Ásgeir, gefðu okkur von! Unnur Hrefna Jóhannsdóttir skrifar 13. ágúst 2024 11:01 Hún hefur smogið eins og dalalæða inn í nánast hvern krók og kima samfélagsins og hefur bæði vakið ugg og ótta. Váin hefur vomað yfir og sýnir ekki á sér neitt fararsnið. Vextir, verðbólga og vísitölur hvers konar hafa farið hækkandi og aukið á byrði almennings og fyrirtækja. Það hefur orðið algjör forsendubrestur og raunar trúnaðarbrot síðan Seðlabankinn lækkaði vexti svo þeir voru aðeins rétt fyrir ofan núllið. Bankarnir fylgdu í kjölfarið og loksins var hægt að fá lán á viðundandi kjörum eins og íbúðalán. Neysludansinn hófst, jafnt hjá lágtekjufólki sem og öðrum hópum, sem fögnuðu lágum stýrivöxtum sem fóru niður í 0,75% þegar best lét en veislan stóð stutt. Heimsfaraldurinn og lækkun stýrivaxta Á Covid- tímanum lágu landsmenn annað hvort í flensu eða voru í sóttkví. Hið sama átti við um peningastefnu Seðlabankans. Allt þjóðfélagið lamaðist og það gerðu vextirnir líka – um tíma. Þegar landinn tók að braggast átti það sama við um Ásgeir Jónsson seðlabankastjóra og peningastefnunefnd. Stýrivextirnir tóku samstundis að hækka og eru orðnir 9,25% nú í ágúst 2024 og hafa verið það ansi lengi. Þessar aðgerðir ku eiga að lækka verðbólguna og draga úr þenslu. Láglaunafólk hefur nær ekkert öryggisnet þegar svona árar í samfélaginu. Hærri stýrivextir leiða til þess að vextir og mánaðarleg greiðslubyrði á lánum sem eru með breytilega vexti hækka. Þetta á m.a. við um neytendalán á borð við yfirdrátt og greiðsludreifingu á kreditkortum en mestu munar þó um íbúðalánin. Þegar Seðlabankinn breytir stýrivöxtum fylgja lánveitendur í kjölfarið. Litlar líkur á að vinna í húsnæðishappdrættinu Frá árinu 2022 og til dagsins í dag hefur Seðlabankinn hækkað stýrivexti úr 2% í 9,25% eða um 7,25 prósentustig. Vöxtur stýrivaxtanna hefur því var hraður og margir spámenn lærðari en ég telja að Ásgeir og peningastefnunefnd muni ekki endilega lækka þá á næsta ákvörðunardegi 21. ágúst nk. Það er ofar mínum skilningi. Húsnæðismálin eru sér kapítuli. Um það hafa margir spekingar fjallað og bent á það sem þar mætti betur fara. Þær betrumbætur gætu m.a. lækkað verðbólguna þar sem húsnæðisliðurinn spilar stóra rullu. Að kaupa sér húsnæði á Íslandi er eins og að vera í villta vestrinu þar sem happið eitt ræður því hvort þú ert skotinn eða ekki. Til þess að fá yfirhöfuð greiðslumat þarf að eiga góðan slatta af peningum í útborgun og einnig góðar ráðstöfunartekjur. Þá komum við aftur að láglaunafólki sem sjaldan á mikið af peningum. Síðustu kjarasamningar voru taldir hóflegir, en samt sendu sumir þau skilaboð að þeir væru verðbólguhvetjandi. Stundum er veröldin svo skrítin! Þetta sama láglaunafólk, sem ekki hefur ráð á að eignast öruggt húsnæði, má svo eyða vel og af ráðstöfunartekjum sínu í óöruggt og rándýrt leiguhúsnæði. Þetta er ákveðinn ómöguleiki, ekki satt? Verðbólguhvetjandi láglaunafólk? Fyrir nokkrum árum vann ég um tíma í verslun í Kringlunni. Þegar ég fékk fyrsta launaseðilinn minn taldi ég að um misskilning væri að ræða svo lág var krónutalan sem komin var inn á reikninginn minn. Ég hringdi samstundis í verkalýðsfélagið mitt VR og sagði farir mínar ekki sléttar. Ég væri nú með fjögur háskólapróf og hafði um 30 ára fjölbreytta reynslu á vinnumarkaði, talsverða lífsreynslu en nei ekki af verslunarstörfum. Mér fannst lítil virðing fólgin í þessari krónutölu og enn minna réttlæti. Heimssýn mín breyttist þarna á gólfinu í Kringlunni. Mér hafði bara aldrei dottið í hug að fólki væru borguð svona skítalaun. Ég hélt að almennt væru svokölluðu markaðslaun við lýði og að þessir láglaunataxtar væru bara til viðmiðunar. Ég gekk nú með öðru hugarfari um Kringluna. Hvernig ætli gangi hjá afgreiðlukonunni í matvöruversluninni gangi að ná endum saman eða stráknum sem raðar í hillurnar? Sennilega býr hann enn heima hjá mömmu sínum og pabba, annars myndi hann ekki draga fram lífið. Hvað með allar ungu stúlkurnar í tískuverslunum. Hvernig gengur þeim að safna fyrir sinni fyrstu íbúð. Í þessu húsi Mammons var stór hluti starfsmanna ef til vill á launum sem ekki jöðruðu við fátæktarmörk heldur voru það beinlínis og dugðu varla fyrir lágmarksframfærslu. Mér hafði ekki dottið þetta í hug fyrr en ég reyndi það sjálf! Fyrir þetta fólk var ákveðinn ómöguleiki að ná endum saman nema annað kæmi til eins og aðstoð mömmu og pabba. Svo er verið að tala um þjóðarsátt! Óttast við hvern vaxtaákvörðunardag Fiskvinnsluskonan sem hamast í akkorði til að hækka laun sín ,ræstitæknirinn, ófaglærði þjónninn, starfsmaðurinn á hjúkrunarheimilinu, leikskólaleiðbeinandinn og pitsasendillinn svo fáein dæmi séu nefnd. Þau eru sennilega öll á skítalaunum en sinna störfum sínum samviskusamlega þrátt fyrir léleg kjör.þrátt fyrir mikilvægi starfa þeirra. Eflaust eru þau öll að sligast undan vaxtabyrði á einn eða annan hátt. Þeim finnst, eins og flestum vaxtastigið of hátt og auka enn frekar á „ómöguleikann” að lifa og búa hér á landi. Þau óttast hvern vaxtaákvörðunardag Seðlabankans. Þau hafa engar “verðbólguvæntingar”, nema síður sér – þau vonast bara til þess að verðbólgan fari niður og finnst þau hafa lagt sitt af mörkum til þess. Þau spyrja: Hvers vegna gengur nágrannalöndum betur að ráðast að niðurlögum verðbólgunnar en okkur? Og hvað verður um okkur ef að verðbólgan hefur ekki lækkað við endurskoðun kjarasamninga á næsta ári? Er þá allt unnið fyrir gýg? Við skorum á Ásgeir Ég, lágaunafolk og ábyggilega bara allir vilja því senda skilaboð til Ásgeirs seðlabankastjóra og peningastefnunefndar að lækka stýrivextina á næsta vaxtaákvörðunardegi þó ekki væri nema um smá– og svo meira í skrefum. Það myndi auðvelda líf okkar dálítið. Ásgeir, gerðu það, gefðu okkur von! Höfundur er kennari, blaðamaður og öryrki Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Verðlag Efnahagsmál Mest lesið Viltu vinna of mikið í ár og ennþá meira á næsta ári? Steinunn Þórðardóttir Skoðun Ásgeir, gefðu okkur von! Unnur Hrefna Jóhannsdóttir Skoðun Það er hægt að lækka byggingarkostnað á Íslandi Jón Ingi Hákonarson Skoðun Hvers virði eru þeir sem mennta þjóðina? Helga Þórey Júlíudóttir Skoðun Ungt fólk á Íslandi: kjósið ykkur út úr ójöfnuði og ranglæti í jöfnuð og réttlæti! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Ert þú „svolítið OCD“? Sóley Dröfn Davíðsdóttir Skoðun Bústaðavegur verður Nikótínstræti — þökk sé Reitum og lífeyrissjóðunum Eyrún Magnúsdóttir Skoðun Frumkvöðlar framtíðarinnar: Að breyta brestum og nýta neikvætt til nýsköpunar Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Leitin að sjálfum sér Erna Bjarnadóttir Skoðun Sjálfstæðisflokkurinn er skrýtin skrúfa Sigurjón Þórðarson Skoðun Skoðun Skoðun Frumkvöðlar framtíðarinnar: Að breyta brestum og nýta neikvætt til nýsköpunar Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Ásgeir, gefðu okkur von! Unnur Hrefna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Það er hægt að lækka byggingarkostnað á Íslandi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Ert þú „svolítið OCD“? Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Ungt fólk á Íslandi: kjósið ykkur út úr ójöfnuði og ranglæti í jöfnuð og réttlæti! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Hvers virði eru þeir sem mennta þjóðina? Helga Þórey Júlíudóttir skrifar Skoðun Leitin að sjálfum sér Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bústaðavegur verður Nikótínstræti — þökk sé Reitum og lífeyrissjóðunum Eyrún Magnúsdóttir skrifar Skoðun Viltu vinna of mikið í ár og ennþá meira á næsta ári? Steinunn Þórðardóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkurinn er skrýtin skrúfa Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Ölfus, land tækifæranna Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Puigdemont snýr aftur til að gera það ljóst að baráttan fyrir sjálfstæði Katalóníu heldur áfram Jordi Oriola Folch skrifar Skoðun Ylja og skaðaminnkun Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Hættu að spyrja um spillinguna Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Bóndinn og snákurinn Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Skoðun Setjum Coda Terminal verkefnið í íbúakosningu í Hafnarfirði Arndís Kjartansdóttir skrifar Skoðun Daginn eftir og hinir 364 Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvernig komum við böndum á kapitalismann? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Yazan á heima hér! Alma Ýr Ingólfsdóttir,Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar Skoðun Hvað segir Biggi Óli Sigmundsson eftir 14 ár í Englandi? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Gleðilegan baráttudag! Hildur Telma Hauksdóttir skrifar Skoðun Fjölbreytni þrífst best í frjálsu samfélagi Bjarni Benediktsson skrifar Skoðun Máum út illsku með ást Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Samfélagslegt tap af afnámi tolla Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Þakklæti Magneu Gná Jóhannsdóttur skrifar Skoðun Eigum við fyrir kapítalismanum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Havarti skal það sem sannara reynist Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Lifi frelsið, lifi fjölbreytnin Elliði Vignisson skrifar Skoðun Brexit og ný aðför þjóðernissinna og hægri öfgamanna að velferð og öryggi landsins Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Fundur leigjendasamtakanna með húsnæðishóp Samfylkingar Yngvi Sighvatsson skrifar Sjá meira
Hún hefur smogið eins og dalalæða inn í nánast hvern krók og kima samfélagsins og hefur bæði vakið ugg og ótta. Váin hefur vomað yfir og sýnir ekki á sér neitt fararsnið. Vextir, verðbólga og vísitölur hvers konar hafa farið hækkandi og aukið á byrði almennings og fyrirtækja. Það hefur orðið algjör forsendubrestur og raunar trúnaðarbrot síðan Seðlabankinn lækkaði vexti svo þeir voru aðeins rétt fyrir ofan núllið. Bankarnir fylgdu í kjölfarið og loksins var hægt að fá lán á viðundandi kjörum eins og íbúðalán. Neysludansinn hófst, jafnt hjá lágtekjufólki sem og öðrum hópum, sem fögnuðu lágum stýrivöxtum sem fóru niður í 0,75% þegar best lét en veislan stóð stutt. Heimsfaraldurinn og lækkun stýrivaxta Á Covid- tímanum lágu landsmenn annað hvort í flensu eða voru í sóttkví. Hið sama átti við um peningastefnu Seðlabankans. Allt þjóðfélagið lamaðist og það gerðu vextirnir líka – um tíma. Þegar landinn tók að braggast átti það sama við um Ásgeir Jónsson seðlabankastjóra og peningastefnunefnd. Stýrivextirnir tóku samstundis að hækka og eru orðnir 9,25% nú í ágúst 2024 og hafa verið það ansi lengi. Þessar aðgerðir ku eiga að lækka verðbólguna og draga úr þenslu. Láglaunafólk hefur nær ekkert öryggisnet þegar svona árar í samfélaginu. Hærri stýrivextir leiða til þess að vextir og mánaðarleg greiðslubyrði á lánum sem eru með breytilega vexti hækka. Þetta á m.a. við um neytendalán á borð við yfirdrátt og greiðsludreifingu á kreditkortum en mestu munar þó um íbúðalánin. Þegar Seðlabankinn breytir stýrivöxtum fylgja lánveitendur í kjölfarið. Litlar líkur á að vinna í húsnæðishappdrættinu Frá árinu 2022 og til dagsins í dag hefur Seðlabankinn hækkað stýrivexti úr 2% í 9,25% eða um 7,25 prósentustig. Vöxtur stýrivaxtanna hefur því var hraður og margir spámenn lærðari en ég telja að Ásgeir og peningastefnunefnd muni ekki endilega lækka þá á næsta ákvörðunardegi 21. ágúst nk. Það er ofar mínum skilningi. Húsnæðismálin eru sér kapítuli. Um það hafa margir spekingar fjallað og bent á það sem þar mætti betur fara. Þær betrumbætur gætu m.a. lækkað verðbólguna þar sem húsnæðisliðurinn spilar stóra rullu. Að kaupa sér húsnæði á Íslandi er eins og að vera í villta vestrinu þar sem happið eitt ræður því hvort þú ert skotinn eða ekki. Til þess að fá yfirhöfuð greiðslumat þarf að eiga góðan slatta af peningum í útborgun og einnig góðar ráðstöfunartekjur. Þá komum við aftur að láglaunafólki sem sjaldan á mikið af peningum. Síðustu kjarasamningar voru taldir hóflegir, en samt sendu sumir þau skilaboð að þeir væru verðbólguhvetjandi. Stundum er veröldin svo skrítin! Þetta sama láglaunafólk, sem ekki hefur ráð á að eignast öruggt húsnæði, má svo eyða vel og af ráðstöfunartekjum sínu í óöruggt og rándýrt leiguhúsnæði. Þetta er ákveðinn ómöguleiki, ekki satt? Verðbólguhvetjandi láglaunafólk? Fyrir nokkrum árum vann ég um tíma í verslun í Kringlunni. Þegar ég fékk fyrsta launaseðilinn minn taldi ég að um misskilning væri að ræða svo lág var krónutalan sem komin var inn á reikninginn minn. Ég hringdi samstundis í verkalýðsfélagið mitt VR og sagði farir mínar ekki sléttar. Ég væri nú með fjögur háskólapróf og hafði um 30 ára fjölbreytta reynslu á vinnumarkaði, talsverða lífsreynslu en nei ekki af verslunarstörfum. Mér fannst lítil virðing fólgin í þessari krónutölu og enn minna réttlæti. Heimssýn mín breyttist þarna á gólfinu í Kringlunni. Mér hafði bara aldrei dottið í hug að fólki væru borguð svona skítalaun. Ég hélt að almennt væru svokölluðu markaðslaun við lýði og að þessir láglaunataxtar væru bara til viðmiðunar. Ég gekk nú með öðru hugarfari um Kringluna. Hvernig ætli gangi hjá afgreiðlukonunni í matvöruversluninni gangi að ná endum saman eða stráknum sem raðar í hillurnar? Sennilega býr hann enn heima hjá mömmu sínum og pabba, annars myndi hann ekki draga fram lífið. Hvað með allar ungu stúlkurnar í tískuverslunum. Hvernig gengur þeim að safna fyrir sinni fyrstu íbúð. Í þessu húsi Mammons var stór hluti starfsmanna ef til vill á launum sem ekki jöðruðu við fátæktarmörk heldur voru það beinlínis og dugðu varla fyrir lágmarksframfærslu. Mér hafði ekki dottið þetta í hug fyrr en ég reyndi það sjálf! Fyrir þetta fólk var ákveðinn ómöguleiki að ná endum saman nema annað kæmi til eins og aðstoð mömmu og pabba. Svo er verið að tala um þjóðarsátt! Óttast við hvern vaxtaákvörðunardag Fiskvinnsluskonan sem hamast í akkorði til að hækka laun sín ,ræstitæknirinn, ófaglærði þjónninn, starfsmaðurinn á hjúkrunarheimilinu, leikskólaleiðbeinandinn og pitsasendillinn svo fáein dæmi séu nefnd. Þau eru sennilega öll á skítalaunum en sinna störfum sínum samviskusamlega þrátt fyrir léleg kjör.þrátt fyrir mikilvægi starfa þeirra. Eflaust eru þau öll að sligast undan vaxtabyrði á einn eða annan hátt. Þeim finnst, eins og flestum vaxtastigið of hátt og auka enn frekar á „ómöguleikann” að lifa og búa hér á landi. Þau óttast hvern vaxtaákvörðunardag Seðlabankans. Þau hafa engar “verðbólguvæntingar”, nema síður sér – þau vonast bara til þess að verðbólgan fari niður og finnst þau hafa lagt sitt af mörkum til þess. Þau spyrja: Hvers vegna gengur nágrannalöndum betur að ráðast að niðurlögum verðbólgunnar en okkur? Og hvað verður um okkur ef að verðbólgan hefur ekki lækkað við endurskoðun kjarasamninga á næsta ári? Er þá allt unnið fyrir gýg? Við skorum á Ásgeir Ég, lágaunafolk og ábyggilega bara allir vilja því senda skilaboð til Ásgeirs seðlabankastjóra og peningastefnunefndar að lækka stýrivextina á næsta vaxtaákvörðunardegi þó ekki væri nema um smá– og svo meira í skrefum. Það myndi auðvelda líf okkar dálítið. Ásgeir, gerðu það, gefðu okkur von! Höfundur er kennari, blaðamaður og öryrki
Ungt fólk á Íslandi: kjósið ykkur út úr ójöfnuði og ranglæti í jöfnuð og réttlæti! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Frumkvöðlar framtíðarinnar: Að breyta brestum og nýta neikvætt til nýsköpunar Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun
Skoðun Frumkvöðlar framtíðarinnar: Að breyta brestum og nýta neikvætt til nýsköpunar Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar
Skoðun Ungt fólk á Íslandi: kjósið ykkur út úr ójöfnuði og ranglæti í jöfnuð og réttlæti! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Bústaðavegur verður Nikótínstræti — þökk sé Reitum og lífeyrissjóðunum Eyrún Magnúsdóttir skrifar
Skoðun Puigdemont snýr aftur til að gera það ljóst að baráttan fyrir sjálfstæði Katalóníu heldur áfram Jordi Oriola Folch skrifar
Skoðun Brexit og ný aðför þjóðernissinna og hægri öfgamanna að velferð og öryggi landsins Ole Anton Bieltvedt skrifar
Ungt fólk á Íslandi: kjósið ykkur út úr ójöfnuði og ranglæti í jöfnuð og réttlæti! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Frumkvöðlar framtíðarinnar: Að breyta brestum og nýta neikvætt til nýsköpunar Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun