Börn eða bissness Bryndís Jónsdóttir skrifar 26. júlí 2024 12:31 Þá er komið að því aftur, PISA niðurstöðurnar komnar og þjóðfélagið nötrar. Umræðan fer af stað, misvönduð, misgáfuleg og misgagnleg. Einhverjir kalla nú eftir því að skólastarf verði metið eins og starfsemi fyrirtækja á samkeppnismarkaði og mig langar að ávarpa aðeins þær vangaveltur. Skólastarf í stöðugri þróun Þeir sem þekkja starf grunnskólanna á Íslandi vita að stöðug þróun og endurskoðun á sér stað innan þeirra. Ytra og innra mat, rannsóknir, endurmenntun, kennaraþing, samvinna kennara þvert á skóla, Facebook hópar um skólamál, allt eru þetta leiðir til að læra meira og meta og deila þekkingu, aðferðum og lausnum frá skóla til skóla, frá kennara til kennara. Þekkingarþorsti kennara, samviskusemi, óeigingirni þeirra við að deila eigin efni og aðferðum með öðrum, umhyggja og stöðug viðleitni í að gera betur fyrir nemendur sína tekur um margt fram þeirri vinnustaðamenningu sem ég hef kynnst og heyrt af á öðrum vinnustöðum. Af einhverjum ástæðum virðist þó tilhneyging til að kenna kennurum einum um þegar námsárangur er ekki eftir væntingum. Þeim er jafnvel borið á brýn að bera ekki hagsmuni nemenda sinna fyrir brjósti heldur eingöngu sína eigin. Það eru hins vegar fleiri breytur sem þarf að skoða þegar námsárangur er skoðaður. Hvað er árangur? Kennarar fá afar mismunandi verkefni í fangið frá ári til árs og flestir meta sennilega ekki sinn besta árangur í starfi út frá meðaleinkunn nemenda sinna. Barn sem tekur framförum, fær áhuga á nýjum viðfangsefnum, sýnir þrautseigju og samstarfshæfni, öðlast sjálfstraust til að takast á við æ flóknari verkefni er ekki endilega barnið með hæstu einkunnirnar en kannski það barn sem kennari telur sig hafa náð mestum árangri með. Börn koma með mismunandi veganesti í skólann og það er ekki raunhæf krafa að þeim sé öllum skilað út í lífið á nákvæmlega sama stað að lokinni grunnskólagöngu þótt kennarar reyni að sjálfsögðu sitt besta. Grunnskólar eru ekki sambærilegir við fyrirtæki í samkeppnisrekstri og það eru fráleit viðmið um gæði skólastarfs að horfa einungis til samræmdra meðaleinkunna nemenda í einstökum fögum. Afhverju segi ég fráleit? Því viðfangsefni grunnskólanna eru manneskjur, flókin, margbreytileg og einstök börn með mismunandi bakgrunn, börn sem glíma við námsvanda, tilfinningavanda og/eða hegðunarvanda, börn sem tala ekki íslensku og börn sem fá mismikinn stuðning, aðhald, ást og hvatningu heimafyrir. Í grunnskólum sjáum við alla flóru mannlífsins og námsárangur í skólum sveiflast á milli ára í takt við þá staðreynd. Öll börn eiga rétt á námi við sitt hæfi í skóla án aðgreiningar. Að stilla skólum upp í samkeppni hver við annan út frá fáum breytum er góð leið til að auka misrétti og stéttaskiptingu. Að viðurkenna að skólarnir standi frammi fyrir mjög svo misflóknum verkefnum og að horfa þurfi til þess þegar kemur að faglegum og fjárhagslegum stuðningi við þá er mun betur til þess fallið að bæta skólastarf og nám fyrir alla nemendur. Samræmt mat á skólastarfi er af hinu góða ef tilgangurinn er raunverulega sá að gera alla skóla betri fyrir öll börn en ekki að draga skólana í dilka. Allir í Versló? Ef við ætlum að meta skóla og störf kennara út frá samræmdum prófum stöndum við þá kannski frammi fyrir því að einhver börn verði talin óæskileg því þau draga niður meðaleinkunnina. Munu skólar vísa frá sér börnum sem þannig er ástatt um? Munu kennarar neita að kenna einhverjum bekkjum eða árgöngum sem þeir vita að muni ekki uppfylla kröfur um háa meðaleinkunn á samræmdum prófum vitandi að störf þeirra verði metin eftir þeim mælikvarða? Munu kennarar halda áfram að hrökklast úr starfi út af álagi og óraunhæfum kröfum? Hverju viljum við....... hverju munum við ná fram með slíkri samkeppni? Á eina markmið grunnskólanna að vera að undirbúa nemendur fyrir nám í Versló? Það má gera betur Auðvitað viljum við öll auka gæði skólastarfs og bæta námsárangur. Auðvitað viljum við að drengir geti lesið sér til gagns og stúlkur glími ekki við kvíða alla skólagönguna. Þetta er viðfangsefni kennara í starfi alla daga. Það er hins vegar ekki einkamál kennara og skóla heldur samfélagsverkefni. Dettum heldur ekki í þá gryfju að stilla skólum og foreldrum upp sem andstæðum pólum þar sem foreldrið gerir kröfurnar og skólinn einn ber skyldurnar. Menntun barna og farsæld þeirra í leik og starfi verður að vera samstarfsverkefni heimila og skóla þar sem báðir aðilar leggja sitt af mörkum og bera sameiginlega ábyrgð. Það má alltaf gera betur. Það er mikilvægt að rýna til gagns og meta gæði starfsins, skólastarf er þar ekki undanskilið. En við þurfum að átta okkur á því víðtæka hlutverki sem grunnskólinn gegnir í samfélaginu og forsendur matsins þurfa að endurspegla það. Það starf sem fer fram í grunnskólum á ekkert skylt við samkeppnisrekstur. Börn eiga ekkert skylt við bisness. Höfundur er þriggja barna móðir og grunnskólakennari með fjölbreytta starfsreynslu Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla- og menntamál Grunnskólar Framhaldsskólar Mest lesið Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Sigurður Ingi og óverðtryggingin Hjalti Þórisson Skoðun Varnarveggur gegn vonbrigðum Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun Flokkur fólksins vill efla byggð um land allt! Lilja Rafney Magnúsdóttir Skoðun Skilum skömminni Elín Birna Olsen Skoðun Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir Skoðun Gekk ég yfir sjó og land og ríkisstofnanir líka Magnús Guðmundsson Skoðun Reynir Samband sveitarfélaga að spilla gerð kennarasamninga? Ragnar Þór Pétursson Skoðun „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Skoðun Skoðun Sigurður Ingi og óverðtryggingin Hjalti Þórisson skrifar Skoðun Varnarveggur gegn vonbrigðum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Flokkur fólksins vill efla byggð um land allt! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Gekk ég yfir sjó og land og ríkisstofnanir líka Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar Skoðun Skilum skömminni Elín Birna Olsen skrifar Skoðun Reynir Samband sveitarfélaga að spilla gerð kennarasamninga? Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Hefur sálfræðileg meðferð áhrif á líkamlegt heilbrigði? Rúnar Helgi Andrason skrifar Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks skrifar Skoðun Rödd friðar þarf að hljóma skærar Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Af skynsemi Vegagerðarinnar Magnús Rannver Rafnsson skrifar Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar Skoðun Nýtt fangelsi – fyrir öruggara samfélag Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar Skoðun Ærin verkefni næstu ár Ásbjörg Kristinsdóttir skrifar Skoðun Kominn tími á öðruvísi stjórnmál Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Furðuleg réttlæting á hækkun verðtryggðra vaxta Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Raforka er ekki eina orkan! Dagur Helgason skrifar Skoðun Miskunnsami nýmarxistinn Kári Allansson skrifar Skoðun Skapandi skattur og skapandi fólk Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Kjósum á næsta kjörtímabili Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Kosningaloforðið sem gleymdist? Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Eru aðventan og jólin kvíða- eða tilhlökkunarefni? Guðlaug Helga Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Óframseljanlegt DAGA-kerfi Kári Jónsson skrifar Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Geðrænn vandi barna og ungmenna Eldur S. Kristinsson skrifar Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar Sjá meira
Þá er komið að því aftur, PISA niðurstöðurnar komnar og þjóðfélagið nötrar. Umræðan fer af stað, misvönduð, misgáfuleg og misgagnleg. Einhverjir kalla nú eftir því að skólastarf verði metið eins og starfsemi fyrirtækja á samkeppnismarkaði og mig langar að ávarpa aðeins þær vangaveltur. Skólastarf í stöðugri þróun Þeir sem þekkja starf grunnskólanna á Íslandi vita að stöðug þróun og endurskoðun á sér stað innan þeirra. Ytra og innra mat, rannsóknir, endurmenntun, kennaraþing, samvinna kennara þvert á skóla, Facebook hópar um skólamál, allt eru þetta leiðir til að læra meira og meta og deila þekkingu, aðferðum og lausnum frá skóla til skóla, frá kennara til kennara. Þekkingarþorsti kennara, samviskusemi, óeigingirni þeirra við að deila eigin efni og aðferðum með öðrum, umhyggja og stöðug viðleitni í að gera betur fyrir