Illmælgi sem kosningamál Björn Þorláksson skrifar 29. október 2024 15:33 Erindi eftirfarandi greinar er fyrst og fremst menningarlegt umhugsunarefni nú þegar gengið verður til þingkosninga eftir sléttan mánuð. Þessa dagana les ég inn bókina Besti vinur aðal fyrir Hljóðbókasafnið, stofnun sem lánar sjónskertum út bækur. Einn í litlum og lokuðum klefa safnsins rak ég í gær augun í villu í bókinni og sá samstundis fyrir mér krítík um bókina sem yrði eitthvað á þessa leið: „Óþarft er að ræða þessa bók í mörgum orðum, þar sem í henni er villa sem sýnir fram á að ekki stendur steinn yfir steini hjá höfundi. Ég gef bókinni hauskúpu fyrir ónákvæmni. – NN.“ En af hverju er ég að segja ykkur þetta? Getur það annað en skaðað efnahag minn og orðspor að benda ótilneytt á villu í bók sem nú er til sölu? Dólgaleitin Það vakti verðskuldaða athygli þegar forsætisráðherra þjóðarinnar ræddi blöndun menningarheima í síðustu viku. Lífskjör skuldugra Íslendinga hafa snarversnað síðustu misseri. Innviðaskuld hleðst upp. Ef of hátt hlutfall af peningum ríkisins fer í sukk og svínarí í stað þess að styrkja innviði í samræmi við fleiri notendur finnst sumum freistandi að gera þá að sökudólgum sem halda þó samfélaginu okkar gangandi. Æ fleiri tala inn í óttann, kannski vegna þess hve hrygg við erum þessa dagana. Hrygg vegna þess að það hefur runnið upp fyrir okkur að óslitnar línulegar framfarir allt frá síðari heimsstyrjöldinni hafa vikið fyrir bakslagi. Bakslagið er menningarlegt, efnahagslegt og öryggislegt. Börn drepa börn hér á landi og fullorðnir drepa börn. Allt of mörg okkar eru veik, fátæk, útskúfuð og týnd. Við höfum réttmætar áhyggjur af framtíð barna og barnabarna, efnahagslega, menningarlega og umhverfislega. Þegar kvíði og ótti liggur yfir einangraðri eyju í hinu harða norðri misserum saman, þar sem sjálft sumarið leyfir sér stundum að fljúga framhjá, getur orðið freistandi að kenna þeim um ástandið sem ekki eru eins og við. Hvort sem um ræðir hugmyndir eða húðlit. Alræmd fyrir illmælgi Benedikt Gröndal lýsti Íslendingum þannig á nítjándu öldinni að við værum alræmd fyrir illmælgi. Hér er því kannski búið að hefð, en hafi nokkru sinni verið þörf á bættum og breyttum siðum í þessum efnum er það nú mitt í allri fólksfjölguninni. Ef lausn og sátt á að skapast um okkur sjálf sem samfélag blasir við að það gæti verið gott ef við næðum að tileinka okkur að tala betur hvert um annað. Ekki síst fólkið sem leggur fram og lætur hendur standa fram úr ermum. Sælla að gefa en þiggja Leyfum hvert öðru að njóta sannmælis. Rýnum kjarna mála í samhengi, einblínum ekki á ein stök mistök, látum ekki frávikin réttlæta skrímslavæðingu. Ef við venjum okkur á að tala fallega um fólk og ef við trúum að hið góða sé ríkara í mannskepnunni en myrkrið, er líklegt að okkur muni sjálfum líða miklu betur í sálinni. Þótt peningatal eitt og sér hafi um of langt skeið náð að yfirskyggja mestalla þjóðfélagsumræðu á kostnað kjarnamála, svo sem mikilvægi dyggða og æðri gilda, hefur ekkert breyst síðan meistarinn minnti okkur fyrir árþúsundum á eina helstu meginstoð merkingarbærrar tilveru: Að sælla er að gefa en þiggja. Endurheimtum okkur sjálf Ef okkur á að takast að endurheimta lífsgæðin, sem við söknum, endurheimta friðinn sem við söknum, endurheimta öryggið sem við söknum, endurheimta húsnæðistækifærin sem við söknum og ef við við viljum eygja von um matarkörfu sem ekki sker sig frá flestum öðrum matarkörfum vegna innlendrar spillingar, efnahagsóstjórnar og fákeppni, verður að skapast samstaða um mikilvægi helstu úrbóta. Gætum við hugleitt þótt ekki væri nema eitt andartak að okkar fyrrum samhenta íslenska þjóð vann félagslegt og lífsgæðalegt afrek á síðustu öld sem við búum enn að. Þökk sé gríðarlegum náttúruauðlindum að við erum í fínum séns til að endurheimta veraldleg og andleg lífsgæði og þá ekki síst samstöðuna. En það er efni í aðra grein hvernig við gerum það og þá grein mun ég síðar skrifa á þessum sama vettvangi. Það gæti verið forvitnilegt að gera ósamstöðuna og illmælgina að kosningamáli, vegna þess að sundrungin gæti annars reynst okkur dýr. Umræða um það sem aðgreinir okkur mun ein og sér ekki leiða okkur inn í betri tíma. Vonin felst í því að umfaðma það og lyfta því hærra í umræðunni sem sameinar okkur. Höfundur er fjölmiðlamaður og rithöfundur sem skipar þriðja sætið fyrir Flokk fólksins í Reykjavíkurkjördæmi norður fyrir Alþingiskosningarnar 30. nóvember næstkomandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Sósíalistaflokkurinn Mest lesið Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson Skoðun Vorbókaleysingar Henry Alexander Henrysson Skoðun Skoðun Skoðun Mælt fyrir miklum kjarabótum öryrkja og aldraðra Inga Sæland skrifar Skoðun Mannréttindabrot og stríðsglæpir Rússa í Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson skrifar Skoðun Vaka stendur með Menntavísindasviði í verki Gunnar Ásgrímsson skrifar Skoðun Vorbókaleysingar Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson skrifar Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar Skoðun Að standa við stóru orðin Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar Skoðun Ég virði þig og þín mörk, virðir þú mig og mín mörk ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þjóðaröryggi að vera aðildarríki að Evrópusambandinu Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Fullvalda utan sambandsríkja Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar - Salómonsdómur, lög og ólög Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Sjálfstæðir grunnskólar í hættu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Borgaralegur vígbúnaður Dr. Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Áskoranir og tækni í heilbrigðisþjónustu Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Ósunginn óður til doktorsnema Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Tannhjól í mulningsvél? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Fækkum kennurum um 90% Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Uppsagnarbréf til góða fólksins Daníel Freyr Jónsson skrifar Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson skrifar Skoðun Hugtakastríðið mikla Sigmar Guðmundsson skrifar Sjá meira
Erindi eftirfarandi greinar er fyrst og fremst menningarlegt umhugsunarefni nú þegar gengið verður til þingkosninga eftir sléttan mánuð. Þessa dagana les ég inn bókina Besti vinur aðal fyrir Hljóðbókasafnið, stofnun sem lánar sjónskertum út bækur. Einn í litlum og lokuðum klefa safnsins rak ég í gær augun í villu í bókinni og sá samstundis fyrir mér krítík um bókina sem yrði eitthvað á þessa leið: „Óþarft er að ræða þessa bók í mörgum orðum, þar sem í henni er villa sem sýnir fram á að ekki stendur steinn yfir steini hjá höfundi. Ég gef bókinni hauskúpu fyrir ónákvæmni. – NN.“ En af hverju er ég að segja ykkur þetta? Getur það annað en skaðað efnahag minn og orðspor að benda ótilneytt á villu í bók sem nú er til sölu? Dólgaleitin Það vakti verðskuldaða athygli þegar forsætisráðherra þjóðarinnar ræddi blöndun menningarheima í síðustu viku. Lífskjör skuldugra Íslendinga hafa snarversnað síðustu misseri. Innviðaskuld hleðst upp. Ef of hátt hlutfall af peningum ríkisins fer í sukk og svínarí í stað þess að styrkja innviði í samræmi við fleiri notendur finnst sumum freistandi að gera þá að sökudólgum sem halda þó samfélaginu okkar gangandi. Æ fleiri tala inn í óttann, kannski vegna þess hve hrygg við erum þessa dagana. Hrygg vegna þess að það hefur runnið upp fyrir okkur að óslitnar línulegar framfarir allt frá síðari heimsstyrjöldinni hafa vikið fyrir bakslagi. Bakslagið er menningarlegt, efnahagslegt og öryggislegt. Börn drepa börn hér á landi og fullorðnir drepa börn. Allt of mörg okkar eru veik, fátæk, útskúfuð og týnd. Við höfum réttmætar áhyggjur af framtíð barna og barnabarna, efnahagslega, menningarlega og umhverfislega. Þegar kvíði og ótti liggur yfir einangraðri eyju í hinu harða norðri misserum saman, þar sem sjálft sumarið leyfir sér stundum að fljúga framhjá, getur orðið freistandi að kenna þeim um ástandið sem ekki eru eins og við. Hvort sem um ræðir hugmyndir eða húðlit. Alræmd fyrir illmælgi Benedikt Gröndal lýsti Íslendingum þannig á nítjándu öldinni að við værum alræmd fyrir illmælgi. Hér er því kannski búið að hefð, en hafi nokkru sinni verið þörf á bættum og breyttum siðum í þessum efnum er það nú mitt í allri fólksfjölguninni. Ef lausn og sátt á að skapast um okkur sjálf sem samfélag blasir við að það gæti verið gott ef við næðum að tileinka okkur að tala betur hvert um annað. Ekki síst fólkið sem leggur fram og lætur hendur standa fram úr ermum. Sælla að gefa en þiggja Leyfum hvert öðru að njóta sannmælis. Rýnum kjarna mála í samhengi, einblínum ekki á ein stök mistök, látum ekki frávikin réttlæta skrímslavæðingu. Ef við venjum okkur á að tala fallega um fólk og ef við trúum að hið góða sé ríkara í mannskepnunni en myrkrið, er líklegt að okkur muni sjálfum líða miklu betur í sálinni. Þótt peningatal eitt og sér hafi um of langt skeið náð að yfirskyggja mestalla þjóðfélagsumræðu á kostnað kjarnamála, svo sem mikilvægi dyggða og æðri gilda, hefur ekkert breyst síðan meistarinn minnti okkur fyrir árþúsundum á eina helstu meginstoð merkingarbærrar tilveru: Að sælla er að gefa en þiggja. Endurheimtum okkur sjálf Ef okkur á að takast að endurheimta lífsgæðin, sem við söknum, endurheimta friðinn sem við söknum, endurheimta öryggið sem við söknum, endurheimta húsnæðistækifærin sem við söknum og ef við við viljum eygja von um matarkörfu sem ekki sker sig frá flestum öðrum matarkörfum vegna innlendrar spillingar, efnahagsóstjórnar og fákeppni, verður að skapast samstaða um mikilvægi helstu úrbóta. Gætum við hugleitt þótt ekki væri nema eitt andartak að okkar fyrrum samhenta íslenska þjóð vann félagslegt og lífsgæðalegt afrek á síðustu öld sem við búum enn að. Þökk sé gríðarlegum náttúruauðlindum að við erum í fínum séns til að endurheimta veraldleg og andleg lífsgæði og þá ekki síst samstöðuna. En það er efni í aðra grein hvernig við gerum það og þá grein mun ég síðar skrifa á þessum sama vettvangi. Það gæti verið forvitnilegt að gera ósamstöðuna og illmælgina að kosningamáli, vegna þess að sundrungin gæti annars reynst okkur dýr. Umræða um það sem aðgreinir okkur mun ein og sér ekki leiða okkur inn í betri tíma. Vonin felst í því að umfaðma það og lyfta því hærra í umræðunni sem sameinar okkur. Höfundur er fjölmiðlamaður og rithöfundur sem skipar þriðja sætið fyrir Flokk fólksins í Reykjavíkurkjördæmi norður fyrir Alþingiskosningarnar 30. nóvember næstkomandi.
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun
Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun
Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar
Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar
Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar
Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar
Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar
Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun
Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun