Afkastadrifin menntun og verðgildi nemenda Halldóra Mogensen skrifar 5. nóvember 2024 14:02 Heimspekingurinn Paulo Freire á sjöunda áratugnum, líkti nútímaskólum við afkastadrifinn iðnað sem hefur að markmiði að þjálfa einstaklinga fyrir hlutverk sitt í markaðshagkerfinu frekar en að vera stofnanir hannaðar til að frelsa hugann. Hann bar skóla saman við banka þar sem kennarar leggja þekkingu inn í höfuð nemenda líkt og peningar eru lagðir inn á tóma bankareikninga og verðgildi nemenda felst í að skila sem mestum hagnaði, sem í samlíkingunni er árangur í gegnum stöðluð og mælanleg próf. Menntakerfið hefur að sjálfsögðu þróast mikið síðan Freire skrifaði sína gagnrýni en þessi nálgun er ennþá ríkjandi, þ.e.a.s. að kenna ungu fólki staðreyndir með það að markmiði að festa vissa grunnþekkingu eins og söguleg tímabil, fræðihugtök eða staðreyndir úr vísindum, í minni nemenda. Þessi nálgun var og er hugsuð til að þjálfa nemendur fyrir hefðbundin störf á vinnumarkaði og hún liggur ennþá til grundvallar menntakerfisins í dag. Vandinn sem við stöndum nú frammi fyrir er að þessi nálgun mun ekki undirbúa nemendur fyrir þann gjörbreytta veruleika sem framtíðin ber í skauti sér fyrir ungt fólk. Breyttur heimur Vinnumarkaður framtíðarinnar verður ekki eins og sá sem við höfum þekkt. Aukin sjálfvirknivæðing hefur í för með sér gífurlegar samfélagsbreytingar sem þarfnast annars konar hæfni, þekkingu og nálgun en verið er að þjálfa í menntakerfinu í dag. Hugmyndafræðileg breyting þarf að eiga sér stað þar sem gildi nemenda er aftengd frá markaðshagkerfinu. Tilgangur okkar mannfólks er annar og meiri en að þjóna hagsmunum vinnumarkaðar og hagvaxtar. Gildi menntunar þarf svo að meta á grundvelli menntunarinnar sjálfrar. Önnur stór breyting sem hefur átt sér stað á mjög skömmum tíma er ört vaxandi óöryggi þegar kemur að upplýsingum. Í heimi þar sem rangar upplýsingar dreifast hratt er gagnrýnin hugsun orðin lykilatriði í því hvort lýðræðið lifi hreinlega upplýsingaöldina og tæknibreytingar af. Í þessum breytta heimi þarf áherslan í menntakerfinu að hverfa frá því að kenna staðreyndir yfir í að kenna hvernig á að meta upplýsingar sjálfstætt, skynja fjölmiðlaáhrif, greina gæði heimilda og hvernig á að tileinka sér nýja þekkingu og hæfni. Hraði tækniframfara gerir það að verkum að þekking úreldist hratt, og það skiptir mestu máli að búa yfir færni til að læra nýja hluti og aðlagast breytingum. Internetið og gervigreindin getur geymt upplýsingarnar, við þurfum að kunna að greiða úr þeim, átta okkur á því hvað eru staðreyndir og hvað er bull og hvernig við getum nýtt tæknina til að skapa verðmæti fyrir okkur og fyrir samfélagið. Nýjar áherslur Í heimi þar sem störf sem byggja á endurtekningu verða sjálfvirknivædd verður sköpunargáfa og færni í að hugsa lausnamiðað sífellt mikilvægari. Menntakerfið þarf að leggja mun meiri áherslu á að örva sköpunargáfu og þjálfa nemendur í að leysa óvæntar áskoranir. Félagsfærni, tilfinningagreind og sjálfsþekking verða einnig mikilvægari eftir því sem sjálfvirknivæðing og gervigreind leysa sífellt fleiri störf af hólmi. Hæfni fólks til að mynda tengsl, skilja aðra og vinna í teymum verða lykilatriði á vinnumarkaði framtíðarinnar. Kennararnir okkar standa núna frammi fyrir í raun óvinnanlegu verkefni. Að undirbúa börnin okkar, unga fólkið okkar fyrir framtíðina innan menntakerfis sem var byggt upp fyrir fortíðina. Þessu vilja Píratar breyta. Við viljum byggja upp menntakerfi sem stuðlar að heilbrigðu og skapandi lýðræðissamfélagi þar sem hver einstaklingur fær tækifæri til að þroskast í samræmi við eigin áhuga og styrkleika. Við teljum að með áherslu á þverfaglegt nám, heildræna nálgun á samfélagið, skapandi og gagnrýna hugsun, framfaramiðað námsmat og andlega- og líkamlega vellíðan nemenda mun menntakerfið ekki aðeins styrkja einstaklingsbundna þekkingu heldur einnig sjálfstraust og ábyrgð til að takast á við áskoranir framtíðar. Menntakerfið er ekkert án fólksins sem vinnur innan þess Það er algjört forgangsatriði Pírata að kennarar fái sveigjanlegt starfsumhverfi, tíma og stuðning til að þróa eigin kennsluhætti og huga að eigin ástríðu. Kennarar þurfa að hafa möguleika á að vinna saman að þróun og skipulagi náms og fá aðgengi að viðeigandi tækni og tólum. Verðmætið sem felst í störfum kennara þarf að viðurkenna þannig að laun og önnur kjör kennara endurspegli samfélagslegt mikilvægi þeirra. Með því að fjárfesta í kennurum og þróun menntakerfisins og með því að styðja við ástríðu nemenda og kennara leggjum við grunn að sterku og skapandi samfélagi þar sem hver einstaklingur fær tækifæri til að þroskast og finna sitt hlutverk. Þetta er verkefni sem mun ekki aðeins bæta líf ungs fólks heldur mun það einnig hafa djúpstæð áhrif á framtíð okkar allra. Höfundur er þingkona Pírata og frambjóðendi í 2. sæti í Reykjavíkurkjördæmi norður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Halldóra Mogensen Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Píratar Kennaraverkfall 2024 Mest lesið Halldór 01.02.2025 Halldór Er samþykki barna túlkunaratriði? Ólöf Tara Harðardóttir Skoðun Vegna meintra „föðurlandssvika og siðferðisleysis“ Gunnars Magnússonar Geir Sveinsson Skoðun Loðnustofninn hruninn Björn Ólafsson Skoðun Munum við upplifa enn eitt „mikla stökkið framávið“? Jason Steinþórsson Skoðun Að kasta steinum úr glerhúsi Páll Steingrímsson Skoðun Trump og forsetatilskipanir Helga Dögg Sverrisdóttir Skoðun Er Ísland tilbúið fyrir gervigreindarbyltinguna? Sigvaldi Einarsson Skoðun Áróðursstríð Ingu Eydís Hörn Hermannsdóttir Skoðun Býður grunnskólakerfið upp á öfuga hvatastýringu fyrir kennara? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Skoðun Skoðun Að kasta steinum úr glerhúsi Páll Steingrímsson skrifar Skoðun Býður grunnskólakerfið upp á öfuga hvatastýringu fyrir kennara? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Vegna meintra „föðurlandssvika og siðferðisleysis“ Gunnars Magnússonar Geir Sveinsson skrifar Skoðun Er Ísland tilbúið fyrir gervigreindarbyltinguna? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Loðnustofninn hruninn Björn Ólafsson skrifar Skoðun Munum við upplifa enn eitt „mikla stökkið framávið“? Jason Steinþórsson skrifar Skoðun Starfa stjórnmálamenn ekki í þágu almennings?: Um „blaðamannablaður“ og „óvandaða falsfréttamiðla“ Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun HA ég Hr. ráðherra? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Trump og forsetatilskipanir Helga Dögg Sverrisdóttir skrifar Skoðun Spörum með breyttri verðstefnu í lyfjamálum Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Ómæld áhrif kjaradeilu kennara Anton Orri Dagsson skrifar Skoðun Hlutverk í fjölskyldum Matthildur Bjarnadóttir skrifar Skoðun Erfitt að treysta þegar upplifunin er að samfélagið forgangsraði ekki börnum Ragnheiður Stephensen skrifar Skoðun Janúarblús vinstristjórnarinnar Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Skipbrot meðaltalsstöðugleikaleiðarinnar Aðalgeir Ásvaldsson skrifar Skoðun Áróðursstríð Ingu Eydís Hörn Hermannsdóttir skrifar Skoðun Fyrir hvern vinnur þú? Sigurður Freyr Sigurðarson skrifar Skoðun Kostaboð Eydís Hörn Hermannsdóttir skrifar Skoðun Um kjaradeilu sveitarfélaga og kennara Inga Sigrún Atladóttir skrifar Skoðun Næring íþróttafólks: Þegar orkuna og kolvetnin skortir Birna Varðardóttir skrifar Skoðun Hvað næst RÚV? Hilmar Gunnlaugsson skrifar Skoðun Lífeyrissjóðir í sæng með kvótakóngum Björn Ólafsson skrifar Skoðun Glannalegt tal um gjaldþrot Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Bókvitið verður í askana látið! Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Læknis- og sjúkraþjálfunarfræði fyrir alla Eiríkur Kúld Viktorsson skrifar Skoðun Hvernig er hægt að semja við samninganefnd sem hefur engan skilning á starfi stéttarinnar sem hún er að semja við? Ragnheiður Stephensen skrifar Skoðun Birtingarmynd fortíðar í nútímanum Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Mun seðlabankastjóri standa við orð sín Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Þegar réttarkerfið bregst – hvað kostar það börnin? Anna María Ingveldur Larsen skrifar Skoðun 97 ár í sjálfboðaliðastarfi Borghildur Fjóla Kristjánsdóttir skrifar Sjá meira
Heimspekingurinn Paulo Freire á sjöunda áratugnum, líkti nútímaskólum við afkastadrifinn iðnað sem hefur að markmiði að þjálfa einstaklinga fyrir hlutverk sitt í markaðshagkerfinu frekar en að vera stofnanir hannaðar til að frelsa hugann. Hann bar skóla saman við banka þar sem kennarar leggja þekkingu inn í höfuð nemenda líkt og peningar eru lagðir inn á tóma bankareikninga og verðgildi nemenda felst í að skila sem mestum hagnaði, sem í samlíkingunni er árangur í gegnum stöðluð og mælanleg próf. Menntakerfið hefur að sjálfsögðu þróast mikið síðan Freire skrifaði sína gagnrýni en þessi nálgun er ennþá ríkjandi, þ.e.a.s. að kenna ungu fólki staðreyndir með það að markmiði að festa vissa grunnþekkingu eins og söguleg tímabil, fræðihugtök eða staðreyndir úr vísindum, í minni nemenda. Þessi nálgun var og er hugsuð til að þjálfa nemendur fyrir hefðbundin störf á vinnumarkaði og hún liggur ennþá til grundvallar menntakerfisins í dag. Vandinn sem við stöndum nú frammi fyrir er að þessi nálgun mun ekki undirbúa nemendur fyrir þann gjörbreytta veruleika sem framtíðin ber í skauti sér fyrir ungt fólk. Breyttur heimur Vinnumarkaður framtíðarinnar verður ekki eins og sá sem við höfum þekkt. Aukin sjálfvirknivæðing hefur í för með sér gífurlegar samfélagsbreytingar sem þarfnast annars konar hæfni, þekkingu og nálgun en verið er að þjálfa í menntakerfinu í dag. Hugmyndafræðileg breyting þarf að eiga sér stað þar sem gildi nemenda er aftengd frá markaðshagkerfinu. Tilgangur okkar mannfólks er annar og meiri en að þjóna hagsmunum vinnumarkaðar og hagvaxtar. Gildi menntunar þarf svo að meta á grundvelli menntunarinnar sjálfrar. Önnur stór breyting sem hefur átt sér stað á mjög skömmum tíma er ört vaxandi óöryggi þegar kemur að upplýsingum. Í heimi þar sem rangar upplýsingar dreifast hratt er gagnrýnin hugsun orðin lykilatriði í því hvort lýðræðið lifi hreinlega upplýsingaöldina og tæknibreytingar af. Í þessum breytta heimi þarf áherslan í menntakerfinu að hverfa frá því að kenna staðreyndir yfir í að kenna hvernig á að meta upplýsingar sjálfstætt, skynja fjölmiðlaáhrif, greina gæði heimilda og hvernig á að tileinka sér nýja þekkingu og hæfni. Hraði tækniframfara gerir það að verkum að þekking úreldist hratt, og það skiptir mestu máli að búa yfir færni til að læra nýja hluti og aðlagast breytingum. Internetið og gervigreindin getur geymt upplýsingarnar, við þurfum að kunna að greiða úr þeim, átta okkur á því hvað eru staðreyndir og hvað er bull og hvernig við getum nýtt tæknina til að skapa verðmæti fyrir okkur og fyrir samfélagið. Nýjar áherslur Í heimi þar sem störf sem byggja á endurtekningu verða sjálfvirknivædd verður sköpunargáfa og færni í að hugsa lausnamiðað sífellt mikilvægari. Menntakerfið þarf að leggja mun meiri áherslu á að örva sköpunargáfu og þjálfa nemendur í að leysa óvæntar áskoranir. Félagsfærni, tilfinningagreind og sjálfsþekking verða einnig mikilvægari eftir því sem sjálfvirknivæðing og gervigreind leysa sífellt fleiri störf af hólmi. Hæfni fólks til að mynda tengsl, skilja aðra og vinna í teymum verða lykilatriði á vinnumarkaði framtíðarinnar. Kennararnir okkar standa núna frammi fyrir í raun óvinnanlegu verkefni. Að undirbúa börnin okkar, unga fólkið okkar fyrir framtíðina innan menntakerfis sem var byggt upp fyrir fortíðina. Þessu vilja Píratar breyta. Við viljum byggja upp menntakerfi sem stuðlar að heilbrigðu og skapandi lýðræðissamfélagi þar sem hver einstaklingur fær tækifæri til að þroskast í samræmi við eigin áhuga og styrkleika. Við teljum að með áherslu á þverfaglegt nám, heildræna nálgun á samfélagið, skapandi og gagnrýna hugsun, framfaramiðað námsmat og andlega- og líkamlega vellíðan nemenda mun menntakerfið ekki aðeins styrkja einstaklingsbundna þekkingu heldur einnig sjálfstraust og ábyrgð til að takast á við áskoranir framtíðar. Menntakerfið er ekkert án fólksins sem vinnur innan þess Það er algjört forgangsatriði Pírata að kennarar fái sveigjanlegt starfsumhverfi, tíma og stuðning til að þróa eigin kennsluhætti og huga að eigin ástríðu. Kennarar þurfa að hafa möguleika á að vinna saman að þróun og skipulagi náms og fá aðgengi að viðeigandi tækni og tólum. Verðmætið sem felst í störfum kennara þarf að viðurkenna þannig að laun og önnur kjör kennara endurspegli samfélagslegt mikilvægi þeirra. Með því að fjárfesta í kennurum og þróun menntakerfisins og með því að styðja við ástríðu nemenda og kennara leggjum við grunn að sterku og skapandi samfélagi þar sem hver einstaklingur fær tækifæri til að þroskast og finna sitt hlutverk. Þetta er verkefni sem mun ekki aðeins bæta líf ungs fólks heldur mun það einnig hafa djúpstæð áhrif á framtíð okkar allra. Höfundur er þingkona Pírata og frambjóðendi í 2. sæti í Reykjavíkurkjördæmi norður.
Skoðun Vegna meintra „föðurlandssvika og siðferðisleysis“ Gunnars Magnússonar Geir Sveinsson skrifar
Skoðun Starfa stjórnmálamenn ekki í þágu almennings?: Um „blaðamannablaður“ og „óvandaða falsfréttamiðla“ Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar
Skoðun Erfitt að treysta þegar upplifunin er að samfélagið forgangsraði ekki börnum Ragnheiður Stephensen skrifar
Skoðun Hvernig er hægt að semja við samninganefnd sem hefur engan skilning á starfi stéttarinnar sem hún er að semja við? Ragnheiður Stephensen skrifar