Að þróa og efla gróskuhugarfar Ingrid Kuhlman skrifar 9. september 2024 08:02 Carol S. Dweck, prófessor í sálfræði við Stanford háskóla, er frumkvöðull í rannsóknum á hugarfari. Í bók sinni Mindset: The New Psychology of Success gerir hún greinarmun á gróskuhugarfari annars vegar (e. growth mindset) og fastmótuðu hugarfari hins vegar (e. fixed mindset). Dweck segir að viðhorf okkar og trú á eigin hæfileika geti haft áhrif á ýmsa þætti lífsins, þar á meðal akademíska frammistöðu, vinnu, árangur í íþróttum og persónuleg samskipti. Hvað felst í grósku- og fastmótuðu hugarfari? Samkvæmt Dweck er kjarni gróskuhugarfars trúin á að við getum þróað hæfileika okkar og hæfni með vinnusemi, dugnaði og þrautseigju og í gegnum nám og þjálfun. Fólk með gróskuhugarfar trúir því að það geti bætt árangur sinn og færni með því að leggja sig fram. Það er opið fyrir lærdómi og sér mistök eða erfiðleika sem tækifæri til að læra, bæta sig og þróast áfram. Það setur sér háleit og krefjandi markmið og gefst ekki upp auðveldlega þegar það stendur andspænis áskorunum eða erfiðleikum. Fólk með gróskuhugarfar er opið fyrir endurgjöf og nýtur hana til að bæta sig. Það lítur á velgengni annarra sem hvatningu. Fólk með fastmótað hugarfar á hinn bóginn trúir að hæfileikar og færni séu meðfæddir eiginleikar sem ekki er hægt að breyta; annaðhvort séum við góð í einhverju eða ekki. Þetta viðhorf leiðir til þess að það forðast áskoranir vegna hræðslu við mistök og gefst auðveldlega upp þegar það mætir mótlæti. Það lítur á gagnrýni sem persónulega árás og upplifur ógn af árangri annarra þar sem það metur eigin árangur oft út frá árangri annarra. Fastmótað hugarfar getur takmarkað vöxt og framfarir einstaklinga þar sem það hindrar þá í að taka áhættu, prófa nýja hluti og læra af reynslunni. Leiðir til að þjálfa gróskuhugarfar Carol Dweck og rannsóknarteymi hennar hafa veitt dýrmæta innsýn í hvernig hægt að breyta fastmótuðu hugarfari í gróskuhugarfar með því að þróa meðvitund um eigin viðhorf og hvernig þau hafa áhrif á hegðun okkar og ákvarðanatöku. Gróskuhugarfar er, öfugt við það sem margir kunna að halda, ekki eitthvað sem við fæðumst með heldur er hægt að rækta það og efla með réttu hugarfari og þjálfun. Hér fyrir neðan eru nokkrar aðferðir til að efla og þróa gróskuhugarfar: 1. Skilja aðlögunarhæfni heilans Aðlögunarhæfni eða sveigjanleiki miðtaugakerfisins (e. neuroplasticity) er ótrúleg geta heilans til að aðlaga sig og breytast allt okkar líf. Þessi aðlögun getur átt sér stað á margan hátt, til dæmis með myndun nýrra taugafrumna, styrkingu eða veikingu tiltekinna taugabrauta. Einnig með endurskipulagningu á starfsemi eða hlutverkum mismunandi svæða heilans sem viðbragð við nýrri reynslu, námi, þjálfun eða jafnvel í kjölfar skaða. Þetta sannar að hæfileikar og geta okkar til að læra og aðlaga okkur eru síður en svo föst og óbreytanleg einkenni. 2. Skora á raddirnar sem endurspegla fastmótað hugarfar Gott er að æfa sig í að bera kennsl á raddir fastmótaðs viðhorfs, eins og t.d. „Ég er ekki góð/ur í þessu“, „Ég get þetta ekki“ eða „Þetta voru hræðileg mistök“ og skipta þessum hugsunum út fyrir hugsanir sem endurspegla gróskuhugarfar: „Ég hef ekki náð tökum á þessu ennþá“, „Ég ætla að æfa mig í þessu“ eða „Ég geri bara betur næst“. 3. Setja sér markmið um að læra eða þroskast í staðinn fyrir afköst Í stað þess að einblína á afkastagetu eða frammistöðu er gott að setja sér markmið sem snúa að því að læra nýja hluti og þróast. Þetta getur verið allt frá því að læra nýtt tungumál, bæta kynningarfærni, auka leiðtogahæfni eða öðlast dýpri skilning á gervigreind. 4. Hrósa fyrir dugnað, ekki hæfileika Hægt er að efla gróskuhugarfar hjá öðrum með því að hrósa þeim fyrir dugnað, ástundun eða þrautseigju frekar en meðfædda hæfileika eða gáfur. Þessi nálgun tryggir að þeir skilgreini sig ekki eingöngu út frá meðfæddum hæfileikum og missa ekki móðinn þegar þeir takast á við áskoranir þar sem þeir skilja að þrautseigja og það að leggja eitthvað á sig leiði til vaxtar og árangurs. 5. Hræðast ekki mistök Að líta á mistök sem óaðskiljanlegan hluta af lærdómsferlinu er lykilatriði í að efla bæði persónulegan og faglegan vöxt. Mistök bjóða upp á tækifæri til innsæis og skilnings á því sem er ekki að virka. Við ættum því að ögra okkur sjálfum með nýjum upplifunum, vera opin fyrir áskorunum og nálgast mistök með spurningunni: „Hvað get ég lært af þessu?“ Gróskuhugarfarið er lykillinn að velgengni Carol S. Dweck hefur opnað augu okkar fyrir því hve mikil áhrif hugarfarið hefur á getu okkar til að læra, aðlaga okkur og vaxa. Gróskuhugarfar hefur sýnt sig vera einn af lyklunum að velgengni í leik og starfi. Það er ótrúlegur kraftur fólginn í þeirri vitneskju og trú að við höfum getu og möguleika til að bæta okkur. Höfundur er leiðbeinandi og ráðgjafi hjá Þekkingarmiðlun og með meistaragráðu í jákvæðri sálfræði. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ingrid Kuhlman Mest lesið Milljarðatugir Jóns Baldvins Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Að sjúga í sig orkulindir Íslendinga Snæbjörn Guðmundsson Skoðun Greiðslubyrði húsnæðislána lækkar um helming! Frekari lækkana að vænta á næstu mánuðum Baldur Borgþórsson Skoðun Réttum konunni gjallarhornið Yngvi Sighvatsson Skoðun Við mótmælum… Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Að þróa og efla gróskuhugarfar Ingrid Kuhlman Skoðun Rannsóknarleit Selfossveitna heldur áfram að skila árangri Sveinn Ægir Birgisson Skoðun Er traustið endanlega farið? Bubbi Morthens Skoðun Hatursorðræða á Íslandi Einar Baldvin Skoðun Mjóbaksverkir – Hvað er rétt og rangt? Gunnlaugur Már Briem Skoðun Skoðun Skoðun Rannsóknarleit Selfossveitna heldur áfram að skila árangri Sveinn Ægir Birgisson skrifar Skoðun Við mótmælum… Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Milljarðatugir Jóns Baldvins Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Að þróa og efla gróskuhugarfar Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Réttum konunni gjallarhornið Yngvi Sighvatsson skrifar Skoðun Að sjúga í sig orkulindir Íslendinga Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Varist eftirlíkingar Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Greiðslubyrði húsnæðislána lækkar um helming! Frekari lækkana að vænta á næstu mánuðum Baldur Borgþórsson skrifar Skoðun Er allt í baklás? Þú getur meira en þú heldur... Guðlaugur Birgisson skrifar Skoðun Ég svelt þá í nafni kvenréttinda Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Að stytta biðlista Gunnar Hrafn Birgisson skrifar Skoðun Bókin er minn óvinur David Bergmann skrifar Skoðun Hatursorðræða á Íslandi Einar Baldvin skrifar Skoðun Hvernig væri nú að spyrja unga fólkið? – Um dagleg mannréttindabrot okkar á börnum og unglingum Jón Karl Stefánsson skrifar Skoðun Mjóbaksverkir – Hvað er rétt og rangt? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Sannleikurinn um Evrópusambandið III: Eflum álfuna okkar, Evrópu, og þar með ESB, barnanna okkar vegna! Ole Anton Bieldtvedt skrifar Skoðun Í tilefni af alþjóðlegum degi læsis: Brettum upp ermar! Guðbjörg Rut Þórisdóttir skrifar Skoðun Af upplýsingaóreiðu um orkumál Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Póstur í rugli? Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Er traustið endanlega farið? Bubbi Morthens skrifar Skoðun Breytingar, gjörið svo vel Einar Þorsteinsson skrifar Skoðun Um fyrirsjáanleika aflaheimilda og tvöfeldni SFS Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Að hjóla í manninn! Guðmundur Haukur Jakobsson skrifar Skoðun Er Kópavogsmódelið ógn við jafnrétti? Hrund Traustadóttir,Ágústa Dröfn Kristleifsdóttir,Ólöf Björk Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Leikskólarnir eru fjöregg samfélagsins Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Októberfest, opið bréf/erindi til Stúdentaráðs, rektors, Háskólaráðs Háskóla Íslands og háskólaráðherra Aðalsteinn Gunnarsson,Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Hvað ef við hefðum val? Heiðdís Geirsdóttir skrifar Skoðun Hvernig komum við í veg fyrir uppfærslu á afbrotaforritinu hjá ungum afbrotamönnum? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kópavogsmódelið - Hagsmunir og þarfir barna Halla Ösp Hallsdóttir skrifar Skoðun Stefnumótun í málefnum innflytjenda: Samfélag okkar allra Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Sjá meira
Carol S. Dweck, prófessor í sálfræði við Stanford háskóla, er frumkvöðull í rannsóknum á hugarfari. Í bók sinni Mindset: The New Psychology of Success gerir hún greinarmun á gróskuhugarfari annars vegar (e. growth mindset) og fastmótuðu hugarfari hins vegar (e. fixed mindset). Dweck segir að viðhorf okkar og trú á eigin hæfileika geti haft áhrif á ýmsa þætti lífsins, þar á meðal akademíska frammistöðu, vinnu, árangur í íþróttum og persónuleg samskipti. Hvað felst í grósku- og fastmótuðu hugarfari? Samkvæmt Dweck er kjarni gróskuhugarfars trúin á að við getum þróað hæfileika okkar og hæfni með vinnusemi, dugnaði og þrautseigju og í gegnum nám og þjálfun. Fólk með gróskuhugarfar trúir því að það geti bætt árangur sinn og færni með því að leggja sig fram. Það er opið fyrir lærdómi og sér mistök eða erfiðleika sem tækifæri til að læra, bæta sig og þróast áfram. Það setur sér háleit og krefjandi markmið og gefst ekki upp auðveldlega þegar það stendur andspænis áskorunum eða erfiðleikum. Fólk með gróskuhugarfar er opið fyrir endurgjöf og nýtur hana til að bæta sig. Það lítur á velgengni annarra sem hvatningu. Fólk með fastmótað hugarfar á hinn bóginn trúir að hæfileikar og færni séu meðfæddir eiginleikar sem ekki er hægt að breyta; annaðhvort séum við góð í einhverju eða ekki. Þetta viðhorf leiðir til þess að það forðast áskoranir vegna hræðslu við mistök og gefst auðveldlega upp þegar það mætir mótlæti. Það lítur á gagnrýni sem persónulega árás og upplifur ógn af árangri annarra þar sem það metur eigin árangur oft út frá árangri annarra. Fastmótað hugarfar getur takmarkað vöxt og framfarir einstaklinga þar sem það hindrar þá í að taka áhættu, prófa nýja hluti og læra af reynslunni. Leiðir til að þjálfa gróskuhugarfar Carol Dweck og rannsóknarteymi hennar hafa veitt dýrmæta innsýn í hvernig hægt að breyta fastmótuðu hugarfari í gróskuhugarfar með því að þróa meðvitund um eigin viðhorf og hvernig þau hafa áhrif á hegðun okkar og ákvarðanatöku. Gróskuhugarfar er, öfugt við það sem margir kunna að halda, ekki eitthvað sem við fæðumst með heldur er hægt að rækta það og efla með réttu hugarfari og þjálfun. Hér fyrir neðan eru nokkrar aðferðir til að efla og þróa gróskuhugarfar: 1. Skilja aðlögunarhæfni heilans Aðlögunarhæfni eða sveigjanleiki miðtaugakerfisins (e. neuroplasticity) er ótrúleg geta heilans til að aðlaga sig og breytast allt okkar líf. Þessi aðlögun getur átt sér stað á margan hátt, til dæmis með myndun nýrra taugafrumna, styrkingu eða veikingu tiltekinna taugabrauta. Einnig með endurskipulagningu á starfsemi eða hlutverkum mismunandi svæða heilans sem viðbragð við nýrri reynslu, námi, þjálfun eða jafnvel í kjölfar skaða. Þetta sannar að hæfileikar og geta okkar til að læra og aðlaga okkur eru síður en svo föst og óbreytanleg einkenni. 2. Skora á raddirnar sem endurspegla fastmótað hugarfar Gott er að æfa sig í að bera kennsl á raddir fastmótaðs viðhorfs, eins og t.d. „Ég er ekki góð/ur í þessu“, „Ég get þetta ekki“ eða „Þetta voru hræðileg mistök“ og skipta þessum hugsunum út fyrir hugsanir sem endurspegla gróskuhugarfar: „Ég hef ekki náð tökum á þessu ennþá“, „Ég ætla að æfa mig í þessu“ eða „Ég geri bara betur næst“. 3. Setja sér markmið um að læra eða þroskast í staðinn fyrir afköst Í stað þess að einblína á afkastagetu eða frammistöðu er gott að setja sér markmið sem snúa að því að læra nýja hluti og þróast. Þetta getur verið allt frá því að læra nýtt tungumál, bæta kynningarfærni, auka leiðtogahæfni eða öðlast dýpri skilning á gervigreind. 4. Hrósa fyrir dugnað, ekki hæfileika Hægt er að efla gróskuhugarfar hjá öðrum með því að hrósa þeim fyrir dugnað, ástundun eða þrautseigju frekar en meðfædda hæfileika eða gáfur. Þessi nálgun tryggir að þeir skilgreini sig ekki eingöngu út frá meðfæddum hæfileikum og missa ekki móðinn þegar þeir takast á við áskoranir þar sem þeir skilja að þrautseigja og það að leggja eitthvað á sig leiði til vaxtar og árangurs. 5. Hræðast ekki mistök Að líta á mistök sem óaðskiljanlegan hluta af lærdómsferlinu er lykilatriði í að efla bæði persónulegan og faglegan vöxt. Mistök bjóða upp á tækifæri til innsæis og skilnings á því sem er ekki að virka. Við ættum því að ögra okkur sjálfum með nýjum upplifunum, vera opin fyrir áskorunum og nálgast mistök með spurningunni: „Hvað get ég lært af þessu?“ Gróskuhugarfarið er lykillinn að velgengni Carol S. Dweck hefur opnað augu okkar fyrir því hve mikil áhrif hugarfarið hefur á getu okkar til að læra, aðlaga okkur og vaxa. Gróskuhugarfar hefur sýnt sig vera einn af lyklunum að velgengni í leik og starfi. Það er ótrúlegur kraftur fólginn í þeirri vitneskju og trú að við höfum getu og möguleika til að bæta okkur. Höfundur er leiðbeinandi og ráðgjafi hjá Þekkingarmiðlun og með meistaragráðu í jákvæðri sálfræði.
Greiðslubyrði húsnæðislána lækkar um helming! Frekari lækkana að vænta á næstu mánuðum Baldur Borgþórsson Skoðun
Skoðun Greiðslubyrði húsnæðislána lækkar um helming! Frekari lækkana að vænta á næstu mánuðum Baldur Borgþórsson skrifar
Skoðun Hvernig væri nú að spyrja unga fólkið? – Um dagleg mannréttindabrot okkar á börnum og unglingum Jón Karl Stefánsson skrifar
Skoðun Sannleikurinn um Evrópusambandið III: Eflum álfuna okkar, Evrópu, og þar með ESB, barnanna okkar vegna! Ole Anton Bieldtvedt skrifar
Skoðun Er Kópavogsmódelið ógn við jafnrétti? Hrund Traustadóttir,Ágústa Dröfn Kristleifsdóttir,Ólöf Björk Jóhannsdóttir skrifar
Skoðun Októberfest, opið bréf/erindi til Stúdentaráðs, rektors, Háskólaráðs Háskóla Íslands og háskólaráðherra Aðalsteinn Gunnarsson,Björn Sævar Einarsson skrifar
Skoðun Hvernig komum við í veg fyrir uppfærslu á afbrotaforritinu hjá ungum afbrotamönnum? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Stefnumótun í málefnum innflytjenda: Samfélag okkar allra Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar
Greiðslubyrði húsnæðislána lækkar um helming! Frekari lækkana að vænta á næstu mánuðum Baldur Borgþórsson Skoðun