Hvað hangir á Icesave-spýtunni? 1. apríl 2011 06:00 Ég hef ekki komist hjá því að lesa og heyra málflutning þeirra sem eru andvígir því að samþykkja nýjustu samninga um uppgjör á Icesave. Tónninn er sá að við eigum ekki að borga, hafna samningum og velja dómstólaleiðina. Auðvitað hefði verið í lófa lagið frá upphafi þessa máls að fá úr því skorið hjá dómstólum hvar ábyrgðin lægi og hverjar væru lagalegar skuldbindingar Íslands. En þá er skylt að rifja upp að þáverandi fjármálaráðherra, Árni M. Mathiesen, sat fund fjármálaráðherra Evrópu í nóvember 2008 og hann lét til leiðast, undir þrýstingi, að samþykkja að skipaður yrði gerðardómur um það hvort íslenska ríkið bæri ábyrgð á Icesave-skuldinni. Það samþykki ráðherrans var dregið til baka daginn eftir, guði sé lof, enda lá strax ljóst fyrir að það var einróma álit þeirra þjóða sem þarna áttu í hlut að Ísland bæri þessa ábyrgð og yrði að standa undir henni. Ég var á Alþingi þegar hrunið skall á. Ég sat líka sem varaformaður í skatta- og efnahagsnefnd. Þar voru kallaðir fyrir forsvarsmenn atvinnurekenda, verkalýðs og embættismenn Seðlabanka, fjármálaráðuneytis og fjármálaeftirlits. Þar ríkti mikil örvilnun, því spurning var hvort greiðslukerfið stæðist álagið, hvort Ísland ætti fyrir mat, lyfjum, olíu og öðrum lífsnauðsynjum. Erlendir bankar höfðu lokað á gjaldeyrisviðskipti, útflytjendur komu ekki sínum gjaldeyri heim. Það var kolsvart fram undan og í allri örvæntingunni var leitað til Alþjóðagjaldeyrissjóðsins. Okkur er öllum enn í minni hversu það dróst að fá peningalega aðstoð frá sjóðnum. Hver var ástæðan? Jú, Íslendingar þurftu að semja og ganga frá Icesave-málinu. Að öðrum kosti voru allar dyr lokaðar. Jafnvel frá okkar nánustu frændþjóðum. Þessi atburðarás sýndi fram á, svo ekki verður um villst, að Ísland stendur berskjaldað og má sín lítils ef samskiptin við umheiminn rofna og traustið á orðheldni og orðspori er ekki lengur til staðar. Í kjölfarið gáfu íslensk stjórnvöld út þá yfirlýsingu að þau stæðu við skuldbindingar sínar og samningar hófust. Og lán frá vinaþjóðum fengust á grundvelli þeirrar yfirlýsingar af hálfu Íslendinga að semja um málalok. Þetta mál snýst ekki eingöngu um lög, heldur og um siðferði, samskipti og orðspor. Segjum sem svo að breskur banki hefði opnað útibú á Íslandi og boðið Íslendingum að leggja lífeyri sinn inn á sparireikninga bankans með góðum vöxtum. Bankinn hefði síðan farið í þrot og breska ríkisstjórnin hefði sett lög, sem kvæðu á um að breskir innistæðueigendur fengju sínar innistæður í bankanum að fullu tryggðar, en innistæður íslenskra sparifjáreigenda væru tapaðar. Hvað hefðu Íslendingar sagt? Hvað hefði verið með jafnræðið, álit okkar á Bretum, traust okkar á starfsemi banka o.s.frv.? Hefði nokkur maður á Íslandi talið þetta réttlátt? Hvort heldur út frá lagalegum eða siðferðislegum sjónarmiðum. Nú liggur á borðinu samningur sem hugsanlega kostar okkur 32 milljarða króna, sem dreifast á næstu fimm árin. Og jafnvel minna þegar upp er staðið. Það er okkur ekki ofviða og jafnvel ódýrara en margar aðrar dauðagildrur, sem hrunið bjó til. Við þurfum á því að halda að létta gjaldeyrishöftum, við þurfum að koma atvinnulífinu í gang, við þurfum að endurnýja traust annarra þjóða á orðspori okkar og eiga þær að bandamönnum. Allt þetta hangir á Icesave-spýtunni. Nokkrir lögfræðimenntaðir menn hafa sent frá sér mörg greinarkorn um að hafna samningnum. Einn þeirra hefur jafnvel fullyrt að sigur Íslendinga í dómstólamáli sé „augljós niðurstaða“. Það kann að falla vel í kramið að fullyrða að Íslendingar eigi að standa á rétti sínum og neita að borga, nema með því að vera dæmdir til þess. Skora á fólk að hafna samningnum með því að hengja sig í lögfræðilegar fullyrðingar og þenja út brjóstkassann í nafni sjálfstæðis og fullveldis. Veruleikinn er hins vegar sá að sjálfstæði og fullveldi hverrar þjóðar byggist á samvinnu við aðrar þjóðir, lánafyrirgreiðslum, viðskiptum, gjaldeyristekjum og orðspori. Dagar Bjarts í Sumarhúsum eru liðnir. Það er af þessum ástæðum sem við eigum að láta af þeim sama sjálfbirgingshætti og leiddi til hrunsins. Draga úr áhættufíkninni og horfa til fleiri þátta en lögfræðinnar einnar, þegar kemur að lausn á milliríkjadeilum. Það er ekki auðvelt hlutverk að mæla með því að fólk greiði atkvæði með auknum útgjöldum og í rauninni fáránlegt að efna til slíkrar kosningar. En ég tek ofan hattinn fyrir þeim Bjarna Benediktssyni og Lárusi Blöndal, sem hafa mælt með samþykkt samningsins, og boðið birginn þeim háværu röddum innan Sjálfstæðisflokksins sem vilja segja nei við Icesave-samningnum. Þeir Bjarni og Lárus og fleiri úr þeirra röðum eru menn að meiri að taka ábyrga afstöðu, meta þjóðarhag fram yfir flokkadrætti og skilja samhengi málsins, skilja þá nauðsyn að Íslendingar geri það sem er skynsamlegast í stöðunni. Með dómstólaleiðinni er engin „augljós niðurstaða“ og mun taka langan tíma og kosta okkur jafnvel meiri pening en þann sem nú hefur verið samið um. Ég tala nú ekki um, ef málið tapast í þokkabót. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ellert B. Schram Icesave Mest lesið Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson Skoðun Viðreisn er Samfylkingin Júlíus Viggó Ólafsson Skoðun Er skynsemi Sigmundar Davíðs o.fl. skynsamleg? Ole Anton Bieltvedt Skoðun Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Sjálfskaparvíti Samfylkingar og Viðreisnar Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun Alvöru aðgerðir í húsnæðismálum – x við V Svandís Svavarsdóttir Skoðun Er heilbrigði besta lausnin? Lukka Pálsdóttir Skoðun Baráttan um Ísland og sjálfstæði þjóðar Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Svínsleg mismunun gagnvart eldra fólki Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Hverjir myrða konur? Auður Önnu Magnúsdóttir skrifar Skoðun „Það sé ykkur til fæðu“ - hugleiðing um jólamat Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Ferðafrelsið er dýrmætt Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Viðreisn er Samfylkingin Júlíus Viggó Ólafsson skrifar Skoðun Mannúðleg innflytjendastefna Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Hvað er vandamálið á húsnæðismarkaðinum og hvernig leysum við það Ómar Ingþórsson skrifar Skoðun Er heilbrigði besta lausnin? Lukka Pálsdóttir skrifar Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir skrifar Skoðun Sjálfskaparvíti Samfylkingar og Viðreisnar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Evrópudagur sjúkraliða Sandra B. Franks skrifar Skoðun Baráttan um Ísland og sjálfstæði þjóðar Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Alvöru aðgerðir í húsnæðismálum – x við V Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Er skynsemi Sigmundar Davíðs o.fl. skynsamleg? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir skrifar Skoðun Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju kýs ég Samfylkinguna? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Uppeldi, færni til framtíðar - fór í skúffu stjórnvalda! Una María Óskarsdóttir skrifar Skoðun Við sem förum til Tenerife - Vaxta og húsnæðispyntingar á almenningi komið frá lífeyrissjóðum og leigufélögum Hreinn Pétursson skrifar Skoðun Hvar eru málefni barna og ungs fólks? Gunnar E. Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Þetta með verðgildin Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Stöndum með trans börnum og foreldrum þeirra! Birna Guðmundsdóttir,Elín Oddný Sigurðardóttir,Ynda Eldborg skrifar Skoðun Ég á ‘etta, ég má ‘etta Jón Ármann Steinsson skrifar Skoðun Dómsmálið sem gæti kippt grunninum undan Heidelberg-verksmiðjunni Jón Hjörleifur Stefánsson skrifar Skoðun Viljum við sósíalisma? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Rjúfum kyrrstöðu í vegaframkvæmdum um allt land G.Svana Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsa bænda Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Hvenær á að skattleggja lífeyri? Inn eða út? Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Sjá meira
Ég hef ekki komist hjá því að lesa og heyra málflutning þeirra sem eru andvígir því að samþykkja nýjustu samninga um uppgjör á Icesave. Tónninn er sá að við eigum ekki að borga, hafna samningum og velja dómstólaleiðina. Auðvitað hefði verið í lófa lagið frá upphafi þessa máls að fá úr því skorið hjá dómstólum hvar ábyrgðin lægi og hverjar væru lagalegar skuldbindingar Íslands. En þá er skylt að rifja upp að þáverandi fjármálaráðherra, Árni M. Mathiesen, sat fund fjármálaráðherra Evrópu í nóvember 2008 og hann lét til leiðast, undir þrýstingi, að samþykkja að skipaður yrði gerðardómur um það hvort íslenska ríkið bæri ábyrgð á Icesave-skuldinni. Það samþykki ráðherrans var dregið til baka daginn eftir, guði sé lof, enda lá strax ljóst fyrir að það var einróma álit þeirra þjóða sem þarna áttu í hlut að Ísland bæri þessa ábyrgð og yrði að standa undir henni. Ég var á Alþingi þegar hrunið skall á. Ég sat líka sem varaformaður í skatta- og efnahagsnefnd. Þar voru kallaðir fyrir forsvarsmenn atvinnurekenda, verkalýðs og embættismenn Seðlabanka, fjármálaráðuneytis og fjármálaeftirlits. Þar ríkti mikil örvilnun, því spurning var hvort greiðslukerfið stæðist álagið, hvort Ísland ætti fyrir mat, lyfjum, olíu og öðrum lífsnauðsynjum. Erlendir bankar höfðu lokað á gjaldeyrisviðskipti, útflytjendur komu ekki sínum gjaldeyri heim. Það var kolsvart fram undan og í allri örvæntingunni var leitað til Alþjóðagjaldeyrissjóðsins. Okkur er öllum enn í minni hversu það dróst að fá peningalega aðstoð frá sjóðnum. Hver var ástæðan? Jú, Íslendingar þurftu að semja og ganga frá Icesave-málinu. Að öðrum kosti voru allar dyr lokaðar. Jafnvel frá okkar nánustu frændþjóðum. Þessi atburðarás sýndi fram á, svo ekki verður um villst, að Ísland stendur berskjaldað og má sín lítils ef samskiptin við umheiminn rofna og traustið á orðheldni og orðspori er ekki lengur til staðar. Í kjölfarið gáfu íslensk stjórnvöld út þá yfirlýsingu að þau stæðu við skuldbindingar sínar og samningar hófust. Og lán frá vinaþjóðum fengust á grundvelli þeirrar yfirlýsingar af hálfu Íslendinga að semja um málalok. Þetta mál snýst ekki eingöngu um lög, heldur og um siðferði, samskipti og orðspor. Segjum sem svo að breskur banki hefði opnað útibú á Íslandi og boðið Íslendingum að leggja lífeyri sinn inn á sparireikninga bankans með góðum vöxtum. Bankinn hefði síðan farið í þrot og breska ríkisstjórnin hefði sett lög, sem kvæðu á um að breskir innistæðueigendur fengju sínar innistæður í bankanum að fullu tryggðar, en innistæður íslenskra sparifjáreigenda væru tapaðar. Hvað hefðu Íslendingar sagt? Hvað hefði verið með jafnræðið, álit okkar á Bretum, traust okkar á starfsemi banka o.s.frv.? Hefði nokkur maður á Íslandi talið þetta réttlátt? Hvort heldur út frá lagalegum eða siðferðislegum sjónarmiðum. Nú liggur á borðinu samningur sem hugsanlega kostar okkur 32 milljarða króna, sem dreifast á næstu fimm árin. Og jafnvel minna þegar upp er staðið. Það er okkur ekki ofviða og jafnvel ódýrara en margar aðrar dauðagildrur, sem hrunið bjó til. Við þurfum á því að halda að létta gjaldeyrishöftum, við þurfum að koma atvinnulífinu í gang, við þurfum að endurnýja traust annarra þjóða á orðspori okkar og eiga þær að bandamönnum. Allt þetta hangir á Icesave-spýtunni. Nokkrir lögfræðimenntaðir menn hafa sent frá sér mörg greinarkorn um að hafna samningnum. Einn þeirra hefur jafnvel fullyrt að sigur Íslendinga í dómstólamáli sé „augljós niðurstaða“. Það kann að falla vel í kramið að fullyrða að Íslendingar eigi að standa á rétti sínum og neita að borga, nema með því að vera dæmdir til þess. Skora á fólk að hafna samningnum með því að hengja sig í lögfræðilegar fullyrðingar og þenja út brjóstkassann í nafni sjálfstæðis og fullveldis. Veruleikinn er hins vegar sá að sjálfstæði og fullveldi hverrar þjóðar byggist á samvinnu við aðrar þjóðir, lánafyrirgreiðslum, viðskiptum, gjaldeyristekjum og orðspori. Dagar Bjarts í Sumarhúsum eru liðnir. Það er af þessum ástæðum sem við eigum að láta af þeim sama sjálfbirgingshætti og leiddi til hrunsins. Draga úr áhættufíkninni og horfa til fleiri þátta en lögfræðinnar einnar, þegar kemur að lausn á milliríkjadeilum. Það er ekki auðvelt hlutverk að mæla með því að fólk greiði atkvæði með auknum útgjöldum og í rauninni fáránlegt að efna til slíkrar kosningar. En ég tek ofan hattinn fyrir þeim Bjarna Benediktssyni og Lárusi Blöndal, sem hafa mælt með samþykkt samningsins, og boðið birginn þeim háværu röddum innan Sjálfstæðisflokksins sem vilja segja nei við Icesave-samningnum. Þeir Bjarni og Lárus og fleiri úr þeirra röðum eru menn að meiri að taka ábyrga afstöðu, meta þjóðarhag fram yfir flokkadrætti og skilja samhengi málsins, skilja þá nauðsyn að Íslendingar geri það sem er skynsamlegast í stöðunni. Með dómstólaleiðinni er engin „augljós niðurstaða“ og mun taka langan tíma og kosta okkur jafnvel meiri pening en þann sem nú hefur verið samið um. Ég tala nú ekki um, ef málið tapast í þokkabót.
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun
Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir Skoðun
Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir skrifar
Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir skrifar
Skoðun Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Við sem förum til Tenerife - Vaxta og húsnæðispyntingar á almenningi komið frá lífeyrissjóðum og leigufélögum Hreinn Pétursson skrifar
Skoðun Stöndum með trans börnum og foreldrum þeirra! Birna Guðmundsdóttir,Elín Oddný Sigurðardóttir,Ynda Eldborg skrifar
Skoðun Dómsmálið sem gæti kippt grunninum undan Heidelberg-verksmiðjunni Jón Hjörleifur Stefánsson skrifar
Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson skrifar
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun
Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir Skoðun