„Við höfum hjá Reykjavíkurborg, í tengslum við Viku 6, þá bæði bjóðum við upp á fræðslu um af hverju smokkurinn er mikilvægur en líka hvernig á að nota smokkinn. Við sendum öllum nemendum í 10. Bekk alltaf smokk í Viku 6,“ segir Kolbrún Hrund.
Auk þess geti nemendur í grunnskóla alltaf nálgast smokka ókeypis í félagsmiðstöðinni sinni.
Geyma smokkinn í vasanum
Kolbrún segir samt miklu færri stunda kynlíf í 10. bekk en til dæmis í framhaldsskóla. Vandamálið sé að þar sé ekki fræðsla og lítið aðgengi að smokkum.
„Í rauninni eru krakkarnir svolítið að stíga sín fyrstu skref kynferðislega með öðrum á framhaldsskóla aldri og þar er lítið sem grípur þau. Þar vantar alveg kynfræðsluna og vantar aðgengi að smokkum. Það sem við höfum haft áhyggjur af er að í samtölum við unga fólkið okkar sem er farið að hafa samfarir eða stunda kynlíf með öðrum er að þó svo að þau séu með smokk eru þau ekki að nota hann. Þau eru stundum að segja okkur frá því að hann sé í vasanum en sé ekki tekinn upp þó þau séu að fara að stunda samfarir eða einhvers konar kynmök.“
Hún segir þetta verulegt áhyggjuefni.
„Það er þessi mýta að hann sé ekki sexí, að hann sé óþægilegur og að kynlífið sé ekki eins gott fyrir vikið. Ég held að það sé klárlega kominn tími á svona smokkaherferð eins og var hérna um árið. Samfélagslega herferð þar sem við tölum smokkinn upp.“
Hún segir nauðsynlegt að tryggja aðgengi og að þau noti hann, en líka að þau vilji nota hann.
„Það er miklu, miklu betra að nota smokk en að nota kynsjúkdóm, til dæmis.“
Dýrt að fá kynsjúkdóm
Pakki með tíu smokkum kostar allt frá 600 krónum í lágvöruverslun en um þúsund til 1.500 í apóteki. Smokkar eru fáanlegir í öllum helstu matvöruverslunum, apótekum og víðar.
„Ef þú átt peninginn ekki til þá auðvitað er þetta dýrt og það hafa ekki allir tök á því. En það er dýrt að fá kynsjúkdóm þannig kannski ættu ráðuneytin að taka sig saman og taka af kostnað af smokkum þannig þeir séu gjaldfrjálsir fyrir fólk á sama tíma og við förum að festa kynfræðsluna betur í sessi.“
Hún segir það skjóta skökku við að grunnskólanemendur hafi greitt aðgengi að smokkum en ekki ungt fólk á framhaldsskóla- og háskólaaldri.
Þörf á smokkaátaki
Hún segir að smokkar séu aðgengilegir gjaldfrjálsir til dæmis í Blush en að þeir ættu að vera aðgengilegir og gjaldfrjálsir víðar fyrir ungt fólk. Þá eigi það heldur ekki að vera tabú að nálgast þá.
„Þetta er bara eitthvað sem þau ættu ekki að þurfa að hafa ótrúlega mikið fyrir að verða sér úti um. Þetta ætti bara að vera aðgengilegt finnst mér. Svo er það bara að hvetja þau til þess að nota smokk og brjóta þessa mýtu að smokkar séu ekki sexí. Ég held að það sé löngu kominn tími á að við förum í smokkaátak á Íslandi. Við höfum áhyggjur af þessum tölum um kynsjúkdómasmit og við getum gert betur og við ættum að gera það.“
Hún segir þetta hafa verið gert að markmiði hjá Reykjavíkurborg að gera smokka aðgengilega í félagsmiðstöðvum. Það hafi verið stórt og mikilvægt skref. Á sama tíma hafi tíðavörur einnig verið gerðar aðgengilegar.
„Þetta eru hlutir sem skipta máli og ég skil ekki af hverju ríki og ráðuneytin gera ekki það sama fyrir framhaldsskólanemendur því það eru þau sem eru að stíga sin fyrstu skref kynferðislega miklu frekar.“