nemendur sína tekur um margt fram þeirri vinnustaðamenningu sem ég hef kynnst og heyrt af á öðrum vinnustöðum. Af einhverjum ástæðum virðist þó tilhneyging til að kenna kennurum einum um þegar námsárangur er ekki eftir væntingum. Þeim er jafnvel borið á brýn að bera ekki hagsmuni nemenda sinna fyrir brjósti heldur eingöngu sína eigin. Það eru hins vegar fleiri breytur sem þarf að skoða þegar námsárangur er skoðaður. Hvað er árangur? Kennarar fá afar mismunandi verkefni í fangið frá ári til árs og flestir meta sennilega ekki sinn besta árangur í starfi út frá meðaleinkunn nemenda sinna. Barn sem tekur framförum, fær áhuga á nýjum viðfangsefnum, sýnir þrautseigju og samstarfshæfni, öðlast sjálfstraust til að takast á við æ flóknari verkefni er ekki endilega barnið með hæstu einkunnirnar en kannski það barn sem kennari telur sig hafa náð mestum árangri með. Börn koma með mismunandi veganesti í skólann og það er ekki raunhæf krafa að þeim sé öllum skilað út í lífið á nákvæmlega sama stað að lokinni grunnskólagöngu þótt kennarar reyni að sjálfsögðu sitt besta. Grunnskólar eru ekki sambærilegir við fyrirtæki í samkeppnisrekstri og það eru fráleit viðmið um gæði skólastarfs að horfa einungis til samræmdra meðaleinkunna nemenda í einstökum fögum. Afhverju segi ég fráleit? Því viðfangsefni grunnskólanna eru manneskjur, flókin, margbreytileg og einstök börn með mismunandi bakgrunn, börn sem glíma við námsvanda, tilfinningavanda og/eða hegðunarvanda, börn sem tala ekki íslensku og börn sem fá mismikinn stuðning, aðhald, ást og hvatningu heimafyrir. Í grunnskólum sjáum við alla flóru mannlífsins og námsárangur í skólum sveiflast á milli ára í takt við þá staðreynd. Öll börn eiga rétt á námi við sitt hæfi í skóla án aðgreiningar. Að stilla skólum upp í samkeppni hver við annan út frá fáum breytum er góð leið til að auka misrétti og stéttaskiptingu. Að viðurkenna að skólarnir standi frammi fyrir mjög svo misflóknum verkefnum og að horfa þurfi til þess þegar kemur að faglegum og fjárhagslegum stuðningi við þá er mun betur til þess fallið að bæta skólastarf og nám fyrir alla nemendur. Samræmt mat á skólastarfi er af hinu góða ef tilgangurinn er raunverulega sá að gera alla skóla betri fyrir öll börn en ekki að draga skólana í dilka. Allir í Versló? Ef við ætlum að meta skóla og störf kennara út frá samræmdum prófum stöndum við þá kannski frammi fyrir því að einhver börn verði talin óæskileg því þau draga niður meðaleinkunnina. Munu skólar vísa frá sér börnum sem þannig er ástatt um? Munu kennarar neita að kenna einhverjum bekkjum eða árgöngum sem þeir vita að muni ekki uppfylla kröfur um háa meðaleinkunn á samræmdum prófum vitandi að störf þeirra verði metin eftir þeim mælikvarða? Munu kennarar halda áfram að hrökklast úr starfi út af álagi og óraunhæfum kröfum? Hverju viljum við....... hverju munum við ná fram með slíkri samkeppni? Á eina markmið grunnskólanna að vera að undirbúa nemendur fyrir nám í Versló? Það má gera betur Auðvitað viljum við öll auka gæði skólastarfs og bæta námsárangur. Auðvitað viljum við að drengir geti lesið sér til gagns og stúlkur glími ekki við kvíða alla skólagönguna. Þetta er viðfangsefni kennara í starfi alla daga. Það er hins vegar ekki einkamál kennara og skóla heldur samfélagsverkefni. Dettum heldur ekki í þá gryfju að stilla skólum og foreldrum upp sem andstæðum pólum þar sem foreldrið gerir kröfurnar og skólinn einn ber skyldurnar. Menntun barna og farsæld þeirra í leik og starfi verður að vera samstarfsverkefni heimila og skóla þar sem báðir aðilar leggja sitt af mörkum og bera sameiginlega ábyrgð. Það má alltaf gera betur. Það er mikilvægt að rýna til gagns og meta gæði starfsins, skólastarf er þar ekki undanskilið. En við þurfum að átta okkur á því víðtæka hlutverki sem grunnskólinn gegnir í samfélaginu og forsendur matsins þurfa að endurspegla það. Það starf sem fer fram í grunnskólum á ekkert skylt við samkeppnisrekstur. Börn eiga ekkert skylt við bisness. Höfundur er þriggja barna móðir og grunnskólakennari með fjölbreytta starfsreynslu
Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar
Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar
Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar