Alltaf dreymt um að vera lögga

Aleksandra Wójtowicz er fyrsti innflytjandinn á Íslandi til að ganga í lögregluna. Hún er frá Póllandi en fluttist hingað til lands árið 1998. Móðir hennar hafði þá flutt á undan börnum sínum eftir erfiðleika sem á fjölskyldunni dundu í kjölfar fráfalls föður hennar.

„Við misstum allt á tveimur dögum. Húsið, pabba og allar eigur okkar,“ útskýrir Aleksandra. Hún segir mikilvægt að fólk sem flytjist á milli landa skilji ekki drauma sína eftir í heimalandinu heldur haldi sínu striki og sé ákveðið í að ná settu marki.

Fráfall föður og flutningar

„Ég flutti hingað 1996 og bjó lengst á Eskifirði eða í 13 ár. Ég ætlaði ekkert endilega að ílengjast hér,“ segir Aleksandra, sem nú er 32 ára. Hún kynntist fljótlega manninum sínum og þau stofnuðum til fjölskyldu. Hann er skólastjóri í Tónlistarskólanum á Eskifirði og býr þar með yngri börnunum þeirra. Sjálf býr Aleksandra í Reykjavík með elsta stráknum, en sá nemur matreiðslu. Aleksandra segist ekki ókunn þessu fjölskyldumynstri en oft geti það þó tekið á að búa ekki öll saman.

Móðir Aleksöndru flutti til Íslands á undan börnunum til þess að vinna, fyrir rúmum tuttugu árum síðan.„Mamma flutti fyrst ein í burt til þess að halda öllu saman. Hún neyddist til þess, þar sem lífið sem við þekktum í Póllandi breyttist hratt og varð skyndilega mjög erfitt. Við misstum húsið okkar og svo pabba okkar og allar eigur okkar á aðeins tveimur dögum. Mamma var hörkudugleg og ótrúleg hetja. Hún fórnaði sér fyrir fjölskylduna. Hún var líka mjög hörð á því að við systkinin kláruðum menntaskólann í Póllandi og fyrir það eigum við henni þakkir skildar. Við komum því hingað systkinin koll af kolli eftir að hafa lokið náminu.“

Úr frystihúsi á slökkviliðsbíl

Aleksandra var átján ára við komuna til Íslands. Hún byrjaði að vinna sem au pair en síðan þá hefur hún unnið ýmiss störf, allt frá frystihússtörfum til barnagæslu og skrifstofustarfa. Nú síðast vann hún í tvö ár sem slökkviliðs- og sjúkraflutningakona í Fjarðabyggð.

„Þegar ég lauk skólanum var erfitt að fá vinnu innan lögreglunar. Ég fór því og lærði sjúkraflutninga til viðbótar. Það var svo í fyrra sem ég sótti um í alþjóðadeildinni hjá Ríkislögreglustjóra og fékk loks starfið sem ég þráði. Ég er alveg ótrúlega ánægð með það.“

Lögregluskólaganga Aleksöndru var henni ekki auðveld, en hún segist hafa það að leiðarljósi að gefast aldrei upp. „Íslenska er ekki auðveld að læra og hvað þá lögfræði á íslensku,“ segir Aleksandra og skellir upp úr. „En ég gafst aldrei upp. Á einhverjum tímapunkti hélt ég að ekkert yrði úr þessu hjá mér og að ég gæti aldrei orðið lögga. Það virtist allt of erfitt en það er mér til happs að vera mjög ákveðin. Ég er líka svo heppin með góðan stuðning ástvina.“

Í byssuleikjum úti í skógi

Lögregludrauminn hefur Aleksandra borið með sér frá í æsku. Hún segist ekki hafa verið gefin fyrir pjatt og prjál sem barn og fundið sig illa í leik með öðrum stúlkum. Þess í stað hafi hún stundað byssuleiki grimmt með drengjunum á svæðinu. „Ég hef alla tíð borið mikla virðingu fyrir lögregluþjónum og sem lítil stelpa í Póllandi leit ég mikið upp til þeirra. Ég var mjög strákaleg og var alltaf í byssuleikjum úti í skógi með strákunum en vildi ekki leika mér með dúkkur. Ætli það sé ekki þaðan sem draumurinn er sprottinn. Mér fannst aðdáunarvert hve lögreglumenn eru hjálpsamir og góðir og það var því langþráður draumur minn sem rættist þegar ég hóf að starfa innan lögreglunnar.“

Karllægur heimur lögreglunnar

Í nýútkominni ársskýrslu Ríkislögreglustjóra kemur fram að konur gegni aðeins litlum hluta þeirra starfa sem í boði eru innan lögreglunnar. Konur innan lögreglunnar eru aðeins um fjórtán prósent. Hæsta hlutfall kvenna er á meðal lögreglufulltrúa en það lægsta á meðal stjórnenda. Aleksandra segist ekki finna fyrir fordómum vegna uppruna síns í starfi sínu. Hún finni þó meira fyrir því að vera kona í karlastétt. „ Það er augljóslega aðeins erfiðara að vera kona í karlastétt þótt það hafi ekki mikil áhrif á mig persónulega. Þeir hafa svolítið valdið innan stéttarinnar.“

Aðspurð segist Aleksandra ekki vita hvers vegna konur sæki síður fram innan lögreglunnar en segir það ef til vill tengjast samfélagsgerðinni og gömlum gildum.

„Kannski liggur áhugi kvenna ekki í þessa átt. Þetta er ekki fjölskylduvænt starf og oft hættulegt. Mér finnst skrítið að það séu ekki fleiri lögreglukonur. Ég sjálf beið eftir að börnin stækkuðu og fór þá af stað og gerðist lögga. Það er nefnilega ríkt í okkur konunum að vilja hugsa um börnin okkar fyrst og fremst og þetta tengist ef til vill þessum gömlu gildum.“

Fordómar eitur fjölmenningar

Það dylst engum að Ísland er orðið að fjölmenningarsamfélagi. Þróunin var hröð og hingað fluttust þúsundir Pólverja á mjög skömmum tíma. Því miður virðast fordómar gagnvart útlendingum ennþá vera til staðar.

Aleksandra segir þó að hún hafi ekki orðið mikið vör við fordóma samfélagsins í sinn garð og ef eitthvað slíkt hafi komið fyrir hafi hún látið það sem vind um eyru þjóta. Fordómar séu af hinu illa, eitur fjölmenningarinnar.

„Ég er mjög heppin hvað þetta varðar. Ég hef heyrt af mjög ljótum fordómum og pólskir vinir mínir hafa lent í ýmsu misfallegu. Mér finnst það auðvitað hryllilegt en mín tilfinning er samt sú að það sé almennt mjög vel tekið á móti útlendingum hér á landi og það er vel.“ Hún segir að málefnum nýbúa á Íslandi sé mjög vel háttað innan félagslega kerfisins þar sem margt er gert til að hjálpa fólki að aðlagast og komast hratt inn í samfélagið. Einnig séu allar upplýsingar mjög aðgengilegar. „Það er nær allt til á pólsku, sem er æðislegt, og ég veit það bara í gegnum vinnuna mína að margt gott starf er unnið. Ég veit það líka manna best að það er ekki auðvelt að aðlagast nýju samfélagi, þvert á móti fannst mér ég sjálf rekast á veggi. Það fór reyndar svolítið eftir því hvar ég bjó hverju sinni en stundum þurfti ég alveg á öllum kröftunum mínum að halda. Ég hætti samt ekkert að reyna og það er svo mikilvægt, að gefast ekki upp. Þetta hefst allt á endanum,“ segir Aleksandra.

Allt öðruvísi fátækt í Póllandi

Um ástandið í Póllandi segir hún að það fari svolítið eftir landshlutum hversu gott eða slæmt fólkið hafi það.

„Ég reyni að fara heim til Póllands á hverju ári að heimsækja fólkið mitt. Það fer eftir því hvaða hluta Póllands þú skoðar hvort ástandið sé orðið betra en var. Sumir segja það betra, aðrir eru mjög svartsýnir og margir af þeim sem hafa búið hér vilja koma aftur til Íslands. Það er allt öðruvísi fátækt í Póllandi en hérna og mér finnst varla að hér sé kreppa í samhengi við það sem ég þekki þaðan. Þetta er allt öðruvísi.“

Aleksandra er mjög hörð á að ekki megi gefast upp þó móti blási. Hún segir það ríkt á meðal útlendinga í nýjum samfélögum að leggja drauma sína á hilluna.

„Það skiptir ekki máli hver maður er eða hvar maður býr. Við eigum alls ekki að leggja draumana okkar til hliðar. Við eigum ekki að gefast upp en ég veit að margir gera það. Ég er lifandi sönnun þess að þetta er allt hægt ef þú vilt það nógu mikið. Allt getur orðið yndislegt.“