Ahimsa: Siðferði kjöts og innflytjendamála Rajan Parrikar skrifar 9. desember 2024 10:02 Manneskjan erfir þær hefðir sem hún fæðist inn í. Hvort sem þær birtast í trúarbrögðum, matarvenjum eða félagslegum siðum, þá virðast þessar arfleifðir oft eðlilegar og sjálfsagðar, og flestir fylgja þeim eftir án mikillar yfirvegunar. Tökum Ísland sem dæmi—samfélag með djúpar rætur í kjötáti, þar sem neysla á kjöti er jafn eðlislæg og andardráttur. En nýleg umræða um hvalveiðar hefur sett spurningamerki við það sem margir telja grunnstoð íslenskrar menningar: veiðar á hvölum til matar. Ástæður þess að hætta að borða kjöt, eða takmarka neyslu þess verulega, eru margar og sannfærandi, þar sem heilsa er fremst í flokki. Láttu þig ekki blekkja af samfélagsmiðlaherferðum sem lofa kosti kjöts eða skammvinnum tískubylgjum eins og „kjötætumataræðinu.“ Áratuga rannsóknir sýna fram á skaðsemi rauðs og unnins kjöts, með tengslum við krabbamein, hjarta- og æðasjúkdóma og jafnvel sykursýki—mun frekar en sykurs vel þekkta tengingu við sykursýki. Aðeins meðvituð vanþekking getur afneitað þessum staðreyndum, þrátt fyrir stöðuga viðleitni kjötiðnaðarins til að hylma yfir þær. Á Vesturlöndum kemur mikið af andstöðu við hvalveiðar—djúpstæð hefð á Íslandi—og við kjötneyslu almennt frá ný-vegan hreyfingunni. Þótt ásetningur þeirra sé oft lofsverður geta aðferðir þeirra verið andstæður markmiðinu. Öfgafullar aðferðir sannfæra sjaldan; þær fæla fólk frá. Ef maður vill hvetja til breytinga verður maður að höfða til skynsemi, ekki þvinga fram vilja sinn. Ég skal þó fjarri því standa í vegi fyrir þeim sem kjósa að eyðileggja eigin heilsu. Það er fullveldisréttur þeirra! Von mín er einfaldlega að varpa ljósi á aðra leið. Ég vil nálgast þetta efni út frá sjónarhorni Ahimsa, hugtaks sem er að mestu óþekkt á Íslandi. Ahimsa á rætur sínar í sanskrít orðinu himsa, sem þýðir skaði eða meiðsli. Ahimsa er andstæða þess, og merkir meginregluna um að valda ekki skaða eða meiðslum. Þessi forna hindúahugmynd, sem einnig er mikilvæg í búddisma og jainisma, er hnitmiðuð í setningunni: Ahimsa Paramo Dharma—Að valda ekki skaða er æðsta Dharma. Ahimsa tengist náið kenningunni um Karma, siðferðislegu reikningsdæmi mannlegra gjörða, en stendur einnig sjálfstætt sem leiðarljós um siðferðilegt líferni. Í framkvæmd leggur Ahimsa áherslu á meginregluna um minnstan skaða. Þar sem viðurkennd er sú staðreynd að lífið krefst óhjákvæmilega einhverra skaða, hvetur hún til meðvitaðrar lágmörkunar. Mikilvægast er að þessi meginregla nær til allra skynverunda, ekki aðeins manna, og gerir samúð að eðlilegum fylgifiska Ahimsa. Ahimsa er langt frá því að vera stíf trúarleg boðun; hún myndar heimspekilegan grundvöll grænmetisfæðis í dharmískum hefðum. Ólíkt abrahamískum trúarbrögðum, sem byggja matarreglur á boðorðum frá guðdómi, eru dharmískar hefðir ekki „opinberaðar.“ Þær hafa hvorki einn spámann, eina bók né boðorð. Slíkir algjörir lögmálar geta einfaldlega ákvarðanatöku en bregðast oft við að taka tillit til flækjanna í raunveruleikanum. Hinir fornu indversku viskubrunnir sáu Ahimsa ekki sem óraunhæfa hugsjón heldur sem hagnýta, næma siðfræði. Frekar en að krefjast „engra skaða,“ boðar hún „minnstan skaða.“ Hugleiðum Ísland á fyrri tímum, þar sem lifun krafðist hvalveiða, sauðfjárslátrunar eða fiskveiða. Í landi þar sem matur var af skornum skammti samræmdist það að taka líf dýra samfélagsþörfum fullkomlega meginreglunni um Ahimsa. Það sem reglan krefst hins vegar er yfirvegun. Gjörðir sem eiga rætur í henni verða að spretta af nauðsyn, ekki þægindum eða nautnahyggju. Indverski keisarinn Ashoka gerði Ahimsa að opinberri stefnu á 3. öld f.Kr.