Ríkisstjórnir síðustu ára hafa vanrækt barnamál Lúðvík Júlíusson skrifar 28. nóvember 2024 10:32 Ríkisstjórnir síðustu ára hafa vanrækt barnamál. Skoðum nokkur mál: Skýrsla forsætisráðuneytisins um barnafátækt frá 2023 sýnir að stór hluti barna sem býr við fátækt býr hjá foreldri sem fær ekki stuðning stjórnvalda. Ekkert hefur verið gert til að rannsaka, koma þessum börnum á kortið eða koma þeim til hjálpar. Nú eru liðnir 18 mánuðir frá birtingu skýrslunnar og ekkert hefur gerst. Þegar málefni fatlaðs fólks voru færð frá ríkinu til sveitarfélaga árið 2011 þá lenti hópur barna á gráu svæði, sum nánast utan kerfis. Ekkert hefur verið gert til að koma þessum börnum aftur inn í kerfið. Þau fá minni stuðning og njóta lakari réttindi en önnur börn. Nú eru liðin 13 ár og ekkert hefur gerst. Engin skilgreining er til hjá stjórnvöldum á hugtökum eins og „foreldri“, „fjölskylda“ eða „barnafjölskylda.“ Í mörgum lögum eru réttindi barna lakari ef þau búa ekki í kjarnafjölskyldu. Það er oft mjög óljóst hver réttindi barna eru. Hagstofan og stjórnvöld nota hugtök eins og „einstæðir foreldrar“ og „barnafjölskyldur“ með ólíkum hætti. Það veldur því að fátækir foreldrar og börn sem búa í fátækt fá ekki nauðsynlegan stuðning. Þetta hefur legið fyrir í áratugi en samt hefur ekkert gerst. Árið 2021 samþykkti Alþingi að skipa þrjá starfshópa, einn á vegum félagsmálaráðuneytisins, annan á vegum heilbrigðisráðuneytisins og þriðja á vegum fjármála- og efnahagsráðuneytisins til að meta þörf á breytingum með hliðsjón af skiptri búsetu og öðrum atriðum. Þessir hópar áttu að skila niðurstöðum 1. október 2021. Enginn starfshópur var skipaður, engar tillögur gerðar og engin frumvörp voru lögð fram. Þetta varðar fátæka foreldra, börn í viðkvæmri stöðu og fötluð börn. Nú eru liðin 3 ár og ekkert hefur gerst. Ábyrgð og hlutverk foreldra eru illa skilgreind í lögum um stuðning við fötluð börn, í leikskólalögum, í grunnskólalögum og farsældarlögunum. Ég sendi barna- og menntamálaráðuneytinu fyrirspurn um hlutverk og ábyrgð foreldra m.t.t. farsældar-, leik- og grunnskólalaga. Ráðuneytið gat ekki svarað fyrirspurninni og sendi hana til dómsmálaráðuneytisins. Dómsmálaráðuneytið gat ekki svarað rúmum 12 mánuðum síðar. Enginn virðist vita hvernig ábyrgðin skiptist, t.d. á milli skóla og foreldra. Grunnskólalög eru frá 2008 og því má segja að ekkert hafi gerst í 16 ár! Engin heildstæð yfirsýn er til yfir stöðu barna á Íslandi og þær áskoranir sem þau glíma við. Það er því nokkuð ljóst að stjórnvöld eru að sofa á verðinum þegar kemur að því að koma jaðarsettum börnum til hjálpar. Þessi börn fá ekki að vera með í þorpinu. Það verður að teljast mjög ófagleg nálgun á viðkvæmu málefni. Farsældin nær ekki til allra barna Farsældin nær ekki til allra barna. Þetta hafa ráðuneyti, þingmenn, ráðherrar og fleiri viðurkennt. Barna- og fjölskyldustofa var að gefa út leiðbeiningar fyrir sveitarfélögin vegna innleiðingar farsældarlaganna og þar var ekki gert ráð fyrir öllum börnum. Engar leiðbeiningar virðast hafa borist til þeirra frá ráðuneytum um að huga að öllum börnum. Reykjavíkurborg, Kópavogsbær og Reykjanesbær veita til dæmis ekki öllum börnum og foreldrum stuðning. Þau vísa í lög og telja sig ekki þurfa þess. Eftirlitsaðilar og ráðuneyti taka undir með sveitarfélögunum. Fullyrðingar um að farsældarlögin nái til allra eru því ekki byggðar á raunveruleikanum, raunverulegri stöðu barna, heldur á óskhyggju. Kannski veit fólkið sjálft að það er að segja ósatt. Það er ekki traustur grunnur að góðum árangri. Foreldrar eru vanmetnir Stjórnvöld neita að viðurkenna hlutdeild foreldra í árangri síðustu ára. Þau þakka sér, fyrst og fremst. Það sjá það allir sem eru virkir á netinu og virkir í foreldrahópum að foreldrar eru að styðja hverja aðra, veita hverjum öðrum ráð og leiðbeina hvernig þeir geta fengið aðstoð. Ástæðan er sú að þrátt fyrir fagrar yfirlýsingar og sjálfshól stjórnmálamanna þá er stuðningur við foreldra langt frá því að vera viðunandi. Foreldrar draga vagninn, eins og alltaf. Ég hef oft beðið fólk, þingmenn og ráðherra um að leiðrétta mig ef ég fer með rangt mál. Það hefur hins vegar enginn gert, því það sem ég segi og skrifa er allt rétt. Það kostar ekkert nema vilja og áhuga að koma börnum í viðkvæmri stöðu til aðstoðar. Þessi vilji virðist ekki vera til staðar hjá þeim flokkum sem sitja nú í stjórn. Er ekki kominn tími til að leyfa öðrum að komast að og leysa þessi mál? Höfundur er fjögurra barna faðir og viðskiptafræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Lúðvík Júlíusson Mest lesið Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens Skoðun Mega bara íslenskir karlmenn nauðga konum á Íslandi? Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson Skoðun Nýbygging þýðir ekki gallalaus eign Annþór Kristján Karlsson Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Opið hús fyrir útvalda Björn Brynjúlfur Björnsson Skoðun Af hverju hræðist fólk kynjafræði? Eydís Ásbjörnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Opið bréf til mennta- og barnamálaráðherra Gunnar Örn Vopnfjörð Þorsteinsson skrifar Skoðun Hvernig gerum við Grundarhverfi enn betra? Ævar Harðarson skrifar Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson skrifar Skoðun Lausnin liggur fyrir – Landspítali þarf að stíga skrefið Sandra B. Franks skrifar Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson skrifar Skoðun Skjárinn og börnin Daðey Albertsdóttir,Silja Björk Egilsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun „Er stjúpmamma þín vond eins og í Öskubusku?“ Hafdís Bára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Af hverju er Framsóknarfólk hamingjusamast? Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Opið hús fyrir útvalda Björn Brynjúlfur Björnsson skrifar Skoðun Af hverju hræðist fólk kynjafræði? Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Valdið og samvinnuhugsjónin Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun NPA breytti lífinu mínu Sveinbjörn Eggertsson skrifar Skoðun Hefur þú tilkynnt um ofbeldi gegn barni? Alfa Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Gildi kærleika og mannúðar Toshiki Toma skrifar Skoðun Hvernig tryggjum við samkeppnishæfni þjóðar? Jón Skafti Gestsson skrifar Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Flottu kjötauglýsingarnar í blöðunum... Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Grafarvogsgremjan Þorlákur Axel Jónsson skrifar Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Fjármögnuðu stríðsvél Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugleiðingar á páskum Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Gremjan í Grafarvogi Davíð Már Sigurðsson skrifar Sjá meira
Ríkisstjórnir síðustu ára hafa vanrækt barnamál. Skoðum nokkur mál: Skýrsla forsætisráðuneytisins um barnafátækt frá 2023 sýnir að stór hluti barna sem býr við fátækt býr hjá foreldri sem fær ekki stuðning stjórnvalda. Ekkert hefur verið gert til að rannsaka, koma þessum börnum á kortið eða koma þeim til hjálpar. Nú eru liðnir 18 mánuðir frá birtingu skýrslunnar og ekkert hefur gerst. Þegar málefni fatlaðs fólks voru færð frá ríkinu til sveitarfélaga árið 2011 þá lenti hópur barna á gráu svæði, sum nánast utan kerfis. Ekkert hefur verið gert til að koma þessum börnum aftur inn í kerfið. Þau fá minni stuðning og njóta lakari réttindi en önnur börn. Nú eru liðin 13 ár og ekkert hefur gerst. Engin skilgreining er til hjá stjórnvöldum á hugtökum eins og „foreldri“, „fjölskylda“ eða „barnafjölskylda.“ Í mörgum lögum eru réttindi barna lakari ef þau búa ekki í kjarnafjölskyldu. Það er oft mjög óljóst hver réttindi barna eru. Hagstofan og stjórnvöld nota hugtök eins og „einstæðir foreldrar“ og „barnafjölskyldur“ með ólíkum hætti. Það veldur því að fátækir foreldrar og börn sem búa í fátækt fá ekki nauðsynlegan stuðning. Þetta hefur legið fyrir í áratugi en samt hefur ekkert gerst. Árið 2021 samþykkti Alþingi að skipa þrjá starfshópa, einn á vegum félagsmálaráðuneytisins, annan á vegum heilbrigðisráðuneytisins og þriðja á vegum fjármála- og efnahagsráðuneytisins til að meta þörf á breytingum með hliðsjón af skiptri búsetu og öðrum atriðum. Þessir hópar áttu að skila niðurstöðum 1. október 2021. Enginn starfshópur var skipaður, engar tillögur gerðar og engin frumvörp voru lögð fram. Þetta varðar fátæka foreldra, börn í viðkvæmri stöðu og fötluð börn. Nú eru liðin 3 ár og ekkert hefur gerst. Ábyrgð og hlutverk foreldra eru illa skilgreind í lögum um stuðning við fötluð börn, í leikskólalögum, í grunnskólalögum og farsældarlögunum. Ég sendi barna- og menntamálaráðuneytinu fyrirspurn um hlutverk og ábyrgð foreldra m.t.t. farsældar-, leik- og grunnskólalaga. Ráðuneytið gat ekki svarað fyrirspurninni og sendi hana til dómsmálaráðuneytisins. Dómsmálaráðuneytið gat ekki svarað rúmum 12 mánuðum síðar. Enginn virðist vita hvernig ábyrgðin skiptist, t.d. á milli skóla og foreldra. Grunnskólalög eru frá 2008 og því má segja að ekkert hafi gerst í 16 ár! Engin heildstæð yfirsýn er til yfir stöðu barna á Íslandi og þær áskoranir sem þau glíma við. Það er því nokkuð ljóst að stjórnvöld eru að sofa á verðinum þegar kemur að því að koma jaðarsettum börnum til hjálpar. Þessi börn fá ekki að vera með í þorpinu. Það verður að teljast mjög ófagleg nálgun á viðkvæmu málefni. Farsældin nær ekki til allra barna Farsældin nær ekki til allra barna. Þetta hafa ráðuneyti, þingmenn, ráðherrar og fleiri viðurkennt. Barna- og fjölskyldustofa var að gefa út leiðbeiningar fyrir sveitarfélögin vegna innleiðingar farsældarlaganna og þar var ekki gert ráð fyrir öllum börnum. Engar leiðbeiningar virðast hafa borist til þeirra frá ráðuneytum um að huga að öllum börnum. Reykjavíkurborg, Kópavogsbær og Reykjanesbær veita til dæmis ekki öllum börnum og foreldrum stuðning. Þau vísa í lög og telja sig ekki þurfa þess. Eftirlitsaðilar og ráðuneyti taka undir með sveitarfélögunum. Fullyrðingar um að farsældarlögin nái til allra eru því ekki byggðar á raunveruleikanum, raunverulegri stöðu barna, heldur á óskhyggju. Kannski veit fólkið sjálft að það er að segja ósatt. Það er ekki traustur grunnur að góðum árangri. Foreldrar eru vanmetnir Stjórnvöld neita að viðurkenna hlutdeild foreldra í árangri síðustu ára. Þau þakka sér, fyrst og fremst. Það sjá það allir sem eru virkir á netinu og virkir í foreldrahópum að foreldrar eru að styðja hverja aðra, veita hverjum öðrum ráð og leiðbeina hvernig þeir geta fengið aðstoð. Ástæðan er sú að þrátt fyrir fagrar yfirlýsingar og sjálfshól stjórnmálamanna þá er stuðningur við foreldra langt frá því að vera viðunandi. Foreldrar draga vagninn, eins og alltaf. Ég hef oft beðið fólk, þingmenn og ráðherra um að leiðrétta mig ef ég fer með rangt mál. Það hefur hins vegar enginn gert, því það sem ég segi og skrifa er allt rétt. Það kostar ekkert nema vilja og áhuga að koma börnum í viðkvæmri stöðu til aðstoðar. Þessi vilji virðist ekki vera til staðar hjá þeim flokkum sem sitja nú í stjórn. Er ekki kominn tími til að leyfa öðrum að komast að og leysa þessi mál? Höfundur er fjögurra barna faðir og viðskiptafræðingur.
Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar
Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar