Menguð efni leka úr úrgangi varnarliðsins Svavar Hávarðsson skrifar 10. janúar 2014 08:53 Síðustu varnarliðsmennirnir yfirgáfu landið á haustdögum 2006. Mikil mengun hlaust af veru þeirra hér. Mynd/Vilhelm Þungmálmar og önnur mengandi efni berast enn frá gömlum urðunarstöðum á Miðnesheiði og menga grunnvatn á stóru svæði. Svæðið fellur í hættuflokk í nýrri greiningu Umhverfisstofnunar vegna þessa.Lengi vitað Allt frá árinu 1985 hefur verið kunnugt um grunnvatnsmengun á Miðnesheiði (Rosmhvalanesi), en á þessum slóðum er berggrunnur úr grágrýti sem gleypir auðveldlega í sig vatn og aðra vökva. Hins vegar sýna rannsóknir og eftirlit að enn vætla mengandi efni úr því sem þar var urðað um áratuga skeið. Þetta kemur fram í Stöðuskýrslu fyrir vatnasvæði Íslands, sem Umhverfisstofnun birti í gær. Þar er meðal annars fjallað um tvö svæði; gömlu urðunarstaðina á Stafnesi, sunnan Sandgerðis, og við Smiðjutröð við Ásbrú en þar sýna efnamælingar að ýmsir þungmálmar og önnur mengandi efni frá þeim menga grunnvatn. Þessir staðir eru í dag sérstaklega vaktaðir af Heilbrigðiseftirliti Suðurnesja (HES).Ásmundur E. Þorkelsson, sérfræðingur hjá HES, viðurkennir að spurningar vakni um neysluvatnið á svæðinu en segir aðspurður að grunnvatnsmengunin hafi ekkert með neysluvatnið á Reykjanesi að gera. „Allar okkar sýnatökur sanna að það er í glimrandi lagi,“ segir Ásmundur og bætir við að vegna mengunar á Miðnesheiði voru vatnsból Reykjanesbæjar flutt, og þjóna í dag sveitarfélögunum á svæðinu.Olía og afísing Í skýrslunni kemur fram að á sama tíma og vatnsbólið var flutt var olía hreinsuð úr grunnvatni, jarðvegur fjarlægður og skipt um afísingarefni á flugvellinum. Vorið 1990 sýndu mælingar talsverða nítratmengun í borholum við flugbrautina en sú mengun er rakin til afísingarefnisins. Hækkun á nítrati fannst í grunnvatni á öllu sunnanverðu Rosmhvalanesi, en þó ekki í Sandgerði eða í Garðinum.Jóhanna Björk Weisshappel, sérfræðingur hjá Umhverfisstofnun, segir að grunnvatnshlotið [sjá skilgreiningu á vatnshloti hér að neðan] Rosmhvalanes hafi nokkra sérstöðu. Þar sé grunnvatn flokkað í hættu. „Hvað varðar Miðnesheiðina, sem og Rosmhvalanes, eru helstu mengunaruppsprettur mengaður úrgangur sem urðaður var áður en reglur voru hertar. Það eru gamlir urðunarstaðir sem við höfum mestar áhyggjur af í dag, vegna þeirra efna sem losna smátt og smátt úr þeim í grunnvatnið.“ Jóhanna segir að hreinsun hafi farið fram víða á svæðinu, en þó lítil á urðunarstöðum á Stafnesi og við Smiðjutröð svo vitað sé. „Þarna vitum við að efnaástand grunnvatnsins er ekki nógu gott og með því verður að fylgjast áfram. Jafnvel er mögulegt að fara þurfi í hreinsunaraðgerðir, en það vitum við ekki að svo stöddu. Um það snýst aðgerðaáætlunin sem verður unnin í framhaldinu í tengslum við stjórn vatnamála, að finna leiðir til að bæta ástand svæða eins og þarna.