—fyrsta skráða dæmið um ríki sem vefur samúð með dýrum inn í stjórnarhætti sína. Steinsteypt boðorð Ashoka, sem finnast víðsvegar um Indland, sýna samfélag sem leggur áherslu á siðferðilegan taumhald og velferð allra skynverunda. Þessi nálgun er í hrópandi andstöðu við nútíma ný-vegan hreyfingu, sem oft tekur upp ósveigjanlega afstöðu. Þó að samtök eins og PETA líti á sig sem brautryðjendur í réttindabaráttu dýra, þá er stefna Ashoka yfir 2000 árum á undan þeim. Þótt grænmetisfæði sé jaðartengt í vestrænni hugsun hafa áberandi hugsuðir lengi talað fyrir því. Pýþagóras á 6. öld f.Kr. fordæmdi neyslu dýra sem siðferðilega spillandi. Plútarkos spurði: „Hvernig geturðu spurt hvaða ástæða Pýþagóras hafði fyrir því að forðast kjöt?“ Öldum síðar lagði Jeremy Bentham áherslu á þjáningar frekar en skynsemi, og sagði að kjarni málsins væri ekki hvort dýr gætu hugsað, heldur hvort þau gætu þjáðst. Rétt skilin hefur Ahimsa kraft til að umbreyta manni í grundvallaratriðum. Hún er jafn áhrifamikil og hugleiðandi tónn möntru, fær um að endurskipuleggja hugmyndafræði manns og móta lífsviðhorf hans. Að tileinka sér Ahimsa er að ganga í gegnum djúpt umbreytingarferli—þú verður aldrei sami einstaklingurinn aftur. Meðal hindúa sem neyta kjöts leiðir reglan oft til hugleiðslu, sem að lokum verður að persónulegri vakningu. Algengt er að þeir sem eru á miðjum aldri og eldri yfirgefi kjötneyslu algjörlega, meðvitað skref frá nautnum skynfæra í átt að andlegum þroska. Ahimsa býður einnig sjónarhorn til að skoða innflytjendastefnu Íslands. Spár gefa til kynna að Íslendingar gætu orðið minnihluti í eigin landi innan nokkurra áratuga. Að leyfa stórfellda innflutning einstaklinga sem aðhyllast trúarbragð sem er fjandsamlegt íslenskum hefðum og gildum er ofbeldi gegn íslenskri fjölskyldu. Ahimsa, í þessu samhengi, styður vernd íslenskrar menningar og þjóðarvitundar sem réttmæta sjálfsvarnarstefnu. Hvort sem hún er beitt í matarvenjum eða varðveislu íslenskrar arfleifðar veitir Ahimsa siðferðislegan áttavita. Viskan leiðir okkur í átt að vali sem ýtir undir persónulegan þroska og varðveitir jafnvægi í heiminum sem við deilum saman. Höfundur fæddist í Goufylki Indlands, hlaut skaðmenntun í Bandaríkjunum og var endurbættur á Íslandi. Vefsetur hans er http://parrikar.com. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir Skoðun Þeir greiða sem njóta, eða hvað? Jóhannes Þór Skúlason,Pálmi Viðar Snorrason Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson Skoðun Villtur lax eða villt græðgi – sveitin í skotlínu Jóhann Helgi Stefánsson Skoðun Hvað er að frétta af humrinum? Jónas Páll Jónasson Skoðun Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris Skoðun Bókin er minn óvinur, en mig langar samt í verknám! Davíð Bergmann Skoðun Skoðun Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Bókin er minn óvinur, en mig langar samt í verknám! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ilmurinn af jarðolíu er svo lokkandi Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Hvað er að frétta af humrinum? Jónas Páll Jónasson skrifar Skoðun Þeir greiða sem njóta, eða hvað? Jóhannes Þór Skúlason,Pálmi Viðar Snorrason skrifar Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar Skoðun Sigrar og raunir íslenska hestsins Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Reykjavíkurborg á flestar félagslegar íbúðir en Garðabær rekur lestina Heimir Már Pétursson skrifar Skoðun Góðir grannar Landsvirkjunar og við hin Kjartan Ágústsson skrifar Skoðun Hittumst á rauðum sokkum 1. maí Finnbjörn A. Hermannsson,Kolbrún Halldórsdóttir,Magnús Þór Jónsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi orkuspáa Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Skoðun Þegar innflutningurinn ræður ríkjum Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Vladímír Pútín: Hvað er að marka hann? Steinar Björgvinsson skrifar Skoðun Örlög Úkraínu varða frið og öryggi á Íslandi Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Vegamál á tímum skattahækkana og vantrausts Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Konur og menntun Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris skrifar Skoðun Hanna Katrín og Co, koma til bjargar Björn Ólafsson skrifar Skoðun Villtur lax eða villt græðgi – sveitin í skotlínu Jóhann Helgi Stefánsson skrifar Skoðun Fyrst flúðu þau Reykjavíkurborg… Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Fyrst flúðu þau Reykjavíkurborg… Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leiðsögundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson skrifar Sjá meira
Manneskjan erfir þær hefðir sem hún fæðist inn í. Hvort sem þær birtast í trúarbrögðum, matarvenjum eða félagslegum siðum, þá virðast þessar arfleifðir oft eðlilegar og sjálfsagðar, og flestir fylgja þeim eftir án mikillar yfirvegunar. Tökum Ísland sem dæmi—samfélag með djúpar rætur í kjötáti, þar sem neysla á kjöti er jafn eðlislæg og andardráttur. En nýleg umræða um hvalveiðar hefur sett spurningamerki við það sem margir telja grunnstoð íslenskrar menningar: veiðar á hvölum til matar. Ástæður þess að hætta að borða kjöt, eða takmarka neyslu þess verulega, eru margar og sannfærandi, þar sem heilsa er fremst í flokki. Láttu þig ekki blekkja af samfélagsmiðlaherferðum sem lofa kosti kjöts eða skammvinnum tískubylgjum eins og „kjötætumataræðinu.“ Áratuga rannsóknir sýna fram á skaðsemi rauðs og unnins kjöts, með tengslum við krabbamein, hjarta- og æðasjúkdóma og jafnvel sykursýki—mun frekar en sykurs vel þekkta tengingu við sykursýki. Aðeins meðvituð vanþekking getur afneitað þessum staðreyndum, þrátt fyrir stöðuga viðleitni kjötiðnaðarins til að hylma yfir þær. Á Vesturlöndum kemur mikið af andstöðu við hvalveiðar—djúpstæð hefð á Íslandi—og við kjötneyslu almennt frá ný-vegan hreyfingunni. Þótt ásetningur þeirra sé oft lofsverður geta aðferðir þeirra verið andstæður markmiðinu. Öfgafullar aðferðir sannfæra sjaldan; þær fæla fólk frá. Ef maður vill hvetja til breytinga verður maður að höfða til skynsemi, ekki þvinga fram vilja sinn. Ég skal þó fjarri því standa í vegi fyrir þeim sem kjósa að eyðileggja eigin heilsu. Það er fullveldisréttur þeirra! Von mín er einfaldlega að varpa ljósi á aðra leið. Ég vil nálgast þetta efni út frá sjónarhorni Ahimsa, hugtaks sem er að mestu óþekkt á Íslandi. Ahimsa á rætur sínar í sanskrít orðinu himsa, sem þýðir skaði eða meiðsli. Ahimsa er andstæða þess, og merkir meginregluna um að valda ekki skaða eða meiðslum. Þessi forna hindúahugmynd, sem einnig er mikilvæg í búddisma og jainisma, er hnitmiðuð í setningunni: Ahimsa Paramo Dharma—Að valda ekki skaða er æðsta Dharma. Ahimsa tengist náið kenningunni um Karma, siðferðislegu reikningsdæmi mannlegra gjörða, en stendur einnig sjálfstætt sem leiðarljós um siðferðilegt líferni. Í framkvæmd leggur Ahimsa áherslu á meginregluna um minnstan skaða. Þar sem viðurkennd er sú staðreynd að lífið krefst óhjákvæmilega einhverra skaða, hvetur hún til meðvitaðrar lágmörkunar. Mikilvægast er að þessi meginregla nær til allra skynverunda, ekki aðeins manna, og gerir samúð að eðlilegum fylgifiska Ahimsa. Ahimsa er langt frá því að vera stíf trúarleg boðun; hún myndar heimspekilegan grundvöll grænmetisfæðis í dharmískum hefðum. Ólíkt abrahamískum trúarbrögðum, sem byggja matarreglur á boðorðum frá guðdómi, eru dharmískar hefðir ekki „opinberaðar.“ Þær hafa hvorki einn spámann, eina bók né boðorð. Slíkir algjörir lögmálar geta einfaldlega ákvarðanatöku en bregðast oft við að taka tillit til flækjanna í raunveruleikanum. Hinir fornu indversku viskubrunnir sáu Ahimsa ekki sem óraunhæfa hugsjón heldur sem hagnýta, næma siðfræði. Frekar en að krefjast „engra skaða,“ boðar hún „minnstan skaða.“ Hugleiðum Ísland á fyrri tímum, þar sem lifun krafðist hvalveiða, sauðfjárslátrunar eða fiskveiða. Í landi þar sem matur var af skornum skammti samræmdist það að taka líf dýra samfélagsþörfum fullkomlega meginreglunni um Ahimsa. Það sem reglan krefst hins vegar er yfirvegun. Gjörðir sem eiga rætur í henni verða að spretta af nauðsyn, ekki þægindum eða nautnahyggju. Indverski keisarinn Ashoka gerði Ahimsa að opinberri stefnu á 3. öld f.Kr.—fyrsta skráða dæmið um ríki sem vefur samúð með dýrum inn í stjórnarhætti sína. Steinsteypt boðorð Ashoka, sem finnast víðsvegar um Indland, sýna samfélag sem leggur áherslu á siðferðilegan taumhald og velferð allra skynverunda. Þessi nálgun er í hrópandi andstöðu við nútíma ný-vegan hreyfingu, sem oft tekur upp ósveigjanlega afstöðu. Þó að samtök eins og PETA líti á sig sem brautryðjendur í réttindabaráttu dýra, þá er stefna Ashoka yfir 2000 árum á undan þeim. Þótt grænmetisfæði sé jaðartengt í vestrænni hugsun hafa áberandi hugsuðir lengi talað fyrir því. Pýþagóras á 6. öld f.Kr. fordæmdi neyslu dýra sem siðferðilega spillandi. Plútarkos spurði: „Hvernig geturðu spurt hvaða ástæða Pýþagóras hafði fyrir því að forðast kjöt?“ Öldum síðar lagði Jeremy Bentham áherslu á þjáningar frekar en skynsemi, og sagði að kjarni málsins væri ekki hvort dýr gætu hugsað, heldur hvort þau gætu þjáðst. Rétt skilin hefur Ahimsa kraft til að umbreyta manni í grundvallaratriðum. Hún er jafn áhrifamikil og hugleiðandi tónn möntru, fær um að endurskipuleggja hugmyndafræði manns og móta lífsviðhorf hans. Að tileinka sér Ahimsa er að ganga í gegnum djúpt umbreytingarferli—þú verður aldrei sami einstaklingurinn aftur. Meðal hindúa sem neyta kjöts leiðir reglan oft til hugleiðslu, sem að lokum verður að persónulegri vakningu. Algengt er að þeir sem eru á miðjum aldri og eldri yfirgefi kjötneyslu algjörlega, meðvitað skref frá nautnum skynfæra í átt að andlegum þroska. Ahimsa býður einnig sjónarhorn til að skoða innflytjendastefnu Íslands. Spár gefa til kynna að Íslendingar gætu orðið minnihluti í eigin landi innan nokkurra áratuga. Að leyfa stórfellda innflutning einstaklinga sem aðhyllast trúarbragð sem er fjandsamlegt íslenskum hefðum og gildum er ofbeldi gegn íslenskri fjölskyldu. Ahimsa, í þessu samhengi, styður vernd íslenskrar menningar og þjóðarvitundar sem réttmæta sjálfsvarnarstefnu. Hvort sem hún er beitt í matarvenjum eða varðveislu íslenskrar arfleifðar veitir Ahimsa siðferðislegan áttavita. Viskan leiðir okkur í átt að vali sem ýtir undir persónulegan þroska og varðveitir jafnvægi í heiminum sem við deilum saman. Höfundur fæddist í Goufylki Indlands, hlaut skaðmenntun í Bandaríkjunum og var endurbættur á Íslandi. Vefsetur hans er http://parrikar.com.
Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir Skoðun
Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris Skoðun
Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg á flestar félagslegar íbúðir en Garðabær rekur lestina Heimir Már Pétursson skrifar
Skoðun Hittumst á rauðum sokkum 1. maí Finnbjörn A. Hermannsson,Kolbrún Halldórsdóttir,Magnús Þór Jónsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris skrifar
Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar
Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir Skoðun
Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris Skoðun