Hvað kostar heilsufarið? Guðjón S. Brjánsson skrifar 26. júlí 2011 09:00 Á undanförnum vikum hefur talsverð umræða verið í samfélaginu um lyfjanotkun landsmanna og meinta misnotkun tiltekinna lyfjaflokka. Látið hefur verið liggja að því að læknar ávísi með óvarlegum hætti lyfjum til ógæfufólks sem nýti sér þau ekki með tilætluðum eða uppbyggilegum hætti. Hér verður ekki kveðinn upp neinn sleggjudómur í því efni en hlutskipti lækna er ekki öfundsvert í þessu sambandi. Viðbrögð hins opinbera, Landlæknisembættis og ráðuneytis hafa vitaskuld verið þau að nauðsynlegt sé að setja undir alla mögulega leka, skoða og kanna, rýna í gögn, fylgja betur eftir verklagsreglum, nýta betur gagnagrunna og jafnvel að smíða nýja. Opinber yfirvöld bera ábyrgð á málaflokknum og hafa gríðarlegan kostnað af lyfjaumsýslu. Í allri orðræðu um þessi mál að undanförnu hefur verið skautað af mikilli fimi framhjá þeirri staðreynd að heilbrigðisyfirvöld hafa yfir að ráða rafrænu sjúkraskrárkerfi sem er í notkun á öllum heilbrigðisstofnunum og heilsugæslustöðvum landsins. Að vísu er kerfið í eigu einkahlutafélags sem leigir stofnunum aðgang fyrir há gjöld en það er önnur saga og sérstakt athugunarefni. Kerfið er ekki gallalaust en hefur verið lagfært á síðustu misserum og ólíklegt að annað verði í boði um sinn. Fullkomin sjúkraskrárkerfi eru auk þess ekki til, ekki heldur í útlöndum. Hin alvarlega hlið málsins er sú að rafrænt sjúkraskrárkerfi á Íslandi er þannig búið að heilbrigðisstarfsmenn sem heimildar njóta skv. lögum hafa ekki möguleika til samskipta í rauntíma um hagsmunamál skjólstæðinga sinna og miðla á milli sín upplýsingum sem í einhverjum tilvikum geta verið lífsnauðsynlegar. Aðgengi takmarkast nær eingöngu við stofnun eða starfsstöð. Þetta snertir nákvæmlega umræðuna um lyfjaneyslu og meinta misnotkun, en miklu meira. Ef íslenska sjúkraskrárkerfið væri tengt saman í heild, þá lægju allar upplýsingar sem að þessu lúta fyrir og alvarlegt vandamál leyst með þeirri einu aðgerð. Nú kann einhver að spyrja hvort það eitt og sér sé dýrt og flókið ferli. Fátt er algjörlega vandalaust þegar um rafræn kerfi er að ræða og flækjustig ýmisleg. Hinsvegar hefur verið unnið mikið og gott undirbúningsstarf á undanförnum árum, m.a. í starfshópi á vegum heilbrigðisráðuneytis. Aðgerðatillögur liggja fyrir. Tæknilega er þetta einföld aðgerð, reynsla er komin á öryggisvörslu gagna og lagaramminn á þessu sviði er ekki til trafala. Mögulegt er að hrinda breytingum í framkvæmd á fáum mánuðum. Á undanförnum árum hefur sömuleiðis verið unnið að sameiningu heilbrigðisstofnana. Með því hefur samræmingar verið leitað á stórum landssvæðum, m.a. varðandi sjúkraskrá. Nú er svo komið að í raun þarf einungis að tengja saman örfáa stóra og samræmda sjúkraskrárgrunna. Þannig mun kerfið þjóna tilgangi sínum til fullnustu og skila faglegum og fjárhagslegum ábata, því hagræði og öryggi sem vonir hafa alla tíð verið bundnar við. Í húfi eru miklir hagsmunir. Þeir stærstu lúta að sjálfsögðu að markvissari og betri þjónustu gagnvart sjúklingum. Sameining af þessu tagi mun líka óhjákvæmilega knýja notendur til agaðri skráningar. Þetta er t.d. brýnt í tölfræðilegri úrvinnslu gagna en augljós brotalöm er á því sviði. Eitt sjúkraskrárkerfi mun jafnframt draga úr óþarfa endurtekningum rannsókna, bæði á sviði blóðmeinafræða og myndgreiningar og leiða þegar í stað til stórfellds sparnaðar. Raunalegar og stöðugar endurtekningar á sömu persónuupplýsingum úr sjúkrasögu ættu algjörlega að verða úr sögunni til aukinna þæginda fyrir viðkomandi sjúklinga. Heilbrigðisþjónusta á Íslandi hefur lotið niðurskurði síðustu ár og býr nú við rýran kost. Því eru væntingar þeirra sem starfa í málaflokknum og bera nokkra ábyrgð á veittri þjónustu skýrar. Hvatt er til þess að þeir sem véla um síðir með