Traustur vinur getur gert voðaverk! Arnrún María Magnúsdóttir skrifar 1. mars 2025 17:01 Framkoma fólks segir ekki allt um það hvert innrætið er, að sjá á manneskju hvort hún/hann er gerandi ofbeldis getur reynst flókið. Það getur verið áfall að heyra um einstakling sem þú taldir vera „góða manneskju“ sem er síðan dæmd/ur fyrir ljót og jafnvel alvarleg brot gegn fólki og börnum. Einstaklingurinn gæti hafa brotið kynferðislega á börnum, fjölskyldumeðlimum eða öðrum, þrátt fyrir að hafa á yfirborðinu sýnt af sér allt aðra mynd, sem einstakur vinur eða kærleiksríkt foreldri og ábyrgur samfélagsþegn. Áfallið að uppgötva sannleikann Sögur og staðreyndir um geranda ofbeldis, manneskju sem maður treysti getur valdið áföllum. Fyrir þá sem standa nærri geranda, fjölskyldan, vinir eða samstarfsfólk, þá vakna óteljandi spurningar eins og þessar: Hvernig sáum við þetta ekki? Hvernig eigum við að takast á við þetta núna? Hvernig verndum við þau sem urðu fyrir skaða? Að auki geta einstaklingar upplifað skömm, sorg og reiði yfir að hafa ekki séð eða grunað hvað ætti sér stað. Einhverjir finna fyrir vantrausti gagnvart eigin dómgreind og eiga jafnvel erfitt með að treysta öðrum í kjölfarið. Persónulegt innlegg og lífsreynsla – ekki fyrir viðkvæma! Undir lok síðustu aldar ræddi ég oft við manneskju sem telst vera „tengdafaðir minn“ samkvæmt tengingu, það kom fyrir að við ræddum um ástríðu mína um forvarnir gegn ofbeldi á börnum og hvernig samfélagið geti brugðist við og spornað gegn þeim skaða sem ofbeldisfólk veldur. Þessa tilteknu stund man ég eins og gerst hafi í gær það að hann sagði orðrétt „að hann vildi helst láta skera undan þeim sem væru svona vondir við börn“ Við ræddum um var reynsla vinkonu minnar sem þá var að fara dómstólaleiðina vegna ofbeldis sem hún varð fyrir. Þessi „tengdafaðir“ sem margir og þar á meðal ég, töldum vera ágætis mann, virtist hafa mikinn áhuga á ástríðu minni og sér í lagi máli vinkonu minnar. Eftir þetta kvöld, liðu ekki mörg ár þar til ég ásamt eiginmanni mínum komust að því, að á sama tíma og hann fordæmdi ofbeldismenn í mín eyru var hann sjálfur að brjóta alvarlega á börnum sínum og fjölskyldu. Hvernig grípum við þau sem standa næst? Fjölskyldur og vinir gerenda ofbeldis eru mögulega ákveðin „fórnarlömb“ sum hver dæmd fyrir það. Stuðningur er mikilvægur að takast á við skömmina, sorgina sem fylgir því að heyra um vin eða fjölskyldumeðlim sem geranda ofbeldis, hræðilegan gjörning sem þau bera enga ábyrgð á. Forvarnir verða að vera alltaf í tísku! Við verðum að efla forvarnir til muna, mikilvægt er að kenna samskipti. Hvernig grípum við þau sem standa næst? Fjölskyldur og vinir gerenda eru ákveðin fórnarlömb, eru dæmd fyrir það sem aðrir í kringum þau hafa brotið af sér. Stuðningur er mikilvægur það að takast á við skömmina, sorgina sem fylgir því að heyra um vin eða fjölskyldumeðlim sem geranda ofbeldis, gjörning sem þau hafa enga stjórn á. Samtalið fræðsla ekki hræðsla er vitundarvakning sem gengur m.a. út á, að efla kennara, skólafólk og foreldra að vera meðvituð um forvarnir, að þjálfa börn í samskiptum, að þau geti sett mörk, að auki virða mörk annarra og segja frá sé farið yfir þau. Það skiptir sköpum að kenna börnum samskipti eins og umferðafræðslu. Allt frá árinu 1967 höfum við Íslendingar kennt börnum umferðafræðslu frá 4 ára aldri sem er vel. Ég velti fyrir mér hvernig væri umferðamenningin ef við slepptum því, í staðinn afhentum ungmennum bíllyklana og kennum þeim umferðareglur þegar/ef þau lenda í slysi? Það sama segi ég um samskiptin, við erum oftast að reyna að laga samskiptin eftir að ofbeldið/slysin eiga sér stað, verum fyrri til og kennum samskipti markvisst líkt og umferðina. Að þekkja eigin mörk og virða annarra, með því að kenna börnum að greina á milli heilbrigðra og óheilbrigðra samskipta, lærir ný kynslóð að verja sig gegn hugsanlegu ofbeldi. Að hringja í 112, ég tel að börn þurfa að vita að það er ekki aðeins rétt heldur nauðsynlegt að hringja í 112 ef þau óttast um öryggi sitt eða annarra. Líkt og þegar eldur kviknar, geta mannleg samskipti stundum valdið hættu sem krefst tafarlausrar hjálpar. Að segja frá, börn