ÍE bætir skilvirkni við krabbameinsleit 20. desember 2010 05:00 Kári Stefánsson. Íslensk erfðagreining hefur fundið aðferð til að gera leit að blöðruhálskrabbameini skilvirkari. Aðferðin eykur líkurnar á því að sjúkdómurinn greinist í tíma og fækkar sýnatökum. Fjöldi karlmanna gengst á hverju ári undir slíka aðgerð að óþörfu. Uppgötvun ÍE felst í því að búið er að staðsetja erfðabreytileika í eggjahvítuefni sem blöðruhálskirtillinn framleiðir (PSA, prostate antigen) en unnt er að greina lítið magn af því í blóði. Algengasta aðferðin til að leita að krabbameini í blöðruhálskirtli er að mæla magn PSA. Ef það mælist yfir mörkum er sýnataka notuð til að ganga úr skugga um hvort um krabbamein sé að ræða en hækkun á PSA þarf alls ekki að þýða að svo sé. Hóflega hækkað gildi tengist yfirleitt góðkynja ástandi eins og góðkynja stækkun á líffærinu eða bólgum. Hins vegar getur það einnig verið til staðar á frumstigi krabbameins í blöðruhálskirtli og því þarf frekari rannsóknir, eða sýnatöku. Kári Stefánsson, forstjóri ÍE, segir í tilkynningu til fjölmiðla að uppgötvunin byggi á erfðafræði í sinni hreinustu mynd og hafi mikið læknisfræðilegt notagildi. „Ef sjúkdómurinn greinist í tíma eru batalíkur mjög góðar. Áskorunin var að finna skilvirkari leið til að meta áhættuna á að fá sjúkdóminn, þekkja þá úr sem eru í mestri hættu svo hægt sé að beita viðeigandi meðferð. Uppgötvunin mun breyta meðferð við sjúkdómnum og fækka þeim sem gangast undir sýnatöku." Kári segir að ÍE vinni nú að því að þróa greiningarpróf sem byggja á þessari nýju vitneskju. Rannsóknarniðurstöðurnar birtust í vefútgáfu tímaritsins Science Translational Medicine á miðvikudag. Rannsóknin náði til þúsunda karlmanna. Fyrst voru 300 þúsund erfðabreytileikar kannaðir hjá sextán þúsund íslenskum karlmönnum sem ekki höfðu verið greindir með krabbamein. Niðurstöðurnar voru svo bornar saman við samanburðarhópa frá Íslandi, Hollandi, Spáni, Rúmeníu og Bandaríkjunum. Nú greinast árlega um 200 karlar á Íslandi með blöðruhálskirtilskrabbamein og einn af hverjum fimm deyr af völdum þess. Árið 2015 er talið að einn af hverjum fjórum karlmönnum muni greinast með blöðruhálskirtilskrabbamein einhvern tíma á lífsleiðinni. svavar@frettabladid.is Mest lesið Sat yfir líki í fjóra sólarhringa Innlent Opinn en mannlaus veitingastaður Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Vígahópum vex ásmegin: Stór hluti Sahelsvæðisins í hættu Erlent Enn að átta sig á breyttri stöðu eftir tapið fyrir Þórdísi Innlent Sé líklega met að vera hafnað af flokki sínum tvisvar í sama mánuði Innlent Fethullah Gülen er látinn Erlent Fimm þingmenn Sjálfstæðisflokk á útleið Innlent Húsnæði Stuðla ráði ekki við málaflokkinn og úrbætur gengið hægt Innlent Dagmar Ýr tekur við stöðu sveitarstjóra af Birni Innlent Fleiri fréttir Skilríki afhent í Hagkaup í Skeifunni Enn að átta sig á breyttri stöðu eftir tapið fyrir Þórdísi Mun ræða við formenn flokkanna um fjárlögin Dagmar Ýr tekur við stöðu sveitarstjóra af Birni Grindavíkurbær nú opinn almenningi Opinn en mannlaus veitingastaður Fimm þingmenn Sjálfstæðisflokk á útleið Húsnæði Stuðla ráði ekki við málaflokkinn og úrbætur gengið hægt Sé líklega met að vera hafnað af flokki sínum tvisvar í sama mánuði Segist ekki hafa verið beitt þrýstingi Þau skipa framboðslista Sjálfstæðismanna í Norðausturkjördæmi Fjallið hafi verið hátt og ekki tekist að klífa það „Ég lagði allt undir“ Ásmundur og Ólöf ræða stöðuna á Stuðlum og framboðslistar Sjálfstæðisflokksins Þau skipa framboðslista Sjálfstæðismanna í Norðvesturkjördæmi Þau taka þátt í prófkjöri Pírata Bryndís Haraldsdóttir tekur þriðja sætið Samþykktu framboðslista Sjálfstæðismanna í Suðurkjördæmi Græningjar vilja fara fram í öllum kjördæmum Jens í fyrsta og Njáll Trausti í öðru Bjarkey gefur ekki kost á sér Þórdís Kolbrún bar sigur úr býtum í Kraganum Björn hafði betur gegn Teiti Sanna leiðir lista Sósíalistaflokks í Reykjavík suður Ingveldur skákaði tveimur sitjandi þingmönnum Guðrún oddviti og Vilhjálmur í öðru sæti í Suðurkjördæmi Miðbær með skautasvelli byggður í Þorlákshöfn Teitur dregur oddvitaframboðið til baka Flutningurinn góður fyrir Framsókn en slæmur fyrir Sjálfstæðisflokk Biðla til fólks að sýna virðingu í nýopnaðri Grindavík Sjá meira
Íslensk erfðagreining hefur fundið aðferð til að gera leit að blöðruhálskrabbameini skilvirkari. Aðferðin eykur líkurnar á því að sjúkdómurinn greinist í tíma og fækkar sýnatökum. Fjöldi karlmanna gengst á hverju ári undir slíka aðgerð að óþörfu. Uppgötvun ÍE felst í því að búið er að staðsetja erfðabreytileika í eggjahvítuefni sem blöðruhálskirtillinn framleiðir (PSA, prostate antigen) en unnt er að greina lítið magn af því í blóði. Algengasta aðferðin til að leita að krabbameini í blöðruhálskirtli er að mæla magn PSA. Ef það mælist yfir mörkum er sýnataka notuð til að ganga úr skugga um hvort um krabbamein sé að ræða en hækkun á PSA þarf alls ekki að þýða að svo sé. Hóflega hækkað gildi tengist yfirleitt góðkynja ástandi eins og góðkynja stækkun á líffærinu eða bólgum. Hins vegar getur það einnig verið til staðar á frumstigi krabbameins í blöðruhálskirtli og því þarf frekari rannsóknir, eða sýnatöku. Kári Stefánsson, forstjóri ÍE, segir í tilkynningu til fjölmiðla að uppgötvunin byggi á erfðafræði í sinni hreinustu mynd og hafi mikið læknisfræðilegt notagildi. „Ef sjúkdómurinn greinist í tíma eru batalíkur mjög góðar. Áskorunin var að finna skilvirkari leið til að meta áhættuna á að fá sjúkdóminn, þekkja þá úr sem eru í mestri hættu svo hægt sé að beita viðeigandi meðferð. Uppgötvunin mun breyta meðferð við sjúkdómnum og fækka þeim sem gangast undir sýnatöku." Kári segir að ÍE vinni nú að því að þróa greiningarpróf sem byggja á þessari nýju vitneskju. Rannsóknarniðurstöðurnar birtust í vefútgáfu tímaritsins Science Translational Medicine á miðvikudag. Rannsóknin náði til þúsunda karlmanna. Fyrst voru 300 þúsund erfðabreytileikar kannaðir hjá sextán þúsund íslenskum karlmönnum sem ekki höfðu verið greindir með krabbamein. Niðurstöðurnar voru svo bornar saman við samanburðarhópa frá Íslandi, Hollandi, Spáni, Rúmeníu og Bandaríkjunum. Nú greinast árlega um 200 karlar á Íslandi með blöðruhálskirtilskrabbamein og einn af hverjum fimm deyr af völdum þess. Árið 2015 er talið að einn af hverjum fjórum karlmönnum muni greinast með blöðruhálskirtilskrabbamein einhvern tíma á lífsleiðinni. svavar@frettabladid.is
Mest lesið Sat yfir líki í fjóra sólarhringa Innlent Opinn en mannlaus veitingastaður Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Vígahópum vex ásmegin: Stór hluti Sahelsvæðisins í hættu Erlent Enn að átta sig á breyttri stöðu eftir tapið fyrir Þórdísi Innlent Sé líklega met að vera hafnað af flokki sínum tvisvar í sama mánuði Innlent Fethullah Gülen er látinn Erlent Fimm þingmenn Sjálfstæðisflokk á útleið Innlent Húsnæði Stuðla ráði ekki við málaflokkinn og úrbætur gengið hægt Innlent Dagmar Ýr tekur við stöðu sveitarstjóra af Birni Innlent Fleiri fréttir Skilríki afhent í Hagkaup í Skeifunni Enn að átta sig á breyttri stöðu eftir tapið fyrir Þórdísi Mun ræða við formenn flokkanna um fjárlögin Dagmar Ýr tekur við stöðu sveitarstjóra af Birni Grindavíkurbær nú opinn almenningi Opinn en mannlaus veitingastaður Fimm þingmenn Sjálfstæðisflokk á útleið Húsnæði Stuðla ráði ekki við málaflokkinn og úrbætur gengið hægt Sé líklega met að vera hafnað af flokki sínum tvisvar í sama mánuði Segist ekki hafa verið beitt þrýstingi Þau skipa framboðslista Sjálfstæðismanna í Norðausturkjördæmi Fjallið hafi verið hátt og ekki tekist að klífa það „Ég lagði allt undir“ Ásmundur og Ólöf ræða stöðuna á Stuðlum og framboðslistar Sjálfstæðisflokksins Þau skipa framboðslista Sjálfstæðismanna í Norðvesturkjördæmi Þau taka þátt í prófkjöri Pírata Bryndís Haraldsdóttir tekur þriðja sætið Samþykktu framboðslista Sjálfstæðismanna í Suðurkjördæmi Græningjar vilja fara fram í öllum kjördæmum Jens í fyrsta og Njáll Trausti í öðru Bjarkey gefur ekki kost á sér Þórdís Kolbrún bar sigur úr býtum í Kraganum Björn hafði betur gegn Teiti Sanna leiðir lista Sósíalistaflokks í Reykjavík suður Ingveldur skákaði tveimur sitjandi þingmönnum Guðrún oddviti og Vilhjálmur í öðru sæti í Suðurkjördæmi Miðbær með skautasvelli byggður í Þorlákshöfn Teitur dregur oddvitaframboðið til baka Flutningurinn góður fyrir Framsókn en slæmur fyrir Sjálfstæðisflokk Biðla til fólks að sýna virðingu í nýopnaðri Grindavík Sjá meira