Takk, Kristinn Jón Kaldal skrifar 7. júní 2024 17:01 Kristinn H. Gunnarsson, núverandi ritstjóri héraðsfréttamiðilsins BB, en sat áður á Alþingi fyrir Alþýðubandalagið, Framsóknarflokkinn, Frjálslynda flokkinn og utan flokka á þingferli sínum, benti á ýmis ósómamál sem tengjast sjókvíaeldi á laxi í aðsendri grein hér á Vísi í vikunni. Þetta var þarft verk hjá Kristni en sá galli er á grein hans að heimildir fyrir sumu sem þar kemur fram hafa skolast aðeins til. Þar sem Kristinn, af kunnri hófstillingu sinni, nefnir nafn mitt í greininni er rétt og skylt að ég taki við keflinu og rifji upp bakgrunn þeirra mála sem hann nefnir. Eyðileggja vegi í veldisvexti Kristinn bendir meðal annars á skelfilegt ástand vega á Vestfjörðum. Í vor hefur Vegagerðin verið að fjarlægja bundið slitlag af vegum á sunnanverðum Vestfjörðum og breyta í malarvegi. Í frétt á vef RÚV um þetta mál nefndi svæðisstjóri Vegagerðarinnar sérstaklega þungaflutninga með sjókvíaeldislax sem ástæðu fyrir þessu afleita ástandi á svæðinu. Útskýrði hann að einn hlaðinn flutningabíll slíti vegum á við 10.000 fólksbíla. Þessir bílar eyðileggja vegi sem sagt í veldisvexti miðað við þyngd. Í fréttum RÚV kom líka fram að fyrir tveimur árum þurfti að endurbyggja fimm kílómetra vegkafla um Mikladal, milli Patreksfjarðar og Tálknafjarðar, eftir að vegurinn hrundi. Akkúrat á þessum kafla eru gríðarlegir þungaflutningar með sjókvíaeldislax. Sagði svæðisstjórinn að endurbygging vegarins um Mikladal hefði tekið stóran hluta af fjármagni til styrkingarverkefna á Vesturlandi og Vestfjörðum á síðustu tveimur árum. Þessu til viðbótar hefur kostnaður við holufyllingar á Vestfjörðum fimmfaldast á síðustu árum, en á því tímabili hefur framleiðsla á sjókvíaeldislaxi þrettánfaldast á svæðinu. Í fyrra óku að meðaltali hvern einasta dag 3,8 fullfermdir þungaflutningabílar með sjókvíaeldislax um vegi Vestfjarða. Það er á við umferð 13,9 milljón fólksbíla á ári. Auðvitað eyðileggur slík umferð þjóðvegakerfið. Það væri fásinna að taka ekki með í dæmið við kostnað þjóðfélagsins af sjókvíaeldinu þær gríðarlegu skemmdir sem þungaflutningar einkafyrirtækja valda á vegum fyrir vestan. Vegir sem ætlaðir eru til þungaflutninga af þessu umfangi, þurfa bæði betri undirbyggingu og betra slitlag. Að byggja vegi fyrir slíka bíla kostar gríðarlegar upphæðir. Örugglega mun hærri en takmarkað auðlindagjald sem sjókvíaeldisfyrirtækin greiða nú í ríkissjóð. Þangað hefur aðeins eitt sjókvíeldisfyrirtæki greitt tekjuskatt (og það aðeins tvisvar sinnum) frá árinu 2007 þegar elsta fyrirtækið í þessum iðnaði var stofnað. Sveitarfélögin höfðuðu mál Kristinn bendir réttilega á að í grein sem kom frá okkur í Íslenska náttúruverndarsjóðnum í maí var ranglega haldið fram að sjókvíaeldisfyrirtækin hafi farið í mál við sveitarfélög vegna þess að þau tíma ekki að borga hafnargjöld eftir verðskrá. Hið rétta er að það voru sveitarfélögin sem fóru í mál við sjókvíeldisfyrirtækin vegna þess að þau tíma ekki að borga hafnargjöld eftir verðskrá. Við þökkum Kristni fyrir ábendinguna. Forvitnileg hlið á því máli er að héraðsdómur Vestfjarða úrskurðaði Arnalaxi í vil. Samkvæmt niðurstöðu dómsins telst eldisfiskur ekki sjávarafli og því er ekki lagastoð fyrir álagningu aflagjalds af fiski sem landað er úr sjókvíaeldi. Á því atriði hvíldi meðal annars vörn Arnarlax. Forsvarsfólki Vesturbyggðar var eðlilega brugðið. Sveitarfélagið hefur skuldsett sig verulega til að bæta hafnaraðstöðuna í þágu sjókvíaeldisins. „Við vonumst til þess að þegar við áfrýjum þessu til Landsréttar að niðurstöðunni verði hnekkt. En ef niðurstaðan verður með sambærilegum hætti hefur þetta þannig áhrif á helstu tekjur sveitarfélagsins af fiskeldi verða engar,“ sagði Þórdís Sif Sigurðardóttir þáverandi bæjarstjóri Vesturbyggðar. Fólkið í ráðuneytinu Í grein sinni nefnir Kristinn umræður um hversu skynsamlegt það er að fela fyrrum starfsfólki Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS), nú starfsfólki ráðuneytisins, að semja frumvarp um lagareldi. Kristni virðist finnast sú umræða ósanngjörn og jafnvel standa í þeirri trú að hún sé aðeins komin frá okkur í Íslenska náttúruverndarsjóðnum. Svo er þó ekki. Í skýrslu ríkisendurskoðanda um sjókvíaeldi á Íslandi, sem kom út 2023, var vakin athygli á því að starfsmaður ráðgjafarfyrirtækis í eigu stjórnarformanns Arnarlax vann samhliða fyrir atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytið að því að undirbúa ný lög um fiskeldi sem samþykkt voru árið 2019. Fjölmiðlar hafa líka sagt ítarlega frá því að skrifstofustjóri sem stýrði sviði fiskeldis í ráðuneytinu var í margs konar samskiptum við ráðgjafa hjá Arnarlaxi í aðdraganda setningar lagasetningarinnar 2019. Var sá ráðgjafi Arnarlax einmitt fyrrum starfsmaður í ráðuneytinu. Fékk hann meðal annars send drög að reglugerð um fiskeldi frá skrifstofustjóranum nokkrum mánuðum áður en þau voru birt opinberlega. Þessi sami skrifstofustjóri sá svo til þess að tilkynningu um birtingu laganna í Stjórnartíðindum var seinkað og þar með gildistöku þeirra. Þetta varð til þess að sjókvíaeldisfyrirtækin Arctic Sea Farm, Arnarlax og Fiskeldi Austfjarða, náðu að skila inn gögnum tengdum leyfisumsóknum áður en nýju lögin tóku gildi og tryggðu þannig að umsóknirnar voru afgreiddar á grunni eldri laga. Var eftir miklu að slægjast því með þessu losnuðu þau við að keppa um leyfin í útboðum einsog nýju lögin kváðu á um. Í sjókvíaeldisskýrslu Ríkisendurskoðunar var fjallað um þetta mál embættismannsins: „Ríkisendurskoðun telur alvarlegt að birtingu laganna hafi verið frestað með þeim hætti sem raun ber vitni. Umrædd töf var til þess fallin að grafa undan tiltrú almennings og annarra hagsmunaaðila á að jafnræðis og gagnsæis væri gætt af hálfu stjórnvalda.“ Umræða um hversu óheppilegt er að fólk fari úr starfi hjá sérhagsmunagæslusamtökum í vinnu fyrir opinberar stofnanir sem eiga að gæta hagsmuna almennings gagnvart sömu samtökum, er ekki uppfinning okkar hjá Íslenska náttúruverndarsjóðnum. Því miður virðist það hafa aftur gerst, rétt einsog 2019, að vinnan við hið skelfilega lagareldisfrumvarp, sem Alþingi hefur nú til meðferðar, hafi fyrst og fremst mótast af hag fyrirtækjanna fremur en almennings, náttúru og lífríki Íslands. Um það þarf auðvitað að ræða. Höfundur er talsmaður Íslenska nátturuverndarsjóðsins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jón Kaldal Sjókvíaeldi Mest lesið Skaðinn í leyndri meðferð á heimilum Matthildur Björnsdóttir Skoðun 3.200 aumingjar (mín skoðun) Ole Anton Bieltvedt Skoðun Um vanda stúlkna í skólum Ragnar Þór Pétursson Skoðun Af glyðrugangi eftirlitsstofnana Ester Hilmarsdóttir Skoðun Það er hægt Ragna Sigurðardóttir Skoðun Linnulaus þjáning íbúa á Gaza Hrafnhildur Sverrisdóttir Skoðun Svifhrifavaldar Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Snjallsímar og geðveiki meðal barna og unglinga Atli Harðarson Skoðun Halldór 13.07.2024 Halldór Baldursson Halldór Tilfinningalegur athyglisbrestur og heilbrigt tilfinningalíf Jón Þór Ólafsson Skoðun Skoðun Skoðun Skaðinn í leyndri meðferð á heimilum Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Af glyðrugangi eftirlitsstofnana Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Linnulaus þjáning íbúa á Gaza Hrafnhildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Munurinn á þjóðerniskennd versus sálernis þarfar upplifun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Verða rangfærslur að sannleika, ef þær eru endurteknar nógu oft!? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Svifhrifavaldar Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Forseti ÍSÍ hvattur til að hefja tiltektina í eigin starfsemi Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Hvernig og hvenær en ekki hvort Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Það er víst hægt að semja um aðildarskilmála! Mörg dæmi sanna það! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Orðatónar: Aukinn orðaforði og lesskilningur barna með íslenskri tónlist Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tilfinningalegur athyglisbrestur og heilbrigt tilfinningalíf Jón Þór Ólafsson skrifar Skoðun Reglurnar eru óumsemjanlegar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 3.200 aumingjar (mín skoðun) Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ber endurhæfing ávöxt? skrifar Skoðun Heimur á heljarþröm skrifar Skoðun Foreldrar á 4. vaktinni Sara Rós Kristinsdóttir,Lóa Ólafsdóttir skrifar Skoðun Norður-Kórea er víða Ingvar Smári Birgisson skrifar Skoðun Það getur verið gott að búa til steind Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Uppskeruhátíð öldrunarfræða á Norðurlöndum Sirrý Sif Sigurlaugardóttir skrifar Skoðun Gullverðlaun í mengun Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Gen og glæpir Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun 10 tæknilegir yfirburðir rafbíla Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Um vanda stúlkna í skólum Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Land, borgir og samgöngur Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Coda Terminal: Verndum náttúru, umhverfi og leiðréttum mýtur Edda Sif Aradóttir skrifar Skoðun Kveikjum áhugann – Kveikjum neistann Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Mega bara íslenskir karlmenn nauðga konum á Íslandi? Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ekki gera þessi mistök í sumarfríinu! Ólafía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Þau vilja ekki leysa vandann Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Mengum minna Ólafur Teitur Guðnason skrifar Sjá meira
Kristinn H. Gunnarsson, núverandi ritstjóri héraðsfréttamiðilsins BB, en sat áður á Alþingi fyrir Alþýðubandalagið, Framsóknarflokkinn, Frjálslynda flokkinn og utan flokka á þingferli sínum, benti á ýmis ósómamál sem tengjast sjókvíaeldi á laxi í aðsendri grein hér á Vísi í vikunni. Þetta var þarft verk hjá Kristni en sá galli er á grein hans að heimildir fyrir sumu sem þar kemur fram hafa skolast aðeins til. Þar sem Kristinn, af kunnri hófstillingu sinni, nefnir nafn mitt í greininni er rétt og skylt að ég taki við keflinu og rifji upp bakgrunn þeirra mála sem hann nefnir. Eyðileggja vegi í veldisvexti Kristinn bendir meðal annars á skelfilegt ástand vega á Vestfjörðum. Í vor hefur Vegagerðin verið að fjarlægja bundið slitlag af vegum á sunnanverðum Vestfjörðum og breyta í malarvegi. Í frétt á vef RÚV um þetta mál nefndi svæðisstjóri Vegagerðarinnar sérstaklega þungaflutninga með sjókvíaeldislax sem ástæðu fyrir þessu afleita ástandi á svæðinu. Útskýrði hann að einn hlaðinn flutningabíll slíti vegum á við 10.000 fólksbíla. Þessir bílar eyðileggja vegi sem sagt í veldisvexti miðað við þyngd. Í fréttum RÚV kom líka fram að fyrir tveimur árum þurfti að endurbyggja fimm kílómetra vegkafla um Mikladal, milli Patreksfjarðar og Tálknafjarðar, eftir að vegurinn hrundi. Akkúrat á þessum kafla eru gríðarlegir þungaflutningar með sjókvíaeldislax. Sagði svæðisstjórinn að endurbygging vegarins um Mikladal hefði tekið stóran hluta af fjármagni til styrkingarverkefna á Vesturlandi og Vestfjörðum á síðustu tveimur árum. Þessu til viðbótar hefur kostnaður við holufyllingar á Vestfjörðum fimmfaldast á síðustu árum, en á því tímabili hefur framleiðsla á sjókvíaeldislaxi þrettánfaldast á svæðinu. Í fyrra óku að meðaltali hvern einasta dag 3,8 fullfermdir þungaflutningabílar með sjókvíaeldislax um vegi Vestfjarða. Það er á við umferð 13,9 milljón fólksbíla á ári. Auðvitað eyðileggur slík umferð þjóðvegakerfið. Það væri fásinna að taka ekki með í dæmið við kostnað þjóðfélagsins af sjókvíaeldinu þær gríðarlegu skemmdir sem þungaflutningar einkafyrirtækja valda á vegum fyrir vestan. Vegir sem ætlaðir eru til þungaflutninga af þessu umfangi, þurfa bæði betri undirbyggingu og betra slitlag. Að byggja vegi fyrir slíka bíla kostar gríðarlegar upphæðir. Örugglega mun hærri en takmarkað auðlindagjald sem sjókvíaeldisfyrirtækin greiða nú í ríkissjóð. Þangað hefur aðeins eitt sjókvíeldisfyrirtæki greitt tekjuskatt (og það aðeins tvisvar sinnum) frá árinu 2007 þegar elsta fyrirtækið í þessum iðnaði var stofnað. Sveitarfélögin höfðuðu mál Kristinn bendir réttilega á að í grein sem kom frá okkur í Íslenska náttúruverndarsjóðnum í maí var ranglega haldið fram að sjókvíaeldisfyrirtækin hafi farið í mál við sveitarfélög vegna þess að þau tíma ekki að borga hafnargjöld eftir verðskrá. Hið rétta er að það voru sveitarfélögin sem fóru í mál við sjókvíeldisfyrirtækin vegna þess að þau tíma ekki að borga hafnargjöld eftir verðskrá. Við þökkum Kristni fyrir ábendinguna. Forvitnileg hlið á því máli er að héraðsdómur Vestfjarða úrskurðaði Arnalaxi í vil. Samkvæmt niðurstöðu dómsins telst eldisfiskur ekki sjávarafli og því er ekki lagastoð fyrir álagningu aflagjalds af fiski sem landað er úr sjókvíaeldi. Á því atriði hvíldi meðal annars vörn Arnarlax. Forsvarsfólki Vesturbyggðar var eðlilega brugðið. Sveitarfélagið hefur skuldsett sig verulega til að bæta hafnaraðstöðuna í þágu sjókvíaeldisins. „Við vonumst til þess að þegar við