ráðstöfun fjár og faglegra þátta vinni markvisst og í eina átt. Aðgerð sem hér hefur verið tæpt á leysir aðkallandi vanda og eykur gæði heilbrigðisþjónustu og er beinlínis í þágu sjúklinga. Allt á sitt gjald. Mörg dæmi um lausatök í heilbrigðisþjónustu eru kostnaðarsöm. Samtenging sjúkraskrárkerfa hjá þessari 320.000 manna þjóð kostar nokkra tugi milljóna. Án efa er hægt að stilla upp tölfræðilegu líkani sem sýnir hversu langan tíma það taki að ná þeim varanlega ábata sem umbreyting þessi gefur. Faglegur ávinningur er augljós. Leiða má líkur að því að telja megi fjárhagslegan ávinning í mánuðum en ekki árum. Hafa menn t.d. gefið því gaum í þessu samhengi hvað blóðrannsóknir, myndgreining og lyfjaumsýsla í landinu kostar hið opinbera á ári? Muna landsmenn upphæðirnar sem til umræðu voru fyrir fáum vikum um meintar, ómarkvissar lyfjaávísanir? Eftir hverju er beðið? Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðjón S. Brjánsson Mest lesið Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Skoðun Stundum hefur Gunnar Smári rétt fyrir sér Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Algeng þvæla um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir Skoðun ESB fyrir almenning Oddný G. Harðardóttir Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius Skoðun Skoðun Skoðun Stórnotendur eru kjölfestan í íslenska raforkukerfinu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kaupin á eyrinni Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir skrifar Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hljóð úr horni Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun ESB fyrir almenning Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Strámaðurinn mikli Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Árið er 2024 Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Samkeppni í nýju ljósi Páll Hermannsson skrifar Skoðun Það er verið að grafa dýpri fátæktargjá Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Algeng þvæla um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Stundum hefur Gunnar Smári rétt fyrir sér Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Hamingjan grundvallast á gæðum hugsananna Árni Már Jensson skrifar Skoðun Hátt reitt til höggs Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Brennt barn forðast eldinn Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Varnir gegn gagnagíslatökum Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir skrifar Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Full orkuskipti ríkisflota og samgönguþjónustu fyrir 2030 Sigurður Friðleifsson skrifar Skoðun Einelti er veruleikabrenglun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun „Lýtalaus íslenska“ er ekki til Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Hvatning til mótshaldara Landsmóts hestamanna Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Áróður Kremls gegn Úkraínu og NATO Guðni Freyr Öfjörð skrifar Sjá meira
Á undanförnum vikum hefur talsverð umræða verið í samfélaginu um lyfjanotkun landsmanna og meinta misnotkun tiltekinna lyfjaflokka. Látið hefur verið liggja að því að læknar ávísi með óvarlegum hætti lyfjum til ógæfufólks sem nýti sér þau ekki með tilætluðum eða uppbyggilegum hætti. Hér verður ekki kveðinn upp neinn sleggjudómur í því efni en hlutskipti lækna er ekki öfundsvert í þessu sambandi. Viðbrögð hins opinbera, Landlæknisembættis og ráðuneytis hafa vitaskuld verið þau að nauðsynlegt sé að setja undir alla mögulega leka, skoða og kanna, rýna í gögn, fylgja betur eftir verklagsreglum, nýta betur gagnagrunna og jafnvel að smíða nýja. Opinber yfirvöld bera ábyrgð á málaflokknum og hafa gríðarlegan kostnað af lyfjaumsýslu. Í allri orðræðu um þessi mál að undanförnu hefur verið skautað af mikilli fimi framhjá þeirri staðreynd að heilbrigðisyfirvöld hafa yfir að ráða rafrænu sjúkraskrárkerfi sem er í notkun á öllum heilbrigðisstofnunum og heilsugæslustöðvum landsins. Að vísu er kerfið í eigu einkahlutafélags sem leigir stofnunum aðgang fyrir há gjöld en það er önnur saga og sérstakt athugunarefni. Kerfið er ekki gallalaust en hefur verið lagfært á síðustu misserum og ólíklegt að annað verði í boði um sinn. Fullkomin sjúkraskrárkerfi eru auk þess ekki til, ekki heldur í útlöndum. Hin alvarlega hlið málsins er sú að rafrænt sjúkraskrárkerfi á Íslandi er þannig búið að heilbrigðisstarfsmenn sem heimildar njóta skv. lögum hafa ekki möguleika til samskipta í rauntíma um hagsmunamál skjólstæðinga sinna og miðla á milli sín upplýsingum sem í einhverjum tilvikum geta verið lífsnauðsynlegar. Aðgengi takmarkast nær eingöngu við stofnun eða starfsstöð. Þetta snertir nákvæmlega umræðuna um lyfjaneyslu og meinta misnotkun, en miklu meira. Ef íslenska sjúkraskrárkerfið væri tengt saman í heild, þá lægju allar upplýsingar sem að þessu lúta fyrir og alvarlegt vandamál leyst með þeirri einu aðgerð. Nú kann einhver að spyrja hvort það eitt og sér sé dýrt og flókið ferli. Fátt er algjörlega vandalaust þegar um rafræn kerfi er að ræða og flækjustig ýmisleg. Hinsvegar hefur verið unnið mikið og gott undirbúningsstarf á undanförnum árum, m.a. í starfshópi á vegum heilbrigðisráðuneytis. Aðgerðatillögur liggja fyrir. Tæknilega er þetta einföld aðgerð, reynsla er komin á öryggisvörslu gagna og lagaramminn á þessu sviði er ekki til trafala. Mögulegt er að hrinda breytingum í framkvæmd á fáum mánuðum. Á undanförnum árum hefur sömuleiðis verið unnið að sameiningu heilbrigðisstofnana. Með því hefur samræmingar verið leitað á stórum landssvæðum, m.a. varðandi sjúkraskrá. Nú er svo komið að í raun þarf einungis að tengja saman örfáa stóra og samræmda sjúkraskrárgrunna. Þannig mun kerfið þjóna tilgangi sínum til fullnustu og skila faglegum og fjárhagslegum ábata, því hagræði og öryggi sem vonir hafa alla tíð verið bundnar við. Í húfi eru miklir hagsmunir. Þeir stærstu lúta að sjálfsögðu að markvissari og betri þjónustu gagnvart sjúklingum. Sameining af þessu tagi mun líka óhjákvæmilega knýja notendur til agaðri skráningar. Þetta er t.d. brýnt í tölfræðilegri úrvinnslu gagna en augljós brotalöm er á því sviði. Eitt sjúkraskrárkerfi mun jafnframt draga úr óþarfa endurtekningum rannsókna, bæði á sviði blóðmeinafræða og myndgreiningar og leiða þegar í stað til stórfellds sparnaðar. Raunalegar og stöðugar endurtekningar á sömu persónuupplýsingum úr sjúkrasögu ættu algjörlega að verða úr sögunni til aukinna þæginda fyrir viðkomandi sjúklinga. Heilbrigðisþjónusta á Íslandi hefur lotið niðurskurði síðustu ár og býr nú við rýran kost. Því eru væntingar þeirra sem starfa í málaflokknum og bera nokkra ábyrgð á veittri þjónustu skýrar. Hvatt er til þess að þeir sem véla um síðir með ráðstöfun fjár og faglegra þátta vinni markvisst og í eina átt. Aðgerð sem hér hefur verið tæpt á leysir aðkallandi vanda og eykur gæði heilbrigðisþjónustu og er beinlínis í þágu sjúklinga. Allt á sitt gjald. Mörg dæmi um lausatök í heilbrigðisþjónustu eru kostnaðarsöm. Samtenging sjúkraskrárkerfa hjá þessari 320.000 manna þjóð kostar nokkra tugi milljóna. Án efa er hægt að stilla upp tölfræðilegu líkani sem sýnir hversu langan tíma það taki að ná þeim varanlega ábata sem umbreyting þessi gefur. Faglegur ávinningur er augljós. Leiða má líkur að því að telja megi fjárhagslegan ávinning í mánuðum en ekki árum. Hafa menn t.d. gefið því gaum í þessu samhengi hvað blóðrannsóknir, myndgreining og lyfjaumsýsla í landinu kostar hið opinbera á ári? Muna landsmenn upphæðirnar sem til umræðu voru fyrir fáum vikum um meintar, ómarkvissar lyfjaávísanir? Eftir hverju er beðið?
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun