Fyrir nokkrum árum, á tíma fyrri ríkisstjórnar, tjáði þáverandi fjármálaráðherra, Benedikt Jóhannesson, sig um þörf þess, að við tækjum upp stöðugan gjaldmiðil, helzt Evruna, til að tryggja trausta afkomu og stöðugleika – svo menn gætu gert áætlanir og byggt sín áform og plön á traustum grunni, hefðu fyrirsjáanleika – og, ekki sízt, til að tryggja lága vexti, réttlátara þjóðfélag og meiri velferð.
Flestum er ljóst, að akkúrat vextir eru helzta leiðin í hverju þjóðfélagi til að færa fjármuni milli þjóðfélagshópa, þeirra, sem skulda, oft unga fólksins, og þeirra, sem eiga; fjármagnseigenda.
Krónu-vextirnir hér á Íslandi hafa síðustu misseri – á tíma lækkandi verðbólgu, nú 3,6% án húsnæðiskostnaðar – verið svo háir, að við arðráni liggur, stýrivextir 9,25% og útlánavextir banka að meðaltali 12-15%, þar sem gífurlegir fjármunir hafa verið færðir frá skuldurum yfir á fjármagnseigendur, án þess að fjármagnseigendur hafi lagt neitt af mörkum, hvað þá, að skuldarar hafi sér eitthvað til sakar unnið. Þarna hefur gífurlegt ranglæti viðgengist. Krónu-ranglæti.
Í þessu kerfi, sem einkum Seðlabanki ber ábyrgð á, felst hróplegur ójöfnuður og ranglæti. Einkum út af því, að allir aðrir seðlabankar og stjórnvöld sáu – eftir banka- og fjármálakreppuna – að svona hávaxtastefna stæðist hvorki í framkvæmd né siðferðislega til lengdar.
Ekki lái ég því fyrrverandi fjármálaráðherra, sem að sjálfsögðu vildi landsmönnum aðeins gott, að hann skyldi tjá sig hreint og opinskátt um það, að Evran verði að koma, ef við eigum að tryggja velferð okkar, hag og kjör, stöðugleika, fyrirsjáanleika og öryggi, og þá ekki sízt réttlæti, eftir föngum.
Sjálfur bjó ég í Þýzkanlandi í 27 ár, lengst af með Evru, og þekki ég því af eigin raun þann gífurlega kost – stöðugleika, fyrirsjáanleika, öryggi og lága vexti – sem Evran tryggir. Þjóðverjar áttu fyrir sitt ofursterka Þýzka Mark, en höfnuðu því í þágu Evru.
Sumir virðast halda, að krónan sé hluti af okkar þjóðerni og sjálfstæði, og, að við verðum því að halda henni. Þetta er hin mesta firra.
Gjaldmiðill er aðeins verkfæri til að miðla verðmætum og fjármunum milli manna. Nafnið er aukaatriði, enda krónur í mörgum löndum, en gæði og traustleiki verkfærisins aðalatriði.
Við höfum verið að athafna okkur með hálfónýtu verkfæri allt of lengi, en afleiðingar hafa verið darraðardans og sveiflur, upp og niður, og svo loks algjört skipbroti og hrun 2008.
Þetta er búið að standa í 70 ár, og enn hafa sumir ekki fengi nóg. Svo má illu venjast, að gott þyki.
Á sínum tíma, þegar þáverandi fjármálaráðherra gekk fram fyrir skjöldu og tjáði sig skýrt og skorinort um hagsmuni Íslendinga og bezta mögulega gjaldmiðlastefnu fyrir þjóðina, steig varaformaður Framsóknarflokksins, nú viðskiptaráðherra m.m, fram og sagði m.a. þetta: „Það er fáheyrt að fjármálaráðherra þjóðríkja tali gegn eigin gjaldmiðli“.
Virðist varaformaðurinn/viðskiptaráðherra hér hafa ruglast nokkuð í ríminu. Hvorki fleiri né færri en 26 þjóðríki hafa talað gegn/hafnað eigin gjaldmiðli og tekið upp Evruna. Varaformaðurinn/ viðskipta-ráðherra á alllangan feril að baka erlendis, var auk þess um skeið utanríkisráðherra og því væntanlega í nokkru sambandi við útlönd, en gjaldmiðlamál Evrópu virðast hafa farið mest fram hjá honum, henni, Lilju Dögg. Getur slíkt hent hið bezta fólk, án þess, að gæfulegt geti talizt.
Skulu þjóðríkin 26, sem höfnuðu eigin gjaldmiðli, og ætla má, að hafi gert það af nokkurri yfirvegun og viti, því listuð upp, varaformanni/viðskiptaráðherra og ágætum lesendum Vísis til fróðleiks:
Andorra, Austurríki, Belgía, Eistland, Finnland, Frakkland, Grikkland, Holland, Ítalía, Írland, Kosovó, Króatía, Kýpur, Lettland, Litháen, Lúxemburg, Malta, Mónakó, Portúgal, San Marínó, Slóvakía, Slóvenía, Spánn, Svartfjallaland, Vatíkanið, Þýzkaland.
Það hefur verið í nokkurri tízku hér, að tala illa um Evrópu, ESB og Evruna. Hafa samtök, sem kenna sig við Heimssýn, farið þar framarlega í flokki. Þetta er einhver mesta fíflatízka, sem ég þekki. Þeir, sem eru að reyna, að grafa undan og kljúfa upp, sundra og veikja Evrópu, vita virkilega ekki, hvaða ógæfu- og óhæfuverk þeir eru að vinna. Það mætti kalla þá óvita.
Við erum Evrópa og Evrópa er við. Sama grunnmenning, að miklu leyti sama fólk og sama blóð, sömu sjónarmið til frelsis, sjálfstæðis þjóðanna, jafnréttis og mannréttinda, sömu hagsmunir – líka efnahagslega; 80-90% af okkar útflutningi fara til Evrópu. Og, við munum aðeins komast af, til lengri framtíðar, sem sameinuð og samstillt, sterk, Evrópa!
Auk þess er ESB ríkjasamband nú 27 þjóðríkja, sem byggir á mesta lýðræði sögunnar. Sérhvert aðildarríkjanna hefur sinn kommissar, ráðherra, hvert bara einn, og öll hafa þau neitunarvald og geta fellt tillögur um ný, stærri áform, reglur eða lög. Ef við værum fullgilt aðildarríki, færi ekkert stórmál í gegn, án þess að við samþykktum líka.
Væri ekki líka flott, ef við gætum beitt eigin gjaldmiðli, ekki bara hér, heldur nánst hvar sem er!?
Höfundur er samfélagsrýnir og dýraverndarsinni.
