10 tæknilegir yfirburðir rafbíla Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar 11. júlí 2024 16:01 Hátt verð og lítil drægni hefur hingað til yfirgnæft samanburðinn á rafbílum og hefðbundnum olíudrifnum bílum. Þessi stóru vígi eru hinsvegar að molna með snarlækkandi rafhlöðuverði, aukinni drægni á nýjum rafbílum sem og sístækkandi hleðsluinnviðum. Það er því tímabært að ræða raunverulega yfirburði rafbíla sem samgöngutækni. Hér verða listaðir 10 þættir sem endurspegla þessa tæknilegu yfirburði. Allar skoðanir eru góðar og gildar en hér er hinsvegar verið að lista staðreyndir hvort sem fólki líkar betur eða verr. 1 Orkunýtni Algert lykilatriði varðandi kosti rafbíla, sem er alltof sjaldan haldið á lofti. Málið er afar einfalt, engin bifreiðatækni hefur betri orkunýtni. Rafbíll þarf aðeins þriðjung eða fjórðung af þeirri orku sem sprengihreyfillinn þarf til að komast sömu vegalengd. Heimurinn þarf sem sagt miklu minna af orku til að knýja samgöngur þegar þær verða rafvæddar. Þetta er ekki bara minni orkunotkun heldur líka sveigjanlegri þegar kemur að uppruna. Bensín – og dísilbílar eru háðir orku úr olíu en raforkan í rafbíl getur hinsvegar komið frá hvaða frumorku sem er. Þetta getur vindur, vatnsafl, sól, jarðvarmi, kjarnorka, lífmassi o.s.frv. Þetta þýðir að þjóðir heims hafa jafnari möguleika í framtíðinni á að knýja eigin samgöngur í stað einokunarstöðu örfárra olíuframleiðsluríkja í dag. 2 Minna viðhald Rafmótorinn er einfaldlega miklu einfaldari en sprengihreyfillinn. Íhlutir sem þarf að viðhalda eða skipta út í bensínvél eru eitthvað í kringum 200 á meðan rafbílamótorinn hefur um 20. Þegar 10 algengustu vélabilanir í bílum eru skoðaðar kemur í ljós að ekkert af því sem þar er að bila er hreinlega til staðar í rafbílum. Viðhaldskostnaður rafbíla er því talsvert minni. Dæmi um einfalt og reglubundið viðhald eru olíuskipti eða smurning sem er nauðsynlegt öllum olíudrifnum bílum og kostar sitt. Einnig vita allir sem keyrt hafa rafbíl að bremsunotkun er mun minni. Ástæðan er auðvitað mótorbremsan sem nýtt er til að endurhlaða rafhlöðuna svo orka fari ekki til spillis. Þetta eykur endingu bremsuklossa og minnkar sót sem bremsuklossa sliti fylgir. Svo má benda á til gamans að ólíkt því sem sumir halda þá er það tölfræðileg staðreynd að rafbílar eru margfalt ólíklegri til að verða eldi að bráð en brunahreyfilsbílar. 3 Hröðun Rafbíllinn er að mörgu leyti skemmtilegri bíll þar sem hröðunin er miklu meiri. Það er ekkert sprengihlé í toginu á rafbíl og minnstu rafbíladósir geta auðveldlega stungið stærstu bensínknúnu kraftatröll af á fyrstu metrunum. Hámarkshraði hér á landi er hvergi meira en 90km/klst. þannig að hröðun er í raun miklu betri mælikvarði á skemmtanagildi bíla en hraði og þar eru yfirburðir rafbíla ótvíræðir. 4 Engin mengun Það er að koma betur og betur ljós að fjöldi fólks verður fyrir óbætanlegum heilsubresti vegna mengunar frá bílum. NOx, VOCs og sótmengun frá bílum eru víða lífshættulegur vandi. Það vill svo skemmtilega til að rafbílar eru ekki með púströr og því alveg lausir við slíka mengun. 5 Kolefnislaus akstur Við glímum við loftlagsbreytingar vegna kolefnis sem við m.a. brennum í formi olíu í bílum. Þó svo að rafbílinn fæðist með örlítið stærra kolefnisspor vegna framleiðslu rafhlöðunnar þá er heildarumhverfisávinningurinn, á líftíma rafbílsins, algerlega ótvíræður. Kolefnissporið er aðeins misjafnt eftir raforkukerfum en hvergi er enginn heildarávinningur af rafbílum. Auk þess eru raforkukerfi sífellt að verða hreinni með auknu hlutfalli endurnýjanlegrar orku. 6 Minni hávaði Hávaðamengun er vanmetinn stressvaldur í borgum heims. Stundum þarf þögnina til að fólk átti sig hversu umferðarhávaðinn er í raun mikill. Það er öruggt að margur íbúinn í miðbæjum stórborga vildi óska að næturferðir með fólk eða vörur væru frekar drifnar af hávaðaminni rafbílum. Rafbílar eru talsvert hljóðlátari en sprengihreyfilsbílar. 7 Innanrýmishitun Með öllum nýjum rafbílum fylgir ókeypis bílskúrs-ígildi. Já bílskúr, því að mestu gæðin við bílskúr er að koma í heitan bíl á veturna og losna við að skafa rúður. Vissulega er hægt að kaupa sérstakan, rándýran og mengandi fjarstartbúnað á bensín- og dísilbíla en hann er hreinlega innfalinn í nýjum rafbílum. Það er því alltaf hægt að koma í funheitan rafbíl með snjólausar rúður og það er meira segja hægt að taka „bílskúrinn“ með sér ef hleðslustæði eru til staðar á vinnustöðum. Talandi um innanrými þá er vert að benda á að innanrými er almennt rýmra í rafbílum þar sem rafhlaða er í gólfinu og allir vélarhlutar umfangsminni. Þetta þýðir að jafnaði er rýmra um farþega í rafbílum en sambærilegum bensín- og dísilbílum. 8 Heimahleðsla Það tekur vissulega lengri tíma að fylla á rafbíl en bensínbíl en hinsvegar hafa rafbílar þann tæknilega kost að geta hlaðið heima. Yfirgnæfandi hluti hleðslu fer fram heima eða á vinnustöðum þegar bílnum er hvort sem er lagt og fólk er að gera eitthvað annað á meðan. Það er afar sjaldgæft að fólk hafi heimabensínsstöðvar sem þýðir að þú þarft sérstaklega að sækja þá þjónustu. Flestir rafbílaeigendur búa við þann lúxus að koma að bílum sínum full- eða nægjanlega hlöðnum að morgni og þurfa ekkert að hafa fyrir því að sækja orkuöflun sérstaklega nema í einstaka langferðum. Víða um heim eru íbúðareigendur að setja upp eigin orkuframleiðslu með sólarsellum á íbúðarhús og framleiða þannig eigin orku á rafbíla sína. Það eru hinsvegar afskaplega fáir að framleiða eigið bensín á sína bíla. 9 Orkugeymsla Rafbílar hafa mikla framtíðarmöguleika til að styðja við raforkukerfi landa, annaðhvort sem orkugeymsla eða varafl. Þegar rafbílar verða í tugmilljónavís tengdir raforkukerfinu, þá má nota þá til að geyma umframorku frá óreglulegum orkugjöfum eins og sól og vindi og stillt þannig betur af framboð og eftirspurn. Rafhlöður í rafbílum gætu líka mætt tímabundnu toppálagi í stað þess að ræsa eitthvað orkuver fyrir smá innskot. Hér heima mætti hugsa sér sviðsmynd þar sem rafmagn fer í óviðri og í stað þess að senda viðgerðamenn í veðurofsann, þá getur rafbíllinn mætt grunnþörfum heimilis þar til lægir. Með mörgum rafbílum er hægt að tengja allskonar raftæki við bílinn þegar hann er stopp t.d. helt upp á kaffi, eða unnið í tölvu í útilegunni. 10 Sjálfkeyrandi Nú erum við komin að aukaatriði sem framtíðin verður að skera úr um hversu umfangsmikilverður. Sjálfkeyrandi bílar framtíðarinnar verða rafbílar en ekki bensín- eða dísilbílar. Tilraunir bílaframleiðanda með sjálfkeyrandi bíla snúast nær eingöngu um rafbíla. Ástæðan er einföld, það er margfalt einfaldara fyrir tölvur að stjórna rafbíl en bensínbíl og auk þess er mun flóknara fyrir mannlausan bíl að taka olíu en hleðslu. Vissulega er óvissa hvenær sjálfakandi bílar verða í umferð en rekstrarkostnaður á mannlausum rafleigubíl er vissulega freistandi lítill. Framtíðin er skýr Í dag eru rafbílar bara brot af fólksbílaflota heimsins þó þeir séu nú samt um 50 milljónir talsins. Þó að rafbílainnleiðing hafi hikstað hér á landi í ár þá er það staðreynd að rafbílasala á heimsvísu er að aukast og hefur m.a. náð um 50% markaðshlutdeild í Kína sem er stærsti bílamarkaður heims. Flestir eru farnir að átta sig á að að olíuknúnir fólksbílar eru á líklega á útleið þar á meðal Alþjóða Orkumálastofnunin, IEA. Með sífellt nýjum og betri tegundum rafbíla mun innleiðingarhraðinn margfaldast og innan tíu ára mun olíunotkun ná endimörkum vaxtar að mati IEA. Er ekki kominn tími á að velja íslenska orku í samgöngur? Höfundur er sviðsstjóri hjá Orkustofnun. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigurður Ingi Friðleifsson Orkuskipti Mest lesið Fékk hann ekki minnisblaðið? Hjörtur J Guðmundsson Skoðun Háskólinn og rektorskjörið Gyða Margrét Pétursdóttir ,Þorgerður Jennýjardóttir Einarsdóttir Skoðun Betra og skilvirkara fjármálakerfi Benedikt Gíslason Skoðun Þegar heiftin nær tökum á hrútakofanum Heimir Már Pétursson Skoðun Áskorun til atvinnuvegaráðherra Björn Ólafsson Skoðun Geðræni sjúkdómurinn sem gleymist að tala um Stefán Guðbrandsson Skoðun Halldór 15.02.2025 Halldór Hvammsvirkjun – frumhlaup og gullhúðun Mörður Árnason Skoðun Sérlög til verndar innflytjendum? Margrét Ágústa Sigurðardóttir Skoðun Skattahækkanir, miðstýring og ESB-þráhyggja Anton Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Betra og skilvirkara fjármálakerfi Benedikt Gíslason skrifar Skoðun Háskólinn og rektorskjörið Gyða Margrét Pétursdóttir ,Þorgerður Jennýjardóttir Einarsdóttir skrifar Skoðun Fékk hann ekki minnisblaðið? Hjörtur J Guðmundsson skrifar Skoðun Áskorun til atvinnuvegaráðherra Björn Ólafsson skrifar Skoðun Skattahækkanir, miðstýring og ESB-þráhyggja Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Sérlög til verndar innflytjendum? Margrét Ágústa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Höldum yngri þingmönnum aðskildum frá hinum eldri ! Júlíus Valsson skrifar Skoðun Hvammsvirkjun – frumhlaup og gullhúðun Mörður Árnason skrifar Skoðun Geðræni sjúkdómurinn sem gleymist að tala um Stefán Guðbrandsson skrifar Skoðun Aukinn veikindaréttur – aukið jafnrétti kynjanna – fyrir félagsfólk VR Þorsteinn Skúli Sveinsson skrifar Skoðun Þegar heiftin nær tökum á hrútakofanum Heimir Már Pétursson skrifar Skoðun Verður dánaraðstoð leyfð í Danmörku í náinni framtíð? Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Flugvöllur okkar allra! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Svar við rangfærslum Félags atvinnurekenda um tollamál Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Við þurfum að ræða um Evrópusambandið Kristján Reykjalín Vigfússon skrifar Skoðun Sannleikurinn um undirbúning útlendingafrumvarpsins Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Hvernig bætum við stafræna umgjörð heilbrigðiskerfisins? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Þegar raunveruleikinn er forritaður Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvernig byggjum við framtíð matvælaiðnaðar á Íslandi? Oddur Már Gunnarsson,Salvör Jónsdóttir skrifar Skoðun Á Sjálfstæðisflokkurinn sér viðreisnar von? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Valentínus Árni Már Jensson skrifar Skoðun Velferð framar verðstöðugleika: Hvers vegna lífskjör ættu að vera aðalatriðið Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Barnavernd í brennidepli! Merki um öryggi – Signs of Safety Gyða Hjartardóttir skrifar Skoðun Kolbikasvört staða María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Faglegt og jákvætt sérfræðiálit Skipulagsstofnunar um Coda Terminal Edda Sif Pind Aradóttir skrifar Skoðun Ekkert um okkur án okkar Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun One way Ticket á Litla-Hraun í framtíðinni! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Rauðsokkur í Efra-Breiðholti Edith Oddsteinsdóttir skrifar Skoðun Jafningjafræðsla um stafrænt ofbeldi Hjalti Ómar Ágústsson skrifar Skoðun Hugtakinu almannaheill snúið á haus Björg Eva Erlendsdóttir,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson ,Snæbjörn Guðmundsson,Elvar Örn Friðriksso,Friðleifur E. Guðmundsson,Snorri Hallgrímsson,Sigþrúður Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Hátt verð og lítil drægni hefur hingað til yfirgnæft samanburðinn á rafbílum og hefðbundnum olíudrifnum bílum. Þessi stóru vígi eru hinsvegar að molna með snarlækkandi rafhlöðuverði, aukinni drægni á nýjum rafbílum sem og sístækkandi hleðsluinnviðum. Það er því tímabært að ræða raunverulega yfirburði rafbíla sem samgöngutækni. Hér verða listaðir 10 þættir sem endurspegla þessa tæknilegu yfirburði. Allar skoðanir eru góðar og gildar en hér er hinsvegar verið að lista staðreyndir hvort sem fólki líkar betur eða verr. 1 Orkunýtni Algert lykilatriði varðandi kosti rafbíla, sem er alltof sjaldan haldið á lofti. Málið er afar einfalt, engin bifreiðatækni hefur betri orkunýtni. Rafbíll þarf aðeins þriðjung eða fjórðung af þeirri orku sem sprengihreyfillinn þarf til að komast sömu vegalengd. Heimurinn þarf sem sagt miklu minna af orku til að knýja samgöngur þegar þær verða rafvæddar. Þetta er ekki bara minni orkunotkun heldur líka sveigjanlegri þegar kemur að uppruna. Bensín – og dísilbílar eru háðir orku úr olíu en raforkan í rafbíl getur hinsvegar komið frá hvaða frumorku sem er. Þetta getur vindur, vatnsafl, sól, jarðvarmi, kjarnorka, lífmassi o.s.frv. Þetta þýðir að þjóðir heims hafa jafnari möguleika í framtíðinni á að knýja eigin samgöngur í stað einokunarstöðu örfárra olíuframleiðsluríkja í dag. 2 Minna viðhald Rafmótorinn er einfaldlega miklu einfaldari en sprengihreyfillinn. Íhlutir sem þarf að viðhalda eða skipta út í bensínvél eru eitthvað í kringum 200 á meðan rafbílamótorinn hefur um 20. Þegar 10 algengustu vélabilanir í bílum eru skoðaðar kemur í ljós að ekkert af því sem þar er að bila er hreinlega til staðar í rafbílum. Viðhaldskostnaður rafbíla er því talsvert minni. Dæmi um einfalt og reglubundið viðhald eru olíuskipti eða smurning sem er nauðsynlegt öllum olíudrifnum bílum og kostar sitt. Einnig vita allir sem keyrt hafa rafbíl að bremsunotkun er mun minni. Ástæðan er auðvitað mótorbremsan sem nýtt er til að endurhlaða rafhlöðuna svo orka fari ekki til spillis. Þetta eykur endingu bremsuklossa og minnkar sót sem bremsuklossa sliti fylgir. Svo má benda á til gamans að ólíkt því sem sumir halda þá er það tölfræðileg staðreynd að rafbílar eru margfalt ólíklegri til að verða eldi að bráð en brunahreyfilsbílar. 3 Hröðun Rafbíllinn er að mörgu leyti skemmtilegri bíll þar sem hröðunin er miklu meiri. Það er ekkert sprengihlé í toginu á rafbíl og minnstu rafbíladósir geta auðveldlega stungið stærstu bensínknúnu kraftatröll af á fyrstu metrunum. Hámarkshraði hér á landi er hvergi meira en 90km/klst. þannig að hröðun er í raun miklu betri mælikvarði á skemmtanagildi bíla en hraði og þar eru yfirburðir rafbíla ótvíræðir. 4 Engin mengun Það er að koma betur og betur ljós að fjöldi fólks verður fyrir óbætanlegum heilsubresti vegna mengunar frá bílum. NOx, VOCs og sótmengun frá bílum eru víða lífshættulegur vandi. Það vill svo skemmtilega til að rafbílar eru ekki með púströr og því alveg lausir við slíka mengun. 5 Kolefnislaus akstur Við glímum við loftlagsbreytingar vegna kolefnis sem við m.a. brennum í formi olíu í bílum. Þó svo að rafbílinn fæðist með örlítið stærra kolefnisspor vegna framleiðslu rafhlöðunnar þá er heildarumhverfisávinningurinn, á líftíma rafbílsins, algerlega ótvíræður. Kolefnissporið er aðeins misjafnt eftir raforkukerfum en hvergi er enginn heildarávinningur af rafbílum. Auk þess eru raforkukerfi sífellt að verða hreinni með auknu hlutfalli endurnýjanlegrar orku. 6 Minni hávaði Hávaðamengun er vanmetinn stressvaldur í borgum heims. Stundum þarf þögnina til að fólk átti sig hversu umferðarhávaðinn er í raun mikill. Það er öruggt að margur íbúinn í miðbæjum stórborga vildi óska að næturferðir með fólk eða vörur væru frekar drifnar af hávaðaminni rafbílum. Rafbílar eru talsvert hljóðlátari en sprengihreyfilsbílar. 7 Innanrýmishitun Með öllum nýjum rafbílum fylgir ókeypis bílskúrs-ígildi. Já bílskúr, því að mestu gæðin við bílskúr er að koma í heitan bíl á veturna og losna við að skafa rúður. Vissulega er hægt að kaupa sérstakan, rándýran og mengandi fjarstartbúnað á bensín- og dísilbíla en hann er hreinlega innfalinn í nýjum rafbílum. Það er því alltaf hægt að koma í funheitan rafbíl með snjólausar rúður og það er meira segja hægt að taka „bílskúrinn“ með sér ef hleðslustæði eru til staðar á vinnustöðum. Talandi um innanrými þá er vert að benda á að innanrými er almennt rýmra í rafbílum þar sem rafhlaða er í gólfinu og allir vélarhlutar umfangsminni. Þetta þýðir að jafnaði er rýmra um farþega í rafbílum en sambærilegum bensín- og dísilbílum. 8 Heimahleðsla Það tekur vissulega lengri tíma að fylla á rafbíl en bensínbíl en hinsvegar hafa rafbílar þann tæknilega kost að geta hlaðið heima. Yfirgnæfandi hluti hleðslu fer fram heima eða á vinnustöðum þegar bílnum er hvort sem er lagt og fólk er að gera eitthvað annað á meðan. Það er afar sjaldgæft að fólk hafi heimabensínsstöðvar sem þýðir að þú þarft sérstaklega að sækja þá þjónustu. Flestir rafbílaeigendur búa við þann lúxus að koma að bílum sínum full- eða nægjanlega hlöðnum að morgni og þurfa ekkert að hafa fyrir því að sækja orkuöflun sérstaklega nema í einstaka langferðum. Víða um heim eru íbúðareigendur að setja upp eigin orkuframleiðslu með sólarsellum á íbúðarhús og framleiða þannig eigin orku á rafbíla sína. Það eru hinsvegar afskaplega fáir að framleiða eigið bensín á sína bíla. 9 Orkugeymsla Rafbílar hafa mikla framtíðarmöguleika til að styðja við raforkukerfi landa, annaðhvort sem orkugeymsla eða varafl. Þegar rafbílar verða í tugmilljónavís tengdir raforkukerfinu, þá má nota þá til að geyma umframorku frá óreglulegum orkugjöfum eins og sól og vindi og stillt þannig betur af framboð og eftirspurn. Rafhlöður í rafbílum gætu líka mætt tímabundnu toppálagi í stað þess að ræsa eitthvað orkuver fyrir smá innskot. Hér heima mætti hugsa sér sviðsmynd þar sem rafmagn fer í óviðri og í stað þess að senda viðgerðamenn í veðurofsann, þá getur rafbíllinn mætt grunnþörfum heimilis þar til lægir. Með mörgum rafbílum er hægt að tengja allskonar raftæki við bílinn þegar hann er stopp t.d. helt upp á kaffi, eða unnið í tölvu í útilegunni. 10 Sjálfkeyrandi Nú erum við komin að aukaatriði sem framtíðin verður að skera úr um hversu umfangsmikilverður. Sjálfkeyrandi bílar framtíðarinnar verða rafbílar en ekki bensín- eða dísilbílar. Tilraunir bílaframleiðanda með sjálfkeyrandi bíla snúast nær eingöngu um rafbíla. Ástæðan er einföld, það er margfalt einfaldara fyrir tölvur að stjórna rafbíl en bensínbíl og auk þess er mun flóknara fyrir mannlausan bíl að taka olíu en hleðslu. Vissulega er óvissa hvenær sjálfakandi bílar verða í umferð en rekstrarkostnaður á mannlausum rafleigubíl er vissulega freistandi lítill. Framtíðin er skýr Í dag eru rafbílar bara brot af fólksbílaflota heimsins þó þeir séu nú samt um 50 milljónir talsins. Þó að rafbílainnleiðing hafi hikstað hér á landi í ár þá er það staðreynd að rafbílasala á heimsvísu er að aukast og hefur m.a. náð um 50% markaðshlutdeild í Kína sem er stærsti bílamarkaður heims. Flestir eru farnir að átta sig á að að olíuknúnir fólksbílar eru á líklega á útleið þar á meðal Alþjóða Orkumálastofnunin, IEA. Með sífellt nýjum og betri tegundum rafbíla mun innleiðingarhraðinn margfaldast og innan tíu ára mun olíunotkun ná endimörkum vaxtar að mati IEA. Er ekki kominn tími á að velja íslenska orku í samgöngur? Höfundur er sviðsstjóri hjá Orkustofnun.
Skoðun Háskólinn og rektorskjörið Gyða Margrét Pétursdóttir ,Þorgerður Jennýjardóttir Einarsdóttir skrifar
Skoðun Aukinn veikindaréttur – aukið jafnrétti kynjanna – fyrir félagsfólk VR Þorsteinn Skúli Sveinsson skrifar
Skoðun Hvernig byggjum við framtíð matvælaiðnaðar á Íslandi? Oddur Már Gunnarsson,Salvör Jónsdóttir skrifar
Skoðun Velferð framar verðstöðugleika: Hvers vegna lífskjör ættu að vera aðalatriðið Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Faglegt og jákvætt sérfræðiálit Skipulagsstofnunar um Coda Terminal Edda Sif Pind Aradóttir skrifar
Skoðun Hugtakinu almannaheill snúið á haus Björg Eva Erlendsdóttir,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson ,Snæbjörn Guðmundsson,Elvar Örn Friðriksso,Friðleifur E. Guðmundsson,Snorri Hallgrímsson,Sigþrúður Jónsdóttir skrifar