“Urðurnarstaðir - gamlir syndaselir Á Stafnesi var frá 9. áratugnum fram til 2005 urðuð aska úr brennsluofni gömlu sorpeyðingarstöðvarinnar við Hafnarveg, asbest og ýmis óbrennanlegur úrgangur frá herstöðinni, verktökum og sveitarfélögum. Mælingar í grunnvatni neðan við urðunarstaðinn árin 2001, 2003 og nú síðast árið 2009 sýna meðal annars. styrk króms, kopars, mangans og nikkels yfir neysluvatnsmörkum, svo eitthvað sé nefnt. Árið 2009 var greint í mælingu að díoxín berst einnig frá urðunarstaðnum, en aðeins í litlum mæli. Gamli urðunarstaður varnarliðsins við Ásbrú var notaður fyrir sorp frá herstöðinni og verktökum frá seinni heimsstyrjöld til ársins 1983. Mælingar árin 2007 og 2009 sýndu að grunnvatnsmengun hafði minnkað á svæðinu og virðist því vera að brotna niður og þynnast út. Engu að síður er í skýrslunni sleginn sá varnagli að ýmsir þungmálmar og forgangsefni gætu leynst í úrgangi sem þar var urðaður og getur smám saman losnað úr læðingi og komist í grunnvatn.[Vatnshlot: Ákveðin afmörkuð og samfelld heild af vatni, í föstu eða fljótandi formi, t.d. í einu stöðuvatni, á eða læk, árósi o.s.frv.] Fréttaskýringar Mest lesið Málum vegna dyrabjöllumyndavéla muni fjölga Innlent Troðfullt á bílastæði við þjóðveginn og löng bið fram undan Innlent Rannsaka möguleika til kolefnisförgunar í Hvalfirði Innlent „Þó nokkur aðgerð“ að sækja göngumanninn sem steig í hver Innlent Farangurinn varð eftir og þurfa að keyra hringinn til að ná í hann Innlent Síðasta ávarp Guðna í embætti: „Þið eruð geggjuð!“ Innlent Mikið undir í forsetakosningum Venesúela Erlent Vatnshæð lækkar áfram en hlaupið ekki alveg búið Innlent Smíðaði stærstu skeifu heims úr 2.852 skeifum Innlent Hringvegurinn opinn á ný Innlent Fleiri fréttir Vatnshæð lækkar áfram en hlaupið ekki alveg búið Málum vegna dyrabjöllumyndavéla muni fjölga Síðasta ávarp Guðna í embætti: „Þið eruð geggjuð!“ Rannsaka möguleika til kolefnisförgunar í Hvalfirði „Þó nokkur aðgerð“ að sækja göngumanninn sem steig í hver Hringvegurinn opinn á ný Öll fjögur hlaupin undir Mýrdalsjökli komið að óvörum RAX flaug yfir jökulhlaupssvæðið Smíðaði stærstu skeifu heims úr 2.852 skeifum Troðfullt á bílastæði við þjóðveginn og löng bið fram undan Farangurinn varð eftir og þurfa að keyra hringinn til að ná í hann Vatnsflaumur og vísindarannsóknir í Hvalfirði Kunningi lögreglunnar grunaður um alvarlega líkamsárás Þyrlan í vandræðum með að sækja mann sem steig í hver Hefur áhyggjur af viðhorfi Viðskiptaráðs Sækja slasaðan göngumann í Kerlingarfjöll Ferðamenn festu bíl á Fjallabaksleið nyrðri Leita skýringa á stærð hlaupsins sem er nánast búið Hringvegurinn líklega lokaður til kvölds „Það taka þessu allir með stóískri ró“ Jökulhlaup, deilur um grunnskólamál og sundkappi Vegagerðin og deilur um menntakerfið Frumvarp um sviptingu verndar lítur dagsins ljós í haust Mótmæla brottvísun Venesúelamanna við Hallgrímskirkju Hlaupið minnkað verulega en jökullinn skelfur enn Gæti orðið ófært í Þórsmörk Kýldi leigubílstjórann og borgaði ekki Lögreglan lýsir eftir My Ky Le Ekkert bendi til að hlaupið sé afleiðing eldgoss Halla verði að upplýsa um bílakaupin Sjá meira
Þungmálmar og önnur mengandi efni berast enn frá gömlum urðunarstöðum á Miðnesheiði og menga grunnvatn á stóru svæði. Svæðið fellur í hættuflokk í nýrri greiningu Umhverfisstofnunar vegna þessa.Lengi vitað Allt frá árinu 1985 hefur verið kunnugt um grunnvatnsmengun á Miðnesheiði (Rosmhvalanesi), en á þessum slóðum er berggrunnur úr grágrýti sem gleypir auðveldlega í sig vatn og aðra vökva. Hins vegar sýna rannsóknir og eftirlit að enn vætla mengandi efni úr því sem þar var urðað um áratuga skeið. Þetta kemur fram í Stöðuskýrslu fyrir vatnasvæði Íslands, sem Umhverfisstofnun birti í gær. Þar er meðal annars fjallað um tvö svæði; gömlu urðunarstaðina á Stafnesi, sunnan Sandgerðis, og við Smiðjutröð við Ásbrú en þar sýna efnamælingar að ýmsir þungmálmar og önnur mengandi efni frá þeim menga grunnvatn. Þessir staðir eru í dag sérstaklega vaktaðir af Heilbrigðiseftirliti Suðurnesja (HES).Ásmundur E. Þorkelsson, sérfræðingur hjá HES, viðurkennir að spurningar vakni um neysluvatnið á svæðinu en segir aðspurður að grunnvatnsmengunin hafi ekkert með neysluvatnið á Reykjanesi að gera. „Allar okkar sýnatökur sanna að það er í glimrandi lagi,“ segir Ásmundur og bætir við að vegna mengunar á Miðnesheiði voru vatnsból Reykjanesbæjar flutt, og þjóna í dag sveitarfélögunum á svæðinu.Olía og afísing Í skýrslunni kemur fram að á sama tíma og vatnsbólið var flutt var olía hreinsuð úr grunnvatni, jarðvegur fjarlægður og skipt um afísingarefni á flugvellinum. Vorið 1990 sýndu mælingar talsverða nítratmengun í borholum við flugbrautina en sú mengun er rakin til afísingarefnisins. Hækkun á nítrati fannst í grunnvatni á öllu sunnanverðu Rosmhvalanesi, en þó ekki í Sandgerði eða í Garðinum.Jóhanna Björk Weisshappel, sérfræðingur hjá Umhverfisstofnun, segir að grunnvatnshlotið [sjá skilgreiningu á vatnshloti hér að neðan] Rosmhvalanes hafi nokkra sérstöðu. Þar sé grunnvatn flokkað í hættu. „Hvað varðar Miðnesheiðina, sem og Rosmhvalanes, eru helstu mengunaruppsprettur mengaður úrgangur sem urðaður var áður en reglur voru hertar. Það eru gamlir urðunarstaðir sem við höfum mestar áhyggjur af í dag, vegna þeirra efna sem losna smátt og smátt úr þeim í grunnvatnið.“ Jóhanna segir að hreinsun hafi farið fram víða á svæðinu, en þó lítil á urðunarstöðum á Stafnesi og við Smiðjutröð svo vitað sé. „Þarna vitum við að efnaástand grunnvatnsins er ekki nógu gott og með því verður að fylgjast áfram. Jafnvel er mögulegt að fara þurfi í hreinsunaraðgerðir, en það vitum við ekki að svo stöddu. Um það snýst aðgerðaáætlunin sem verður unnin í framhaldinu í tengslum við stjórn vatnamála, að finna leiðir til að bæta ástand svæða eins og þarna.“Urðurnarstaðir - gamlir syndaselir Á Stafnesi var frá 9. áratugnum fram til 2005 urðuð aska úr brennsluofni gömlu sorpeyðingarstöðvarinnar við Hafnarveg, asbest og ýmis óbrennanlegur úrgangur frá herstöðinni, verktökum og sveitarfélögum. Mælingar í grunnvatni neðan við urðunarstaðinn árin 2001, 2003 og nú síðast árið 2009 sýna meðal annars. styrk króms, kopars, mangans og nikkels yfir neysluvatnsmörkum, svo eitthvað sé nefnt. Árið 2009 var greint í mælingu að díoxín berst einnig frá urðunarstaðnum, en aðeins í litlum mæli. Gamli urðunarstaður varnarliðsins við Ásbrú var notaður fyrir sorp frá herstöðinni og verktökum frá seinni heimsstyrjöld til ársins 1983. Mælingar árin 2007 og 2009 sýndu að grunnvatnsmengun hafði minnkað á svæðinu og virðist því vera að brotna niður og þynnast út. Engu að síður er í skýrslunni sleginn sá varnagli að ýmsir þungmálmar og forgangsefni gætu leynst í úrgangi sem þar var urðaður og getur smám saman losnað úr læðingi og komist í grunnvatn.[Vatnshlot: Ákveðin afmörkuð og samfelld heild af vatni, í föstu eða fljótandi formi, t.d. í einu stöðuvatni, á eða læk, árósi o.s.frv.]
Fréttaskýringar Mest lesið Málum vegna dyrabjöllumyndavéla muni fjölga Innlent Troðfullt á bílastæði við þjóðveginn og löng bið fram undan Innlent Rannsaka möguleika til kolefnisförgunar í Hvalfirði Innlent „Þó nokkur aðgerð“ að sækja göngumanninn sem steig í hver Innlent Farangurinn varð eftir og þurfa að keyra hringinn til að ná í hann Innlent Síðasta ávarp Guðna í embætti: „Þið eruð geggjuð!“ Innlent Mikið undir í forsetakosningum Venesúela Erlent Vatnshæð lækkar áfram en hlaupið ekki alveg búið Innlent Smíðaði stærstu skeifu heims úr 2.852 skeifum Innlent Hringvegurinn opinn á ný Innlent Fleiri fréttir Vatnshæð lækkar áfram en hlaupið ekki alveg búið Málum vegna dyrabjöllumyndavéla muni fjölga Síðasta ávarp Guðna í embætti: „Þið eruð geggjuð!“ Rannsaka möguleika til kolefnisförgunar í Hvalfirði „Þó nokkur aðgerð“ að sækja göngumanninn sem steig í hver Hringvegurinn opinn á ný Öll fjögur hlaupin undir Mýrdalsjökli komið að óvörum RAX flaug yfir jökulhlaupssvæðið Smíðaði stærstu skeifu heims úr 2.852 skeifum Troðfullt á bílastæði við þjóðveginn og löng bið fram undan Farangurinn varð eftir og þurfa að keyra hringinn til að ná í hann Vatnsflaumur og vísindarannsóknir í Hvalfirði Kunningi lögreglunnar grunaður um alvarlega líkamsárás Þyrlan í vandræðum með að sækja mann sem steig í hver Hefur áhyggjur af viðhorfi Viðskiptaráðs Sækja slasaðan göngumann í Kerlingarfjöll Ferðamenn festu bíl á Fjallabaksleið nyrðri Leita skýringa á stærð hlaupsins sem er nánast búið Hringvegurinn líklega lokaður til kvölds „Það taka þessu allir með stóískri ró“ Jökulhlaup, deilur um grunnskólamál og sundkappi Vegagerðin og deilur um menntakerfið Frumvarp um sviptingu verndar lítur dagsins ljós í haust Mótmæla brottvísun Venesúelamanna við Hallgrímskirkju Hlaupið minnkað verulega en jökullinn skelfur enn Gæti orðið ófært í Þórsmörk Kýldi leigubílstjórann og borgaði ekki Lögreglan lýsir eftir My Ky Le Ekkert bendi til að hlaupið sé afleiðing eldgoss Halla verði að upplýsa um bílakaupin Sjá meira