Samfélagslegt tap af afnámi tolla Margrét Gísladóttir skrifar 9. ágúst 2024 15:00 Umræða um matvælaverð og myndun þess er stöðugt til umræðu í flestum ef ekki öllum samfélögum. Þegar þrengir að efnahagi heimila leitar fólk ýmissa leiða til að lækka framfærslukostnað og berst þá umræðan oft að tollum. Dæmi um slíkt er hvatning Viðskiptaráðs til íslenskra stjórnvalda um að afnema tolla á innfluttar matvörur, sem birtist á flestum fjölmiðlum í gær. Hér er ekki um nýjan málflutning að ræða en hugmyndir af þessum toga eru hins vegar afar varhugaverðar og oft illa ígrundaðar. Af hverju leggja allar þjóðir á tolla? Tollar sem lagðir eru á matvæli hérlendis, sem og í nær öllum öðrum löndum heims, gegna þeim tilgangi að jafna samkeppnisstöðu innlendrar framleiðslu gagnvart sambærilegum innfluttum matvælum og þannig styðja við fæðuöryggi, fjölbreytt atvinnulíf og byggðafestu og standa við bakið á innlendu vinnuafli. Öll okkar helstu viðskipta- og nágrannalönd beita þessu sama stjórntæki til að vernda sína innanlandsframleiðslu, s.s. Evrópusambandið og Bandaríkin. Í fyrrnefndri tilkynningu Viðskiptaráðs segir m.a. að afnám tolla á matvöru feli í sér samfélagslegan ávinning í formi aukinnar samkeppni, hagkvæmni og verðmætasköpunar. Þessi staðhæfing er nokkuð sérstök í ljósi þess að mönnum greinir ekki á um að án tolla myndi íslensk landbúnaðarframleiðsla dragast saman og einhverjar greinar myndu hreinlega leggjast af. Verðmætasköpunin myndi flytjast úr landi. Ástæðan er sú að án tolla til að jafna stöðu innanlandsframleiðslu gagnvart innfluttum vörum væri ómögulegt fyrir íslenskar landbúnaðarafurðir að keppa í verðum við sambærilegar erlendar landbúnaðarvörur. Framleiðslukostnaður hérlendis er hærri en víða annars staðar sökum m.a. hás launa- og vaxtastigs, smæð markaðarins, hás flutningskostnaðar og mun minni framleiðslueininga en þekkist víða erlendis. Því hefði það miklar afleiðingar fyrir íslenskan landbúnað og íslenskt samfélag ef farið yrði í þá vegferð að gera hlutina með allt öðrum hætti hér en gert er alls staðar í kringum okkur. Samþjöppun á innanlandsframleiðslunni yrði líklega töluverð með tilheyrandi byggðaröskun í sveitum landsins. Þannig myndi afnám tolla bæði hafa neikvæð áhrif á sjálfbærni Íslands þegar kemur að fæðuöryggi sem og byggðafestu og atvinnulíf á landsbyggðinni. Tollvernd rýrnar með hverju árinu Tollar á matvæli virka í flestum tilvikum þannig að annars vegar er greiddur magntollur sem er krónutala á hvert kíló af viðkomandi vöru og hins vegar verðtollur sem er hlutfall af verðmæti vörunnar. Tollarnir hafa hins vegar tekið miklum breytingum í gegnum tíðina – og þá til lækkunar. Þar má nefna að árið 2007 gerði Ísland samning við ESB þar sem bæði magn- og verðtollar á kjöt og kjötafurðir lækkuðu um 40% frá því sem almennt gerist. Síðan þá hefur magntollurinn, þ.e. föst krónutala á hvert kíló, ekki tekið neinum breytingum. Því hefur verðgildi tollanna minnkað með hverju árinu vegna rýrnunar á verðgildi krónunnar. Lítið er rætt um þessa þróun þó hún bíti mjög fyrir íslenska matvælaframleiðslu. Innflutningur eykst ár frá ári á meðan innlend framleiðsla stendur í stað eða dregst saman. Þannig jókst innflutningur á kjöti um 17% milli áranna 2022 og 2023, þar af jókst innflutningur á nautakjöti um heil 48% og hefur aldrei verið meiri. Til viðbótar við þessa sjálfsprottnu þróun sem lítið er rædd hefur tollaumhverfið tekið gjörbreytingum á einungis nokkrum árum. Með samningi Íslands við ESB um viðskipti með landbúnaðarvörur frá 2015, sem kom til framkvæmda 2018, voru tollar felldir niður á flestum unnum matvælum s.s. súkkulaði, pítsum, pasta o.fl. Á sama tíma margfölduðust tollkvótar fyrir landbúnaðarvörur frá ESB, tollkvóti fyrir nautakjöt sjöfaldaðist, fyrir svínakjöt rúmlega þrefaldaðist og rúmlega fimmfaldaðist fyrir alifuglakjöt. Varð snemma ljóst að þessi samningur hallaði mjög á innlenda framleiðendur og árið 2020 boðaði þáverandi utanríkisráðherra endurskoðun á honum í ljósi þess. Hins vegar hefur lítið gerst í þeim málum fram til þessa. Efling íslensks atvinnulífs Samkvæmt upplýsingum á heimasíðu Viðskiptaráðs vinna samtökin af því að „efla íslenskt atvinnulíf og skapa þannig forsendur til framfara og bættra lífskjara“. Því kemur þessi hvatning samtakanna til íslenskra stjórnvalda nokkuð á óvart. Tollvernd er mikilvæg stoð íslensks landbúnaðar en afnám tolla hefði ekki bara neikvæð áhrif á frumframleiðendur heldur einnig á þjónustu- og vinnslufyrirtæki og starfsfólk þeirra um land allt. Vænlegra væri því að beina sjónum sínum að styrkingu íslensks atvinnulífs fremur en að hvetja til athafna sem myndu færa verðmætasköpun úr landi og fækka atvinnumöguleikum hérlendis. Höfundur er framkvæmdastjóri Samtaka fyrirtækja í landbúnaði. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Margrét Gísladóttir Landbúnaður Skattar og tollar Tengdar fréttir Havarti skal það sem sannara reynist Viðskiptaráð Íslands birti í gær góða samantekt um áhrif innflutningstolla á matvælaverð. Niðurstöðurnar sýna vel hvað lækkun eða afnám tolla gæti haft jákvæð áhrif á verðlag á matvöru. 9. ágúst 2024 12:31 Allt að 43 prósent lægra matvöruverð án tolla Afnám tolla á innflutt matvæli myndi lækka verð á matvöru umtalsvert, eða allt að 43 prósent. Þetta kemur fram í nýrri úttekt Viðskiptaráðs á áhrifum tolla á verð nokkurra vinsælla vörutegunda. 8. ágúst 2024 07:00 Villutrú Viðskiptaráðs um tollamál og matvælaverð á Íslandi Mig rak í rogastans eins og efalaust marga fleiri við lestur greinar um tollamál og matvælaverð á Íslandi sem birtist á Vísi í dag 8/8 2024 undir yfirskriftinni: „Allt að 43 prósent lægra matvöruverð án tolla.“ 8. ágúst 2024 19:00 Mest lesið Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson Skoðun Vitsmunaleg vanstilling í boði ungra Sjálfstæðiskvenna Erna Mist Skoðun Skoðun Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir skrifar Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson skrifar Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Kosningaloforð og hvað svo? Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Fólk, fjárfestingar og framfarir Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Húsnæðis- og skipulagsmál Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson skrifar Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Skattlögð þegar við þénum, eigum og eyðum Aron H. Steinsson skrifar Skoðun Kjaftæði Elliði Vignisson skrifar Skoðun Vitsmunaleg vanstilling í boði ungra Sjálfstæðiskvenna Erna Mist skrifar Skoðun Lítið gert úr áhyggjum íbúa Ölfuss og annarra landsmanna Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Kyrrstöðuna verður að rjúfa! Lausn fyrir verðandi innviðaráðherra Sigþór Sigurðsson skrifar Sjá meira
Umræða um matvælaverð og myndun þess er stöðugt til umræðu í flestum ef ekki öllum samfélögum. Þegar þrengir að efnahagi heimila leitar fólk ýmissa leiða til að lækka framfærslukostnað og berst þá umræðan oft að tollum. Dæmi um slíkt er hvatning Viðskiptaráðs til íslenskra stjórnvalda um að afnema tolla á innfluttar matvörur, sem birtist á flestum fjölmiðlum í gær. Hér er ekki um nýjan málflutning að ræða en hugmyndir af þessum toga eru hins vegar afar varhugaverðar og oft illa ígrundaðar. Af hverju leggja allar þjóðir á tolla? Tollar sem lagðir eru á matvæli hérlendis, sem og í nær öllum öðrum löndum heims, gegna þeim tilgangi að jafna samkeppnisstöðu innlendrar framleiðslu gagnvart sambærilegum innfluttum matvælum og þannig styðja við fæðuöryggi, fjölbreytt atvinnulíf og byggðafestu og standa við bakið á innlendu vinnuafli. Öll okkar helstu viðskipta- og nágrannalönd beita þessu sama stjórntæki til að vernda sína innanlandsframleiðslu, s.s. Evrópusambandið og Bandaríkin. Í fyrrnefndri tilkynningu Viðskiptaráðs segir m.a. að afnám tolla á matvöru feli í sér samfélagslegan ávinning í formi aukinnar samkeppni, hagkvæmni og verðmætasköpunar. Þessi staðhæfing er nokkuð sérstök í ljósi þess að mönnum greinir ekki á um að án tolla myndi íslensk landbúnaðarframleiðsla dragast saman og einhverjar greinar myndu hreinlega leggjast af. Verðmætasköpunin myndi flytjast úr landi. Ástæðan er sú að án tolla til að jafna stöðu innanlandsframleiðslu gagnvart innfluttum vörum væri ómögulegt fyrir íslenskar landbúnaðarafurðir að keppa í verðum við sambærilegar erlendar landbúnaðarvörur. Framleiðslukostnaður hérlendis er hærri en víða annars staðar sökum m.a. hás launa- og vaxtastigs, smæð markaðarins, hás flutningskostnaðar og mun minni framleiðslueininga en þekkist víða erlendis. Því hefði það miklar afleiðingar fyrir íslenskan landbúnað og íslenskt samfélag ef farið yrði í þá vegferð að gera hlutina með allt öðrum hætti hér en gert er alls staðar í kringum okkur. Samþjöppun á innanlandsframleiðslunni yrði líklega töluverð með tilheyrandi byggðaröskun í sveitum landsins. Þannig myndi afnám tolla bæði hafa neikvæð áhrif á sjálfbærni Íslands þegar kemur að fæðuöryggi sem og byggðafestu og atvinnulíf á landsbyggðinni. Tollvernd rýrnar með hverju árinu Tollar á matvæli virka í flestum tilvikum þannig að annars vegar er greiddur magntollur sem er krónutala á hvert kíló af viðkomandi vöru og hins vegar verðtollur sem er hlutfall af verðmæti vörunnar. Tollarnir hafa hins vegar tekið miklum breytingum í gegnum tíðina – og þá til lækkunar. Þar má nefna að árið 2007 gerði Ísland samning við ESB þar sem bæði magn- og verðtollar á kjöt og kjötafurðir lækkuðu um 40% frá því sem almennt gerist. Síðan þá hefur magntollurinn, þ.e. föst krónutala á hvert kíló, ekki tekið neinum breytingum. Því hefur verðgildi tollanna minnkað með hverju árinu vegna rýrnunar á verðgildi krónunnar. Lítið er rætt um þessa þróun þó hún bíti mjög fyrir íslenska matvælaframleiðslu. Innflutningur eykst ár frá ári á meðan innlend framleiðsla stendur í stað eða dregst saman. Þannig jókst innflutningur á kjöti um 17% milli áranna 2022 og 2023, þar af jókst innflutningur á nautakjöti um heil 48% og hefur aldrei verið meiri. Til viðbótar við þessa sjálfsprottnu þróun sem lítið er rædd hefur tollaumhverfið tekið gjörbreytingum á einungis nokkrum árum. Með samningi Íslands við ESB um viðskipti með landbúnaðarvörur frá 2015, sem kom til framkvæmda 2018, voru tollar felldir niður á flestum unnum matvælum s.s. súkkulaði, pítsum, pasta o.fl. Á sama tíma margfölduðust tollkvótar fyrir landbúnaðarvörur frá ESB, tollkvóti fyrir nautakjöt sjöfaldaðist, fyrir svínakjöt rúmlega þrefaldaðist og rúmlega fimmfaldaðist fyrir alifuglakjöt. Varð snemma ljóst að þessi samningur hallaði mjög á innlenda framleiðendur og árið 2020 boðaði þáverandi utanríkisráðherra endurskoðun á honum í ljósi þess. Hins vegar hefur lítið gerst í þeim málum fram til þessa. Efling íslensks atvinnulífs Samkvæmt upplýsingum á heimasíðu Viðskiptaráðs vinna samtökin af því að „efla íslenskt atvinnulíf og skapa þannig forsendur til framfara og bættra lífskjara“. Því kemur þessi hvatning samtakanna til íslenskra stjórnvalda nokkuð á óvart. Tollvernd er mikilvæg stoð íslensks landbúnaðar en afnám tolla hefði ekki bara neikvæð áhrif á frumframleiðendur heldur einnig á þjónustu- og vinnslufyrirtæki og starfsfólk þeirra um land allt. Vænlegra væri því að beina sjónum sínum að styrkingu íslensks atvinnulífs fremur en að hvetja til athafna sem myndu færa verðmætasköpun úr landi og fækka atvinnumöguleikum hérlendis. Höfundur er framkvæmdastjóri Samtaka fyrirtækja í landbúnaði.
Havarti skal það sem sannara reynist Viðskiptaráð Íslands birti í gær góða samantekt um áhrif innflutningstolla á matvælaverð. Niðurstöðurnar sýna vel hvað lækkun eða afnám tolla gæti haft jákvæð áhrif á verðlag á matvöru. 9. ágúst 2024 12:31
Allt að 43 prósent lægra matvöruverð án tolla Afnám tolla á innflutt matvæli myndi lækka verð á matvöru umtalsvert, eða allt að 43 prósent. Þetta kemur fram í nýrri úttekt Viðskiptaráðs á áhrifum tolla á verð nokkurra vinsælla vörutegunda. 8. ágúst 2024 07:00
Villutrú Viðskiptaráðs um tollamál og matvælaverð á Íslandi Mig rak í rogastans eins og efalaust marga fleiri við lestur greinar um tollamál og matvælaverð á Íslandi sem birtist á Vísi í dag 8/8 2024 undir yfirskriftinni: „Allt að 43 prósent lægra matvöruverð án tolla.“ 8. ágúst 2024 19:00
Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar
Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar
Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Lítið gert úr áhyggjum íbúa Ölfuss og annarra landsmanna Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar