Leitin að sjálfum sér Erna Bjarnadóttir skrifar 12. ágúst 2024 14:00 Í liðinni viku birti Viðskiptaráð frá sér úttekt „…á áhrifum tolla á verð nokkurra vinsælla vörutegunda“. Í texta fréttar um úttektina á heimasíðu Viðskiptaráðs fylgir síðan eftirfarandi alhæfing. „Á Íslandi eru háir tollar lagðir á innflutt matvæli.“ Samkvæmt vísitölu neysluverðs í júlí 2024 námu útgjöld til kaupa á mat- og drykkjarvörum 14,97% af heildarútgjöldum heimilanna. Matvörur einar og sér námu 13,52% útgjaldanna. En stór hluti þessara útgjalda fer til kaupa á vörum sem enga tolla bera. Brauð og kornmeti nema 2,11% útgjalda, fiskur 0,77%, ávextir 0,97 og sykur, súkkulaði og sælgæti 1,45% og aðrar matvörur 1,73%. Samtals 7,03% eða 52% útgjalda til kaupa á matvöru. Til viðbótar þá er grænmeti (1,27%) án tolla stóran hluta ársins. Einnig er allt feitmeti annað en smjör án tolla en sá liður nemur samtals 0,34% heildarútgjalda heimilanna. Hvernig skýrir Viðskiptaráð þá að hlutfallslegt verðlag á brauði og kornvörum hærra hér á landi en í öllum löndum ESB samkvæmt úttekt Eurostat frá því í júní sl.? Matvörur í heild sinni eru líka dýrari hér en í nokkru landi innan ESB þrátt fyrir að meiri hluti matvara mælt á útgjalda grunni sé hér fluttur inn án tolla. „Háar tekjur leiða beinlínis til hás verðlags“ Fyrirsögnin hér að ofan er fengin beint úr milli fyrirsögn í samantekt Viðskiptaráðs frá 27. janúar 2021. Þar komst ráðið að þeirri niðurstöðu að hátt launastig leiddi til hás verðlags og birti línurit sem sýndi þetta samband glöggt máli sínu til stuðnings. Á þeim þremur og hálfu ári sem síðan eru liðin hefur launavísitalan hér á landi hækkað um 29,2%. Svo áfram sé vitnað í Viðskiptaráð þá segir enn fremur í fyrrnefndri samantekt. „Ísland er vissulega dýrt en tekjurnar eru líka með þeim hæstu svo að kaupmáttur var sá fjórði mesti í Evrópu árið 2019.“ „Allt að 43% lægra matvöruverð án tolla“ Viðskiptaráð valdi að kynna úttekt sína nú með þessari fyrirsögn. Þó ráðið telji sig geta tilgreint einstakar vörur sem þetta getur átt við (engin tilraun er gerð til að fjalla um hvernig fyrirtæki í virðiskeðjunni ákveða álagningu sína, sem nokkuð örugglega er ekki föst prósenta), þá getur þetta ekki átt við flokkinn matvörur í heild sinni eins og einhver gæti ályktað af svona framsetningu. Það verður því að teljast býsna bratt fram farið að setja málið svona fram. Hvernig er verðlag á tollfrjálsum varningi á Íslandi? Þegar búið er að fara fram með fullyrðingum um verðbreytingar á vörum við afnám tolla, verður að gera þá kröfu að Viðskiptaráð útskýri verðlagningu á Íslandi í víðara samhengi. Í fyrrnefndri samantekt Viðskiptaráðs frá því í janúar 2021 segir að kaupmáttur sé „…mikill þvert á meginþorra vöru og þjónustu.“ Eurostat birtir reglulega niðurstöður á athugun á hlutfallslegu verðlagi vöru og þjónustu milli landi. Í júní sl. birtust niðurstöður samanburðar á verðlagi í 36 löndum, 27 ESB löndum, þremur EFTA-löndum og 6 löndum sem sótt hafa um aðild að ESB (Tyrklandi, Albaníu, Serbíu, Svartfjallalandi, Bosníu og Hersegóvínu og Norður-Makedóníu). Úr þessari samantekt má lesa um hvar Ísland raðast í sæti í hópi þessara ríkja eftir hlutfallslegu verðlagi. Eftirfarandi tafla sýnir þetta. Vöruflokkur/þjónusta: Matur og drykkjarvörur 2 Áfengi og tóbak 1 Föt 2 Skór 2 Húsgögn 3 Eldhúsraftæki 3 Raftæki 1 Bílar, mótorhjól og önnur farartæki 2 Almenningssamgöngur og flutningar 1 Póstur og sími 3 Hótel og veitingastaðir 2 Vindmyllur Viðskiptaráðs Ísland skipar 2. sæti í flokknum mat og drykkjarvörum. Aðeins í Sviss eru matvörur hlutfallslega dýrari en hér á landi. En ef tollar á matvörur eru orsök þessa, hverju er þá til að svara í öðrum flokkum vara sem allar eru fluttar inn án tolla og Ísland skipar í þessari úttekt ýmsit annað eða jafnvel fyrsta sæti? Af hverju eru raftæki dýrust á Íslandi og liðurinn föt og skór sem og eldhúsraftæki næst dýrust. Föt eru dýrari en hér á landi í Sviss og skór í Danmörku. Eldhúsraftæki eru hlutfallslega dýrust í Albaníu og á Möltu. Húsgögn eru svo dýrari á Möltu og í Lúxemborg en hér á landi. Það að Viðskiptaráð komist að því að afnám tolla á innfluttum saltkaramelluís leiði til 43% lækkunar á matvöruverði hér á landi er skrumskæling sem á ekkert skylt við veruleikann í verðlagningu á innfluttum vörum á Íslandi. Nær hefði verið að rifja upp samantekt ráðsins frá því í janúar 2021. Höfundur er hagfræðingur og starfar hjá Mjólkursamsölunni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Erna Bjarnadóttir Mest lesið Bústaðavegur verður Nikótínstræti — þökk sé Reitum og lífeyrissjóðunum Eyrún Magnúsdóttir Skoðun Viltu vinna of mikið í ár og ennþá meira á næsta ári? Steinunn Þórðardóttir Skoðun Ölfus, land tækifæranna Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Sjálfstæðisflokkurinn er skrýtin skrúfa Sigurjón Þórðarson Skoðun Hættu að spyrja um spillinguna Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Bóndinn og snákurinn Finnur Thorlacius Eiríksson Skoðun Leitin að sjálfum sér Erna Bjarnadóttir Skoðun Ylja og skaðaminnkun Willum Þór Þórsson Skoðun Puigdemont snýr aftur til að gera það ljóst að baráttan fyrir sjálfstæði Katalóníu heldur áfram Jordi Oriola Folch Skoðun Foreldraútilokun: Þögull faraldur sem hefur áhrif á fjölskyldur Gestur Valgarðsson Skoðun Skoðun Skoðun Leitin að sjálfum sér Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bústaðavegur verður Nikótínstræti — þökk sé Reitum og lífeyrissjóðunum Eyrún Magnúsdóttir skrifar Skoðun Viltu vinna of mikið í ár og ennþá meira á næsta ári? Steinunn Þórðardóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkurinn er skrýtin skrúfa Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Ölfus, land tækifæranna Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Puigdemont snýr aftur til að gera það ljóst að baráttan fyrir sjálfstæði Katalóníu heldur áfram Jordi Oriola Folch skrifar Skoðun Ylja og skaðaminnkun Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Hættu að spyrja um spillinguna Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Bóndinn og snákurinn Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Skoðun Setjum Coda Terminal verkefnið í íbúakosningu í Hafnarfirði Arndís Kjartansdóttir skrifar Skoðun Daginn eftir og hinir 364 Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvernig komum við böndum á kapitalismann? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Yazan á heima hér! Alma Ýr Ingólfsdóttir,Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar Skoðun Hvað segir Biggi Óli Sigmundsson eftir 14 ár í Englandi? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Gleðilegan baráttudag! Hildur Telma Hauksdóttir skrifar Skoðun Fjölbreytni þrífst best í frjálsu samfélagi Bjarni Benediktsson skrifar Skoðun Máum út illsku með ást Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Samfélagslegt tap af afnámi tolla Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Þakklæti Magneu Gná Jóhannsdóttur skrifar Skoðun Eigum við fyrir kapítalismanum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Havarti skal það sem sannara reynist Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Lifi frelsið, lifi fjölbreytnin Elliði Vignisson skrifar Skoðun Brexit og ný aðför þjóðernissinna og hægri öfgamanna að velferð og öryggi landsins Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Fundur leigjendasamtakanna með húsnæðishóp Samfylkingar Yngvi Sighvatsson skrifar Skoðun Hinsegin Reykjavík – Stolt er styrkur Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Hvar er restin af könnuninni? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Leið til aukinnar uppbyggingar íbúðarhúsnæðis Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Gleðilega hinsegin daga – um allt land Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Hringrás innveggja Perla Dís Kristinsdóttir,Elín Þórólfsdóttir,Þórdís Ólöf Sigurjónsdóttir,Þórhildur Fjóla Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Að vera hinsegin, kynsegin, trans Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Í liðinni viku birti Viðskiptaráð frá sér úttekt „…á áhrifum tolla á verð nokkurra vinsælla vörutegunda“. Í texta fréttar um úttektina á heimasíðu Viðskiptaráðs fylgir síðan eftirfarandi alhæfing. „Á Íslandi eru háir tollar lagðir á innflutt matvæli.“ Samkvæmt vísitölu neysluverðs í júlí 2024 námu útgjöld til kaupa á mat- og drykkjarvörum 14,97% af heildarútgjöldum heimilanna. Matvörur einar og sér námu 13,52% útgjaldanna. En stór hluti þessara útgjalda fer til kaupa á vörum sem enga tolla bera. Brauð og kornmeti nema 2,11% útgjalda, fiskur 0,77%, ávextir 0,97 og sykur, súkkulaði og sælgæti 1,45% og aðrar matvörur 1,73%. Samtals 7,03% eða 52% útgjalda til kaupa á matvöru. Til viðbótar þá er grænmeti (1,27%) án tolla stóran hluta ársins. Einnig er allt feitmeti annað en smjör án tolla en sá liður nemur samtals 0,34% heildarútgjalda heimilanna. Hvernig skýrir Viðskiptaráð þá að hlutfallslegt verðlag á brauði og kornvörum hærra hér á landi en í öllum löndum ESB samkvæmt úttekt Eurostat frá því í júní sl.? Matvörur í heild sinni eru líka dýrari hér en í nokkru landi innan ESB þrátt fyrir að meiri hluti matvara mælt á útgjalda grunni sé hér fluttur inn án tolla. „Háar tekjur leiða beinlínis til hás verðlags“ Fyrirsögnin hér að ofan er fengin beint úr milli fyrirsögn í samantekt Viðskiptaráðs frá 27. janúar 2021. Þar komst ráðið að þeirri niðurstöðu að hátt launastig leiddi til hás verðlags og birti línurit sem sýndi þetta samband glöggt máli sínu til stuðnings. Á þeim þremur og hálfu ári sem síðan eru liðin hefur launavísitalan hér á landi hækkað um 29,2%. Svo áfram sé vitnað í Viðskiptaráð þá segir enn fremur í fyrrnefndri samantekt. „Ísland er vissulega dýrt en tekjurnar eru líka með þeim hæstu svo að kaupmáttur var sá fjórði mesti í Evrópu árið 2019.“ „Allt að 43% lægra matvöruverð án tolla“ Viðskiptaráð valdi að kynna úttekt sína nú með þessari fyrirsögn. Þó ráðið telji sig geta tilgreint einstakar vörur sem þetta getur átt við (engin tilraun er gerð til að fjalla um hvernig fyrirtæki í virðiskeðjunni ákveða álagningu sína, sem nokkuð örugglega er ekki föst prósenta), þá getur þetta ekki átt við flokkinn matvörur í heild sinni eins og einhver gæti ályktað af svona framsetningu. Það verður því að teljast býsna bratt fram farið að setja málið svona fram. Hvernig er verðlag á tollfrjálsum varningi á Íslandi? Þegar búið er að fara fram með fullyrðingum um verðbreytingar á vörum við afnám tolla, verður að gera þá kröfu að Viðskiptaráð útskýri verðlagningu á Íslandi í víðara samhengi. Í fyrrnefndri samantekt Viðskiptaráðs frá því í janúar 2021 segir að kaupmáttur sé „…mikill þvert á meginþorra vöru og þjónustu.“ Eurostat birtir reglulega niðurstöður á athugun á hlutfallslegu verðlagi vöru og þjónustu milli landi. Í júní sl. birtust niðurstöður samanburðar á verðlagi í 36 löndum, 27 ESB löndum, þremur EFTA-löndum og 6 löndum sem sótt hafa um aðild að ESB (Tyrklandi, Albaníu, Serbíu, Svartfjallalandi, Bosníu og Hersegóvínu og Norður-Makedóníu). Úr þessari samantekt má lesa um hvar Ísland raðast í sæti í hópi þessara ríkja eftir hlutfallslegu verðlagi. Eftirfarandi tafla sýnir þetta. Vöruflokkur/þjónusta: Matur og drykkjarvörur 2 Áfengi og tóbak 1 Föt 2 Skór 2 Húsgögn 3 Eldhúsraftæki 3 Raftæki 1 Bílar, mótorhjól og önnur farartæki 2 Almenningssamgöngur og flutningar 1 Póstur og sími 3 Hótel og veitingastaðir 2 Vindmyllur Viðskiptaráðs Ísland skipar 2. sæti í flokknum mat og drykkjarvörum. Aðeins í Sviss eru matvörur hlutfallslega dýrari en hér á landi. En ef tollar á matvörur eru orsök þessa, hverju er þá til að svara í öðrum flokkum vara sem allar eru fluttar inn án tolla og Ísland skipar í þessari úttekt ýmsit annað eða jafnvel fyrsta sæti? Af hverju eru raftæki dýrust á Íslandi og liðurinn föt og skór sem og eldhúsraftæki næst dýrust. Föt eru dýrari en hér á landi í Sviss og skór í Danmörku. Eldhúsraftæki eru hlutfallslega dýrust í Albaníu og á Möltu. Húsgögn eru svo dýrari á Möltu og í Lúxemborg en hér á landi. Það að Viðskiptaráð komist að því að afnám tolla á innfluttum saltkaramelluís leiði til 43% lækkunar á matvöruverði hér á landi er skrumskæling sem á ekkert skylt við veruleikann í verðlagningu á innfluttum vörum á Íslandi. Nær hefði verið að rifja upp samantekt ráðsins frá því í janúar 2021. Höfundur er hagfræðingur og starfar hjá Mjólkursamsölunni.
Puigdemont snýr aftur til að gera það ljóst að baráttan fyrir sjálfstæði Katalóníu heldur áfram Jordi Oriola Folch Skoðun
Skoðun Bústaðavegur verður Nikótínstræti — þökk sé Reitum og lífeyrissjóðunum Eyrún Magnúsdóttir skrifar
Skoðun Puigdemont snýr aftur til að gera það ljóst að baráttan fyrir sjálfstæði Katalóníu heldur áfram Jordi Oriola Folch skrifar
Skoðun Brexit og ný aðför þjóðernissinna og hægri öfgamanna að velferð og öryggi landsins Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Hringrás innveggja Perla Dís Kristinsdóttir,Elín Þórólfsdóttir,Þórdís Ólöf Sigurjónsdóttir,Þórhildur Fjóla Kristjánsdóttir skrifar
Puigdemont snýr aftur til að gera það ljóst að baráttan fyrir sjálfstæði Katalóníu heldur áfram Jordi Oriola Folch Skoðun