Áföll í Grindavík Sigurvin Lárus Jónsson skrifar 21. janúar 2024 23:50 Það var merkileg upplifun að sitja fyrir framan sjónvarpsskjáinn að kvöldi sunnudagsins 14. janúar og horfa á heimili Grindavíkur verða eldgosi að bráð. Útsendingin sameinaði þjóðina í samstöðu með Grindvíkingum en upplifun okkar sem ekki erum heimafólk er eðlisólík því áfalli sem bæjarbúar eru að verða fyrir. Bæjarstjóri Grindavíkur, Fannar Jónasson, hefur af yfirvegun miðlað til þjóðarinnar upplifun Grindvíkinga en hann sagði í kjölfar eldgossins: „Þetta eru einstakar aðstæður. Við erum ekki bara beygð lengur, heldur brotin“. Áföll og áfallastreita Eldgosið í Grindavík hefur sýnt okkur þær framfarir sem orðið hafa í faglegri nálgun við þau sem upplifa áföll. Samstaða og samhyggð þjóðarinnar er sú sama nú og fyrir hálfri öld þegar Vestmannaeyingar stóðu í sambærilegum sporum, en vinnubrögð fagfólks og þekking á áföllum hefur stóraukist. Áföll hafa fylgt mannkyninu frá upphafi vega en rannsóknir á áföllum, afleiðingum þeirra og viðbrögðum á borð við áfallahjálp komu fram á níunda áratug síðustu aldar og var rætt um áfallahjálp hér á landi í fyrsta sinn í kjölfar snjóflóðanna í Súðavík og á Flateyri. Það er okkar gæfa að áföll hérlendis einskorðast að mestu leiti við náttúruvár en víða erlendis eru það stríðsátök sem helst valda áföllum. Þekking okkar á langvarandi áhrifum djúpstæðra áfalla, áfallastreituröskun, byggir á rannsóknum á hermönnum sem snúið hafa heim eftir herþjónustu og fólki sem flúið hefur frá átakasvæðum. Þeim fjölgar í okkar samfélagi sem hafa slíka áfallasögu frá sínu heimalandi. Áfallahjálp Áfallahjálp er ekki meðferð, enda eru viðbrögð við áföllum eðlileg. Sálrænn stuðningur er best veittur af þeim sem standa viðkomandi næst, fjölskyldu og vinum. Það er því öllum mikilvægt að þekkja helstu einkenni áfalla og áfallahjálpar til að geta gagnast öðrum, en flest þekkjum við Grindvíkinga sem þarfnast stuðnings. Grunnviðmiðin eru að þvinga ekki fram aðstoð, heldur að leitast við að skilja aðstæður viðkomandi með varfærnum spurningum. Samskipti skipta öllu máli og það er mikilvægt að eiga frumkvæði að samskiptum til að láta vita að þú sért til staðar. Sýna þarf því skilning ef viðkomandi sýnir sterk viðbrögð, en streita af völdum áfalla getur kallað fram margskonar upplifanir á borð við að endurupplifa atburðinn, martraðir, einsemd, sektarkennd, sjálfsásakanir, reiði og kvíða. Áfallastreituviðbrögð eru eðlileg líkamleg, hugræn og tilfinningaleg viðbrögð við áföllum. Það ber ætíð að virða ákvarðanir fólks og forðast að bera fram skoðanir, gagnrýni eða fyrirheiti um þær aðstæður sem viðkomandi er í. Það er oft hægt að gera mikið gagn með því að vera til staðar fyrir aðra, hlusta og styðja, án þess að ætlast til neins í staðin. Þá gefur það auga leið að það sem manneskja í áfalli deilir, skuli alltaf fara með sem trúnaðarmál. Áfallarýni Rannsóknir á áföllum hafa jafnframt veitt nýju ljósi á menningu okkar og áfallarýni (trauma-studies) hefur á þessari öld rutt sér til rúms í hugvísindum sem túlkunarlykill fyrir margvísleg bókmenntaverk, Biblíuna þar á meðal. Margir af þekktustu textum ritningarinnar eru ortir í kjölfar áfalla og má þar nefna Davíðssálm 137, Við Babýlonsfljót, sem ortur var í kjölfar herleiðingar Babýlóníumanna árið 597 fyrir Krist. Prestur innflytjenda og hælisleitenda, Ása Laufey Sæmundsdóttir, skrifaði meistararitgerð um það efni sem aðgengileg er á Skemmunni. Með því að segja sögur og yrkja um atburði skapast rými til að vinna úr áföllum og áfallarýni veitir nýja innsýn inn í tilurð slíkra texta. Styrkur samfélagsins Skrefin sem Grindvíkingar standa frammi fyrir eru stór og þjóðin öll þarf að sýna það í verki að þau standa ekki ein. Fyrsta skrefið er að viðra þann sársauka og það áfall sem Grindvíkingar eru að upplifa og að virða tilfinningar þeirra. Með orðum Fannars Jónassonar, „Við erum ekki bara beygð lengur heldur brotin“. Þá standa Grindvíkingar frammi fyrir sorgarferli, þar sem syrgt er það mannslíf sem glataðist þegar Lúðvík Pétursson féll ofan í ótrygga jörð, sem og það samfélag sem Grindvíkingar sjá ekki fram á að endurheimta að fullu. Samfélag Grindvíkinga er jafnframt uppspretta þess styrks sem mun koma þeim og þjóðinni allri í gegnum þetta áfall. Það var erindi Fannars Jónassonar þennan örlagaríka morgun eftir að eldurinn hafði eytt þremur húsum í Hópahverfi: „Við vitum að við höfum þjóðina með okkur í þessu og hlýhugur mikill, en við verðum að fá víðtækan stuðning og það er verið að vinna að því hörðum höndum.“ Viðbrögð okkar við áföllum hafa í gegnum árin sýnt Íslendingum að við erum ein þjóð í einu landi, samfélag sem stendur saman og byggir viðlagasjóðshús og varnargarða þegar við á. Höfundur er prestur við Fríkirkjuna í Reykjavík. --- https://www.ruv.is/frettir/innlent/2024-01-14-ekki-bara-beygd-heldur-brotin-402225/ Ritgerð Ásu Laufeyjar Sæmundsdóttur: https://skemman.is/handle/1946/40352 Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Grindavík Sigurvin Lárus Jónsson Eldgos á Reykjanesskaga Mest lesið „Eru ekki allir pínu einhverfir í dag?“ Andrea Ólafsdóttir Skoðun Að verða fórnarlamb íslenskra skattyfirvalda Arnar Pálsson Skoðun Loftslagsávinningur Coda Terminal er gífurlegur Sigurður Loftur Thorlacius Skoðun Skaðinn í leyndri meðferð á heimilum Matthildur Björnsdóttir Skoðun Betri leið til að velja keppendur inn á Ólympíuleika Pawel Bartoszek Skoðun Af glyðrugangi eftirlitsstofnana Ester Hilmarsdóttir Skoðun Um vanda stúlkna í skólum Ragnar Þór Pétursson Skoðun 3.200 aumingjar (mín skoðun) Ole Anton Bieltvedt Skoðun Tilgangur atvinnurekstrarbanns Lárus Sigurður Lárusson Skoðun Reglurnar eru óumsemjanlegar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun „Eru ekki allir pínu einhverfir í dag?“ Andrea Ólafsdóttir skrifar Skoðun Betri leið til að velja keppendur inn á Ólympíuleika Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Tilgangur atvinnurekstrarbanns Lárus Sigurður Lárusson skrifar Skoðun Að verða fórnarlamb íslenskra skattyfirvalda Arnar Pálsson skrifar Skoðun Loftslagsávinningur Coda Terminal er gífurlegur Sigurður Loftur Thorlacius skrifar Skoðun Bóluefni eða veirur Ágúst Kvaran skrifar Skoðun Skaðinn í leyndri meðferð á heimilum Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Af glyðrugangi eftirlitsstofnana Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Linnulaus þjáning íbúa á Gaza Hrafnhildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Munurinn á þjóðerniskennd versus sálernis þarfar upplifun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Verða rangfærslur að sannleika, ef þær eru endurteknar nógu oft!? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Svifhrifavaldar Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Forseti ÍSÍ hvattur til að hefja tiltektina í eigin starfsemi Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Hvernig og hvenær en ekki hvort Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Það er víst hægt að semja um aðildarskilmála! Mörg dæmi sanna það! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Orðatónar: Aukinn orðaforði og lesskilningur barna með íslenskri tónlist Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tilfinningalegur athyglisbrestur og heilbrigt tilfinningalíf Jón Þór Ólafsson skrifar Skoðun Reglurnar eru óumsemjanlegar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 3.200 aumingjar (mín skoðun) Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ber endurhæfing ávöxt? skrifar Skoðun Heimur á heljarþröm skrifar Skoðun Foreldrar á 4. vaktinni Sara Rós Kristinsdóttir,Lóa Ólafsdóttir skrifar Skoðun Norður-Kórea er víða Ingvar Smári Birgisson skrifar Skoðun Það getur verið gott að búa til steind Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Uppskeruhátíð öldrunarfræða á Norðurlöndum Sirrý Sif Sigurlaugardóttir skrifar Skoðun Gullverðlaun í mengun Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Gen og glæpir Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun 10 tæknilegir yfirburðir rafbíla Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Um vanda stúlkna í skólum Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Land, borgir og samgöngur Guðjón Sigurbjartsson skrifar Sjá meira
Það var merkileg upplifun að sitja fyrir framan sjónvarpsskjáinn að kvöldi sunnudagsins 14. janúar og horfa á heimili Grindavíkur verða eldgosi að bráð. Útsendingin sameinaði þjóðina í samstöðu með Grindvíkingum en upplifun okkar sem ekki erum heimafólk er eðlisólík því áfalli sem bæjarbúar eru að verða fyrir. Bæjarstjóri Grindavíkur, Fannar Jónasson, hefur af yfirvegun miðlað til þjóðarinnar upplifun Grindvíkinga en hann sagði í kjölfar eldgossins: „Þetta eru einstakar aðstæður. Við erum ekki bara beygð lengur, heldur brotin“. Áföll og áfallastreita Eldgosið í Grindavík hefur sýnt okkur þær framfarir sem orðið hafa í faglegri nálgun við þau sem upplifa áföll. Samstaða og samhyggð þjóðarinnar er sú sama nú og fyrir hálfri öld þegar Vestmannaeyingar stóðu í sambærilegum sporum, en vinnubrögð fagfólks og þekking á áföllum hefur stóraukist. Áföll hafa fylgt mannkyninu frá upphafi vega en rannsóknir á áföllum, afleiðingum þeirra og viðbrögðum á borð við áfallahjálp komu fram á níunda áratug síðustu aldar og var rætt um áfallahjálp hér á landi í fyrsta sinn í kjölfar snjóflóðanna í Súðavík og á Flateyri. Það er okkar gæfa að áföll hérlendis einskorðast að mestu leiti við náttúruvár en víða erlendis eru það stríðsátök sem helst valda áföllum. Þekking okkar á langvarandi áhrifum djúpstæðra áfalla, áfallastreituröskun, byggir á rannsóknum á hermönnum sem snúið hafa heim eftir herþjónustu og fólki sem flúið hefur frá átakasvæðum. Þeim fjölgar í okkar samfélagi sem hafa slíka áfallasögu frá sínu heimalandi. Áfallahjálp Áfallahjálp er ekki meðferð, enda eru viðbrögð við áföllum eðlileg. Sálrænn stuðningur er best veittur af þeim sem standa viðkomandi næst, fjölskyldu og vinum. Það er því öllum mikilvægt að þekkja helstu einkenni áfalla og áfallahjálpar til að geta gagnast öðrum, en flest þekkjum við Grindvíkinga sem þarfnast stuðnings. Grunnviðmiðin eru að þvinga ekki fram aðstoð, heldur að leitast við að skilja aðstæður viðkomandi með varfærnum spurningum. Samskipti skipta öllu máli og það er mikilvægt að eiga frumkvæði að samskiptum til að láta vita að þú sért til staðar. Sýna þarf því skilning ef viðkomandi sýnir sterk viðbrögð, en streita af völdum áfalla getur kallað fram margskonar upplifanir á borð við að endurupplifa atburðinn, martraðir, einsemd, sektarkennd, sjálfsásakanir, reiði og kvíða. Áfallastreituviðbrögð eru eðlileg líkamleg, hugræn og tilfinningaleg viðbrögð við áföllum. Það ber ætíð að virða ákvarðanir fólks og forðast að bera fram skoðanir, gagnrýni eða fyrirheiti um þær aðstæður sem viðkomandi er í. Það er oft hægt að gera mikið gagn með því að vera til staðar fyrir aðra, hlusta og styðja, án þess að ætlast til neins í staðin. Þá gefur það auga leið að það sem manneskja í áfalli deilir, skuli alltaf fara með sem trúnaðarmál. Áfallarýni Rannsóknir á áföllum hafa jafnframt veitt nýju ljósi á menningu okkar og áfallarýni (trauma-studies) hefur á þessari öld rutt sér til rúms í hugvísindum sem túlkunarlykill fyrir margvísleg bókmenntaverk, Biblíuna þar á meðal. Margir af þekktustu textum ritningarinnar eru ortir í kjölfar áfalla og má þar nefna Davíðssálm 137, Við Babýlonsfljót, sem ortur var í kjölfar herleiðingar Babýlóníumanna árið 597 fyrir Krist. Prestur innflytjenda og hælisleitenda, Ása Laufey Sæmundsdóttir, skrifaði meistararitgerð um það efni sem aðgengileg er á Skemmunni. Með því að segja sögur og yrkja um atburði skapast rými til að vinna úr áföllum og áfallarýni veitir nýja innsýn inn í tilurð slíkra texta. Styrkur samfélagsins Skrefin sem Grindvíkingar standa frammi fyrir eru stór og þjóðin öll þarf að sýna það í verki að þau standa ekki ein. Fyrsta skrefið er að viðra þann sársauka og það áfall sem Grindvíkingar eru að upplifa og að virða tilfinningar þeirra. Með orðum Fannars Jónassonar, „Við erum ekki bara beygð lengur heldur brotin“. Þá standa Grindvíkingar frammi fyrir sorgarferli, þar sem syrgt er það mannslíf sem glataðist þegar Lúðvík Pétursson féll ofan í ótrygga jörð, sem og það samfélag sem Grindvíkingar sjá ekki fram á að endurheimta að fullu. Samfélag Grindvíkinga er jafnframt uppspretta þess styrks sem mun koma þeim og þjóðinni allri í gegnum þetta áfall. Það var erindi Fannars Jónassonar þennan örlagaríka morgun eftir að eldurinn hafði eytt þremur húsum í Hópahverfi: „Við vitum að við höfum þjóðina með okkur í þessu og hlýhugur mikill, en við verðum að fá víðtækan stuðning og það er verið að vinna að því hörðum höndum.“ Viðbrögð okkar við áföllum hafa í gegnum árin sýnt Íslendingum að við erum ein þjóð í einu landi, samfélag sem stendur saman og byggir viðlagasjóðshús og varnargarða þegar við á. Höfundur er prestur við Fríkirkjuna í Reykjavík. --- https://www.ruv.is/frettir/innlent/2024-01-14-ekki-bara-beygd-heldur-brotin-402225/ Ritgerð Ásu Laufeyjar Sæmundsdóttur: https://skemman.is/handle/1946/40352
Skoðun Verða rangfærslur að sannleika, ef þær eru endurteknar nógu oft!? Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Forseti ÍSÍ hvattur til að hefja tiltektina í eigin starfsemi Sigurður G. Guðjónsson skrifar
Skoðun Það er víst hægt að semja um aðildarskilmála! Mörg dæmi sanna það! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Orðatónar: Aukinn orðaforði og lesskilningur barna með íslenskri tónlist Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar