Gervigreind eða ekki - þar er efinn Þorsteinn Siglaugsson skrifar 15. desember 2023 12:00 Um það bil 99% af færslum sem tengjast gervigreind á samfélagsmiðlum eru af tvennum toga: Annars vegar fyndnar frásagnir af röngum svörum mállíkana við illa orðuðum fyrirspurnum. Hins vegar sniðugar myndir búnar til af gervigreind. Miðað við þetta gæti virst rétt að líta á stóru mállíkönin sem tískufyrirbrigði sem fljótt muni hverfa af sjónarsviðinu. En ekkert er fjær sannleikanum. Verkefnum gervigreindar fjölgar sífellt Nú þegar eru yfir 11.000 gervigreindarforrit af ýmsum gerðum í boði á vefnum https://theresanaiforthat.com/ og þeim fjölgar sífellt. Mörg af þessum tólum auðvelda alls kyns viðskiptatengd verkefni, hjálpa til við að vinna úr gögnum og gera spár, aðstoða við ákvarðanatöku, sjá um notendaaðstoð, hjálpa til við ráðningar og starfsmannahald, skrifa skýrslur, undirbúa kynningar, taka fjárfestingarákvarðanir, greina markaðsþróun og svo framvegis. Flest af þessu geta þau gert jafn vel eða betur en fólk, og eru langtum hraðvirkari. Að ekki sé talað um einfaldari verkefni: Þessi grein var t.d. skrifuð á ensku, en íslensku þýðinguna gerði mállíkanið GPT 4. Hvernig færum við að án rafmagns? Mörg af þessum tólum notast við innri upplýsingar fyrirtækisins, hvort sem er með því að tengjast gagnagrunnum eða nýta upplýsingar sem notendur skila inn í lausnina. Þetta veldur alveg nýjum áskorunum í tengslum við öryggi upplýsinga. Ekki síst vegna hættunnar á að gervigreindarlausnir safni, vinni úr og deili viðkvæmum upplýsingum, jafnvel án vitundar okkar. Enn sem komið er eru fæstir starfsmenn eða stjórnendur meðvitaðir um þessa ógn. Það að að bregðast við henni með því að banna notkun gervigreindarlausna er þó ekki endilega skynsamlegt, því þannig missum við af þeim tækifærum sem þessi nýja tækni býður upp á til að auka framleiðni og bæta ákvarðanatöku. Þessi tækifæri eru miklu stærri en flest okkar gera sér grein fyrir. Sérfræðingur á þessu sviði lýsti því þannig á fundi á vegum Stjórnvísi nýlega að við ættum ekki að bera gervigreindarbyltinguna saman við tilkomu internetsins, mun nærtækara væriað bera hana saman við tilkomu rafmagnsins. Við getum þá velt því fyrir okkur hvernig gengi að reka nútíma fyrirtæki án rafmagns. Að nýta eða nýta ekki gervigreind; mótsagnagreining (Evaporating Cloud). Greiningin byggir á nauðsynjatengslum. Dæmi: "Til að hámarka rekstrarárangur VERÐUM VIÐ að tryggja öryggi gagna."Aðsend Gervigreind eða ekki - hvernig leysum við mótsögnina? Við virðumst nú standa frammi fyrir vali um að nýta ytri gervigreindarlausnir eða forðast þær. Markmið allra fyrirtækja er að ná hámarksárangri í rekstri. Til þess verður að uppfylla tvær þarfir. Annars vegar þurfum við að gæta þess að dragast ekki aftur úr og verða þannig undir í samkeppninni. Til þess virðumst við ekki eiga annan kost en að nýta gervigreindarlausnirnar. Hins vegar verðum við að tryggja öryggi viðkvæmra upplýsinga. Til að tryggja það virðist liggja beint við að við forðumst notkun þessara lausna. Við getum ekki gert bæði, eða hvað? Ég hvet lesendur til að íhuga þrennt: Í fyrsta lagi, er þetta rétt framsetning á mótsögninni? Í öðru lagi, hverjar eru forsendurnar á bak við nauðsynjatengslin milli þarfa og krafna, og eru þau í raun og veru gild? Í þriðja lagi, hvernig gæti verið mögulegt að leysa úr mótsögninni, þannig að báðar þarfirnar séu að fullu uppfylltar, en án þess velja þurfi á milli krafnanna? Höfundur er vottaður sérfræðingur í Logical Thinking Process™, stjórnendaþjálfari og ráðgjafi. https://thinksharper.net Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorsteinn Siglaugsson Gervigreind Mest lesið Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson Skoðun Vorbókaleysingar Henry Alexander Henrysson Skoðun Skoðun Skoðun Mælt fyrir miklum kjarabótum öryrkja og aldraðra Inga Sæland skrifar Skoðun Mannréttindabrot og stríðsglæpir Rússa í Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson skrifar Skoðun Vaka stendur með Menntavísindasviði í verki Gunnar Ásgrímsson skrifar Skoðun Vorbókaleysingar Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson skrifar Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar Skoðun Að standa við stóru orðin Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar Skoðun Ég virði þig og þín mörk, virðir þú mig og mín mörk ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þjóðaröryggi að vera aðildarríki að Evrópusambandinu Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Fullvalda utan sambandsríkja Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar - Salómonsdómur, lög og ólög Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Sjálfstæðir grunnskólar í hættu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Borgaralegur vígbúnaður Dr. Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Áskoranir og tækni í heilbrigðisþjónustu Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Ósunginn óður til doktorsnema Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Tannhjól í mulningsvél? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Fækkum kennurum um 90% Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Uppsagnarbréf til góða fólksins Daníel Freyr Jónsson skrifar Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson skrifar Skoðun Hugtakastríðið mikla Sigmar Guðmundsson skrifar Sjá meira
Um það bil 99% af færslum sem tengjast gervigreind á samfélagsmiðlum eru af tvennum toga: Annars vegar fyndnar frásagnir af röngum svörum mállíkana við illa orðuðum fyrirspurnum. Hins vegar sniðugar myndir búnar til af gervigreind. Miðað við þetta gæti virst rétt að líta á stóru mállíkönin sem tískufyrirbrigði sem fljótt muni hverfa af sjónarsviðinu. En ekkert er fjær sannleikanum. Verkefnum gervigreindar fjölgar sífellt Nú þegar eru yfir 11.000 gervigreindarforrit af ýmsum gerðum í boði á vefnum https://theresanaiforthat.com/ og þeim fjölgar sífellt. Mörg af þessum tólum auðvelda alls kyns viðskiptatengd verkefni, hjálpa til við að vinna úr gögnum og gera spár, aðstoða við ákvarðanatöku, sjá um notendaaðstoð, hjálpa til við ráðningar og starfsmannahald, skrifa skýrslur, undirbúa kynningar, taka fjárfestingarákvarðanir, greina markaðsþróun og svo framvegis. Flest af þessu geta þau gert jafn vel eða betur en fólk, og eru langtum hraðvirkari. Að ekki sé talað um einfaldari verkefni: Þessi grein var t.d. skrifuð á ensku, en íslensku þýðinguna gerði mállíkanið GPT 4. Hvernig færum við að án rafmagns? Mörg af þessum tólum notast við innri upplýsingar fyrirtækisins, hvort sem er með því að tengjast gagnagrunnum eða nýta upplýsingar sem notendur skila inn í lausnina. Þetta veldur alveg nýjum áskorunum í tengslum við öryggi upplýsinga. Ekki síst vegna hættunnar á að gervigreindarlausnir safni, vinni úr og deili viðkvæmum upplýsingum, jafnvel án vitundar okkar. Enn sem komið er eru fæstir starfsmenn eða stjórnendur meðvitaðir um þessa ógn. Það að að bregðast við henni með því að banna notkun gervigreindarlausna er þó ekki endilega skynsamlegt, því þannig missum við af þeim tækifærum sem þessi nýja tækni býður upp á til að auka framleiðni og bæta ákvarðanatöku. Þessi tækifæri eru miklu stærri en flest okkar gera sér grein fyrir. Sérfræðingur á þessu sviði lýsti því þannig á fundi á vegum Stjórnvísi nýlega að við ættum ekki að bera gervigreindarbyltinguna saman við tilkomu internetsins, mun nærtækara væriað bera hana saman við tilkomu rafmagnsins. Við getum þá velt því fyrir okkur hvernig gengi að reka nútíma fyrirtæki án rafmagns. Að nýta eða nýta ekki gervigreind; mótsagnagreining (Evaporating Cloud). Greiningin byggir á nauðsynjatengslum. Dæmi: "Til að hámarka rekstrarárangur VERÐUM VIÐ að tryggja öryggi gagna."Aðsend Gervigreind eða ekki - hvernig leysum við mótsögnina? Við virðumst nú standa frammi fyrir vali um að nýta ytri gervigreindarlausnir eða forðast þær. Markmið allra fyrirtækja er að ná hámarksárangri í rekstri. Til þess verður að uppfylla tvær þarfir. Annars vegar þurfum við að gæta þess að dragast ekki aftur úr og verða þannig undir í samkeppninni. Til þess virðumst við ekki eiga annan kost en að nýta gervigreindarlausnirnar. Hins vegar verðum við að tryggja öryggi viðkvæmra upplýsinga. Til að tryggja það virðist liggja beint við að við forðumst notkun þessara lausna. Við getum ekki gert bæði, eða hvað? Ég hvet lesendur til að íhuga þrennt: Í fyrsta lagi, er þetta rétt framsetning á mótsögninni? Í öðru lagi, hverjar eru forsendurnar á bak við nauðsynjatengslin milli þarfa og krafna, og eru þau í raun og veru gild? Í þriðja lagi, hvernig gæti verið mögulegt að leysa úr mótsögninni, þannig að báðar þarfirnar séu að fullu uppfylltar, en án þess velja þurfi á milli krafnanna? Höfundur er vottaður sérfræðingur í Logical Thinking Process™, stjórnendaþjálfari og ráðgjafi. https://thinksharper.net
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun
Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun
Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar
Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar
Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar
Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar
Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar
Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun
Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun