Gefum öllum séns Bragi Þór Thoroddsen skrifar 1. mars 2024 07:30 Undirritaður er áhugamaður um tungumál. Sem stúdent af málabraut er í farteski undirritaðs gutl í ensku, dönsku, frönsku og þýsku auk einhverrar innsýnar í okkar ylhýra. En í framhaldsnámi kom að því að latína varð einnig áhugamál þó ekki hafi farið fyrir námi í þeim fræðum ennþá. Latína gagnast mörgum og ekki síst starfsstéttum þar sem unnið er yfir landamæri og þvert á tungumál – hugtök í læknisfræði, lögfræði, náttúrufræðum, samskiptum viðskiptalífs og fleiri greinum samnýta þar alþjóðlegt tungumál sem þó enginn talar nema til skrauts. Fyrirgefið, jú, kirkjunnar menn í hinum ýmsu kimum jarðar. Eins og svo margir aðrir, líkt og alnetið ber vott um og ekki síst samfélagsmiðlar, hefur undirritaður líka áhuga á fólki og samfélagi. Eftir útskrift úr lagadeild hefur undirritaður notið þeirrar gæfu að starfa meira og minna með fólk og samfélag. Samfélag bæði innlendra og erlendra ríkisborgara. Lykillinn að slíkum samskiptum felst, eins og orðið felur í sér, í tungu sem báðir eða allir skilja. Ef vel á að takast. Íslenskt samfélag er lifandi og í sífelldri þróun. Það er tungumálið okkar líka – íslenskan. En vegna smæðar okkar samfélags á Íslandi er ekki sjálfgefið að íslenska verði um aldur og ævi það tungumál sem hún er fyrir okkur. Við erum örþjóð í stórum heimi, sem þó er ekki stærri en svo að samskipti margra á daglegum grunni eru beint á fundum og gegnum miðla á alls konar tungumálum. Heimurinn minnkaði og stækkaði um leið og alnetið haslaði sér völl. Heimur okkar í dag er annar en hann var á 8. og 9. áratug síðustu aldar þar sem erlend tunga heyrðist helst í sjónvarpi, í kvikmyndasýningum, af afspilun á spólum hinna ýmsu myndbandaleiga landsins. Og þá sjaldan að fólk brá sér af bæ út fyrir landsteinana. Við sem erum eilítið yfir þrítugu ólumst upp við takmarkað aðgengi að erlendu efni fyrstu æviárin, þó auðvitað hafi það verið misjafnt. Þá á ég við okkur, snar-íslensk, með innlendan bakgrunn og uppruna. Samfélag okkar hefur breyst mikið á stuttum tíma. Hlutfall fólks af erlendum uppruna er orðið hærra en það var fyrir þrjátíu árum og fer hækkandi. Tölfræði. Erlendir ríkisborgarar eiga greiðari aðgang að landinu í leit að tækifærum og atvinnu gegnum hluta fjórfrelsis Evrópusambandsins sem leiðir af samningi okkar um óbeina aðild frá samningnum um Evrópska efnahagssvæðið. Auðlegð landsins og sú staðreynd að við njótum auglýsingar fyrir náttúrufegurð og frjálslyndi laðar að sér fólk, sem er vel. Og fantar heimsins framleiða flóttafólk og jarðveg sem beinir til okkar fólki í leit að skjóli og ákjósanlegum stað til að búa fyrir sig og sína. Og miklu fleira til, þið þekkið þetta allt, hér hefur undanfarna áratugi orðið gjörbreyting á samsetningu íslenskrar þjóðar sem hefur sitt eigið tungumál þó fámenn sé. Birtingarmyndin frá nafla undirritaðs er sláandi. Staðreyndin er sú að í sveitarfélaginu sem undirritaður veitir framkvæmdarstjórn eru um 33% íbúa af erlendum uppruna. Fjölmenningarsamfélag sem sveitarfélagið Súðavíkurhreppur er stolt af og reynir sífellt eftir mætti að gera betra. En virkni í samfélaginu og endurspeglun í stjórn og aðkomu að sveitarfélaginu er ekki í takt við fjölda þeirra íbúa sem teljast til nýbúa eða erlendra. Í þeirri viðleytni að efla þann hluta íbúa höfum við tekið fegins hendi átaki sem ber yfirskriftina Gefum íslensku séns. Áhugi og árangur af átakinu er eftirtektarverður og ávinningur, ef til tekst, er langtum verðmætari en tilkostnaður og fyrirhöfn. Það er mikill mannauður í fólki sem til okkar flytur og ættum við að þiggja þann mannauð með þökkum, samfélaginu og okkur öllum til heilla. Og um leið, vonandi fylgir lífsfylling og hagsæld fyrir þá sem læra íslensku, þurfum við að gefa íslensku séns, í stað þess að grípa til enskunnar, hvers tungumáls kannski hvorugur kann góð skil á. Það afhjúpar okkur sem vonda samfélagskennara og hjálpar lítið við skilning á íslensku sé enska sífellt notuð. Höfundur er sveitarstjóri Súðavíkurhrepps. Grein þessi er liður í greinaröð á vegum Gefum íslensku séns – íslenskuvænt samfélag rituðum af fólki sem lætur sig íslenskuna varða og vill bjóða fólk sem hingað flyst velkomið í íslenskt (mál)samfélag með íslenskuna og brosið að vopni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bragi Þór Thoroddsen Íslensk tunga Mest lesið Bannað að lækna sykursýki II Lukka Pálsdóttir Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Sigurður Ingi og óverðtryggingin Hjalti Þórisson Skoðun Jæja, ræðum þá þetta dásamlega Evrópusamband Haraldur Ólafsson Skoðun Varnarveggur gegn vonbrigðum Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun Flokkur fólksins vill efla byggð um land allt! Lilja Rafney Magnúsdóttir Skoðun Af hverju ég styð Samfylkinguna – og Hannes Sigurbjörn Jónsson Ásbjörn Þór Ásbjörnsson Skoðun Hægri menn vega að heilbrigðiskerfinu Stefán Ólafsson Skoðun Þrælakistur samtímans? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson Skoðun Hvað kostar vímuefnavandinn? Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann skrifar Skoðun „Útlendingar“ og „þetta fólk“ Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Erum við ekki betri en Talibanar? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Af hverju ég styð Samfylkinguna – og Hannes Sigurbjörn Jónsson Ásbjörn Þór Ásbjörnsson skrifar Skoðun Lyftistöng fyrir samfélagið Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Stöndum með ungu fólki og fjölskyldum Ragna Sigurðardóttir,Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þrælakistur samtímans? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Bannað að lækna sykursýki II Lukka Pálsdóttir skrifar Skoðun Hvað kostar vímuefnavandinn? Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Hægri menn vega að heilbrigðiskerfinu Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Jæja, ræðum þá þetta dásamlega Evrópusamband Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Kvikmyndagerð á Íslandi: Næstu skref Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Sigurður Ingi og óverðtryggingin Hjalti Þórisson skrifar Skoðun Varnarveggur gegn vonbrigðum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Flokkur fólksins vill efla byggð um land allt! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Gekk ég yfir sjó og land og ríkisstofnanir líka Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar Skoðun Skilum skömminni Elín Birna Olsen skrifar Skoðun Reynir Samband sveitarfélaga að spilla gerð kennarasamninga? Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Hefur sálfræðileg meðferð áhrif á líkamlegt heilbrigði? Rúnar Helgi Andrason skrifar Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks skrifar Skoðun Rödd friðar þarf að hljóma skærar Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Af skynsemi Vegagerðarinnar Magnús Rannver Rafnsson skrifar Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar Skoðun Nýtt fangelsi – fyrir öruggara samfélag Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar Skoðun Ærin verkefni næstu ár Ásbjörg Kristinsdóttir skrifar Skoðun Kominn tími á öðruvísi stjórnmál Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Furðuleg réttlæting á hækkun verðtryggðra vaxta Marinó G. Njálsson skrifar Sjá meira
Undirritaður er áhugamaður um tungumál. Sem stúdent af málabraut er í farteski undirritaðs gutl í ensku, dönsku, frönsku og þýsku auk einhverrar innsýnar í okkar ylhýra. En í framhaldsnámi kom að því að latína varð einnig áhugamál þó ekki hafi farið fyrir námi í þeim fræðum ennþá. Latína gagnast mörgum og ekki síst starfsstéttum þar sem unnið er yfir landamæri og þvert á tungumál – hugtök í læknisfræði, lögfræði, náttúrufræðum, samskiptum viðskiptalífs og fleiri greinum samnýta þar alþjóðlegt tungumál sem þó enginn talar nema til skrauts. Fyrirgefið, jú, kirkjunnar menn í hinum ýmsu kimum jarðar. Eins og svo margir aðrir, líkt og alnetið ber vott um og ekki síst samfélagsmiðlar, hefur undirritaður líka áhuga á fólki og samfélagi. Eftir útskrift úr lagadeild hefur undirritaður notið þeirrar gæfu að starfa meira og minna með fólk og samfélag. Samfélag bæði innlendra og erlendra ríkisborgara. Lykillinn að slíkum samskiptum felst, eins og orðið felur í sér, í tungu sem báðir eða allir skilja. Ef vel á að takast. Íslenskt samfélag er lifandi og í sífelldri þróun. Það er tungumálið okkar líka – íslenskan. En vegna smæðar okkar samfélags á Íslandi er ekki sjálfgefið að íslenska verði um aldur og ævi það tungumál sem hún er fyrir okkur. Við erum örþjóð í stórum heimi, sem þó er ekki stærri en svo að samskipti margra á daglegum grunni eru beint á fundum og gegnum miðla á alls konar tungumálum. Heimurinn minnkaði og stækkaði um leið og alnetið haslaði sér völl. Heimur okkar í dag er annar en hann var á 8. og 9. áratug síðustu aldar þar sem erlend tunga heyrðist helst í sjónvarpi, í kvikmyndasýningum, af afspilun á spólum hinna ýmsu myndbandaleiga landsins. Og þá sjaldan að fólk brá sér af bæ út fyrir landsteinana. Við sem erum eilítið yfir þrítugu ólumst upp við takmarkað aðgengi að erlendu efni fyrstu æviárin, þó auðvitað hafi það verið misjafnt. Þá á ég við okkur, snar-íslensk, með innlendan bakgrunn og uppruna. Samfélag okkar hefur breyst mikið á stuttum tíma. Hlutfall fólks af erlendum uppruna er orðið hærra en það var fyrir þrjátíu árum og fer hækkandi. Tölfræði. Erlendir ríkisborgarar eiga greiðari aðgang að landinu í leit að tækifærum og atvinnu gegnum hluta fjórfrelsis Evrópusambandsins sem leiðir af samningi okkar um óbeina aðild frá samningnum um Evrópska efnahagssvæðið. Auðlegð landsins og sú staðreynd að við njótum auglýsingar fyrir náttúrufegurð og frjálslyndi laðar að sér fólk, sem er vel. Og fantar heimsins framleiða flóttafólk og jarðveg sem beinir til okkar fólki í leit að skjóli og ákjósanlegum stað til að búa fyrir sig og sína. Og miklu fleira til, þið þekkið þetta allt, hér hefur undanfarna áratugi orðið gjörbreyting á samsetningu íslenskrar þjóðar sem hefur sitt eigið tungumál þó fámenn sé. Birtingarmyndin frá nafla undirritaðs er sláandi. Staðreyndin er sú að í sveitarfélaginu sem undirritaður veitir framkvæmdarstjórn eru um 33% íbúa af erlendum uppruna. Fjölmenningarsamfélag sem sveitarfélagið Súðavíkurhreppur er stolt af og reynir sífellt eftir mætti að gera betra. En virkni í samfélaginu og endurspeglun í stjórn og aðkomu að sveitarfélaginu er ekki í takt við fjölda þeirra íbúa sem teljast til nýbúa eða erlendra. Í þeirri viðleytni að efla þann hluta íbúa höfum við tekið fegins hendi átaki sem ber yfirskriftina Gefum íslensku séns. Áhugi og árangur af átakinu er eftirtektarverður og ávinningur, ef til tekst, er langtum verðmætari en tilkostnaður og fyrirhöfn. Það er mikill mannauður í fólki sem til okkar flytur og ættum við að þiggja þann mannauð með þökkum, samfélaginu og okkur öllum til heilla. Og um leið, vonandi fylgir lífsfylling og hagsæld fyrir þá sem læra íslensku, þurfum við að gefa íslensku séns, í stað þess að grípa til enskunnar, hvers tungumáls kannski hvorugur kann góð skil á. Það afhjúpar okkur sem vonda samfélagskennara og hjálpar lítið við skilning á íslensku sé enska sífellt notuð. Höfundur er sveitarstjóri Súðavíkurhrepps. Grein þessi er liður í greinaröð á vegum Gefum íslensku séns – íslenskuvænt samfélag rituðum af fólki sem lætur sig íslenskuna varða og vill bjóða fólk sem hingað flyst velkomið í íslenskt (mál)samfélag með íslenskuna og brosið að vopni.
Skoðun Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Af hverju ég styð Samfylkinguna – og Hannes Sigurbjörn Jónsson Ásbjörn Þór Ásbjörnsson skrifar
Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar
Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar
Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar