Þreföld rangstaða flugumferðarstjóra Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar 16. desember 2023 16:01 Stór hluti þjóðarinnar horfir nú í forundran á framgöngu lítillar hálaunastéttar, sem hefur það á valdi sínu að loka landinu, eyjunni norður í höfum - þaðan og þangað sem fólk hefur nánast enga möguleika að ferðast, öðruvísi en með flugi. Flugið er einnig mjög mikilvægt í tengslum við annan útflutning en ferðaþjónustu, til dæmis á ferskum fiski - sem er stór þáttur í verðmætasköpun þjóðarinnar. Rangstaða eitt Kjarasamningur við flugumferðarstjóra er sá síðasti í samningalotunni sem lauk hjá stærstum hluta vinnumarkaðarins fyrir um ári síðan. Þar var vegna óstöðugs efnahagsástands samið um tiltölulega hóflega launahækkun til skamms tíma. Það hefur síðan komið á daginn að sú almenna launahækkun sem varð þá var of rífleg til að vinna gegn verðbólgu og þar með háum vöxtum. Eins og alþjóð veit, þá hafa bæði vextir og verðbólga hækkað síðastliðið ár. Flugumferðarstjórum stendur sama launahækkun til boða og allir aðrir fengu, en launakröfur þeirra eru óaðgengilegar fyrir viðsemjendur. Nú standa yfir kjarasamningsviðræður Samtaka atvinnulífsins við allan almennan vinnumarkað, þar sem markmiðið er að ganga frá langtímasamningi til að auka fyrirsjáanleika og stöðugleika í efnahagslífinu. Allir eru eru sammála um það yfirmarkmið að nauðsynlegt sé að ná niður verðbólgu og vöxtum, þar sem þannig eru mestar líkur á að auka kaupmátt að nýju, svo um munar. Þar þurfa allir að taka ábyrgð og gangast við henni. Flugumferðarstjórar láta sér þetta í léttu rúmi liggja og víkja sér þar með undan samstöðu og ábyrgð. Rangstaða tvö Ferðaþjónusta á Íslandi nálgast það nú aftur að verða langstærsta útflutningsgrein okkar Íslendinga. Hún hefur gengið í gegnum ótrúlegar hremmingar síðastliðin ár. Það var sameiginleg sýn flestra, að það væri mikilvægt að halda atvinnugreininni á lífi í gegnum faraldurinn og það hefur sýnt sig svo um munar að það var skynsamlegt fyrir þjóðarhag. Það stefndi allt í það að árið 2023 yrði fyrsta stóráfallalausa árið fyrir ferðaþjónustuna síðan árið 2018, þegar jarðhræringarnar hófust á Reykjanesi í nóvember síðastliðnum. Til að gera langa sögu stutta og einfalda, þá hafa þær haft þau áhrif að eitt stærsta og öflugasta ferðaþjónustufyrirtæki landsins hefur verið lokað í margar vikur, eftirspurn eftir ferðum til Íslands hefur dregist saman og töluverður fjöldi hefur afbókað ferðir til Íslands. Þetta þýðir að verðmætasköpun greinarinnar dregst saman og skatttekjur ríkissjóðs lækka, sem því nemur. Stjórnvöld hafa nú ákveðið að veita 100 milljónum króna í sérstakt markaðsátak til að vinna gegn þessum áhrifum og er það vel. Hins vegar má færa fyrir því sterk rök að máttur þessa átaks verði minni, ef yfir vofa stöðugar skærur og vinnustöðvanir flugumferðarstjóra. Flugumferðarstjórar hafa nú þegar valdið miklu tjóni. Beinu fjárhagslegu tjóni til dæmis flugfélaganna Icelandair og Play og farþega þeirra, sem reikna má með að hlaupi á milljörðum nú þegar. Samkvæmt áætlunum Icelandair kostar hver dagur sem aðgerðir standa yfir félagið um 250 milljónir króna og er þá tjón annarra ótalið. Þá er ómælt orðsporstjónið sem fer vaxandi í réttu hlutfalli við tímann sem þessar aðgerðir standa. Framundan eru áramótin, sem eru stór fyrir íslenska ferðaþjónustu, þegar erlendir gestir streyma til landsins til að halda upp á tímamótin. Sú búbót fyrir íslensk ferðaþjónustu og ríkissjóð er í stórhættu, verði ekki bundinn endi á aðgerðir flugumferðarstjóra. Framundan er sömuleiðis aðalbókunartímabilið fyrir næsta sumar og fréttir af átökum á vinnumarkaði á Íslandi, geta leitt til þess að fólk hugsi sig tvisvar um, áður en það kaupir ferð til Íslands. Íslensk ferðaþjónusta er búin að fá nóg af áföllum og fordæmir aðgerðir flugumferðarstjóra, sem þarna enn og aftur er úr öllum takti við umhverfið og það uppbyggingarstarf sem nú stendur yfir. Rangstaða þrjú Aðgerðir flugumferðarstjóra eru tímasettar þannig að þær hafa áhrif á ferðalög í kringum jólin - hátíð ljóss og friðar. Ef svo fer fram sem horfir, þá er stór hætta á því að þúsundir manna nái ekki á sinn áfangastað í tíma, til að eyða jólahátíðinni með ættingjum og vinum. Því gæti - ofan á fjárhagstjónið sem óhjákvæmilega verður - bæst við tilfinningalegt tjón, sem eins og við vitum, er ómögulegt að meta í krónum og aurum. Lög á flugumferðarstjóra strax Það er ljóst að umburðarlyndi og samúð með kröfum og aðgerðum flugumferðarstjóra eru engin. Ríkissáttasemjari hefur ekki heimildir til þess að tryggja að markaðri launastefnu sé fylgt. Ef við viljum ekki að frekara tjón og truflanir verði á verðmætasköpun og þar með þjóðarhag, þá er nauðsynlegt að stjórnvöld grípi inn í þessar aðgerðir með lagasetningu. Það er algjörlega ástæðulaust og órökrétt að bíða með það. Höfundur er formaður Samtaka ferðaþjónustunnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bjarnheiður Hallsdóttir Ferðamennska á Íslandi Kjaraviðræður 2023 Kjaramál Fréttir af flugi Keflavíkurflugvöllur Mest lesið Innflutt skautun í boði Viðreisnar Hópur ungra Sjálfstæðiskvenna Skoðun Halldór 02.11.24 Halldór Baldursson Halldór Viltu lækka í launum? Jónella Sigurjónsdóttir Skoðun Að græða 33.400 fótboltavelli Jóna Bjarnadóttir Skoðun Íslenskan til valdeflingar en ekki valdbeitingar Derek T. Allen Skoðun Unglingavandamálið Jón Gnarr Skoðun Verklausi milljónakennarinn Þórunn Sveinbjarnardóttir Skoðun Kæri frambjóðandi! Stefanía Björg Jónsdóttir Skoðun Stöndugur efnahagur og sterk velferð – undirstaða hvors annars Alma D. Möller Skoðun Viltu lækka í launum? Jónella Sigurjónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Gjafakynfrumur- dýrmæt gjöf María Rut Baldursdóttir,Sigríður Auðunsdóttir skrifar Skoðun Menntamál eru efnahagsmál: Tími fyrir nýja nálgun Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Og segja mér hver fær að vera fyrirmynd? Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Viltu lækka í launum? Jónella Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Kæri frambjóðandi! Stefanía Björg Jónsdóttir skrifar Skoðun Viltu lækka í launum? Jónella Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Innflutt skautun í boði Viðreisnar Hópur ungra Sjálfstæðiskvenna skrifar Skoðun Unglingavandamálið Jón Gnarr skrifar Skoðun Stöndugur efnahagur og sterk velferð – undirstaða hvors annars Alma D. Möller skrifar Skoðun Íslenskan til valdeflingar en ekki valdbeitingar Derek T. Allen skrifar Skoðun Að græða 33.400 fótboltavelli Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Hvenær nær Bitcoin $1,000,000? Víkingur Hauksson skrifar Skoðun „Hækkar bara og hækkar“ Hjalti Þórisson skrifar Skoðun Kveðja, nýútskrifaði kennarinn Hugrún Stefánsdóttir skrifar Skoðun Veljum stöðugleika og fyrirsjáanleika Ester Straumberg Halldórsdóttir skrifar Skoðun Ábending um dagskrárefni til RUV ohf. Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Á að skipta máli hverra manna þú ert? Logi Einarsson skrifar Skoðun Hvers virði er líf kvenna? Brynhildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Verklausi milljónakennarinn Þórunn Sveinbjarnardóttir skrifar Skoðun Að mæta ástandinu Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun Þarf alltaf að vera svín 2024 Darri Gunnarsson,Rósa Líf Darradóttir skrifar Skoðun Þrælar bankanna, lykiltölur Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Þriðji orkupakkinn: Almannahagsmunir á krossgötum Aron H. Steinsson skrifar Skoðun Eftir miklar umræður, fréttir og mótmæli síðustu daga hef ég verið hugsi Anna M. Hoffmann Guðgeirsdóttir skrifar Skoðun Aðgerðir í húsnæðismálum strax! Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun xD frelsi til að halda ungu fólki niðri Yngvi Sighvatsson skrifar Skoðun Afstöðuleysi Íslands óþolandi – Stöndum með vistkerfum sjávar Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Þess vegna talar ChatGPT íslensku Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Uppbygging heilbrigðisþjónustu á landsbyggðinni: Er það á stefnuskránni fyrir þessar kosningar? Hildigunnur Svavarsdóttir skrifar Skoðun Gleðilega töfrandi kosningabaráttu Jón Þór Kristjánsson skrifar Sjá meira
Stór hluti þjóðarinnar horfir nú í forundran á framgöngu lítillar hálaunastéttar, sem hefur það á valdi sínu að loka landinu, eyjunni norður í höfum - þaðan og þangað sem fólk hefur nánast enga möguleika að ferðast, öðruvísi en með flugi. Flugið er einnig mjög mikilvægt í tengslum við annan útflutning en ferðaþjónustu, til dæmis á ferskum fiski - sem er stór þáttur í verðmætasköpun þjóðarinnar. Rangstaða eitt Kjarasamningur við flugumferðarstjóra er sá síðasti í samningalotunni sem lauk hjá stærstum hluta vinnumarkaðarins fyrir um ári síðan. Þar var vegna óstöðugs efnahagsástands samið um tiltölulega hóflega launahækkun til skamms tíma. Það hefur síðan komið á daginn að sú almenna launahækkun sem varð þá var of rífleg til að vinna gegn verðbólgu og þar með háum vöxtum. Eins og alþjóð veit, þá hafa bæði vextir og verðbólga hækkað síðastliðið ár. Flugumferðarstjórum stendur sama launahækkun til boða og allir aðrir fengu, en launakröfur þeirra eru óaðgengilegar fyrir viðsemjendur. Nú standa yfir kjarasamningsviðræður Samtaka atvinnulífsins við allan almennan vinnumarkað, þar sem markmiðið er að ganga frá langtímasamningi til að auka fyrirsjáanleika og stöðugleika í efnahagslífinu. Allir eru eru sammála um það yfirmarkmið að nauðsynlegt sé að ná niður verðbólgu og vöxtum, þar sem þannig eru mestar líkur á að auka kaupmátt að nýju, svo um munar. Þar þurfa allir að taka ábyrgð og gangast við henni. Flugumferðarstjórar láta sér þetta í léttu rúmi liggja og víkja sér þar með undan samstöðu og ábyrgð. Rangstaða tvö Ferðaþjónusta á Íslandi nálgast það nú aftur að verða langstærsta útflutningsgrein okkar Íslendinga. Hún hefur gengið í gegnum ótrúlegar hremmingar síðastliðin ár. Það var sameiginleg sýn flestra, að það væri mikilvægt að halda atvinnugreininni á lífi í gegnum faraldurinn og það hefur sýnt sig svo um munar að það var skynsamlegt fyrir þjóðarhag. Það stefndi allt í það að árið 2023 yrði fyrsta stóráfallalausa árið fyrir ferðaþjónustuna síðan árið 2018, þegar jarðhræringarnar hófust á Reykjanesi í nóvember síðastliðnum. Til að gera langa sögu stutta og einfalda, þá hafa þær haft þau áhrif að eitt stærsta og öflugasta ferðaþjónustufyrirtæki landsins hefur verið lokað í margar vikur, eftirspurn eftir ferðum til Íslands hefur dregist saman og töluverður fjöldi hefur afbókað ferðir til Íslands. Þetta þýðir að verðmætasköpun greinarinnar dregst saman og skatttekjur ríkissjóðs lækka, sem því nemur. Stjórnvöld hafa nú ákveðið að veita 100 milljónum króna í sérstakt markaðsátak til að vinna gegn þessum áhrifum og er það vel. Hins vegar má færa fyrir því sterk rök að máttur þessa átaks verði minni, ef yfir vofa stöðugar skærur og vinnustöðvanir flugumferðarstjóra. Flugumferðarstjórar hafa nú þegar valdið miklu tjóni. Beinu fjárhagslegu tjóni til dæmis flugfélaganna Icelandair og Play og farþega þeirra, sem reikna má með að hlaupi á milljörðum nú þegar. Samkvæmt áætlunum Icelandair kostar hver dagur sem aðgerðir standa yfir félagið um 250 milljónir króna og er þá tjón annarra ótalið. Þá er ómælt orðsporstjónið sem fer vaxandi í réttu hlutfalli við tímann sem þessar aðgerðir standa. Framundan eru áramótin, sem eru stór fyrir íslenska ferðaþjónustu, þegar erlendir gestir streyma til landsins til að halda upp á tímamótin. Sú búbót fyrir íslensk ferðaþjónustu og ríkissjóð er í stórhættu, verði ekki bundinn endi á aðgerðir flugumferðarstjóra. Framundan er sömuleiðis aðalbókunartímabilið fyrir næsta sumar og fréttir af átökum á vinnumarkaði á Íslandi, geta leitt til þess að fólk hugsi sig tvisvar um, áður en það kaupir ferð til Íslands. Íslensk ferðaþjónusta er búin að fá nóg af áföllum og fordæmir aðgerðir flugumferðarstjóra, sem þarna enn og aftur er úr öllum takti við umhverfið og það uppbyggingarstarf sem nú stendur yfir. Rangstaða þrjú Aðgerðir flugumferðarstjóra eru tímasettar þannig að þær hafa áhrif á ferðalög í kringum jólin - hátíð ljóss og friðar. Ef svo fer fram sem horfir, þá er stór hætta á því að þúsundir manna nái ekki á sinn áfangastað í tíma, til að eyða jólahátíðinni með ættingjum og vinum. Því gæti - ofan á fjárhagstjónið sem óhjákvæmilega verður - bæst við tilfinningalegt tjón, sem eins og við vitum, er ómögulegt að meta í krónum og aurum. Lög á flugumferðarstjóra strax Það er ljóst að umburðarlyndi og samúð með kröfum og aðgerðum flugumferðarstjóra eru engin. Ríkissáttasemjari hefur ekki heimildir til þess að tryggja að markaðri launastefnu sé fylgt. Ef við viljum ekki að frekara tjón og truflanir verði á verðmætasköpun og þar með þjóðarhag, þá er nauðsynlegt að stjórnvöld grípi inn í þessar aðgerðir með lagasetningu. Það er algjörlega ástæðulaust og órökrétt að bíða með það. Höfundur er formaður Samtaka ferðaþjónustunnar.
Skoðun Eftir miklar umræður, fréttir og mótmæli síðustu daga hef ég verið hugsi Anna M. Hoffmann Guðgeirsdóttir skrifar
Skoðun Uppbygging heilbrigðisþjónustu á landsbyggðinni: Er það á stefnuskránni fyrir þessar kosningar? Hildigunnur Svavarsdóttir skrifar