„Ég held að þetta gleymist seint“

Í nýjasta, og jafnframt síðasta þætti Útkalls í umsjón Óttars Sveinssonar er rifjaður upp sá atburður þegar eldsvoði kom upp í þessu stærsta flutningaskipi Íslendinga, í fárviðri milli Íslands og Færeyja í október 2010. Minnstu munaði að þrjá menn tæki fyrir borð. Mennirnir stóðu með brunaslöngur á afturskipinu og voru að berjast við eld þegar stór alda skolaði einum þeirra út fyrir rekkverk í haugasjó. Þar hékk hann áður en hann gat togað sig aftur inn á þilfar.

Þátturinn var frumsýndur á Vísi síðastliðinn sunnudag og verður sýndur á Stöð 2 Vísi klukkan 20 í kvöld.

Taldi að hann væri að missa Goðafoss

Það tekur á Nikulás að segja frá eldsvoðanum í þættinum.

Eftir miðnætti hafði hann fyrst verið kallaður upp í brú út af fárviðrinu.

„Ég sá í bakglugganum að það birti upp. Svo tek ég eftir því að það stendur eldstrókur upp úr skorsteininum. Stuttu seinna var eins og stæði eldsprengja út um loftristarnar. Mér brá mjög. Fyrsta hugsunin var: „Gátu nú endalokin ekki verið betri en þetta.“

Já, varstu kominn þangað,“ spyr Óttar Sveinsson Nikulás um að hann teldi að hann væri að missa skipið.

„Já, við fyrstu sýn.“

Eftir þetta barðist áhöfnin við eldinn við verstu aðstæður, meðal annars með brunaslöngur úti á þilfari þar sem vart var stætt. Ölduhæðin var tólf metrar.

„Það vildi nú svo til að afleysingastýrimaðurinn sem var hjá okkur, annar stýrimaður, var fyrrverandi leiðbeinandi Slysavarnaskóla sjómanna, og starfandi þá, í fríi, sem slökkviliðsmaður í Reykjavík. Þannig að samkvæmt verkplani þá átti hann að vera uppi í brúartalstöð samkvæmt þessu neyðarplani okkar og yfirstýrimaður átti að stjórna aðgerðum á dekki. Ég breytti þessu plani, og sendi slökkviliðsmanninn niður, til að stjórna niðri, og hélt yfirstýrimanninum uppi, sem hafði kunnátta og getu á talstöðvarnar,“ rifjar Nikulás upp.

Í þættinum er einnig rætt við Einar Örn Jónsson. Hann var 2.stýrimaður í þessari ferð en starfaði sem slökkviliðsmaður í Reykjavík.

„Ég fer þarna niður, og á leiðinni niður kem ég við í einum klefa. Móðir mín var með mér, ég bankaði á hurðina hjá henni og sagði við hana að það væri kviknað í hjá okkur. Ég bað hana að vera rólega inni í herberginu, þangað til hún væri kölluð til. Svo held ég áfram niður og hitti strákana niðri. Við erum komnir saman við slökkvistöðina. Sem betur fer var búið að færa slökkvistöðina inn í skipið, í eldtraust rými. Við hjálpumst að við að græja okkur, klæða strákana í reykköfunartæki og í þann búnað sem við höfðum,“ rifjar Einar upp.

Við förum þarna aftur fyrir og sjáum að það logar bara allt þilið; þykkt stálið. Það er bjarmi á þilinu og það er mikill eldur inni í ketilhúsinu.

Glóbitarnir afmynduðust af hita

„Mannskapurinn bara fer samkvæmt plani að ráðast á eldinn. Það var náttúrulega olíueldur, það var bilun í katlinum og það fór rör, þannig að ketilinn fylltist af olíu. Það logaði allt ketilhúsið eins og það lagði sig,“ segir Nikulás og bætir við á öðrum stað:

„Hitinn var svo mikill að stálbitar í ketilhúsunum glóhitnuðu og afmynduðust af hita.“

Menn með brunaslöngur á afturþilfarinu voru nú í baráttu upp á líf og dauða við að halda sér um borð. Það munaði litlu að þrjá skipverja tæki fyrir borð eftir að skipið hafði misst ferð og fékk brotsjó inn á afturþilfarið. Svo mikill reykur var í vélarrúminu að aðalvélin missti afl.

„Ef við hefðum misst þessa menn í sjóinn hefðum við ekki getað gert neitt. Þeir hefðu bara farið,“ segir Nikulás jafnframt.

Einar Örn tók stjórnina við slökkvistörf sem stóðu yfir heila nótt.

„Ég man að ég stóð þarna og horfði upp í brimið. Ég er gamall björgunarsveitarmaður úr Ingólfi, og þar var málverk sem sýnir klær Ægis, öldur og klær. Ég eiginlega bara sá það fyrir mér,“ rifjar hann upp.

Vildu ekki þiggja áfallahjálp í fyrstu

Um síðir tókst áhöfninni með miklu snarræði og þrautseigju að bjarga eigin lífi og skipsins.

„Það var lán í óláninu að þetta gekk svona. Það er stundum eins og það sé þannig, þrátt fyrir skítaaðstæður, að þá leggst mönnum eitthvað til. Og menn gáfust ekkert upp, menn héldu andlitinu. Áhöfnin stóð sig mjög vel, og við allir. Það er lykilatriði við svona aðstæður,“ segir Einar.

Þá segir Nikulás:

„Það var ekki fyrr en um hádegið, frá því við slökktum eldinn, að þá vorum við að vinna í ketilhúsinu, og undirbúa, og bæði lensa sjó úr vélarrúmi, stýrisvélarúmi og ljósavélarúmi. Koma skikk á hlutina og undirbúa að geta haldið áfram. Það var ekki fyrr en um hádegið, sem að við náðum að taka rétta stefnu á Færeyjar.“

Áhöfninni var boðin áfallahjálp í Færeyjum.

„En við vorum kokhraustir og afþökkuðum það, við vildum enga áfallahjálp,“ segir Nikulás en bætir síðan við að þegar áhöfnin var komin til Danmerkur hafi áfallið fyrst dunið yfir.

„Og það fór svona misvel í menn. Þeir voru að upplifa það að þeir væru staddir í eldhafi, þeir voru að vakna á nóttunni og þeim leið verulega illa. Þegar við komum heim fékk öll áhöfnin áfallahjálp.“

Þessi atburður leiddi til þess sumir úr áhöfninni urðu ófærir um að halda áfram sjómennsku. Þeir treystu sér hreinlega ekki til að halda áfram að sigla. Atburðurinn sat í sálinni.

„Ég held að þetta gleymist seint,“ segir Einar í þættinum. 

„Þessir menn, sem sumir voru orðnir fullorðnir, þeir höfðu líka gamalt í farteskinu. Og þegar að menn lenda í svona erfiðum atvikum þá kemur það fram líka.“

Alla þætti Útkalls má nálgast á sjónvarpssíðu Vísis hér fyrir neðan.