Tröll­aukinn kór valtaði yfir pínu­lítinn píanó­leikara

Það er þekktur sálmur frá þrettándu öld eftir Jacopone da Todi. Ljóðið hefur verið tónsett af allmörgum tónskáldum á borð við Palestrina, Haydn, Gounod, Penderecki, Poulenc, Szymanowski, Verdi og Arvo Pärt. Meira að segja franska svartmetalbandið Anorexia Nervosa hefur samið tónlist við Stabat mater.

Þjáningar Maríu meyjar

Í Langholtskirkju á sunnudagskvöldið mátti heyra enn eina útgáfuna af sálminum. Hún var eftir tékkneska tónskáldið Antonin Dvorák. Hann samdi verkið eftir að hafa misst dóttur sína. Ljóðið fjallar um ímyndaðar þjáningar Maríu meyjar þar sem hún stendur við krossinn á föstudaginn langa. Fyrsta útgáfan var fyrir blandaðan kór, fjóra einsöngvara og píanó. Þegar Dvorák svo missti tvö önnur börn sín bætti hann við verkið og skrifaði það líka fyrir sinfóníuhljómsveit. Það er þekktasta útgáfan og sú sem er langoftast flutt.

Falleg en vandmeðfarin tónlist

Tónlistin er í sjálfu sér falleg, myrk vissulega en líka sigri hrósandi. Ég hef heyrt fínar upptökur af píanóútgáfunni. Til dæmis er ein góð með píanóleikaranum Brigitte Engerer, sem kom einu sinni hingað til lands og spilaði með Sinfóníuhljómsveit Íslands. Á upptökunni, sem er á Spotify, syngur kammerkórinn Accentus með Engerer og blandast kór og og píanó einkar vel saman. Því var ekki að heilsa á tónleikunum á sunnudagskvöldið. Söngsveitin Fílharmónía söng með píanóleikaranum Elenu Postumi undir stjórn Magnúsar Ragnarssonar. Þar var fátt eins og það átti að vera.

Kórinn alltof stór

Söngsveitin var einfaldlega alltof stór fyrir tónsmíð þar sem píanóleikari þarf að vera í hlutverki heillar sinfóníuhljómsveitar. Kammerkórinn Accentus samanstendur t.d. af 32 einstaklingum, en Söngsveitin telur hátt í 70 manns. Á tónleikunum var því ekkert jafnvægi á milli píanistans og kórsins, sem valtaði yfir hann aftur og aftur. Og það þrátt fyrir að Elena Postumi legði sig alla fram og spilaði af fagmennsku og vandvirkni.

Einsöngurinn blandaðist illa saman

Inn á milli komu kaflar þar sem einsöngvararnir sungu, einn eða tveir í einu, bara með píanóleikaranum, án kórsins. Það kom auðvitað miklu betur út, en dugði ekki til. Enginn heillegur þráður var í tónlistarflutningnum, þar sem hann slitnaði alltaf í yfirgengilegum kórköflunum. Stóra myndin var því bjöguð og skringileg og tónlistin náði aldrei flugi.

Einsöngvararnir voru Hallveig Rúnarsdóttir, Hildigunnur Einarsdóttir, Gissur Páll Gissurarson og Oddur Arnþór Jónsson. Raddir þeirra blönduðust undarlega saman. Konurnar voru hálfvandræðalegar, eins og þeim liði illa að vera að standa í þessu yfirleitt. Hallveig virkaði skjálfrödduð en Hildigunnur var öruggari, söngur hennar hitti þó aldrei í mark. Oddur var meira sannfærandi og túlkaði sína rullu með viðeigandi krafti. Gissur var hins vegar út úr kú, því hann söng allt í einskonar ítölskum óperustíl. Það passaði engan veginn og var hálf afkáralegt.

Kórinn góður í sjálfu sér

Þetta er synd, því Söngsveitin söng í sjálfu sér prýðilega. Kórsöngurinn var hreinn og heildarhljómurinn var þéttur og voldugur. Hann kom einkar vel út í fyrra verki kvöldsins. Það var reyndar örstutt, Þögul nótt eftir úkraínska tónskáldið Natalíu Tsupryk, hugleiðingu um stríðið þar í landi. Tónlistin hverfðist um einn tón og var hugleiðslukennd og þrungin sársauka. Flutningurinn var frábær; meira svona hefði vel mátt vera á dagskránni um kvöldið.

Niðurstaða: Þrátt fyrir flottan kórsöng og fínan píanóleik var tónblöndunin ómöguleg og því voru tónleikarnir fremur mislukkaðir.