjölda nýrra sjúklinga? SÁÁ er nú þegar illa fjármagnið og veitir viðhaldsmeðferð til handa mun fleiri einstaklingum en greitt er fyrir af hinu opinbera. Síðan er það hin hliðin, sú er lýtur að siðferðilega hlutanum og snýr að því hvers sjúklingar hans óska sjálfir. Munu þeir fá annan lækni sem getur þá metið þá og ákveðið meðferð í framhaldi af því eða getur verið að þessum einstaklingum verði einfaldlega bara úthýst þar sem þeir glíma við einn af þessum óþægilegu og erfiðu sjúkdómum? Hver ætlar að bera ábyrgð á því að lögum um réttindi sjúklinga verði framfylgt þannig að hver og einn þessara einstaklinga fái fullkomnustu heilbrigðisþjónustu sem völ er á hverju sinni líkt og lögin kveða á um? Mín ágiskun er sú að það verði enginn. Það er einfaldlega það sem þessi hópur er vanur enda í afleitri stöðu til að leita réttar síns. Ég ætla að leyfa mér að fullyrða það að hver einn og einasti þeirra einstaklinga sem hlotið hefur læknismeðferð í skaðaminnkandi tilgangi hjá Árna Tómasi eigi að baki sögu sem fæst okkar geta gert okkur í huglund. Það sem gengið hefur á í lífi einstaklings sem kominn er á þann stað að vera háður vímuefnum í æð og það sem viðkomandi þarf að gera til að verða sér úti um efni er lyginni líkast - við erum ekki að tala um eitt og eitt tilfelli, heldur endurtekna niðurlægingu, mjög skaðlega hegðun, afbrot og fleira í þeim dúr. En af því vilja fæstir vita og forrétindablindan byrgir mörgum sýn. Það er útbreidd skoðun að þeir sem noti vímuefni vilji allir fara í meðferð til þess að verða edrú þ.e. að hætta allri neyslu. Mín reynsla af því að vinna með einstaklingum úr þessum hópi er sú að flestir vilji koma undir sig fótunum - eiga öruggt heimili og geta lifað mannsæmandi lífi án þess að neyðast til að gera hluti sem vekja með þeim viðbjóð. Í því getur falist að hætta allri notkun hvers kyns vímugjafa en fólk verður líka að eiga möguleika á að lifa mannsæmandi lífi þó svo að það vilji ekki hætta allri notkun. Slík meðferð er hins vegar ekki í boði hérlendis og í raun eru þau meðferðarúrræði sem standa þessum hópi til boða afar takmörkuð. Afeitrun fer fram á sjúkrahúsinu Vogi og á fíknigeðdeild Landspítalans, en þangað inn komast aðeins einstaklingar sem tilheyra ákveðnum hópi. Staðan er því að sú að þegar einstaklingur hefur farið í tugi meðferða á Vog og árangur verið lítill sem enginn hefur hann ekkert annað val en að fara þangað einu sinni enn - önnur úrræði eru ekki í boði. Hvað segir maður við einstakling sem hefur endurtekið reynt að passa inn í samfélagsgerðina en alltaf mistekist þar sem bakland, stuðningur og eftirfylgd hafa aldrei reynst fullnægjandi. Hvaða svör gefur maður einstaklingi sem finnst lífið einfaldlega allt of sárt til að fara í gegnum það ódeyfður? Getur verið að besta svarið sé einfaldlega það að mæta einstaklingnum þar sem hann er staddur og styðja hann í þeim ákvörðunum sem hann tekur, hvort sem það samræmist okkar siðferðislegu skoðunum eða ekki? Ég skora á yfirvöld að taka mál þessara einstaklinga til skoðunar og veita þeim þann stuðning og þá meðferð sem þau þurfa á þeirra forsendum - að mæta þeim af auðmýkt, án allra fordóma og forræðishyggju. Höfundur er hjúkrunarfræðingur.
Það tók 94 daga að gera það sem beðið hefur verið eftir í rúmlega 40 ár Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Við viljum jafnan rétt foreldra Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir,Bryndís Haraldsdóttir,Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun
Opið bréf til borgarstjórnar: Foreldrar kalla eftir ákvörðun á fimmtudaginn! Foreldrar barna í leikskólanum Öskju og Barnaskólanum í Reykjavík Skoðun
Hvers vegna tollar á innfluttar landbúnaðarvörur? Ágústa Ágústsdóttir,Eiríkur Svavarsson,Gunnar Bragi Sveinsson,Heiðbrá Ólafsdóttir,Jakob Frímann Magnússon,Þorsteinn Sæmundsson Skoðun
Börn, foreldrar og starfsfólk Hjallastefnunnar í Reykjavík kalla eftir ákvörðun á fimmtudag! Kristín Kolbrún Waage Kolbeinsdóttir Skoðun
Stúdentar – kjósum Silju Báru í dag! Katla Ólafsdóttir,Elín Karlsdóttir,Guðni Thorlacius,Gunnar Ásgrímsson,Georg Orlov Guðmundsson Skoðun
Skoðun Áskoranir og tækifæri alþjóðaviðskipta á óvissutímum Hildur Árnadóttir,Pétur Þ. Óskarsson skrifar
Skoðun Stúdentar – kjósum Silju Báru í dag! Katla Ólafsdóttir,Elín Karlsdóttir,Guðni Thorlacius,Gunnar Ásgrímsson,Georg Orlov Guðmundsson skrifar
Skoðun Netárásir án landamæra: Hvað getum við lært af nýrri netöryggisstefnu Bandaríkjanna? Valdimar Óskarsson skrifar
Skoðun Hvers vegna tollar á innfluttar landbúnaðarvörur? Ágústa Ágústsdóttir,Eiríkur Svavarsson,Gunnar Bragi Sveinsson,Heiðbrá Ólafsdóttir,Jakob Frímann Magnússon,Þorsteinn Sæmundsson skrifar
Skoðun Börn, foreldrar og starfsfólk Hjallastefnunnar í Reykjavík kalla eftir ákvörðun á fimmtudag! Kristín Kolbrún Waage Kolbeinsdóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til borgarstjórnar: Foreldrar kalla eftir ákvörðun á fimmtudaginn! Foreldrar barna í leikskólanum Öskju og Barnaskólanum í Reykjavík skrifar
Skoðun Við viljum jafnan rétt foreldra Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir,Bryndís Haraldsdóttir,Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Matvælafræði - undirstaða verðmætasköpunar í íslensku atvinnulífi Axel Sigurðsson skrifar
Skoðun Samfélagslegur frumkvöðlakraftur Styrktarfélags lamaðra og fatlaðra Bergljót Borg skrifar
Skoðun Það tók 94 daga að gera það sem beðið hefur verið eftir í rúmlega 40 ár Þórður Snær Júlíusson skrifar
Það tók 94 daga að gera það sem beðið hefur verið eftir í rúmlega 40 ár Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Við viljum jafnan rétt foreldra Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir,Bryndís Haraldsdóttir,Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun
Opið bréf til borgarstjórnar: Foreldrar kalla eftir ákvörðun á fimmtudaginn! Foreldrar barna í leikskólanum Öskju og Barnaskólanum í Reykjavík Skoðun
Hvers vegna tollar á innfluttar landbúnaðarvörur? Ágústa Ágústsdóttir,Eiríkur Svavarsson,Gunnar Bragi Sveinsson,Heiðbrá Ólafsdóttir,Jakob Frímann Magnússon,Þorsteinn Sæmundsson Skoðun
Börn, foreldrar og starfsfólk Hjallastefnunnar í Reykjavík kalla eftir ákvörðun á fimmtudag! Kristín Kolbrún Waage Kolbeinsdóttir Skoðun
Stúdentar – kjósum Silju Báru í dag! Katla Ólafsdóttir,Elín Karlsdóttir,Guðni Thorlacius,Gunnar Ásgrímsson,Georg Orlov Guðmundsson Skoðun