áfrýjum þessu til Landsréttar að niðurstöðunni verði hnekkt. En ef niðurstaðan verður með sambærilegum hætti hefur þetta þannig áhrif á helstu tekjur sveitarfélagsins af fiskeldi verða engar,“ sagði Þórdís Sif Sigurðardóttir þáverandi bæjarstjóri Vesturbyggðar. Fólkið í ráðuneytinu Í grein sinni nefnir Kristinn umræður um hversu skynsamlegt það er að fela fyrrum starfsfólki Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS), nú starfsfólki ráðuneytisins, að semja frumvarp um lagareldi. Kristni virðist finnast sú umræða ósanngjörn og jafnvel standa í þeirri trú að hún sé aðeins komin frá okkur í Íslenska náttúruverndarsjóðnum. Svo er þó ekki. Í skýrslu ríkisendurskoðanda um sjókvíaeldi á Íslandi, sem kom út 2023, var vakin athygli á því að starfsmaður ráðgjafarfyrirtækis í eigu stjórnarformanns Arnarlax vann samhliða fyrir atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytið að því að undirbúa ný lög um fiskeldi sem samþykkt voru árið 2019. Fjölmiðlar hafa líka sagt ítarlega frá því að skrifstofustjóri sem stýrði sviði fiskeldis í ráðuneytinu var í margs konar samskiptum við ráðgjafa hjá Arnarlaxi í aðdraganda setningar lagasetningarinnar 2019. Var sá ráðgjafi Arnarlax einmitt fyrrum starfsmaður í ráðuneytinu. Fékk hann meðal annars send drög að reglugerð um fiskeldi frá skrifstofustjóranum nokkrum mánuðum áður en þau voru birt opinberlega. Þessi sami skrifstofustjóri sá svo til þess að tilkynningu um birtingu laganna í Stjórnartíðindum var seinkað og þar með gildistöku þeirra. Þetta varð til þess að sjókvíaeldisfyrirtækin Arctic Sea Farm, Arnarlax og Fiskeldi Austfjarða, náðu að skila inn gögnum tengdum leyfisumsóknum áður en nýju lögin tóku gildi og tryggðu þannig að umsóknirnar voru afgreiddar á grunni eldri laga. Var eftir miklu að slægjast því með þessu losnuðu þau við að keppa um leyfin í útboðum einsog nýju lögin kváðu á um. Í sjókvíaeldisskýrslu Ríkisendurskoðunar var fjallað um þetta mál embættismannsins: „Ríkisendurskoðun telur alvarlegt að birtingu laganna hafi verið frestað með þeim hætti sem raun ber vitni. Umrædd töf var til þess fallin að grafa undan tiltrú almennings og annarra hagsmunaaðila á að jafnræðis og gagnsæis væri gætt af hálfu stjórnvalda.“ Umræða um hversu óheppilegt er að fólk fari úr starfi hjá sérhagsmunagæslusamtökum í vinnu fyrir opinberar stofnanir sem eiga að gæta hagsmuna almennings gagnvart sömu samtökum, er ekki uppfinning okkar hjá Íslenska náttúruverndarsjóðnum. Því miður virðist það hafa aftur gerst, rétt einsog 2019, að vinnan við hið skelfilega lagareldisfrumvarp, sem Alþingi hefur nú til meðferðar, hafi fyrst og fremst mótast af hag fyrirtækjanna fremur en almennings, náttúru og lífríki Íslands. Um það þarf auðvitað að ræða. Höfundur er talsmaður Íslenska nátturuverndarsjóðsins.
Skoðun Verða rangfærslur að sannleika, ef þær eru endurteknar nógu oft!? Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Forseti ÍSÍ hvattur til að hefja tiltektina í eigin starfsemi Sigurður G. Guðjónsson skrifar
Skoðun Það er víst hægt að semja um aðildarskilmála! Mörg dæmi sanna það! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Orðatónar: Aukinn orðaforði og lesskilningur barna með íslenskri tónlist Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar