Er bannað að benda? Ingimar Karl Helgason skrifar 17. desember 2008 00:01 Miklu máli skiptir að geta verið í friði með sitt. Maður vill gjarnan geta rætt við lækninn sinn í trúnaði, sálfræðinginn eða lögfræðinginn. Nú og auðvitað bankann sinn. Trúnaður milli banka og viðskiptavinar er af mörgum talinn vera einn grundvöllur bankastarfsemi; bankaleyndinni á að fylgja traust milli bankans og viðskiptamannsins. Nú er traustinu ógnað segja menn um hrunið bankakerfið. Fréttastofur vilja komast í gögn gömlu bankanna og birta almenningi hvað átti sér stað þar innan veggja í góðærinu, í aðdraganda hrunsins og nú í sjálfu hruninu. Hverjir fengu lán og gegn hvernig veðum? Á hvaða kjörum? Í hvaða tilgangi? Hvað varð svo um allt saman? Af hverju missi ég vinnuna mína og af hverju hækka skattarnir mínir og lánin mín? Hvar eru skýringarnar ef ekki þar? Í Markaðnum var nýverið farið yfir nokkur dæmi um að bankaleynd hafi verið aflétt. Til stendur að rannsóknarnefnd sem skipuð er samkvæmt lögum, fari framhjá henni. Hæstiréttur hefur dæmt að skatturinn geti fengið upplýsingar sem alla jafna bankaleynd hvílir yfir. Ríkisskattstjóri benti á það við réttarhöld að þetta traust, bankaleynd, megi ekki verða til þess að menn komist upp með að svíkja samborgara sína; stinga undan skatti. Bankaleyndin geti ekki verið skálkaskjól. Sama sagði viðskiptaráðherra. Í lögum um fjármálafyrirtæki er að finna skilgreiningu á bankaleynd, sem birt var í úttekt Markaðarins á dögunum. Þar var rætt um þagnarskyldu um hvaðeina sem starfsmaður fjármálafyrirtækis verður áskynja í starfi sínu. Í greinargerð með frumvarpi til þeirra laga, er bankaleyndin ekki skilgreind sérstaklega, eða flutt fyrir henni rök. Hún þykir svo sjálfsögð að rætt er um „almenn" ákvæði um bankaleynd. Bankaleyndin virðist vera einhvers konar óskoruð grunnregla. Forsenda sem ekki þurfi að rökstyðja. Þrátt fyrir þetta virðist hún víkja, þegar almannahagsmunir krefjast. Hagsmunir eins viðskiptavinar geta raunar verið hagsmunir þeirra allra, en sumir viðskiptavinir eru líka eigendur. Þá eru almannahagsmunir ekki alltaf taldir liggja í þagnarsambandi bankans við viðskiptamann sinn. Ríki á meginlandi Evrópu berjast gegn skattaparadísum og krefjast upplýsinga. Þýsk yfirvöld borguðu stórfé fyrir skrá um viðskiptavini banka í Liechtenstein. Sama gerðu önnur ríki. Yfirvöld hér sóttust eftir upplýsingum úr skránni, til að fullvissa sig um hvort Íslendingur hefði átt reikning í bankanum. En svo er annar flötur. Bankaleyndin virðist nefnilega hætta að eiga við um leið og einhver lendir í vanskilum. Þá er í lagi, ekki einungis að birta fjárhagsupplýsingar einstaklinga, heldur að selja þær. Og það með opinberu leyfi. Það er svo merkilegt að um leið og einhver lendir í vanskilum, þá hættir bankaleyndin að vera grundvallarmál og verður í staðinn praktískt úrlausnarefni þess sem þarf að innheimta. Svo hugsar maður til saksóknara og afnáms bankaleyndar. Er það lögbrot að lenda í vanskilum? Stjórnvaldið sem veitir söluleyfið segist raunar ekki líta á fjárhagsupplýsingar sem viðkvæmar persónuupplýsingar og þannig eru lögin. Hversu viðkvæmt var góðærið, aðdragandinn að hruninu og loks sjálft hrunið? Einhver gæti orðað það svo að það sé í lagi að sparka í þann sem liggur, í vanskilum kannske, en bannað að líta í áttina að öðrum? Enn síður benda… Markaðir Viðskipti Mest lesið Flytur fyrirtækin vegna löggjafar um trans börn Viðskipti erlent „Það er verið að ríkisvæða húsnæðismarkaðinn“ Viðskipti innlent Taylor Swift talin valda verðbólgu í Bretlandi Viðskipti erlent Umferðarofsi stofnar vegfarendum í hættu Samstarf Leggja upp laupana í Lundúnum Viðskipti innlent Leiguverð heldur áfram að hækka Viðskipti innlent Níu holu golfvöllur á gamalli landnámsjörð Samstarf Fasteignakaup fjárfesta vísbending um að fasteignaverð haldi áfram að hækka Viðskipti innlent Dýr smjörvi á Egilsstöðum vekur mikla athygli Neytendur Ævintýralegt líf: Fjárfestirinn bankaði á gluggann á garðkofanum þar sem hann bjó Atvinnulíf Fleiri fréttir Leiguverð heldur áfram að hækka „Það er verið að ríkisvæða húsnæðismarkaðinn“ Leggja upp laupana í Lundúnum Annað tilboð borist í Skagann 3X Fasteignakaup fjárfesta vísbending um að fasteignaverð haldi áfram að hækka Skúli í Subway reisir glæsihótel við Jökulsárlón Búið að bjóða í Skagann 3X Brutu samkeppnislög með ótímabærri markaðssetningu Harpa vill létta lund veðurbugaðra höfuðborgarbúa Atlanta með 600 manna flugútgerð í Sádí-Arabíu Berglind gengin í eigendahópinn Staðan ekki jafnsvört og sumir vilji meina Bjartmar ráðinn aðstoðarframkvæmdastjóri Íbúar Grafarholts geta tekið til matar síns á ný „Við erum bara að reyna að lifa af“ „Komin upp í þak“ í verðlagningu Nýir eigendur taka við Melabúðinni Festi festi kaup á Lyfju Spá aukinni verðbólgu HS Orka tryggir sér fjörutíu milljarða króna Mikil fjölgun tengifarþega en mun færri ferðast til Íslands Fleiri farþegar en minni sætanýting Mikill áhugi á þrotabúi Skagans 3X Formaður atvinnuveganefndar á hlut í félaginu sem KS keypti Landsbankinn til ráðgjafar vegna sölu Íslandsbanka KS hafi fest kaup á Kjarnafæði Norðlenska Sáraroðið frá Ísafirði notað til bjargar brenndum börnum í Afganistan Brúneggjamálið tekið fyrir í Hæstarétti Úr boltanum í tryggingarnar Leiðir dýra útrás Collab meðfram MBA-námi Sjá meira
Miklu máli skiptir að geta verið í friði með sitt. Maður vill gjarnan geta rætt við lækninn sinn í trúnaði, sálfræðinginn eða lögfræðinginn. Nú og auðvitað bankann sinn. Trúnaður milli banka og viðskiptavinar er af mörgum talinn vera einn grundvöllur bankastarfsemi; bankaleyndinni á að fylgja traust milli bankans og viðskiptamannsins. Nú er traustinu ógnað segja menn um hrunið bankakerfið. Fréttastofur vilja komast í gögn gömlu bankanna og birta almenningi hvað átti sér stað þar innan veggja í góðærinu, í aðdraganda hrunsins og nú í sjálfu hruninu. Hverjir fengu lán og gegn hvernig veðum? Á hvaða kjörum? Í hvaða tilgangi? Hvað varð svo um allt saman? Af hverju missi ég vinnuna mína og af hverju hækka skattarnir mínir og lánin mín? Hvar eru skýringarnar ef ekki þar? Í Markaðnum var nýverið farið yfir nokkur dæmi um að bankaleynd hafi verið aflétt. Til stendur að rannsóknarnefnd sem skipuð er samkvæmt lögum, fari framhjá henni. Hæstiréttur hefur dæmt að skatturinn geti fengið upplýsingar sem alla jafna bankaleynd hvílir yfir. Ríkisskattstjóri benti á það við réttarhöld að þetta traust, bankaleynd, megi ekki verða til þess að menn komist upp með að svíkja samborgara sína; stinga undan skatti. Bankaleyndin geti ekki verið skálkaskjól. Sama sagði viðskiptaráðherra. Í lögum um fjármálafyrirtæki er að finna skilgreiningu á bankaleynd, sem birt var í úttekt Markaðarins á dögunum. Þar var rætt um þagnarskyldu um hvaðeina sem starfsmaður fjármálafyrirtækis verður áskynja í starfi sínu. Í greinargerð með frumvarpi til þeirra laga, er bankaleyndin ekki skilgreind sérstaklega, eða flutt fyrir henni rök. Hún þykir svo sjálfsögð að rætt er um „almenn" ákvæði um bankaleynd. Bankaleyndin virðist vera einhvers konar óskoruð grunnregla. Forsenda sem ekki þurfi að rökstyðja. Þrátt fyrir þetta virðist hún víkja, þegar almannahagsmunir krefjast. Hagsmunir eins viðskiptavinar geta raunar verið hagsmunir þeirra allra, en sumir viðskiptavinir eru líka eigendur. Þá eru almannahagsmunir ekki alltaf taldir liggja í þagnarsambandi bankans við viðskiptamann sinn. Ríki á meginlandi Evrópu berjast gegn skattaparadísum og krefjast upplýsinga. Þýsk yfirvöld borguðu stórfé fyrir skrá um viðskiptavini banka í Liechtenstein. Sama gerðu önnur ríki. Yfirvöld hér sóttust eftir upplýsingum úr skránni, til að fullvissa sig um hvort Íslendingur hefði átt reikning í bankanum. En svo er annar flötur. Bankaleyndin virðist nefnilega hætta að eiga við um leið og einhver lendir í vanskilum. Þá er í lagi, ekki einungis að birta fjárhagsupplýsingar einstaklinga, heldur að selja þær. Og það með opinberu leyfi. Það er svo merkilegt að um leið og einhver lendir í vanskilum, þá hættir bankaleyndin að vera grundvallarmál og verður í staðinn praktískt úrlausnarefni þess sem þarf að innheimta. Svo hugsar maður til saksóknara og afnáms bankaleyndar. Er það lögbrot að lenda í vanskilum? Stjórnvaldið sem veitir söluleyfið segist raunar ekki líta á fjárhagsupplýsingar sem viðkvæmar persónuupplýsingar og þannig eru lögin. Hversu viðkvæmt var góðærið, aðdragandinn að hruninu og loks sjálft hrunið? Einhver gæti orðað það svo að það sé í lagi að sparka í þann sem liggur, í vanskilum kannske, en bannað að líta í áttina að öðrum? Enn síður benda…
Markaðir Viðskipti Mest lesið Flytur fyrirtækin vegna löggjafar um trans börn Viðskipti erlent „Það er verið að ríkisvæða húsnæðismarkaðinn“ Viðskipti innlent Taylor Swift talin valda verðbólgu í Bretlandi Viðskipti erlent Umferðarofsi stofnar vegfarendum í hættu Samstarf Leggja upp laupana í Lundúnum Viðskipti innlent Leiguverð heldur áfram að hækka Viðskipti innlent Níu holu golfvöllur á gamalli landnámsjörð Samstarf Fasteignakaup fjárfesta vísbending um að fasteignaverð haldi áfram að hækka Viðskipti innlent Dýr smjörvi á Egilsstöðum vekur mikla athygli Neytendur Ævintýralegt líf: Fjárfestirinn bankaði á gluggann á garðkofanum þar sem hann bjó Atvinnulíf Fleiri fréttir Leiguverð heldur áfram að hækka „Það er verið að ríkisvæða húsnæðismarkaðinn“ Leggja upp laupana í Lundúnum Annað tilboð borist í Skagann 3X Fasteignakaup fjárfesta vísbending um að fasteignaverð haldi áfram að hækka Skúli í Subway reisir glæsihótel við Jökulsárlón Búið að bjóða í Skagann 3X Brutu samkeppnislög með ótímabærri markaðssetningu Harpa vill létta lund veðurbugaðra höfuðborgarbúa Atlanta með 600 manna flugútgerð í Sádí-Arabíu Berglind gengin í eigendahópinn Staðan ekki jafnsvört og sumir vilji meina Bjartmar ráðinn aðstoðarframkvæmdastjóri Íbúar Grafarholts geta tekið til matar síns á ný „Við erum bara að reyna að lifa af“ „Komin upp í þak“ í verðlagningu Nýir eigendur taka við Melabúðinni Festi festi kaup á Lyfju Spá aukinni verðbólgu HS Orka tryggir sér fjörutíu milljarða króna Mikil fjölgun tengifarþega en mun færri ferðast til Íslands Fleiri farþegar en minni sætanýting Mikill áhugi á þrotabúi Skagans 3X Formaður atvinnuveganefndar á hlut í félaginu sem KS keypti Landsbankinn til ráðgjafar vegna sölu Íslandsbanka KS hafi fest kaup á Kjarnafæði Norðlenska Sáraroðið frá Ísafirði notað til bjargar brenndum börnum í Afganistan Brúneggjamálið tekið fyrir í Hæstarétti Úr boltanum í tryggingarnar Leiðir dýra útrás Collab meðfram MBA-námi Sjá meira