þurfa að finna að það sé öruggt að segja frá ef eitthvað ógnar þeim. Með því að efla börn í að tala um ótta sinn og óöryggi er hægt að koma í veg fyrir að vandamál þróist í alvarlegri mál. Að skilja áhrif samskipta, ég tel að börn eigi að læra að mannleg samskipti geta verið bæði uppbyggjandi og skaðleg. Með fræðslu geta þau betur áttað sig á því hvernig þau geta varið sig gegn samskiptum sem valda þeim skaða. Hlutverk samfélagsins, skóla og fjölmiðla Stuðningur fyrir brotaþola og fjölskyldur þeirra, fái þann stuðning sem þau þurfa. Fræðsla fyrir börn og unglinga, heimilin og skólar gegna stóru hlutverki að kenna börnum að greina á milli heilbrigðra og óheilbrigðra samskipta. Að ræða við börnin, hvað vitum við um það sem börnin okkar lesa og heyra í kringum sig? Sum börn sem eru vel læs, lesa fréttir og annað, en hafa þau nægan þroska til að skilja fréttir? Þau verða að fá útskýringar og það frá áreiðanlegum aðilum. Samfélagsleg ábyrgð, samfélagið sem heild þarf að axla ábyrgð með því að stjórnvöld bjóði upp á markvissa forvarnafræðslu og umræðu um samskipti, þar sem fullorðnir eru fyrirmyndir. Lokaorð Traustur vinur getur gert voðaverk, sem samfélag verðum að gera betur, vera undirbúin til að takast á við slíkt, helst að útrýma ofbeldi. Með fræðslu, stuðningi og ábyrgri umfjöllun er hægt að byggja upp samfélag þar sem bæði brotaþolar og aðstandendur geta fundið von og bata í kjölfar þess að hræðilegur sannleikur kemur í ljós. Að mínu mati verður að endurskoða þá hringrás sem á sér stað í fangelsum landsins, þar sem betrun fanga er lítil sem engin og afbrot endurtekin að afplánun lokinni. Höfundur er leikskólakennari með áherslu á forvarnir í samskiptum og eigandi Samtalið fræðsla ekki hræðsla. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ofbeldi gegn börnum Mest lesið Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed skrifar Skoðun Fordómar frá sálfélagslegu sjónarhorni Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir skrifar Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal skrifar Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś skrifar Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Opið bréf til mennta- og barnamálaráðherra Gunnar Örn Vopnfjörð Þorsteinsson skrifar Skoðun Hvernig gerum við Grundarhverfi enn betra? Ævar Harðarson skrifar Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson skrifar Sjá meira
Framkoma fólks segir ekki allt um það hvert innrætið er, að sjá á manneskju hvort hún/hann er gerandi ofbeldis getur reynst flókið. Það getur verið áfall að heyra um einstakling sem þú taldir vera „góða manneskju“ sem er síðan dæmd/ur fyrir ljót og jafnvel alvarleg brot gegn fólki og börnum. Einstaklingurinn gæti hafa brotið kynferðislega á börnum, fjölskyldumeðlimum eða öðrum, þrátt fyrir að hafa á yfirborðinu sýnt af sér allt aðra mynd, sem einstakur vinur eða kærleiksríkt foreldri og ábyrgur samfélagsþegn. Áfallið að uppgötva sannleikann Sögur og staðreyndir um geranda ofbeldis, manneskju sem maður treysti getur valdið áföllum. Fyrir þá sem standa nærri geranda, fjölskyldan, vinir eða samstarfsfólk, þá vakna óteljandi spurningar eins og þessar: Hvernig sáum við þetta ekki? Hvernig eigum við að takast á við þetta núna? Hvernig verndum við þau sem urðu fyrir skaða? Að auki geta einstaklingar upplifað skömm, sorg og reiði yfir að hafa ekki séð eða grunað hvað ætti sér stað. Einhverjir finna fyrir vantrausti gagnvart eigin dómgreind og eiga jafnvel erfitt með að treysta öðrum í kjölfarið. Persónulegt innlegg og lífsreynsla – ekki fyrir viðkvæma! Undir lok síðustu aldar ræddi ég oft við manneskju sem telst vera „tengdafaðir minn“ samkvæmt tengingu, það kom fyrir að við ræddum um ástríðu mína um forvarnir gegn ofbeldi á börnum og hvernig samfélagið geti brugðist við og spornað gegn þeim skaða sem ofbeldisfólk veldur. Þessa tilteknu stund man ég eins og gerst hafi í gær það að hann sagði orðrétt „að hann vildi helst láta skera undan þeim sem væru svona vondir við börn“ Við ræddum um var reynsla vinkonu minnar sem þá var að fara dómstólaleiðina vegna ofbeldis sem hún varð fyrir. Þessi „tengdafaðir“ sem margir og þar á meðal ég, töldum vera ágætis mann, virtist hafa mikinn áhuga á ástríðu minni og sér í lagi máli vinkonu minnar. Eftir þetta kvöld, liðu ekki mörg ár þar til ég ásamt eiginmanni mínum komust að því, að á sama tíma og hann fordæmdi ofbeldismenn í mín eyru var hann sjálfur að brjóta alvarlega á börnum sínum og fjölskyldu. Hvernig grípum við þau sem standa næst? Fjölskyldur og vinir gerenda ofbeldis eru mögulega ákveðin „fórnarlömb“ sum hver dæmd fyrir það. Stuðningur er mikilvægur að takast á við skömmina, sorgina sem fylgir því að heyra um vin eða fjölskyldumeðlim sem geranda ofbeldis, hræðilegan gjörning sem þau bera enga ábyrgð á. Forvarnir verða að vera alltaf í tísku! Við verðum að efla forvarnir til muna, mikilvægt er að kenna samskipti. Hvernig grípum við þau sem standa næst? Fjölskyldur og vinir gerenda eru ákveðin fórnarlömb, eru dæmd fyrir það sem aðrir í kringum þau hafa brotið af sér. Stuðningur er mikilvægur það að takast á við skömmina, sorgina sem fylgir því að heyra um vin eða fjölskyldumeðlim sem geranda ofbeldis, gjörning sem þau hafa enga stjórn á. Samtalið fræðsla ekki hræðsla er vitundarvakning sem gengur m.a. út á, að efla kennara, skólafólk og foreldra að vera meðvituð um forvarnir, að þjálfa börn í samskiptum, að þau geti sett mörk, að auki virða mörk annarra og segja frá sé farið yfir þau. Það skiptir sköpum að kenna börnum samskipti eins og umferðafræðslu. Allt frá árinu 1967 höfum við Íslendingar kennt börnum umferðafræðslu frá 4 ára aldri sem er vel. Ég velti fyrir mér hvernig væri umferðamenningin ef við slepptum því, í staðinn afhentum ungmennum bíllyklana og kennum þeim umferðareglur þegar/ef þau lenda í slysi? Það sama segi ég um samskiptin, við erum oftast að reyna að laga samskiptin eftir að ofbeldið/slysin eiga sér stað, verum fyrri til og kennum samskipti markvisst líkt og umferðina. Að þekkja eigin mörk og virða annarra, með því að kenna börnum að greina á milli heilbrigðra og óheilbrigðra samskipta, lærir ný kynslóð að verja sig gegn hugsanlegu ofbeldi. Að hringja í 112, ég tel að börn þurfa að vita að það er ekki aðeins rétt heldur nauðsynlegt að hringja í 112 ef þau óttast um öryggi sitt eða annarra. Líkt og þegar eldur kviknar, geta mannleg samskipti stundum valdið hættu sem krefst tafarlausrar hjálpar. Að segja frá, börn þurfa að finna að það sé öruggt að segja frá ef eitthvað ógnar þeim. Með því að efla börn í að tala um ótta sinn og óöryggi er hægt að koma í veg fyrir að vandamál þróist í alvarlegri mál. Að skilja áhrif samskipta, ég tel að börn eigi að læra að mannleg samskipti geta verið bæði uppbyggjandi og skaðleg. Með fræðslu geta þau betur áttað sig á því hvernig þau geta varið sig gegn samskiptum sem valda þeim skaða. Hlutverk samfélagsins, skóla og fjölmiðla Stuðningur fyrir brotaþola og fjölskyldur þeirra, fái þann stuðning sem þau þurfa. Fræðsla fyrir börn og unglinga, heimilin og skólar gegna stóru hlutverki að kenna börnum að greina á milli heilbrigðra og óheilbrigðra samskipta. Að ræða við börnin, hvað vitum við um það sem börnin okkar lesa og heyra í kringum sig? Sum börn sem eru vel læs, lesa fréttir og annað, en hafa þau nægan þroska til að skilja fréttir? Þau verða að fá útskýringar og það frá áreiðanlegum aðilum. Samfélagsleg ábyrgð, samfélagið sem heild þarf að axla ábyrgð með því að stjórnvöld bjóði upp á markvissa forvarnafræðslu og umræðu um samskipti, þar sem fullorðnir eru fyrirmyndir. Lokaorð Traustur vinur getur gert voðaverk, sem samfélag verðum að gera betur, vera undirbúin til að takast á við slíkt, helst að útrýma ofbeldi. Með fræðslu, stuðningi og ábyrgri umfjöllun er hægt að byggja upp samfélag þar sem bæði brotaþolar og aðstandendur geta fundið von og bata í kjölfar þess að hræðilegur sannleikur kemur í ljós. Að mínu mati verður að endurskoða þá hringrás sem á sér stað í fangelsum landsins, þar sem betrun fanga er lítil sem engin og afbrot endurtekin að afplánun lokinni. Höfundur er leikskólakennari með áherslu á forvarnir í samskiptum og eigandi Samtalið fræðsla ekki hræðsla.
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar
Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun