Kosningaloforðið sem gleymdist? Þorsteinn Siglaugsson skrifar 23. nóvember 2024 07:47 Nýverið kynnti ráðherra háskóla, iðnaðar og nýsköpunar nýja aðgerðaáætlun stjórnvalda í málefnum gervigreindar. Á fundinum sagði ráðherra meðal annars: „Gervigreind er ekki fjarlæg framtíð heldur nýtist hún okkur nú þegar til að bæta verulega árangurinn af störfum okkar … Veruleikinn er sá að gervigreind er að breyta um 75% allra starfa og samkeppnishæfni Íslands á alþjóðavettvangi mun að miklu leyti ráðast af því hversu vel okkur tekst að tileinka okkur og nýta gervigreind.” Lykilhlutverk stjórnvalda Í skýrslu um væntanleg efnahagsáhrif gervigreindar sem einnig var kynnt á fundinum kemur fram að meirihluti starfa verði fyrir miklum áhrifum vegna þessarar nýju tækni — breytist verulega eða jafnvel hverfi. Í aðgerðaáætluninni er meðal annars fjallað um uppbyggingu stafrænna innviða til að tryggja fullnægjandi reiknigetu og gagnaflutninga. Þetta, ásamt almennri stefnumótun, sérstaklega gagnvart menntakerfinu, og því að upplýsa fólk um eðli og getu þessarar nýju tækni, er lykilhlutverk stjórnvalda á þessu sviði og nauðsynlegt skilyrði þess að gervigreindin nýtist okkur sem best til að tryggja samkeppnishæfni landsins. Gervigreindartól meðal grundvallarinnviða Nú þegar er starfsfólk fyrirtækja og stofnana byrjað að prófa sig áfram með gervigreind í starfi sínu. Að prófa sig áfram er lykilatriði hér, því mállíkön eru ekki eins og venjulegur hugbúnaður þar sem fyrir liggur nákvæmlega til hvers hægt er að nota hann, heldur verður fólk að uppgötva notagildið, styrkleikana og veikleikana í gegnum eigin notkun. Þau okkar sem ná góðum tökum á þessu standa miklu sterkar að vígi í þeirri hrinu breytinga sem framundan er, en hin veikar. Allir geta fengið ókeypis áskrift að mállíkönum. En hún er ekki gallalaus. Notkunin er takmörkuð, og einnig aðgangur að reikniafli. Einnig er alger óvissa um hvað orðið getur um þær upplýsingar og gögn sem notandi setur inn sem getur verið umtalsverður áhættuþáttur. Þessar takmarkanir valda því gjarna að folk gefst upp á notkuninni. Full áskrift að öflugum og öruggum tólum er því lykilatriði. Hún er ekki síður mikilvægur þáttur í innviðum gervigreindar en reikniafl og gagnaflutningsgeta. Lýðræðisleg þekkingaröflun verður drifkrafturinn Þegar ég nota mállíkan til að endurskrifa fyrir mig flókna gagnagrunnsfyrirspurn, aðstoða við að greina rótarorsök viðvarandi vanda í rekstri fyrirtækis, fara í gegnum stórt safn af lögum og reglum til að finna atriði sem gætu skipt máli fyrir tiltekið úrlausnarefni eða yfirfara og einfalda texta í grein eða skýrslu er ég ekki að fela gervigreindinni að gera neitt sem ég gæti ekki gert sjálfur. En ég nota hana til að vinna — á fáeinum sekúndum eða mínútum — verkefni sem annars hefði getað tekið mig margar klukkustundir, heilan vinnudag eða jafnvel viku. Viðfangsefni mín eru auðvitað bara lítið dæmi um öll þau fjölbreyttu viðfangsefni sem fólk fæst við í ólíkum störfum um allt samfélagið. Þar þarf hvert okkar um sig að finna sína leið. Það hver verða á endanum mikilvægustu verkefni gervigreindar kemur nefnilega aðeins í ljós í gegnum almenna tilraunastarfsemi þar sem fólk lærir á því að prófa sig áfram. Þessi lýðræðislega þekkingaröflun er lykillinn að því að tryggja farsæla nýtingu gervigreindar. Til að hámarka árangur er þrennt sem skiptir meginmáli: Aðgangur að öruggum og öflugum gervigreindarlausnum. Greiður aðgangur að þekkingu og þjálfun. Hvatning til að prófa sig áfram. Grunnhæfni og jafnræði Aðgangur að gervigreindartólum og kunnátta í notkun þeirra eru nauðsyn til að tryggja árangur og samkeppnishæfni einstaklinga, stofnana og fyrirtækja, ekkert síður en það að kunna að lesa, skrifa og reikna — grunnhæfni sem við leitumst við að tryggja gegnum skólakerfið með ærnum tilkostnaði. Nú þegar framtíð okkar á vinnumarkaði er byrjuð að ráðast af því hversu vel okkur tekst að nýta gervigreind er eðlilegast að líta á forsendur þeirrar hæfni svipuðum augum og við lítum á skólakerfið sem forsendu þeirrar grunnhæfni að geta lesið, skrifað og reiknað. Við þurfum líka að hafa í huga að það meginmarkmið að tryggja jafnræði óháð efnahag og fjölskylduaðstæðum sem liggur almennu skólakerfi til grundvallar á ekki síður við hér. Kosningaloforðið sem gleymdist Gervigreind er að valda flóðbylgju fordæmalausra samfélagbreytinga og við verðum að bregðast við tafarlaust. Það að okkur takist vel til við nýtingu hennar grundvallast á almennri, lýðræðislegri tilraunastarfsemi. Forsenda þessa er almennur aðgangur að öruggum og öflugum gervigreindarlausnum og átak í að efla þekkingu á notkun þeirra og hvetja til hennar. Einfalt og áhrifaríkt skref sem strax er hægt að stíga er að stjórnvöld gangi þegar í stað til samninga um aðgang að gervigreindarlausnum fyrir alla Íslendinga. Þetta er kosningaloforðið sem gleymdist. En það er enn tími til að bæta úr því. Þorsteinn Siglaugsson, sérfræðingur í hagnýtingu gervigreindar og höfundur “Frá óvissu til árangurs: Skýr hugsun og listin að taka betri ákvarðanir” Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorsteinn Siglaugsson Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Mest lesið Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson Skoðun Skoðun Skoðun Mælt fyrir miklum kjarabótum öryrkja og aldraðra Inga Sæland skrifar Skoðun Mannréttindabrot og stríðsglæpir Rússa í Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson skrifar Skoðun Vaka stendur með Menntavísindasviði í verki Gunnar Ásgrímsson skrifar Skoðun Vorbókaleysingar Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson skrifar Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar Skoðun Að standa við stóru orðin Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar Skoðun Ég virði þig og þín mörk, virðir þú mig og mín mörk ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þjóðaröryggi að vera aðildarríki að Evrópusambandinu Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Fullvalda utan sambandsríkja Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar - Salómonsdómur, lög og ólög Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Sjálfstæðir grunnskólar í hættu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Borgaralegur vígbúnaður Dr. Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Áskoranir og tækni í heilbrigðisþjónustu Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Ósunginn óður til doktorsnema Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Tannhjól í mulningsvél? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Fækkum kennurum um 90% Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Uppsagnarbréf til góða fólksins Daníel Freyr Jónsson skrifar Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson skrifar Skoðun Hugtakastríðið mikla Sigmar Guðmundsson skrifar Sjá meira
Nýverið kynnti ráðherra háskóla, iðnaðar og nýsköpunar nýja aðgerðaáætlun stjórnvalda í málefnum gervigreindar. Á fundinum sagði ráðherra meðal annars: „Gervigreind er ekki fjarlæg framtíð heldur nýtist hún okkur nú þegar til að bæta verulega árangurinn af störfum okkar … Veruleikinn er sá að gervigreind er að breyta um 75% allra starfa og samkeppnishæfni Íslands á alþjóðavettvangi mun að miklu leyti ráðast af því hversu vel okkur tekst að tileinka okkur og nýta gervigreind.” Lykilhlutverk stjórnvalda Í skýrslu um væntanleg efnahagsáhrif gervigreindar sem einnig var kynnt á fundinum kemur fram að meirihluti starfa verði fyrir miklum áhrifum vegna þessarar nýju tækni — breytist verulega eða jafnvel hverfi. Í aðgerðaáætluninni er meðal annars fjallað um uppbyggingu stafrænna innviða til að tryggja fullnægjandi reiknigetu og gagnaflutninga. Þetta, ásamt almennri stefnumótun, sérstaklega gagnvart menntakerfinu, og því að upplýsa fólk um eðli og getu þessarar nýju tækni, er lykilhlutverk stjórnvalda á þessu sviði og nauðsynlegt skilyrði þess að gervigreindin nýtist okkur sem best til að tryggja samkeppnishæfni landsins. Gervigreindartól meðal grundvallarinnviða Nú þegar er starfsfólk fyrirtækja og stofnana byrjað að prófa sig áfram með gervigreind í starfi sínu. Að prófa sig áfram er lykilatriði hér, því mállíkön eru ekki eins og venjulegur hugbúnaður þar sem fyrir liggur nákvæmlega til hvers hægt er að nota hann, heldur verður fólk að uppgötva notagildið, styrkleikana og veikleikana í gegnum eigin notkun. Þau okkar sem ná góðum tökum á þessu standa miklu sterkar að vígi í þeirri hrinu breytinga sem framundan er, en hin veikar. Allir geta fengið ókeypis áskrift að mállíkönum. En hún er ekki gallalaus. Notkunin er takmörkuð, og einnig aðgangur að reikniafli. Einnig er alger óvissa um hvað orðið getur um þær upplýsingar og gögn sem notandi setur inn sem getur verið umtalsverður áhættuþáttur. Þessar takmarkanir valda því gjarna að folk gefst upp á notkuninni. Full áskrift að öflugum og öruggum tólum er því lykilatriði. Hún er ekki síður mikilvægur þáttur í innviðum gervigreindar en reikniafl og gagnaflutningsgeta. Lýðræðisleg þekkingaröflun verður drifkrafturinn Þegar ég nota mállíkan til að endurskrifa fyrir mig flókna gagnagrunnsfyrirspurn, aðstoða við að greina rótarorsök viðvarandi vanda í rekstri fyrirtækis, fara í gegnum stórt safn af lögum og reglum til að finna atriði sem gætu skipt máli fyrir tiltekið úrlausnarefni eða yfirfara og einfalda texta í grein eða skýrslu er ég ekki að fela gervigreindinni að gera neitt sem ég gæti ekki gert sjálfur. En ég nota hana til að vinna — á fáeinum sekúndum eða mínútum — verkefni sem annars hefði getað tekið mig margar klukkustundir, heilan vinnudag eða jafnvel viku. Viðfangsefni mín eru auðvitað bara lítið dæmi um öll þau fjölbreyttu viðfangsefni sem fólk fæst við í ólíkum störfum um allt samfélagið. Þar þarf hvert okkar um sig að finna sína leið. Það hver verða á endanum mikilvægustu verkefni gervigreindar kemur nefnilega aðeins í ljós í gegnum almenna tilraunastarfsemi þar sem fólk lærir á því að prófa sig áfram. Þessi lýðræðislega þekkingaröflun er lykillinn að því að tryggja farsæla nýtingu gervigreindar. Til að hámarka árangur er þrennt sem skiptir meginmáli: Aðgangur að öruggum og öflugum gervigreindarlausnum. Greiður aðgangur að þekkingu og þjálfun. Hvatning til að prófa sig áfram. Grunnhæfni og jafnræði Aðgangur að gervigreindartólum og kunnátta í notkun þeirra eru nauðsyn til að tryggja árangur og samkeppnishæfni einstaklinga, stofnana og fyrirtækja, ekkert síður en það að kunna að lesa, skrifa og reikna — grunnhæfni sem við leitumst við að tryggja gegnum skólakerfið með ærnum tilkostnaði. Nú þegar framtíð okkar á vinnumarkaði er byrjuð að ráðast af því hversu vel okkur tekst að nýta gervigreind er eðlilegast að líta á forsendur þeirrar hæfni svipuðum augum og við lítum á skólakerfið sem forsendu þeirrar grunnhæfni að geta lesið, skrifað og reiknað. Við þurfum líka að hafa í huga að það meginmarkmið að tryggja jafnræði óháð efnahag og fjölskylduaðstæðum sem liggur almennu skólakerfi til grundvallar á ekki síður við hér. Kosningaloforðið sem gleymdist Gervigreind er að valda flóðbylgju fordæmalausra samfélagbreytinga og við verðum að bregðast við tafarlaust. Það að okkur takist vel til við nýtingu hennar grundvallast á almennri, lýðræðislegri tilraunastarfsemi. Forsenda þessa er almennur aðgangur að öruggum og öflugum gervigreindarlausnum og átak í að efla þekkingu á notkun þeirra og hvetja til hennar. Einfalt og áhrifaríkt skref sem strax er hægt að stíga er að stjórnvöld gangi þegar í stað til samninga um aðgang að gervigreindarlausnum fyrir alla Íslendinga. Þetta er kosningaloforðið sem gleymdist. En það er enn tími til að bæta úr því. Þorsteinn Siglaugsson, sérfræðingur í hagnýtingu gervigreindar og höfundur “Frá óvissu til árangurs: Skýr hugsun og listin að taka betri ákvarðanir”
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun
Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun
Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson Skoðun
Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar
Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar
Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar
Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar
Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar
Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun
Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun
Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson Skoðun